Μικρές σημειώσεις για μια ξαναζεσταμένη σούπα
Δημοσιεύτηκε η διακήρυξη της «Πρωτοβουλίας για τη συσπείρωση της Αριστεράς», που συγκροτείται από τον ΣΥΝ και τις δυνάμεις που προσκολλώνται στην εν λόγω κίνηση. Πάνω στο θέμα έχουμε ήδη αναφερθεί από αυτές τις στήλες επανειλημμένα και αναλυτικά. Από άποψη ουσίας συνεπώς δεν έχουμε να προσθέσουμε τίποτα, μιας και η «Διακήρυξη» επίσης δεν προσθέτει κάτι το νέο ή ουσιαστικό στα όσα ήδη είναι γνωστά. Πολύ σύντομα λοιπόν κάποιες παρατηρήσεις σ” αυτά που απλώς πιστοποιούνται με αυτή τη διακήρυξη.
Ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό
Ο ιδεολογικός-πολιτικός καμβάς του εγχειρήματος συγκροτείται κατά βάση από τις θέσεις, αντιλήψεις του γνωστού ρεφορμιστικού ρεύματος που στη χώρας μας εκφράζεται με κορμό τον ΣΥΝ.
«Η πλούσια εμπειρία από τους κοινούς μας προβληματισμούς και αγώνες? στο κίνημα κατά της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, στο αντιπολεμικό κίνημα, στους κοινωνικούς αγώνες στη χώρα μας?», «Μας εμπνέουν το Σιάτλ, το Πόρτο Αλέγκρε, η Γένοβα, η Φλωρεντία?», «Ο αγώνας για την ήττα του νεοφιλελευθερισμού είναι κοινός μας στόχος».
«Για να είναι αποτελεσματικός ο αγώνας κατά του νεοφιλελευθερισμού πρέπει να διεξάγεται ταυτόχρονα στο κοινωνικό, ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο, να συνδέεται και να απαντά στις άμεσες ανάγκες των εργαζομένων και να στηρίζεται όχι μόνο σε αρνήσεις αλλά και σε εναλλακτικές προτάσεις και πολιτικές».
«Να δώσουμε στα συνθήματα ?ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός? και ?οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη? όλο και πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο σαφώς οριοθετημένο προς τη λογική του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλιστικού συστήματος».
«Ο αγώνας κατά της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης δεν αποτελεί επιμέρους στόχο. Ούτε αποτελεί μόνο ένα «αντί». Αποτελεί το κορυφαίο επίπεδο διαμόρφωσης μιας νέας συνείδησης για την Αριστερά, για το κίνημα και το διεθνισμό στην εποχή μας».
Τα πράγματα είναι παραπάνω από σαφή. Ο πολιτικός άξονας πάνω στον οποίο διαρθρώνεται η γραμμή του εγχειρήματος είναι η αντίθεση στο νεοφιλελευθερισμό, όπως αυτή προσδιορίζεται από το Διεθνές Φόρουμ, τα Πόρτο Αλέγκρε κ.λπ. Μιας κι έχουμε αναφερθεί σ” όλα αυτά, εδώ ένα μικρούλι ερώτημα. Δηλαδή, αν υποθέσουμε ότι οι παράγοντες του συστήματος -και, εννοείται, για δικούς τους λόγους και ανάγκες- όπως άλλωστε έχει συμβεί και στο παρελθόν, «ξαναθυμηθούν» τον Κέινς, τότε όλα καλά;
Για μια «άλλη» Ευρώπη
Ενα κάποιο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αναφορές στην ΕΕ, όχι γιατί προσθέτουν κάτι καινούριο, αλλά για την προσπάθεια να ειπωθούν τα πράγματα με τέτοιον τρόπο ώστε να «χωράνε» και κάποιους που μέχρι πρόσφατα έπνεαν μένεα ενάντια στην «ιμπεριαλιστική ΕΕ».
«Ζούμε μια περίοδο που ο νεοφιλελευθερισμός διαμορφώνει την Ευρώπη της απορύθμισης και των ιδιωτικοποιήσεων, την Ευρώπη της επιβολής του κοινωνικού αποκλεισμού, της υποβάθμισης των κοινωνικών δικαιωμάτων? Αυτή δεν είναι η Ευρώπη που οραματίζονται οι λαοί. Είμαστε αντίθετοι σ” αυτή την Ευρώπη. Δικό μας όραμα είναι η Ευρώπη της δημοκρατίας, της λαϊκής ελευθερίας, των δικαιωμάτων και ελευθεριών για όλους».
