Με αφορμή την 6η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ(μ-λ) έχει ξανατεθεί το ζήτημα της νεολαίας. Ετσι κι αλλιώς, είναι από τα πιο κρίσιμα για την ανάπτυξη του λαϊκού και εργατικού κινήματος καθώς και των οργανώσεων σαν τη δική μας που θέλουν να υπηρετήσουν την απελευθέρωση του εργαζόμενου ανθρώπου από τα καπιταλιστικά και ιμπεριαλιστικά δεσμά. Ισχύει με όλη της τη σημασία εκείνη η γνωστή ρήση «όποιος κερδίσει τη νεολαία έχει κερδίσει το μέλλον». «Ρήση» που είναι μεν γνωστή αλλά που απέχουμε αρκετά από το να την έχουμε αφομοιώσει και άρα να την υπηρετήσουμε σε όλη της την έκταση και το βάθος…
Πολύ περισσότερο, βρισκόμαστε σε μια φάση που έχουμε να αντιπαλέψουμε -αντιπαλεύουμε ήδη- συνήθειες που κινδυνεύουν να μετατραπούν σε αντιλήψεις για το «αναπόφευκτο» των μικρών και αδύναμων δεσμών μας με τη νεολαία, να αντιπαλέψουμε μια μη ψύχραιμη και γεμάτη προκαταλήψεις αντίληψη των πραγμάτων. Είτε αυτή εκφράζεται με μια υποτίμηση των υποκειμενικών μας ευθυνών και μετάθεσης όλων των ζητημάτων στο «αντικειμενικό» είτε εκφράζεται με μια ρηχή και χωρίς πολιτικό περιεχόμενο «αποφασιστικότητα» που δεν βλέπει, αγνοεί τις αντικειμενικές δυσκολίες, αντιλαμβάνεται με λανθασμένο τρόπο τις υποκειμενικές ευθύνες και δεν μπορεί να δώσει διέξοδο και να χαράξει μια γραμμή λύσης του προβλήματος.
Σίγουρα δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα ο όσο το δυνατόν καλύτερος προσδιορισμός του αντικειμενικού και του υποκειμενικού παράγοντα. Γιατί, πέραν των άλλων, αυτοί συνδέονται μεταξύ τους και αλληλοτροφοδοτούνται. Πρέπει ωστόσο να ξεκινήσουμε από κάπου. Κατά τη γνώμη μου αυτό το «ξεκίνημα» περιλαμβάνει:
α) τη γενική εκτίμηση για τη φάση και τα χαρακτηριστικά της αστικής και ιμπεριαλιστικής επίθεσης στη νεολαία, τι έχει δημιουργήσει αυτή, τι παράγει
β) σε ποια κατάσταση είναι το κίνημα της νεολαίας, και
γ) τι πρέπει και τι μπορούμε να κάνουμε εμείς σ’ έναν ορατό και προσδιορίσιμο χρονικό ορίζοντα που να αποφύγει τα «όνειρα για το μετά από 20 χρόνια» αλλά και να ξεφύγει δραστικά και αποφασιστικά από σχεδιασμούς του ενός μήνα.
Οσον αφορά το πρώτο, η επίθεση που δέχεται η νεολαία είναι μέρος της γενικευμένης επίθεσης που έχει εξαπολύσει το σύστημα ενάντια στους λαούς και την εργατική τάξη. Αυτή η κοινότοπη πρόταση προσδιορίζει τους συμμάχους και τους εχθρούς της νεολαίας, την αντικειμενική υπόσταση της δικιάς μας υποκειμενικής αντίληψης. Αυτή η επίθεση είναι μια επίθεση βάθους που ειδικά μετά το ’89-91 επιχειρεί με γοργούς ρυθμούς να αποδιοργανώσει και να αφοπλίσει ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά και για πολλά χρόνια τη νεολαία και το κίνημά της. Να τη μετατρέψει σε δούλο του κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού. Αυτή η επίθεση ήδη μετράει σοβαρές επιτυχίες σ” όλα τα επίπεδα και αυτό δίνει φόρα στους εκπροσώπους του συστήματος να εξαπολύουν νέα κύματα επίθεσης. Είναι όμως αυτή η κίνηση του συστήματος που το απογυμνώνει από τα στολίδια με τα οποία ντύθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, ροκανίζει τους ίδιους τους όρους της κυριαρχίας του πάνω στις μάζες. Αν αυτό το εκμεταλλεύονται, και πώς, οι δυνάμεις που αναφέρονται στα λαϊκά και νεολαιίστικα δικαιώματα είναι ζήτημα που αφορά και εμάς.
