Άρθρο από την Προλεταριακή Σημαία (φύλλο 898)
Παιχνίδια με τη φωτιά ή σύμπτωμα της συμφωνίας Μπάιντεν-Πούτιν, τηρουμένων των προσχημάτων (δηλ. με το πυροσβεστικό δίπλα); Αναφερόμαστε στο, πριν από λίγες μέρες, παραλίγο θερμό επεισόδιο, αλλά και σε μια ενδεχόμενη γενικευμένη ένταση στη Μ. Θάλασσα. Για τους Ρώσους ήταν εχθρική δράση, σε γνώση των ΗΠΑ, που εκδηλώθηκε μόλις μια εβδομάδα μετά τη Σύνοδο Κορυφής Μπάιντεν-Πούτιν, η οποία χαρακτηρίστηκε ως «καλό, θετικό βήμα» και από τις δύο πλευρές.
Υπήρξαν γεγονότα έντασης στη Μ. Θάλασσα τα οποία σηματοδοτούν, κάτω από κάποιες προϋποθέσεις, το πέρασμα από την πολιτική αντιπαράθεση σε στρατιωτική. Αρχικά το βρετανικό πολεμικό πλοίο HMS Defender (συμμετέχει στη στρατιωτική άσκηση Sea Breeze 2021), που έπλεε από την Ουκρανία στη Γεωργία, κινήθηκε (εντός ή δίπλα;) στα χωρικά ύδατα της Ρωσίας, στην Κριμαία. Η Ρωσία υποστηρίζει πως το HMS Defender άλλαξε πορεία μετά τις προειδοποιητικές βολές, αλλά το υπουργείο Άμυνας της Βρετανίας το διέψευσε.
Ακολούθησε η ανακοίνωση του ολλανδικού υπουργείου Άμυνας περί παρενοχλήσεων της ολλανδικής φρεγάτας Evertsen (η οποία, ενώ βρισκόταν σε ουδέτερα νερά, άλλαξε πορεία και άρχισε να κινείται προς το στενό του Κερτς) από ρωσικά μαχητικά τα οποία με προσομοιώσεις αεροπορικών επιθέσεων, διάρκειας πέντε ωρών και «τύφλωση» των ηλεκτρονικών συστημάτων του ολλανδικού πολεμικού πλοίου το ανάγκασαν να αλλάξει την πορεία του και να απομακρυνθεί από τα ρωσικά ύδατα. Τέλος, ρωσικά μέσα ανέφεραν ότι ρωσικές δυνάμεις στη Μ. Θάλασσα παρακολουθούσαν ένα ιταλικό σκάφος από τη στιγμή που έχει εισέλθει εκεί.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο όλα αυτά εντάσσονται στο πλαίσιο πρόβλεψης που υιοθέτησαν οι δύο πρόεδροι ή αν άγγιξαν τις «κόκκινες γραμμές» που θεωρητικά οριοθετούν τις σχέσεις τους. Η δυναμική εξομάλυνσης των σχέσεων των ΗΠΑ και της ΕΕ με τη Ρωσία, λογικά, θα έπρεπε να αποκλιμακώσει την ένταση τόσο στη Βαλτική όσο και τη Μ. Θάλασσα. Πάντως οι ΗΠΑ δεν εμπλέκονται άμεσα σε αυτά καθαυτά τα συμβάντα, αν και η Ρωσία τις «φωτογραφίζει» ως «ηθικό αυτουργό». Ωστόσο τα συμβάντα, ως τέτοια, υπαγορεύονται, λίγο-πολύ, από το ίδιο το πλαίσιο των ασκήσεων, δικαιολογώντας κάποιες ενέργειες «ελεγχόμενης πρόκλησης» του αντιπάλου, προς εκτίμηση των δυνατοτήτων αντίδρασής του.
