Αναβρασμός επικρατεί τις τελευταίες εβδομάδες σχεδόν σε όλα τα βαλκανικά κράτη. Σε μια σειρά χώρες έχουν πυροδοτηθεί πολιτικές εξελίξεις, με αποτέλεσμα οι περισσότερες κυβερνήσεις να έχουν πέσει, είτε να είναι σε διαδικασία αποκαθήλωσης. Φυσικά, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Δεν μπορούμε να πούμε ότι οι εξελίξεις αυτές είναι ομόρροπες ή ότι έχουν επιβληθεί από κάποιο κέντρο. Δεν μπορούμε όμως, από την άλλη μεριά, να παραβλέψουμε το φόντο των έντονων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που έχουμε περιγράψει πολλές φορές. Ανταγωνισμοί που έχουν οδηγήσει στην έξαρση του εθνικισμού και του αλυτρωτισμού στην περιοχή.
Ξεκινώντας, όπως είναι φυσικό, από την Αλβανία, μπορούμε να δούμε ότι το πολιτικό της προσωπικό υφίσταται αναδιαμόρφωση, εντός και εκτός συνόρων. Τους προηγούμενους μήνες τα δύο μεγάλα κόμματα μπλέχτηκαν σε μια αντιπαράθεση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «σκυλοκαβγάς», με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης (το κόμμα του Μπερίσα) να καλεί σε διαδηλώσεις, υψώνοντας τους τόνους. Όπως συνήθως συμβαίνει στα Βαλκάνια, οι υψηλοί τόνοι είναι παραπλανητικοί και οδηγούν συχνά σε τούμπες. Έτσι, ο πρωθυπουργός Ράμα και ο Μπάσα (αντιπολίτευση) τα βρήκανε και οδηγούν τη χώρα σε εκλογές, κάνοντας μετάθεση ημερομηνίας από τις 18 στις 15 Ιούνη.
Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης έχουν έρθει η δικαστική μεταρρύθμιση που ζητάει η ΕΕ και το εμπόριο ναρκωτικών. Πίσω από αυτά τα ζητήματα, όμως, που συνδέονται και αφορούν μεγάλο κομμάτι του μαφιόζικου πλούτου, υποβόσκει η αγωνία της αστικής τάξης της Αλβανίας. Ο Έντι Ράμα προσπαθεί να προωθήσει την ένταξη στην ΕΕ δείχνοντας πρόθυμος για «μεταρρυθμίσεις», ακόμα και… «απειλώντας» την ΕΕ με αλλαγές συνόρων εάν τον εγκαταλείψει. Παρ” όλο που φαινομενικά η Αλβανία έχει το προμοτάρισμα των Αμερικάνων, η αστική τάξη γνωρίζει το μικρό της μέγεθος και ότι όντας έξω από ΕΕ-ΝΑΤΟ δεν αισθάνεται «εξασφαλισμένη». Το πρόβλημα όμως είναι ότι πλέον οι σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ έχουν μπει σε ένα ομιχλώδες τοπίο, με αποτέλεσμα οι αστικές τάξεις να μπερδεύονται στο πού και πώς πρέπει να ξεπουλήσουν τη χώρα τους.
Μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές στην Αλβανία, είναι προγραμματισμένες οι επίσης πρόωρες εκλογές στο προτεκτοράτο του Κοσόβου. Η κυβέρνηση που είχε συγκροτήσει το κόμμα του προέδρου Θάτσι, του πρώην αρχι-UCK, έπεσε. Δεν είναι εφικτό να γνωρίζουμε τη σύνδεση που υπάρχει με τη «μητέρα-πατρίδα», όμως είναι αλήθεια ότι οι κινήσεις Θάτσι το τελευταίο διάστημα θεωρούνταν από πολλούς εμπρηστικές. Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα του Κοσόβου και το μειονοτικό της ΠΓΔΜ είναι το πρωτεύον για την Αλβανία, και όλες οι πολιτικές ανακατατάξεις έχουν πρώτιστα να κάνουν με το πώς θα προωθηθούν τα αλυτρωτικά σχέδια. Να σημειωθεί ότι αφορμή για την πτώση της κυβέρνησης (σε ένα κοινοβούλιο-μαριονέτα όπου συχνά τις συνεδριάσεις διακόπτουν… δακρυγόνα που ρίχνουν βουλευτές!!!) υπήρξε η συνοριακή διευθέτηση με το Μαυροβούνιο.
