Σχεδόν η απόλυτη ανατροπή, συνέβη στην εκλογική αναμέτρηση στις 19 του Νοέμβρη στο Νεπάλ, για την σύνθεση της δεύτερης Συντακτικής Συνέλευσης, συγκριτικά με τους συσχετισμούς των εκλογών του 2008. Αν και αρκετοί συστηματικοί παρατηρητές των εσωτερικών εξελίξεων στην χώρα διέβλεπαν μια αισθητή υποχώρηση στην πολιτική και εκλογική επιρροή του κόμματος των Πρατσάντα-Μπαταράι, δηλαδή του πρώην ενωμένου μαοϊκού κόμματος, κανείς δεν περίμενε τέτοια διάσταση. Το ΕΚΚΜ, το οποίο στις προηγούμενες εκλογές ήρθε πρώτο με διαφορά συγκεντρώνοντας 3,1 εκατομμύρια ψήφους, ποσοστό 30,5% και 229 έδρες στην βουλή, έμεινε αυτήν την φορά τρίτο σε σημαντική απόσταση από τα δύο αστικά παραδοσιακά κόμματα. Το φίλο-ινδικό Κογκρέσο που προηγείται με βραχεία κεφαλή του σοσιαλδημοκρατικού ΕΜΛ. Και τα δύο εξέλεξαν 196 από τους 240 βουλευτές, που αναδείχνονται με το πλειοψηφικό σύστημα ανά περιφέρεια ενώ το ΕΚΚΜ κέρδισε μόλις 26. Για να γίνει κατανοητή η εντυπωσιακή ανατροπή, στις εκλογές του Απρίλη του 2008 το ΕΚΚΜ είχε βγει πρώτο σε 120 περιφέρειες εκλέγοντας αντίστοιχο αριθμό βουλευτών και τα δύο κόμματα- τότε- είχαν εκλέξει αθροιστικά μόνο 70 βουλευτές! Για το μέρος της βουλής (335 θέσεις) που εκλέγεται με αναλογικό τρόπο σύμφωνα με την συνολική δύναμη των κομμάτων, η καταμέτρηση μέχρι το βράδυ της Πέμπτης 28/11 δεν είχε ολοκληρωθεί . Τα μέχρι εκείνη την στιγμή αποτελέσματα επιβεβαίωναν τους συσχετισμούς των περιφερειών με τα δύο κόμματα, Κογκρέσο και ΕΜΛ να συγκεντρώνουν 4,6 εκατομμύρια ψήφους και το ΕΚΚΝ 1,4 εκατομμύρια. Τέταρτο κόμμα έρχονταν το φιλοβασιλικό RPP με 621 χιλιάδες ψήφους ενώ το Φόρουμ των Μαντέζι έπαιρνε την πέμπτη θέση με 257 χιλιάδες. Σημαντικά στελέχη του ΕΚΚΝ δεν εκλέχτηκαν, ο Πρατσάντα έχασε την εκλογή στην περιφέρεια 10 του Κατμαντού για να πάρει την έδρα σε μια περιφέρεια της επαρχίας μόλις και μετά βίας, ενώ και ο Μπαταράι που κέρδισε με άνεση στην γενέτειρα του, την Γκόργκα, συγκέντρωσε τους μισούς ψήφους που πήρε το 2008.
Σε αντίθεση με την προπαγάνδα των δυτικών και εγχώριων καθεστωτικών ΜΜΕ, η αποχή ήταν ο πρωταγωνιστής των εκλογών και ο παράγοντας που φαίνεται να καθόρισε εν πολλοίς το εκλογικό αποτέλεσμα. Συγκριτικά πάντα με το 2008, οι νεπαλέζοι που γράφτηκαν στους εκλογικούς καταλόγους ήταν λιγότεροι κατά 5,5 εκατομμύρια ( άπω 17,6 εκατ. σε 12,2 εκατ.). Διαφορά εντυπωσιακή ακόμα και για μια χώρα σαν το Νεπάλ, όπου η γεωγραφία, η έλλειψη κρατικών υποδομών και το μορφωτικό επίπεδο αποτελούν σημαντικά εμπόδια για μια ασφαλή και πλήρη απογραφή . Το 2008 πήγαν στις κάλπες 11,2 εκατομμύρια νεπαλέζοι ενώ τώρα μόνο 8,6 εκατομμύρια, δηλαδή 2,6 εκατομμύρια λιγότεροι. Το ποσοστό συμμετοχής 77% που ανακοινώθηκε από την κεντρική εκλογική επιτροπή και θεωρήθηκε επιτυχία των εκλογών, είναι λοιπόν εντελώς παραπλανητικό. Σε σχέση με τους εκλογικούς καταλόγους του 2008, το ποσοστό είναι περίπου 48% !