«Η στάση της ΕΕ στον πόλεμο του Ιράκ και η ανικανότητά της να σταθεί ως ενιαίος οργανισμός απέναντι στην προκλητική βαρβαρότητα των αμερικανοβρετανών εισβολέων? προκαλούν ήδη έντονους προβληματισμούς και αναζητήσεις για το μέλλον της ΕΕ και της Ευρώπης γενικότερα».
«Ο αγώνας για μια Ευρώπη προς αυτή την κατεύθυνση είναι η συμβολή μας στον αγώνα κατά της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης?»
«Στη λογική της σύγχρονης Αριστεράς δεν έχει νόημα η εθνική απομόνωση» και συνεπώς μπαίνει ο στόχος για «τη διαμόρφωση στην πορεία μιας εναλλακτικής πρότασης εξουσίας ως επιθετικής πολιτικής απέναντι στις δυνάμεις του κεφαλαίου, με σαφείς αιχμές και στόχους ενάντια στην ασυδοσία των πολυεθνικών, τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, τον πόλεμο και το σημερινό σύστημα διεθνούς ανασφάλειας».
Και, τέλος, ως προς ένα «ακανθώδες» ζήτημα, ας προσέξει ο αναγνώστης την κομψότητα των διατυπώσεων με βάση τις οποίες επιχειρείται να συμβιβαστούν τα ασυμβίβαστα.
«Την απόκρουση των σχεδίων στρατιωτικοποίησης της ΕΕ και την πρωτοβουλία για τη δημιουργία Ευρωστρατού όπως σήμερα οργανώνεται ως δύναμη ταχείας επέμβασης σ” όλο τον κόσμο. Θεωρούμε ωστόσο τη συζήτηση για την ανεξάρτητη ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική και άμυνα που σήμερα διεξάγεται μέσα στην Ευρωπαϊκή Αριστερά και το διεθνές κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης ως εξαιρετικά σοβαρή και θα την παρακολουθήσουμε συστηματικά». Τώρα, ποια και τι είδους Αριστερά είναι αυτή που «προβληματίζει σοβαρά» για την «άμυνα» (δηλαδή το πώς θα μπει και στρατιωτικά στο παιχνίδι) του συνασπισμού των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών, ο θεός και η ψυχή της.
Εν πάση περιπτώσει, όσο μας αφορά και μιας και σ” αυτά τα θέματα έχουμε επίσης αναφερθεί, θ” αρκεστούμε και πάλι σε σύντομες, βασικές παρατηρήσεις. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι αυτή που υπάρχει και συγκροτείται από συγκεκριμένες δυνάμεις και σε συγκεκριμένη βάση και δεν είναι καμιά άλλη που -δήθεν- «ονειρεύεται» ή σχεδιάζει στο χαρτί ο κάθε ευφάνταστος ή απλώς πονηρός. Είναι συνασπισμός των σχηματισμών του ευρωπαϊκού κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών χωρών της Ευρώπης, που όχι μόνο δεν έχει καμιά σχέση με την υπόθεση των λαών και τα συμφέροντα των εργαζομένων, αλλά ακριβώς ενάντιά τους συγκροτείται.
Η απάντηση στο πρόβλημα των λαών όχι μόνο δεν βρίσκεται στις αυταπάτες περί «μεταρρύθμισης» αυτής της ΕΕ, αλλά στην πάλη ενάντιά της και για τη διάλυσή της. Από κει και πέρα, τα περί «εθνικής απομόνωσης» δεν είναι παρά μια σαχλαμάρα για να τρομάζει τον κόσμο (και να τον οδηγεί στο να αναζητάει τη «σκέπη» ισχυρών). Ο τρόπος που θα συγκροτηθούν τα μέτωπα των λαών είναι δική τους υπόθεση και συνάρτηση της πάλης και των δρόμων πάνω στους οποίους αυτή θα αναπτυχθεί.