Την ίδια στιγμή, η ΠΓΔΜ βρίσκεται εδώ και μήνες σε πλήρες πολιτικό αδιέξοδο. Μπορεί ο πρόεδρος Ιβάνοφ να έδωσε εν τέλει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, όμως τον μόνο τίτλο που μπορεί να διεκδικήσει αυτή η εξέλιξη είναι «αναβολή πριν τη νέα σύγκρουση». Με το διχαστικό, εμφυλιακό κλίμα να κυριαρχεί στη χώρα, ένα από τα πρώτα ζητήματα που πρόκειται να ανακινηθούν είναι η δικαστική δίωξη του Γκρούεφσκι – ο οποίος κινδυνεύει με φυλάκιση. Η πρόκληση αυτή μπορεί να αποτελέσει θρυαλλίδα ανεξέλεγκτων εντάσεων.
Την ίδια στιγμή, η Βουλγαρία φαίνεται επηρεασμένη από το γενικό κλίμα. Η ενδοαστική κόντρα έχει οξυνθεί. Ο Μπορίσοφ κατάφερε να σχηματίσει μια ακόμα κυβέρνηση σε φιλο-ΕΕ κατεύθυνση, συμμαχώντας όμως με ένα μικρό εθνικιστικό κόμμα, κίνηση επικίνδυνη και ίσως μη προτιμητέα. Ο Μπορίσοφ έντονα πιέζεται από τη φιλορωσική αντιπολίτευση και ταυτόχρονα από τις οξυμένες απαιτήσεις του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα. Κάνει μάταιες προσπάθειες να κρατήσει τη Βουλγαρία έξω από τις μεγάλες αντιπαραθέσεις. Το ζήτημα της τούρκικης μειονότητας αποτελεί πονοκέφαλο για τη Βουλγαρία, και ο Ερντογάν έχει προσπαθήσει να το ανακινήσει χωρίς καν να δείχνει κάποιου είδους τακτ.
Για να συμπληρωθεί το παζλ, η φαινομενικά εκτός κάδρου Κροατία επίσης βρίσκεται σε εσωτερική αναζήτηση. Αφορμή υπήρξε το οικονομικό πρόβλημα της αγροτικής εταιρίας Agrocor, που απειλεί να αποσταθεροποιήσει την οικονομία. Το κυβερνών κόμμα τρεκλίζει και θεωρείται πιθανό να πέσει για δεύτερη φορά μέσα σε ένα εξάμηνο η κροατική κυβέρνηση.
Αν συνυπολογίσουμε ότι πρόσφατα το Μαυροβούνιο έφτασε, δήθεν, στα πρόθυρα «φιλορωσικού πραξικοπήματος», η μόνη χώρα που μπορεί να επιδείξει εσωτερική σταθερότητα είναι η Σερβία. Η κυριαρχία του προέδρου Βούκιτς δείχνει απόλυτη αυτή τη στιγμή. Η πολιτική που ακολουθεί όμως (φιλορωσική με ανοίγματα στην ΕΕ) θα αναδείξει αντιφάσεις.
Συνολικά, όλες αυτές οι εξελίξεις δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ασύνδετες. Αποτελούν πολύμηνες ή πολύχρονες αντιπαραθέσεις που «έτυχε» να οξυνθούν ταυτόχρονα με τη σκοπιανή κρίση. Εκφράζουν την υπαρξιακή αγωνία των εξαρτημένων βαλκανικών καθεστώτων που έχουν χάσει την ισορροπία τους, αναζητώντας τον κατάλληλο προστάτη. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να δούμε αντίστοιχη αγωνία για τους λαούς των Βαλκανίων. Το δηλητήριο του εθνικισμού τούς κρατάει ναρκωμένους, χωρίς συγκροτημένο αντιπολεμικό-αντιιμπεριαλιστικό κίνημα που θα μπορούσε να επηρεάσει τις αντιδραστικές εξελίξεις. Και τα μαύρα σύννεφα συνεχίζουν να μαζεύονται στον κοινό μας ουρανό.