Διεξάγονται λοιπόν δύο στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή: των ΗΠΑ/ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Στις 28 Ιούνη 2021 ξεκίνησε το Sea Breeze («Θαλασσινό αεράκι»), ναυτική αεροπορική άσκηση που «συνδιοργανώνεται από τις ΗΠΑ και την Ουκρανία» και θα διαρκέσει περίπου δύο εβδομάδες. Διεξάγεται σε ετήσια βάση (οι περσινές σχεδόν ακυρώθηκαν λόγω πανδημίας) στο πλαίσιο του μνημονίου στρατιωτικής συνεργασίας που υπεγράφη μεταξύ των δύο χωρών στο μακρινό 1993. Οι κοινές αυτές στρατιωτικές ασκήσεις ξεκίνησαν το ΄97 ως προσπάθεια της Δύσης να στηρίξει τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας. Ο χαρακτήρας τους στην ουσία δεν άλλαξε από τότε. Η στρατιωτική ένταξη του εδάφους της Ουκρανίας στους στρατιωτικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ (πράγμα που προϋποθέτει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ) αποτελεί «κατακόκκινη γραμμή» για τη Μόσχα.
Η φετινή έκδοση της άσκησης μπορεί να έχει το μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων (32 χώρες από έξι ηπείρους), αλλά, ρίχνοντας «μια πιο προσεκτική ματιά», όπως χαρακτηριστικά γράφει η Deutsche Welle, «οι συμμετέχουσες δυνάμεις κάθε άλλο παρά μαζικές είναι. Τα περισσότερα πλοία είναι ουκρανικά, μόνο μερικά από αυτά είναι πολεμικά, ενώ λίγα είναι τα δυτικά του ΝΑΤΟ, όπως το αμερικανικό USS Ross, που φέρει πυραύλους Τόμαχοκ». Πάντως εξακολουθεί να υφίσταται η ηχηρή απουσία της Γερμανίας για έκτη συνεχή χρονιά!
Η Μόσχα απαντά με αεροπορικές ασκήσεις και με δοκιμή των συστημάτων της αντιαεροπορικής άμυνάς της στην Κριμαία. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν πολλά ειδησεογραφικά πρακτορεία, η Ρωσία πραγματοποίησε ασκήσεις ανίχνευσης στόχων για να δοκιμάσει την ετοιμότητα των συστημάτων αεράμυνας των S-400 που έχει αναπτύξει εκεί.
Αποδεδειγμένα, σε ό,τι αφορά το επεισόδιο με το HMS Defender, η βρετανική πρόκληση ήταν προγραμματισμένη και μάλλον μέρος της άσκησης (ως πρακτικός στόχος και όχι σχεδιασμός επί χάρτου). Ενδεχομένως η υπόθεση HMS Defender δείχνει πως Βρετανία και ΗΠΑ επιδίωκαν να προκαλέσουν στρατιωτικά τη Ρωσία κατά τη διάρκεια ασκήσεων με τη συμμετοχή των συμμάχων. Το θέμα δεν είναι αν υπάρχει ή δεν υπάρχει «ρωσική απειλή», αλλά πως είναι δυνατόν αυτή να δημιουργηθεί/ κατασκευαστεί.
Κίνηση που, όπως στη συνέχεια αποδείχτηκε -μετά και τον εντοπισμό απόρρητων εγγράφων σε στάση λεωφορείου στο Κεντ!-, δεν ήταν «αβλαβής διέλευση», όπως ισχυριζόταν το Λονδίνο, αρχικά, αλλά πολιτική επιλογή της Ντάουνινγκ Στριτ, ως έμπρακτη αμφισβήτηση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία. Προκλητικά ο βρετανός πρωθυπουργός, Τζόνσον, ισχυρίστηκε ότι η Βρετανία μπορεί να στείλει ξανά τα πολεμικά της πλοία σε αυτά τα ύδατα, επειδή δεν αναγνωρίζει την «προσάρτηση της ουκρανικής Κριμαίας από τη Ρωσία».