Για τον πόλεμο – την κοινή δράση – την Αριστερά
Οι αναφορές στην αντίθεση στον πόλεμο, την επιθετική πολιτική των ΗΠΑ, τις επεμβάσεις δείχνουν να είναι πιο συγκεκριμένες. Ωστόσο, και εδώ υπάρχουν σοβαρά ερωτηματικά. Η σύνδεση του συγκεκριμένου ρεύματος (Φόρουμ) με πολιτικές επιλογές ευρωπαϊκών αστικών και ιμπεριαλιστικών κύκλων θέτουν ζήτημα για το βάθος, τη στερεότητα, ακόμη και για την ειλικρίνεια αυτής της αντίθεσης. Και φυσικά δεν θεωρούμε συμπτωματική τη σύνδεση των επεμβάσεων με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική με την οποία ξεκινάει το αντίστοιχο κεφάλαιο «Η νεοφιλελεύθερη πολιτική, οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και οι πόλεμοι?». Αλλά οι επεμβάσεις και οι πόλεμοι είναι πολιτική του ιμπεριαλισμού και του κεφαλαίου, είτε με νεοφιλελεύθερη είτε με οποιαδήποτε άλλη πολιτική. Υπάρχει άλλωστε και το προηγούμενο της Γιουγκοσλαβίας, όπου δυνάμεις αυτού του φάσματος -και ακριβώς στη βάση της σύνδεσής τους με την πολιτική των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών- συντάχθηκαν με την επέμβαση, άλλες επέλεξαν μια πολιτική «ίσων αποστάσεων», άλλες υπονόμευσαν τις κινητοποιήσεις και άλλες «απλώς» αδράνησαν. Αλλά και στη διάρκεια της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στο Ιράκ, η κίνησή τους σαφώς προέτασσε τις μικροκομματικές τους επιλογές απέναντι στις ανάγκες του κινήματος και μοιράζονται την ευθύνη (με το ΚΚΕ) για την εμφάνιση ορισμένων πολύ αρνητικών φαινομένων. Ταυτόχρονα, η στάση τους μετά τη «λήξη» του πολέμου, η αδράνειά τους ενισχύει τις ταλαντεύσεις αυτών των δυνάμεων, το σκεπτικισμό για τη σταθερότητα των επιλογών του και σ” αυτό το κεφάλαιο. Πολύ περισσότερο αν πάρουμε υπόψη τη σύνδεση «με την Ευρώπη», δηλαδή τις τέτοιες ή αλλιώτικες επιλογές των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών.
Με αυτό -και όχι μόνο μ” αυτό- συνδέεται και το ζήτημα της κοινής δράσης, το οποίο επίσης προτάσσεται. Υπάρχει μια ολάκερη προϊστορία όπου το σύνολο αυτών των δυνάμεων αρνήθηκε, υπονόμευσε τη δυνατότητα κοινής δράσης -ή και κάθε δράσης- σε περιπτώσεις που αυτή μπορούσε να προωθηθεί. Αλλά και σήμερα, που τόσο αυτοί όσο και πολλοί άλλοι ορκίζονται στο όνομα της κοινής δράσης, όχι μόνο δεν την προωθούν αλλά και την υπονομεύουν «το κατά δύναμιν». (Εχουμε πολύ πρόσφατες και συγκεκριμένες εμπειρίες).
Αυτό -το μόνο- που φαίνεται να τους απασχολεί είναι οι επικείμενες εκλογές. Σ” αυτό επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους, σ” αυτό υποτάσσουν τα πάντα. Μόνο που αυτό, έστω και από μόνο του, αφαιρεί κάθε φερεγγυότητα απ” όλες τις ηχηρές διακηρύξεις και σε αναφορά με κάθε ζήτημα που θέτουν. Και βεβαίως η σύνδεση του θέματος με τον περίφημο πλέον στόχο «της ήττας του δικομματισμού». Τα “χουμε πει γι” αυτό, ας μην τα επαναλάβουμε εδώ.
