Συμπληρώνονται φέτος 20 χρόνια από την έναρξη των ΝΑΤΟϊκων βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία. Βομβαρδισμοί που προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές, χιλιάδες ανθρώπινα θύματα και το διαμελισμό μιας χώρας με σπουδαία ιστορία και ενός περήφανου λαού με έντονα πατριωτικά αισθήματα που πριν από μερικές δεκαετίες αντιστάθηκε ηρωικά στο ναζισμό.
Η ιστορία του διαμελισμού της Γιουγκοσλαβίας ξεκινά στα 1991 μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάρρευση των καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη. Τα Βαλκάνια και ειδικότερα η Γιουγκοσλαβία θα βρεθούν στο μάτι του κυκλώνα. Μια χώρα που αποτελούνταν από πολλές εθνότητες και λαούς και που η Δύση ως νικήτρια του Ψυχρού Πολέμου, θεώρησε ότι τότε ήταν η μεγάλη ευκαιρία να επιτεθεί. Εκμεταλλεύτηκε υπαρκτά και ανύπαρκτα προβλήματα μεταξύ εθνοτήτων και μειονοτήτων, πραγματικές ή μη αντιθέσεις, εθνικισμούς, σοβινισμούς, μεγάλες ιδέες και προχώρησε στην διάλυση της χώρας. Στόχος να δημιουργηθούν μικρά κράτη, πλήρως ελεγχόμενα και με φιλοδυτικό προσανατολισμό, ώστε να εξαλειφθεί η όποια ρωσική επιρροή στην περιοχή.
Το 1991 ανακηρύσσουν την «ανεξαρτησία» τους -ή καλύτερα την απόσχισή τους από την Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία- η Σλοβενία, η Κροατία και η Δημοκρατία της Μακεδονίας (όπως ονομαζόταν τότε). Πίσω τους βρίσκεται η Γερμανία που μέσω Ουγγαρίας και Αυστρίας εξοπλίζει τη Σλοβενία και την Κροατία, δύο χώρες που ιστορικά ήταν σύμμαχες του 3ου Ράιχ.
Η αρχή έγινε με την Σλοβενία στις 25 Ιουνίου του ’91 που με τη στήριξη αρχικά της Γερμανίας και μετά των υπολοίπων χωρών της τότε ΕΟΚ ανακοίνωσε την αποχώρησή της. Ακολούθησαν μερικές αψιμαχίες μεταξύ Σλοβένων και Γιουγκοσλάβων που έληξαν σύντομα -μέσα σε διάστημα 10 ημερών- με το θάνατο όμως 40 Σέρβων στρατιωτών.
Ταυτόχρονα η Κροατία ανακηρύσσει κι αυτή την αποχώρησή της αλλά εδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Στην Κροατία ζούσαν οι Σέρβοι της Κράινα που αντέδρασαν στην απόφαση των Κροατών ανακηρύσσοντας κι αυτοί την ανεξαρτησία τους από την Κροατία. Έτσι ξεκίνησε ο πόλεμος στην Κροατία. Στη διάρκεια του 1991 και των επόμενων χρόνων οι Κροάτες προχώρησαν σε μαζικές εκκαθαρίσεις σερβικού πληθυσμού. Χιλιάδες σκοτώθηκαν, πολλοί φυλακίστηκαν ή εξαφανίστηκαν.
Η Γερμανία, με πολλή βιασύνη, αναγνωρίζει τα δύο νέα κράτη στις 23 Δεκέμβρη του ’91, χωρίς καν να περιμένει την επίσημη αναγνώρισή τους από την ΕΟΚ που έχει προγραμματιστεί για τις αρχές του 1992.
Οι μάχες σταμάτησαν προσωρινά το Φεβρουάριο του 1992 με τη συμφωνία του Σαράγεβο οπότε και αποχώρησε ο γιουγκοσλαβικός στρατός από την Κράινα.