Οσον αφορά το δεύτερο και σε συνάφεια με τα προηγούμενα, το κίνημα της νεολαίας έχει πάνω του φανερά σημάδια αποσυγκρότησης. Η ίδια η νεολαία και ειδικότερα αυτή των πανεπιστημίων, που το κίνημά της αποτέλεσε μεταπολιτευτικά πυροδότη και εμπροσθοφυλακή των λαϊκών αγώνων, φαίνεται να παρακολουθεί αμήχανα και σαστισμένη τα όσα συμβαίνουν γύρω της. Δεν καταφέρνει να συνδέσει στοιχειωδώς την καθημερινή της μιζέρια, τα ζόρια που τραβάει, τους όρους σπουδών και ζωής της τελικά με το σύστημα. Οτι όλα αυτά είναι εκφράσεις των χαρακτηριστικών και της λειτουργίας του συστήματος. Την ίδια στιγμή που πιέζεται ασφυκτικά και εκβιάζεται από την ανεργία, δεν έχει εμπιστοσύνη στη συλλογική διέξοδο, αναζητεί τη λύση στις χρεοκοπημένες ατομικές διεξόδους και στο χωρίς τέλος κυνήγι για μια θέση στον ήλιο (ή καλύτερα στο μισοσκόταδο) που διαμορφώνει στο εργασιακό και όχι μόνο επίπεδο το κεφάλαιο. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο συλλογικό εκφράζεται από το επίπεδο στήριξης των μαζικών διαδικασιών μέχρι τη θέση της Αριστεράς στη συνείδηση και τη ζωή της νεολαίας. Το σημαντικό είναι πως, ενώ υπάρχουν όλα αυτά -και λαμβάνοντας υπόψη πως ο ρεφορμισμός σε όλες τις παραλλαγές του βοήθησε καίρια στο να περαστούν όλα τα αστικά ιδεολογήματα στη νεολαία, παραδίνοντας μετά τη σκυτάλη στα καθαρόαιμα άλογα του συστήματος- εντούτοις τμήματα νεολαίας επιμένουν να αμφισβητούν, να βγαίνουν στο δρόμο, να ψάχνουν προς τα αριστερά (άσε τι και ποιους βρίσκουν).
Η δικιά μας δράση, έχοντας αυτά κατά νου, πρέπει να προσανατολιστεί στα εξής. Πρέπει να απαντήσει στην πράξη και το αν και το γιατί και το πώς μπορεί να συγκροτηθεί και να αναπτυχθεί μια αξιόλογη αντιιμπεριαλιστική – αντικυβερνητική – αντιρεφορμιστική δύναμη στους κόλπους του φοιτητικού και σπουδαστικού κινήματος, στους κόλπους της νεολαίας. Για το αν και το γιατί απαντά η αναφορά μου στην επίθεση. Με μια επισήμανση: Το γεγονός πως οι Αγωνιστικές Κινήσεις (θέλουν να) «μιλάνε» από τη σκοπιά της υπεράσπισης των συμφερόντων της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων μέσα στην εκπαίδευση, υπό κατάλληλες προϋποθέσεις, ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ, γιατί η απεύθυνση αυτή αφορά την πλειοψηφία του κόσμου που σπουδάζει. Πολύ περισσότερο που τα συμφέροντα αυτών (εργατικής τάξης-λαού) στην εκπαίδευση και γενικότερα είναι σε διαρκή αντίθεση με τα συμφέροντα του κεφαλαίου-ιμπεριαλισμού και δεν μπορούν να έρθουν σε συμβιβασμό (η «μέση λύση» που ονειρεύεται ο ρεφορμισμός).
Στο «πώς» (και μ’ αυτό δεν εννοώ κύρια ή μόνο το οργανωτικό σκέλος ούτε αναφέρομαι σε συνταγές) έχω να επισημάνω τα εξής. Δεν υπάρχει ούτε μία στο εκατομμύριο περίπτωση να διεκδικήσουμε θέση στη συνείδηση της νεολαίας αν δεν συνειδητοποιήσουμε εμείς οι ίδιοι και κύρια οι νεολαίοι σύντροφοί μας πως πρέπει να αφήσουμε πίσω στοιχεία αντιλήψεων και πρακτικών που μας κληροδότησαν οι εποχές τόσο της ισχυρής ρεφορμιστικής παρουσίας στους σπουδαστικούς χώρους (πριν από το ’89) όσο και της παρατεταμένης αδράνειας και ξηρασίας του κινήματος, που ακολούθησαν τη μαζική αποστράτευση του ’89-91, και φυσικά να καταχτήσουμε άλλες. Σε συνθήκες από τη μια κινηματικής αδράνειας, κυριαρχίας μιας σειράς προκαταλήψεων για το κίνημα, την Αριστερά, τη συλλογική πάλη, αφασίας και του «στρίβειν» των «μεγάλων» δυνάμεων που αναφέρονται στην Αριστερά στα ΑΕΙ-ΤΕΙ και από την άλλη μέσα σε συνθήκες που κυοφορούν μαζικά ξεσπάσματα της νεολαίας. Σε τέτοιες συνθήκες, μπορούμε να δρούμε σαν αξιόμαχη συνιστώσα του νεολαιίστικου κινήματος χωρίς να συνδυάζουμε την αποκάλυψη των χαρακτηριστικών και των στοχεύσεων της επίθεσης με την αποφασιστική συμβολή στην οργάνωση, στην ισχυροποίηση και το συντονισμό όλων των μικρών και σκόρπιων αντιστάσεων της νεολαίας; Μπορούμε να ελπίζουμε σε μια άνοδο της επιρροής και της εμβέλειας των Α.