Αν και είναι νωρίς για τελεσίδικα συμπεράσματα είναι αναμφισβήτητο πως ορισμένοι βασικοί πολιτικοί και όχι τεχνικοί παράγοντες έχουν επιδράσει σε αυτήν την μαζική εκλογική διαφυγή. Κατά πρώτον το μεγάλο κύμα απογοήτευσης που έχει δημιουργηθεί στις λαϊκές μάζες από την πολιτική και τις επιλογές της ηγεσίας Πρατσάντα- Μπαταράι και το γεγονός πως η ζωή τους ελάχιστα άλλαξε ύστερα από την λήξη του ένοπλου αγώνα. Απογοήτευση που συχνά γίνεται οργή ειδικά στις περιοχές-κοιτίδες του δεκαετούς επαναστατικού αγώνα, περισσότερο μάλιστα στους κόλπους των πρώην ανταρτών και των οικογενειών τους. Κατά δεύτερον και σε συνδυασμό με τα προηγούμενα, το κάλεσμα για μποϊκοτάρισμα των εκλογών που έκανε το ΚΚΝ(Μαοϊκό), η ομάδα δηλαδή στελεχών και μελών που αποσχίστηκαν από το ενιαίο μαοϊκό κόμμα. Ο νέος τρόπος εγγραφής στους καταλόγους με χρήση βιομετρικών στοιχείων, το αυξανόμενο κύμα μετανάστευσης στο εξωτερικό και η επίσπευση των προεκλογικών διαδικασιών για να μην έρθει ο βαρύς χειμώνας, σε συνδυασμό με τυπικές και άτυπες πρακτικές αποκλεισμών των χαμηλών κοινωνικών ομάδων από τις δυνάμεις του καθεστώτος και τις τοπικές ελίτ, ενίσχυσαν πιθανόν την εκλογική αποχή άλλα λειτούργησαν συμπληρωματικά στους δυο κύριους πολιτικούς παράγοντες.
Ο Πρατσάντα αιφνιδιασμένος μετά τα πρώτα αποτελέσματα και εμφανώς σε κατάσταση σύγχυσης ανακοίνωσε την απόσυρση των κομματικών εκπροσώπων από τις εφορευτικές επιτροπές, ζήτησε να σταματήσει η καταμέτρηση και απείλησε με αποχή από την Συντακτική. Κατηγόρησε τις αντιδραστικές δυνάμεις πως νόθευσαν την εκλογή και ζήτησε να συσταθεί μια επιτροπή διερεύνησης των καταγγελιών. Τόσο στην συνέντευξη τύπου όσο και αμέσως μετά, ήταν εμφανής ο διχασμός στην ηγεσία του κόμματος, ανάμεσα στον Πρατσάντα που χρεώνεται αντικειμενικά την ήττα και υπέστη την ταπείνωση της μη εκλογής στην πρωτεύουσα και στον Μπαταράι που δίχως ιδιαίτερες ταλαντεύσεις προωθεί την πολιτική ατζέντα του. Ο τελευταίος φρόντισε με διαρροές να κάνει γνωστό πως διαφωνεί με τους λεονταρισμούς του Πρατσάντα και έσπευσε να συναντηθεί με το αμερικάνο πρέσβη δίνοντας διαβεβαιώσεις πως το κόμμα δεν θα υπονομεύσει την πολιτική διαδικασία. Εφτασε μάλιστα στο σημείο-προκαταλαμβάνοντας τον κομματικό απολογισμό- να δηλώσει το αμίμητο. Πως μπορεί το κόμμα μπορεί να ηττήθηκε αλλά η πολιτική του ατζέντα νίκησε! Εν τέλει μέσα σε 48 ώρες το κλίμα άλλαξε, ο οργισμένος Πρατσάντα πήρε πίσω τις απειλές και η κεντρική επιτροπή σε μια εθιμοτυπική συνεδρίαση της, αποφάσισε να λάβει μέρος στην σύνθεση της Συντακτικής. Για τον ηγέτη του κόμματος που υπέστη έτσι ένα ισχυρό διασυρμό, έμεινε μόνο η απαίτηση σύστασης μιας εξεταστικής επιτροπής, αίτημα που ξανά-διατυπώθηκε ενώ η καταμέτρηση ολοκληρώνονταν. Στο διάστημα της σαράντα – oχτάωρης θεατρικής κρίσης όλοι οι παράγοντες εντός και εκτός των συνόρων που ήθελαν να γίνουν γρήγορα οι εκλογές πήραν σαφή θέση αναγνωρίζοντας το αποτέλεσμα και πιέζοντας για αποδοχή του . Ινδία, ΗΠΑ,Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και η Κίνα και η Ρωσία χαιρέτισαν την ολοκλήρωση των εκλογών και άμεσα η έμμεσα ζήτησαν να γίνει σεβαστό το αποτέλεσμα.