Στα Βαλκάνια πλέον παίζεται ένα μεγάλο παιχνίδι ανταγωνισμού κυρίως μεταξύ των Γερμανών και των Αμερικανών ιμπεριαλιστών που στοχεύουν ο καθένας στην κυριαρχία στα Βαλκάνια και στον εκμηδενισμό της ρωσικής επιρροής. Στη φάση αυτή οι Γερμανοί φαίνεται ότι ελέγχουν προσωρινά την κατάσταση σε Σλοβενία – Κροατία. Σύντομα όμως θα φανεί η αδυναμία τους να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που δημιουργούνται και οι ΗΠΑ εμπλέκονται όλο και περισσότερο.
Αρχικά οι ΗΠΑ προσπαθούν να προσεταιριστούν τη Σερβία με τη λογική της ανάσχεσης της γερμανικής επέλασης στα Βαλκάνια. Ταυτόχρονα όμως με πρόσχημα την προστασία του μουσουλμανικού πληθυσμού σε Βοσνία-Ερζεγοβίνη και των Αλβανών του Κοσσόβου υποδαυλίζουν ακόμα περισσότερο τον εθνικισμό και τις μεγάλες ιδέες των αστικών τάξεων της περιοχής.
Τον Απρίλη του 1992 τη σκυτάλη παίρνει η Βοσνία που ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της και αναγνωρίζεται από τις ΗΠΑ. Ως απάντηση οι Σέρβοι και Κροάτες της περιοχής ανακοινώνουν την ίδρυση της Σερβικής και Κροατικής Δημοκρατίας της Βοσνίας αντίστοιχα. Ετσι ξεκινά η εθνική τριχοτόμηση και ο εμφύλιος και σ’ αυτή την περιοχή. Ξεκάθαρος είναι πλέον ο πρωταγωνιστικός ρόλος των Αμερικάνων που ενισχύουν το μουσουλμανικό στρατό των Βοσνίων και μέσω του ΝΑΤΟ βομβαρδίζουν θέσεις Σερβοβοσνίων (Σ/Β). Ο ΟΗΕ επιβάλλει κυρώσεις στη Γιουγκοσλαβία για την υποστήριξή της στους Σέρβους της Κροατίας και της Βοσνίας.
Το 1993 ξεκινούν και μάχες μεταξύ Κροατών και Βοσνίων με σφαγές πολλών Βοσνίων μουσουλμάνων. Συμβολική θα μείνει εκείνη τη χρονιά η καταστροφή της ιστορικής γέφυρας του Μόσταρ από κροατικές δυνάμεις.
Στα τέλη του Απρίλη του 1993 πραγματοποιούνται συνομιλίες στην Αθήνα και ο ηγέτης των Σ/Β Κάρατζιτς αναγκάζεται να αποδεχτεί σχέδιο καντονοποίησης της Βοσνίας (σχέδιο Βάνς – Όουενς) το οποίο έδινε σημαντικές σε έκταση περιοχές στους Σ/Β πλην όμως εντελώς ασήμαντες από οικονομική άποψη αφού έχαναν το μεγαλύτερο μέρος των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας. Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα ήταν ότι μεγάλο μέρος των Σ/Β θα κατέληγε σε κροατικές και μουσουλμανικές περιοχές, με ό,τι αυτό θα συνεπαγόταν μετά από έναν εμφύλιο. Οι Σ/Β όμως απέρριψαν το σχέδιο με αλλεπάλληλα δημοψηφίσματα.
Οι Αμερικάνοι επιμένουν την επόμενη χρονιά με νέο σχέδιο αλλά και με …νέους βομβαρδισμούς. Ο Μιλόσεβιτς στην προσπάθειά του να περισώσει ό,τι μπορεί, υποχωρεί και το αποδέχεται. Οι Σ/Β το απορρίπτουν ξανά και επέρχεται ρήξη μεταξύ Μιλόσεβιτς και Σ/Β.
Το Νοέμβρη του 1995, με τη δύναμη της «πειθούς» νέων ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών, υπογράφεται η συνθήκη του Ντέιτον που τερματίζει τον πόλεμο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με ήττα των Σ/Β. Πάνω από 100 χιλιάδες νεκροί και αγνοούμενοι και 2 εκατομμύρια εκτοπισμένοι ή πρόσφυγες ήταν ο απολογισμός. Η χώρα χωρίζεται σε κροατομουσουλμανική και σερβική, στην πραγματικότητα όμως μετατρέπεται σε προτεκτοράτο των ΗΠΑ και των δυτικών ιμπεριαλιστών.
