• Η συζήτηση γύρω από τα ζητήματα της παλινόρθωσης κατά τη διάρκεια του διημέρου 4-5 Νοέμβρη στην ΑΣΟΕΕ για τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν αναμφίβολα η πιο ενδιαφέρουσα, καθώς άγγιζε ένα ζήτημα το οποίο συμπυκνώνει τους προβληματισμούς κάθε αγωνιστή που θέλει να έχει αναφορά στην κομουνιστική υπόθεση, στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της. Καθόλου τυχαία, λοιπόν, η συζήτηση αυτή χαρακτηρίστηκε και από σειρά τοποθετήσεων που ακολούθησαν τις εισηγήσεις των οργανώσεων και άνοιξαν και σημαντικά στοιχεία αντιπαραθέσεων. Πόσο μάλλον που η τοποθέτηση των εκπροσώπων του OCML-VP από τη Γαλλία αποτέλεσε μία σοβαρά διαφοροποιημένη αντίληψη γύρω από το πότε, το πώς και το γιατί της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στη Σοβιετική Ένωση.
Σύμφωνα με την τοποθέτηση αυτή, τα θεμέλια για την αντεπανάσταση μπήκαν από την επομένη κιόλας της Οκτωβριανής Επανάστασης, καθώς το μπολσεβίκικο κόμμα υποκαθιστά εν μέρει την εξουσία του προλεταριάτου«από έναν διοικητικό μηχανισμό, αποτελούμενο στην αρχή από αυτούς που έχουν τις ικανότητες». Όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν «από το 1918, η Επανάσταση είναι αντιμέτωπη στην πραγματικότητα με μια κατ’ όνομα δικτατορία του προλεταριάτου που όμως στην ουσία ασκείται διαμέσου του Μπολσεβίκικου Κόμματος». Και συνεχίζοντας: «αυτή η διαδικασία “παρέκκλισης” είναι εν μέρει φυσική και αναπόφευκτη απέναντι στις άμεσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σοβιετική εξουσία. Αλλά ταυτόχρονα, ολοκληρώνεται πολύ γρήγορα και ανεξέλεγκτα, το μπολσεβίκικο κόμμα δεν ελέγχει τις συνέπειές της στη γραφειοκρατικοποίηση [...] Το προλεταριάτο ήταν αμείλικτα αποστερημένο από την πολιτική και οικονομική του εξουσία: από την επιμονή των παλιών συνηθειών, από τα νέα προνόμια, από τη γραφειοκρατία του Κράτους… εν συντομία από το στρώμα της αστικής τάξης που γεννιόταν και γενικότερα από τις αστικές σχέσεις».
Στην ουσία της μία τέτοια τοποθέτηση αρνείται κάθε διαδικασία σοσιαλιστικής οικοδόμησης στη Σοβιετική Ένωση. Υποτιμά την κρισιμότητα της περιόδου αμέσως μετά την επανάσταση (παρ’ ότι αναφέρεται σε αυτήν), υποτιμά τις κορυφαίες επιλογές του Λένιν και της ηγεσίας των Μπολσεβίκων που στέριωσαν την επανάσταση, την πήγαν παραπέρα και την οδήγησαν στα επόμενα, νικηφόρα χρόνια. Με την τοποθέτησή τους αυτή, οι εκπρόσωποι του OCML-VP αναπαράγουν την αντιπαράθεση που άνοιξε την επόμενη κιόλας μέρα στα πλαίσια του μπολσεβίκικου κόμματος τόσο από τον Μπουχάριν όσο και από την «εργατική αντιπολίτευση» της Κολοντάι. Αντιπαράθεση η οποία ουσιαστικά κρύβει την ταλάντευση όλων αυτών ως προς τη δυνατότητα προχωρήματος της υπόθεσης του Οχτώβρη.
Μόνο που η αντιπαράθεση αυτή κρίθηκε ιστορικά και δικαίωσε την ορθότητα της γραμμής του Λένιν. Ο Λένιν γνώριζε πολύ καλά ότι σε αυτήν την πρώτη, κρίσιμη περίοδο, την περίοδο του «πολεμικού κομμουνισμού» (1918-1920), όπου οι δυνάμεις της αντίδρασης λυσσομανούσαν ενάντια στην επαναστατημένη Ρωσία, η στήριξη στους αστούς ειδικούς ήταν ένας αναπόφευκτος συμβιβασμός, απόλυτα απαραίτητος όμως. Όπως γνώριζε πολύ καλά την κρισιμότητα της εργατοαγροτικής συμμαχίας για το στέριωμα της επανάστασης, όταν τα επόμενα χρόνια (1921-1923) υιοθετήθηκε η ΝΕΠ, η Νέα Οικονομική Πολιτική, μία -σε γνώση του- προσωρινή υποχώρηση, η οποία όμως βοήθησε τη χώρα να ανακάμψει από τις βαριές συνέπειες των έκτακτων μέτρων της προηγούμενης περιόδου και να αντιμετωπίσει τις άμεσες ανάγκες των μαζών.