Αποδεδειγμένα, η αντίδραση της Ρωσίας ήταν άμεση και αποφασιστική. Μια χαρά λειτούργησε το σύστημα αεράμυνας στην Κριμαία. Τόσο καλά που ο Πούτιν… έκανε και πλάκα! Σε συνέντευξή του στην άτυπα θεσμοθετημένη ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή «Ευθεία Γραμμή», όπου μια φορά το χρόνο απαντά σε ερωτήσεις πολιτών για την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική, αναφέρθηκε στο πρόσφατο συμβάν στη Μ. Θάλασσα με το βρετανικό πλοίο Defender. Αφού αναρωτήθηκε ρητορικά «για ποιο λόγο χρειάστηκε να γίνει αυτή η προβοκάτσια;», και μάλιστα λίγα 24ωρα μετά τη συνάντηση κορυφής που είχε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, συνέχισε λέγοντας: «Ακόμη κι αν βυθίζαμε αυτό το πλοίο, θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε ότι ο κόσμος θα έφθανε στο χείλος ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου, διότι εκείνοι που τα πράττουν αυτά γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να βγουν νικητές από τον πόλεμο αυτό». Τα είπαμε και με τον Μπάιντεν αυτά, ίσως θα έπρεπε να συμπληρώσει…
Ωστόσο η «προβλεψιμότητα» των σχέσεων με Ρωσία ήδη εγείρει θέματα με τους ευρωπαίους συμμάχους στο ΝΑΤΟ: Λίγες ώρες μετά το παρ’ ολίγον θερμό επεισόδιο Βρετανίας-Ρωσίας στη Μ. Θάλασσα, έγινε γνωστή η πρωτοβουλία Μέρκελ-Μακρόν για επαναπροσδιορισμό των σχέσεων της ΕΕ με τη Μόσχα. Αν οι τριμερείς συναντήσεις κορυφής Σρέντερ, Σιράκ και Πούτιν, 2003-2004, είχαν δημιουργήσει προβλήματα στο δυτικό μπλοκ, και ιδιαίτερα στο Λ. Οίκο, σήμερα ο Μπάιντεν έρχεται να εγγράψει τέτοιες πρωτοβουλίες ως ευθυγράμμιση με τη δική του «ρεαλπολιτίκ» απέναντι στη Μόσχα.
Πάντως οι Μέρκελ και Μακρόν που προσπάθησαν να προωθήσουν την ιδέα συνάντησης κορυφής ΕΕ– Ρωσίας είχαν απογοητευτικά αποτελέσματα. Όχι μόνον απέτυχαν να γίνει αποδεκτή η πρότασή τους από τους 27, αλλά και η γλώσσα στο αντίστοιχο κοινό ανακοινωθέν, απέναντι στη Ρωσία, ήταν ιδιαίτερα σκληρή.
Η μισή ΕΕ, από την Πολωνία και τις Βαλτικές μέχρι τη Φιλανδία και τη Σουηδία, αντιδρά, και οι λόγοι γι’ αυτό είναι προφανείς. Η νέα «ρεαλπολιτίκ» του Μπάιντεν απειλεί να περιορίσει, αν όχι να μηδενίσει, τις πολιτικές φιλοδοξίες αυτών των χωρών που επενδύουν σε μια μονιμότερη ψυχροπολεμική ένταση με τη Μόσχα. Διαπιστώνεται, επίσης, πως για την Ευρώπη είναι πολύ δύσκολο να διαμορφώσει ενιαία γραμμή και γλώσσα προς αντιμετώπιση των όποιων κρίσεων προκύπτουν.
Τελικά, μέσα σε αυτή τη συγκυρία Ρωσία-Κίνα ανανέωσαν, και την επέκτειναν κατά πέντε έτη, τη Συνθήκη Φιλίας και Συνεργασίας που περιλαμβάνει δεσμεύσεις αλληλοϋποστήριξης σε ενδεχόμενο εδαφικών διαφορών με τρίτους (όπως Κριμαία, Ταϊβάν κλπ)!
Παρατηρούμε λοιπόν πως οι κινήσεις των ΗΠΑ καταγράφουν και αναδεικνύουν το σημερινό βασικό τους στρατηγικό δίλημμα. Πώς αντιμετωπίζονται δύο αντίπαλοι ταυτόχρονα. Ο παραδοσιακός και κύριος (Ρωσία) και αυτός που, λίγο-πολύ, τον δημιούργησαν οι ίδιοι (Κίνα) για να αντιμετωπίσουν τον παραδοσιακό!
Δεν ξέρουμε αν θα υπερισχύσει ο ρεαλισμός που φάνηκε να κυριαρχεί στη Γενεύη ή θα επικρατήσουν οι γεωπολιτικές αδράνειες της ψυχροπολεμικής έντασης Ουάσινγκτον - Μόσχας, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τα γεγονότα στην Ουκρανία το χειμώνα του 2012 – 2013. Πάντως, συμβαίνουν πράγματα στη διεθνή γεωπολιτική σκηνή που καταγράφουν τάσεις αυξανόμενης έντασης και δείχνουν να καθορίζουν και την ανάλογη ορατή συνέχεια, δικαιολογώντας τις όποιες ψυχροπολεμικές προβλέψεις.
ΧΒ