Στο μέτωπο της Κροατίας η ένταση διατηρήθηκε και μετά το 1992 με αρκετές συγκρούσεις και τελικά τον Αύγουστο του 1995 ο στρατός των Κροατών κατέλαβε την Κράινα εκτοπίζοντας και σκοτώνοντας χιλιάδες άμαχους Σέρβους, αν και η περιοχή βρισκόταν κάτω από την υποτιθέμενη προστασία του ΟΗΕ. Και για να μην υπάρχουν αμφιβολίες για τον ρόλο της λεγόμενης «διεθνούς κοινότητας» δηλαδή των Αμερικάνων, να αναφέρουμε ότι δεν υπήρξε η παραμικρή αντίδρασή τους σε 5 διαδοχικές εισβολές του κροατικού στρατού στην Κράινα. Επίσης είχε προηγηθεί αεροπορική επιδρομή του ΝΑΤΟ που κατέστρεψε την άμυνα και τις τηλεπικοινωνίες της. Υπολογίζεται ότι 250 χιλιάδες Σέρβων (περισσότεροι από το μισό πληθυσμό της Κράινα) εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Σερβία. Ύποπτος ήταν και ο ρόλος του Μιλόσεβιτς που λέγεται ότι ήρθε σε συμφωνία με τον πρόεδρο των Κροατών, Τούτζμαν, για παράδοση της Κράινα στους Κροάτες. Φυσικά στα Διεθνή Δικαστήρια δεν καταδικάστηκε κανένας Κροάτης γι’ αυτά τα εγκλήματα που θα έπρεπε να θεωρούνται πλέον «εθνική εκκαθάριση».
Βέβαια θα πρέπει να σημειώσουμε ότι και από τη μεριά των Σέρβων έγιναν σφαγές κυρίως από παραστρατιωτικές ομάδες όπως η σφαγή της Σρεμπρένιτσα το 1995 όπου εξοντώθηκαν χιλιάδες Βόσνιοι μουσουλμάνοι. Αυτό όμως απέχει πολύ από τα περί γενοκτονίας των μουσουλμάνων που υποστήριζαν τότε τα ΜΜΕ.
Το 1996 οι Κροάτες, με τη στήριξη των Αμερικανών, ολοκληρώνουν την εθνοκάθαρση. Επιτίθενται στην αυτόνομη Δημοκρατία της Κράινα-Σλαβονίας και σκοτώνουν εκατοντάδες ενώ πολλές χιλιάδες Σ/Β αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Η Γιουγκοσλαβία υπέστη μια ήττα και πλέον αναγκάζεται να αναγνωρίσει την Κροατία και τη Βοσνία (1996). Νέος στόχος των ΗΠΑ είναι το Κόσσοβο και το Μαυροβούνιο που επιδιώκουν να το αποσπάσουν από την Γιουγκοσλαβία. Την ίδια χρονιά κιόλας (1996) ξεσπούν επεισόδια μεταξύ Αλβανών και των Γιουγκοσλαβικών αρχών στο Κόσσοβο που το 1998, μετά από μια προβοκάτσια στο χωριό Ράτσακ, θα εξελιχθούν σε πολεμική αναμέτρηση, με τους Αλβανούς να απαιτούν απόσχιση και ξεχωριστό κράτος.
Ανεπίσημα ο στρατός των αυτονομιστών Κοσσοβάρων Αλβανών χρηματοδοτείται και εκπαιδεύεται από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων.
Στα 1999 ο πόλεμος θα ξαναφουντώσει. Ήταν τέτοιες μέρες πριν από 20 χρόνια που οι ΗΠΑ με πρόσχημα την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των Κοσσοβάρων, αναγνωρίζουν επίσημα πλέον τον UCK και παρακάμπτοντας τον ΟΗΕ, βομβαρδίζουν σερβικές θέσεις στο Κόσσοβο, το Μαυροβούνιο αλλά και στην ίδια τη Σερβία.
Οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ συμπληρώνουν με τον πιο «ταιριαστό» τρόπο το σκηνικό των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 50 χρόνια από την ίδρυση του ΝΑΤΟ. Η έναρξη των βομβαρδισμών γίνεται στις 24 Μάρτη του 1999, από τα πολεμικά πλοία της Αδριατικής και για σχεδόν 2,5 μήνες ΝΑΤΟ, Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι ρίχνουν πύραυλους, βόμβες διασποράς ακόμα και βόμβες με απεμπλουτισμένο ουράνιο στο έδαφος της Γιουγκοσλαβίας. Ξερνούν φωτιά και θάνατο με αποτέλεσμα χιλιάδες άμαχοι να τραυματιστούν και να σκοτωθούν.
Αξίζει να αναφέρουμε κάποια αριθμητικά στοιχεία για να κατανοήσουμε καλύτερα το μέγεθος της επιδρομής.
Στις αεροπορικές επιθέσεις συμμετείχαν 1.150 μαχητικά αεροπλάνα του ΝΑΤΟ. Πραγματοποιήθηκαν 2.300 αεροπορικές επιδρομές. Εκτοξεύτηκαν περισσότεροι από 400.000 πύραυλοι συνολικής μάζας 22.000 τόνων. 20.000 ήταν μεγάλοι πύραυλοι αέρος-εδάφους.
59 βάσεις του ΝΑΤΟ στο έδαφος 12 χωρών-μελών του ήταν στη διάθεση να βοηθήσουν στις επιθέσεις.
Οι ΝΑΤΟϊκές βόμβες στοχεύουν 200 γιουγκοσλαβικές πόλεις, ακόμα και τα περίχωρα του Βελιγραδίου, υποδομές, σχολεία, νοσοκομεία, εκκλησίες, μνημεία, αεροδρόμια, δρόμους, γέφυρες, τον ίδιο τον σερβικό λαό. Αυτός ο λαός όμως αντιστέκεται ηρωικά για τις 78 ημέρες που διήρκεσαν οι επιθέσεις, αψηφώντας τις «έξυπνες» βόμβες, με καταλήψεις γεφυρών και με συναυλίες σε πλατείες.
Ο απολογισμός των βομβαρδισμών, σε ανθρώπινες απώλειες και υλικές ζημιές ήταν βαρύς:
Περίπου 2.000 πολίτες και περισσότεροι από 1.000 γιουγκοσλάβοι στρατιώτες σκοτώθηκαν. Πάνω από 6.000 άνθρωποι τραυματίστηκαν.
Σε μερικές δεκάδες δισ. δολάρια εκτιμάται ότι ήταν το κόστος της υλικής ζημιάς που προκλήθηκε.
Καταστράφηκαν 305 σχολές και νοσοκομεία, 176 ιστορικά μνημεία πολιτισμού κι ανάμεσά τους και 23 μεσαιωνικά μοναστήρια. 45 οδικές και 28 σιδηροδρομικές γέφυρες. 148 σπίτια πολιτών. 54 μέσα μαζικής μεταφοράς.
Επίσης 561 κατασκευές του Γιουγκοσλαβικού Στρατού καταστράφηκαν ολοσχερώς και 686 έπαθαν σοβαρές ζημιές.
Σημαντική όμως ήταν και η καταστροφή που υπέστη το έδαφος της χώρας και τα ποτάμια της περιοχής από τις 5.000 ραδιενεργές βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου που έπεσαν σε 8 διαφορετικές περιοχές. Οι μετρήσεις που έγιναν έδειξαν επίπεδα ραδιενέργειας μέχρι και 1.000 φορές πάνω από το επιτρεπτό όριο. Ο καθαρισμός των περιοχών αυτών πρακτικά είναι αδύνατος. Τα κρούσματα καρκίνων και λευχαιμίας τα επόμενα χρόνια αυξήθηκαν κατακόρυφα. Ειδικά τα κρούσματα λευχαιμίας στα παιδιά του Κοσσόβου αυξηθήκαν 1.000 φορές και γενικότερα οι περιπτώσεις καρκινογενέσεων 10πλασιάστηκαν μετά το 1999.