Θα ήταν πολύ επιφανειακή μια εκτίμηση που θα έβλεπε πως στο Νεπάλ εκτυλίσσετε μια επιστροφή στο παρελθόν. Η κοινωνική και πολιτική εξέλιξη σημαδεύτηκε καθοριστικά από τον δεκαετή νικηφόρο επαναστατικό αγώνα ο οποίος καταφερε να ανατρέψει την μοναρχία και να κινητοποιήσει εκατομμύρια Νεπαλέζων με ριζοσπαστικά αιτήματα και στόχους. Από την άλλη όμως είναι φανερό πως το εκλογικό αποτέλεσμα αποτυπώνει μια σοβαρή αρνητική εξέλιξη, προϊόν των αδιεξόδων, των αντιφάσεων και των ασυγχώρητων συμβιβαστικών πολιτικών της ηγεσίας Πρατσάντα-Μπαταράι. Πολιτικές που έσπειραν σύγχυση και απογοήτευση, αφόπλισαν το επαναστατικό λαϊκό κίνημα, επιδόθηκαν σε μια ακολουθία παρασκηνιακών βυζαντινισμών και εν τέλει φρέναραν την δυναμική των κοινωνικών αλλαγών και ανατροπών. Ο αφοπλισμός και η διάλυση του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού και η παρωδία ενσωμάτωσης του στον αστικό πρώην βασιλικό στρατό. Η διάλυση των πολιτικών οργανώσεων του κόμματος με κυριότερη αυτή της επαναστατικής νεολαίας. Η κατάργηση των επαναστατικών θεσμών στην ύπαιθρο, η απόφαση για επιστροφή αγροτικών εκτάσεων σε γαιοκτήμονες, οι πολιτικοί συμβιβασμοί με την Ινδία, η άνευ αρχών πολιτική συμμαχιών κλπ. Όλα αυτά μαζί με την διαδεδομένη, όχι αβάσιμα, αντίληψη πως η πρώην επαναστατική ηγεσία εγκαταστάθηκε αναπαυτικά στις πολυτελείς βίλες στην πρωτεύουσα ξεχνώντας τα βάσανα του λαού αποτελούν αρκετά ικανοποιητικές ερμηνείες για το ότι σημαντικά λαϊκά κομμάτια πήραν αποστάσεις από τις εκλογές και το ψηφοδέλτιο του ΕΚΚΜ.
Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι σαφές πως αποτελεί μια σημαντική επιτυχία όλων εκείνων των καθεστωτικών δυνάμεων που επεδίωξαν με ποικίλους τρόπους να ελέγξουν τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις και να τις βάλουν σε μια τροχιά αντιδραστικής σταθεροποίησης. Και μια σαφή ήττα της πολιτικής και των αποφάσεων της ηγεσίας Πρατσάντα-Μπαταράι, ένα δίδυμο που ίσως και να πλησιάζει στο τέλος της κοινής πορείας του . Φυσικά στο Νεπάλ υπάρχει ένας πλούτος δυνάμεων και αντιθέσεων που δεν επιτρέπει εύκολα να ολοκληρωθούν τα σχέδια πλήρους ελέγχου των λαϊκών και εθνικών κινημάτων. Το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο για την ευρύτερη πορεία των εξελίξεων και θα μας δοθεί η ευκαιρία να επανέλθουμε με πιο συνολικές εκτιμήσεις.
* Είχε ολοκληρωθεί το κείμενο όταν τα ΜΜΕ στο Νεπάλ ανακοίνωσαν μια πρώτη εκτίμηση του αριθμού των εδρών που λαμβάνουν τα μεγάλα κόμματα στην Συντακτική. Το Κογκρέσο 196, το ΕΜΛ 175 και το ΕΚΚΜ 80. Τα δύο πρώτα διαθέτουν απόλυτη πλειοψηφία στο σύνολο των 601 εδρών αλλά όχι τα 2/3 για την ψήφιση του νέου Συντάγματος.
Δ. Παυλίδης
Βουλευτικές Εκλογές 2023
Αντίσταση - Οργάνωση