Κ. με αντιλήψεις -λανθάνουσες μεν, αντιλήψεις δε- του στιλ «ο ρόλος των Α.Κ. είναι να πολιτικοποιούν τις κινήσεις του κόσμου»; Προσπερνώντας έτσι το ΚΡΙΣΙΜΟ ζήτημα του ποιος θα τις δημιουργήσει αυτές τις κινήσεις ή, για να μιλήσουμε πιο σωστά, ποιος θα συμβάλει στη δημιουργία και την ανάπτυξή τους; Ισως αυτό να ακούγεται σαν άδικη κριτική, μιας και οι δυνάμεις μας στους χώρους της νεολαίας τρέχουν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η νεολαία κυριολεκτικά μερικές φορές 24 ώρες το 24ωρο. Δεν αναφέρομαι όμως σ” αυτό. Αλλά στην παρέμβαση που εξαντλείται σε μια λογική να μπαίνουμε σε «δεύτερο φόντο», του ετεροκαθορισμού αρκετές φορές των κινήσεών μας από τις κινήσεις των άλλων, σε μια παρέμβαση υπονομευόμενη από τις αδράνειες που έχει συσσωρεύσει η κινηματική απραξία και η καθημερινή παρέμβαση ρουτίνας στις σχολές, που φαντάζει στα μάτια συντρόφων και συναγωνιστών σαν «η μόνη δυνατή παρέμβαση».
Αναφέρομαι στην επίπονη και επίμονη μάχη που πρέπει να δώσουν οι σύντροφοί μας από κοινού, σαν ένα σώμα και μια ψυχή, με τις Αγωνιστικές Κινήσεις (όντας σάρκα από τη σάρκα τους) για την ανάληψη ρόλου-θέσης-ευθυνών που της αναλογούν απέναντι στο κίνημα και για την ανάπτυξή του. Δηλαδή
α) για την κατάχτηση και ταυτόχρονα την εκλαΐκευση της άποψής μας με ΣΤΟΧΟ τη συγκρότησή της σε ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΛΗΣ για το κίνημα.
β) για την οικοδόμηση μιας συνολικής πολιτικής φυσιογνωμίας και υπόστασης μέσω της εμβάθυνσης της άποψής μας και την εμπλοκή του δυναμικού μας με ευρύτερα ζητήματα που απασχολούν τη νεολαία, χτυπώντας τις λογικές της επάρκειας και αναπτύσσοντας σε πιο σωστή βάση τη σχέση συνδικαλιστικού-πολιτικού.
γ) για την κινηματική διάσταση που έχουν και οι δύο πλευρές και στην οποία αναφερθήκαμε εν μέρει στο «πώς».
Ηδη εδώ και ένα διάστημα έχει ξεκινήσει με την προσπάθεια απάντησης σ’ όλα τα επίπεδα (ξεκινώντας από το καθοδηγητικό και φτάνοντας μέχρι τις οργανώσεις μας στη νεολαία) και έχουμε καλά δείγματα γραφής στην πράξη, που πρέπει να συνεχιστούν-αναβαθμιστούν.
Αυτός είναι ουσιαστικά και ο προσανατολισμός που προσδιορίζει την πάλη για τη συγκρότηση-ανάπτυξη των Αγωνιστικών Κινήσεων στις σχολές. Αγωνιστικές Κινήσεις σχήμα και χώρος δράσης αλλά και συζήτησης, προβληματισμού και παραγωγής κατεύθυνσης για το κίνημα της νεολαίας. Αγωνιστικές Κινήσεις με συλλογική λειτουργία και πρωτόβουλο πνεύμα. Ωστε όχι μόνο να «οργανώνουν» αλλά και να «οργανώνονται» καλύτερα για τις ανάγκες του κινήματος, όχι μόνο να τροφοδοτούν αλλά και να τροφοδοτούνται από τη νεολαία. Ωστε να «μπλεχτούν» σε όλα τα επίπεδα με τα προβλήματα, τις αγωνίες και τις «καθυστερήσεις»-αφέλειες της νεολαίας (που είναι και δικά τους). Αυτός ο προσανατολισμός και οι πολύμορφες μάχες (ιδεολογικές, πολιτικές) που «προβλέπει» η υλοποίησή του θα χειραφετήσει το δυναμικό μας και θα το κάνει να νιώσει πιο δυνατό, γιατί ακριβώς θα βγαίνει πιο δυνατό μέσα από το κάθε κύμα αυτής της γεμάτης αναταράξεις διαδρομή. Ετσι δεν είναι άλλωστε και η πορεία αυτή του ανθρώπου μέσα στην ιστορία που ονομάζουμε ζωή; Ας την αδράξουμε λοιπόν!
Σαπουνάς Τάσος
ΚΟ Θεσσαλονίκης