Η τοποθέτηση αυτή του OCML-VP ξεκινάει από μία λαθεμένη παραδοχή σχετικά με την κατάσταση του ρώσικου προλεταριάτου: «Η άμεση ανάγκη, οι ανήκουστες δυσκολίες, αλλά και ηέλλειψη της συνείδησης και της εκπαίδευσης του προλεταριάτου, εξάλλου αριθμητικά αδύναμου σε επίπεδο χώρας, απαιτούσαν δρακόντεια μέτρα». (Η υπογράμμιση δική μας.) Συμφωνούμε με την αμεσότητα της ανάγκης, με τις ανήκουστες δυσκολίες και την έλλειψη εκπαίδευσης του προλεταριάτου. Όμως διαφωνούμε στο κρισιμότερο: στη συνειδητότητα του ρώσικου προλεταριάτου. Τίποτε απ’ όσα ακολούθησαν την Οκτωβριανή Επανάσταση, ακόμη και η ίδια η επανάσταση, δεν θα είχε συντελεστεί χωρίς τον υψηλό βαθμό της συνειδητότητας του ρώσικου προλεταριάτου. Η απόρριψη της συμβιβαστικής γραμμής στο εσωτερικό του κόμματος, η ηρωική ανταπόκριση στις συνθήκες του «πολεμικού κομμουνισμού» και το τσάκισμα των δυνάμεων της αντίδρασης, η πετυχημένη καθοδήγηση της εργατοαγροτικής συμμαχίας, η αυτοθυσία με την οποία ρίχτηκε το ρώσικο προλεταριάτο στην υλοποίηση των στόχων της εκβιομηχάνισης και, φυσικά, η μεγαλειώδης εποποιία της συντριβής του φασισμού, ήταν αποτελέσματα της συνειδητής και ενεργητικής συμμετοχής των μαζών κάτω από την καθοδήγηση του μπολσεβίκικου κόμματος.
«Αλλά ο συμβιβασμός με ορισμένα κοινωνικά στρώματα του παλιού καθεστώτος είναι μια πηγή εκφυλισμού», υποστηρίζει το OCML-VP. Εάν βέβαια αυτό συνδυαστεί με την παραπάνω διαπίστωση σε σχέση με την «έλλειψη συνείδησης και εκπαίδευσης» του ρώσικου προλεταριάτου, τότε εύκολα καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση και η προσπάθεια σοσιαλιστικής οικοδόμησης ήταν… μοιραίο να αποτύχει! Άποψη η οποία, στην προέκτασή της, κρύβει μία αντίληψη περί «καθαρών επαναστάσεων» και η οποία δεν μπορεί να συλλάβει την κρισιμότητα των κοινωνικών συμμαχιών, αλλά και να ερμηνεύσει στο τιτάνιο έργο που απαιτήθηκε να δώσουν οι μάζες με την καθοδήγηση των μπολσεβίκων. Άποψη η οποία αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό των αναλύσεων τροτσκιστικών οργανώσεων και η οποία «ευδοκιμεί» και στην πατρίδα μας.
Υπάρχουν και αρκετά άλλα σημεία από την τοποθέτηση της OCML-VP στα οποία θα μπορούσαμε να σταθούμε αντιπαραθέτοντας τη δική μας, διαφορετική άποψη. Ωστόσο, θεωρούμε πολύ θετικό το γεγονός ότι αυτή η μικρή γαλλική οργάνωση, με μαρξιστική-λενινιστική αναφορά, δέχτηκε να συμμετέχει σε μια τέτοια συνάντηση και να θέσει -με ειλικρίνεια, εκτιμάμε- τους προβληματισμούς της για τα ζητήματα. Επιπλέον, θεωρούμε ότι η προσπάθειά τους να ανιχνεύσουν την κοινωνική βάση πάνω στην οποία πάτησε η παλινόρθωση δείχνει μία υγιή αναζήτηση. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η αναζήτηση δείχνει να βιάζεται να ξεμπερδέψει με την προσπάθεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και να την τερματίζει πριν καν ξεκινήσεις.
Δεν ανησυχούμε καθόλου μήπως κακοχαρακτηριστούμε (αν και υπήρξαν κάποιοι “πρόθυμοι” να το κάνουν, τόσο πριν όσο και μετά το διήμερο) ή μήπως ο κόσμος μας μπερδευτεί ακούγοντας μια τέτοια τοποθέτηση. Γιατί -πέρα απ’ όλα τα’ άλλα- αποτελεί και μια τοποθέτηση με την οποία ερχόμαστε αρκετά συχνά αντιμέτωποι και με την οποία δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να αναμετρηθούμε. Χώρια που αποτελεί και μια τοποθέτηση που προέρχεται μέσα από αυτό που κάποιοι αρέσκονται να συνεχίζουν να ονομάζουν «μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα».
Περισσότερο, ίσως ανησυχούμε από μία ψεύτικη αντίληψη επάρκειας και μικρομεγαλισμού που χαρακτηρίζει αριστερές οργανώσεις και στη χώρα μας. Μια αντίληψη που θεωρεί ότι οι απαντήσεις έχουν δοθεί, είναι οριστικές και μονοσήμαντες. Και μάλιστα για ένα ζήτημα όπως η καπιταλιστική παλινόρθωση που -σε πείσμα των απόψεων αυτών- επαναλήφθηκε ξανά στην Κίνα και δεν προσφέρεται για πανηγυρικούς, αλλά για ουσιαστική μελέτη και εμβάθυνση.
* Όλες οι τοποθετήσεις του διημέρου σύντομα θα αναρτηθούν στο διαδίκτυο, ώστε να έχουν όλοι τη δυνατότητα μίας ολοκληρωμένης εικόνας του προβληματισμού που αναπτύχθηκε.