Σημαντική αύξηση κρουσμάτων καρκίνου παρατηρήθηκε και στη Βοσνία -Ερζεγοβίνη, όπου οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις είχαν κάνει και εκεί χρήση πυρομαχικών απεμπλουτισμένου ουρανίου εναντίον των Σ/Β το 1995. Παρόμοια προβλήματα υγείας έχουν αναφερθεί και από Ιταλούς στρατιώτες που βρέθηκαν στις περιοχές αυτές ως μέλη της διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης. Πολλοί απ” αυτούς πέθαναν από καρκίνο και οι οικογένειές τους προσπάθησαν να αποδείξουν ότι ο θάνατός τους οφειλόταν στο απεμπλουτισμένο ουράνιο. (τα στοιχεία είναι από την Καθημερινή 25-3-2009)
Επίσης τεράστια είναι και η περιβαλλοντική καταστροφή που υπέστη η περιοχή και ειδικά ο Δούναβης.
Στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν μεγάλες αντιπολεμικές – αντιιμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις. Ο ελληνικός λαός βγήκε μαζικά στους δρόμους και κατήγγειλε την ΝΑΤΟϊκή επέμβαση και το αιματοκύλισμα των λαών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ειδικά ο λαός της Θεσσαλονίκης βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, με διαδηλώσεις ακόμα και μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης που είχε γεμίσει ασφυκτικά με τον πολεμικό εξοπλισμό της KFOR, έχοντας ως τελικό προορισμό τη Γιουγκοσλαβία.
Τελικά, στις διαπραγματεύσεις που γίνονται στη Γαλλία, η υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Μαντλίν Ολμπράιτ απαιτεί από τον Μιλόσεβιτς την εγκατάσταση ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων στο Κόσσοβο αλλά και την ευρύτερη περιοχή.
Στις 9 Ιούνη υπογράφεται στο Κουμάνοβο συμφωνία με την οποία οι βομβαρδισμοί σταματούν και αρχίζει η είσοδος κυανόκρανων του ΟΗΕ στο Κόσσοβο. Την επόμενη μέρα με απόφαση του ΣΑ του ΟΗΕ νομιμοποιείται η επέμβαση και ο UCK αναλαμβάνει νόμιμη πλέον δράση. Επιτίθεται στους Σέρβους του Κοσσόβου ως επίσημο στρατιωτικό σώμα.
Οι νέοι όροι που θέτουν οι αμερικάνοι στον Μιλόσεβιτς θα τον οδηγήσουν τον Αύγουστο του 2000 σε παραίτηση, στη συνέχεια θα συλληφθεί και θα πεθάνει στη φυλακή πριν ολοκληρωθεί η δίκη του στο Διεθνές Δικαστήριο.
Στη Σερβία ανεβαίνει στην εξουσία ο Κοστούνιτσα και αντίστοιχα η Κροατία μετά το θάνατο του Τούτζμαν θα συνεχίσει σε ακόμα πιο φιλοδυτική κατεύθυνση.
Το Κόσσοβο θα γίνει το νέο προτεκτοράτο των Δυτικών όπου ανθεί το εμπόριο όπλων και ναρκωτικών. Εκεί θα εγκατασταθεί και η μεγαλύτερη ΝΑΤΟϊκή στρατιωτική βάση.
Στο Μαυροβούνιο ενισχύεται ο εκλεκτός των Αμερικάνων Τζουκάνοβιτς και το 2006, μετά από δημοψήφισμα, αποχωρεί και το κράτος αυτό από την Γιουγκοσλαβία.
Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων έδειξαν ότι οι Αμερικάνοι επιδιώκουν να κλείσουν και την τελευταία τρύπα της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια, να την απωθήσουν ανατολικότερα, να την περικυκλώσουν για να σχεδιάσουν νέα αιματοκυλίσματα και νέους πολέμους. Οι αστικές τάξεις των κρατών που έχουν δημιουργηθεί έχουν αφήσει την τύχη τους στα αιματοβαμμένα χέρια των ιμπεριαλιστών.
Μόνο οι λαοί της περιοχής μπορούν να εμποδίσουν τα νέα δεινά, υψώνοντας ένα ρωμαλέο αντιπολεμικό – αντιιμπεριαλιστικό κίνημα ως φραγμό στα πολεμοκάπηλα σχέδια των ΝΑΤΟϊκών φονιάδων.