Τώρα, το ότι με όλα αυτά δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της Αριστεράς, αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά ακόμη και αυτοί που τα διακηρύσσουν. (Αλλος είναι ο καημός τους). Στην πραγματικότητα δεν τίθεται καν. Γιατί βεβαίως το πρόβλημα της Αριστεράς είναι συνάρτηση του προβλήματος ανασυγκρότησης του κομμουνιστικού κινήματος και απάντησης στα προβλήματα που συνδέονται με έναν τέτοιο στόχο. Φυσικά θα πήγαινε πολύ να περιμένουμε από αυτή την πλευρά να δει το ζήτημα σε μια τέτοια βάση. Βρίσκεται απλώς όχι έξω αλλά και ενάντια στη λογική τους. Οσο για τις «σοσιαλιστικές» έως και «κομμουνιστικές»(!) πινελιές στο κείμενο, θα υποτιμούσαμε τη νοημοσύνη τόσο τη δική μας όσο και των αναγνωστών μας αν τις παίρναμε στα σοβαρά. Αυτές «πετάχτηκαν» στο κείμενο για να παράσχουν -προσωρινό- άλλοθι σε κάποιους που, προσχωρώντας σε μια τέτοια κατεύθυνση, θα “χουν πιθανώς προβλήματα με τον κόσμο τους.
Η άποψή μας
Συμπερασματικά. Αφετηρία και βάση του εγχειρήματος, το παλιό «ευρωκομμουνιστικό» ρεύμα όπως εκφράζεται στις σημερινές συνθήκες με τον ΣΥΝ. Αυτόν που εξελίχθηκε σε «μέτοχο» της «κεντροαριστεράς» των Κλίντον, Μπλερ, Σρέντερ, Σημίτη, της επέμβασης στη Γιουγκοσλαβία, της στήριξης της επίθεσης (του «εκσυγχρονισμού») του κεφαλαίου ενάντια στους λαούς. Η διάσταση στους κόλπους αυτού του ρεύματος συνδέεται με την άγρια επιθετικότητα των ΗΠΑ και την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Με την επέκταση της επίθεσης του κεφαλαίου σε μεσοστρώματα που αποτελούν και το πεδίο αναφοράς αυτών των δυνάμεων. Με την άνοδο του κινήματος και την πίεση που ασκεί και σ” αυτές τις δυνάμεις. Με το γεγονός ότι συνολικά αυτές οι εξελίξεις αφαιρούν ρόλο και λόγο ύπαρξης απ” αυτό το ρεύμα με τα χαρακτηριστικά και την πολιτική που ακολουθούσε. Βρισκόμαστε συνεπώς σε μια διαδικασία αναδιαμόρφωσής του -στις ίδιες πάντα βάσεις- και με στόχο την «επαναδιαπραγμάτευση» του ρόλου του από καλύτερες θέσεις. Δεν υπάρχει καμιά πραγματική αντίθεση στην «κεντροαριστερά», υπάρχει όμως έντονη δυσφορία απέναντι σε αυτήν την κεντροαριστερά που, όπως διαμορφώνεται, τους βγάζει έξω από το παιχνίδι. Ο στόχος είναι πάντα η διαμόρφωση μιας κεντροαριστεράς που να τους δίνει το ρόλο που νομίζουν πως «δικαιούνται». Ταυτόχρονα, και όσον αφορά ειδικά την Ελλάδα, επιδιώκεται και η υπερκέραση του ΚΚΕ μέσα από ένα τέτοιο σχήμα.
Οσον αφορά τις διαφωνίες στα πλαίσια του ΣΥΝ, η ουσία τους είναι ότι κάποιοι τη θέλουν τώρα αυτή την κεντροαριστερά με το ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα ενόψει του κινδύνου να χάσει τις εκλογές. (Είχανε στα υπόψη τους και κάτι «δουλειές» οι άνθρωποι).
Από κει και πέρα, η συμμετοχή, η αιμοδοσία του εγχειρήματος από κάποιες άλλες δυνάμεις δεν εκφράζει κατά κύριο λόγο παρά τα δικά τους αδιέξοδα, την αγωνία τους να βρουν στέγη και ιδιαίτερα ενόψει εκλογικής καταιγίδας. Αλλωστε η πολιτική συμπόρευση συμβαδίζει -για ορισμένους- και με την ιδεολογική, ενώ για κάποιους άλλους αποτελεί μάλλον την εισαγωγή στο «κυρίως θέμα».
φ.491, 13/12/03
