Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που περιλαμβάνεται στο τελευταίο οικονομικό της δελτίο, βασιζόμενη σε έρευνα και μελέτη αναφορικά με το ζήτημα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, είναι αποκαλυπτική. Ζητά τη γενίκευση των Επιχειρησιακών Συμβάσεων τόσο στην Ευρωζώνη όσο και στην ΕΕ, στο πλαίσιο της λεγόμενης μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας. Ειδικότερα, αναφέρεται στο ζήτημα των μισθών και της συσχέτισής τους με τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, σε αναφορά με τον στόχο της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
Με ξεκάθαρο τρόπο, «ρίχνει τη γραμμή» της κατάργησης των συλλογικών διαπραγματεύσεων μισθών σε εθνικό, κλαδικό ή περιφερειακό επίπεδο και της υιοθέτησής τους μόνο σε επίπεδο επιχείρησης. Αφού εξέτασε 25 χώρες της ΕΕ, μεταξύ 2010 και 2013, διαπιστώνει ότι, με αιτία τη μείωση της ζήτησης (τι πρωτότυπο), προκρίθηκε απ’ τις εταιρείες η μείωση της απασχόλησης και όχι τόσο η μείωση των βασικών μισθών. Στις δεδομένες οικονομικές συνθήκες, πάντα κατά την έκθεση, «μια προσαρμογή των μισθών θα ήταν ωφέλιμη για της χώρες της Ευρωζώνης». Η συγκεκριμένη «ακαμψία» της δυσκολίας προσαρμογής των ονομαστικών μισθών προς τα κάτω, ακόμη και το πάγωμά τους, με επίκληση την αποφυγή εντάσεων (sic) με τους εργαζόμενους, πρέπει να αρθεί μέσω των επιχειρησιακών συμβάσεων.
Η έκθεση κάνει αναφορά σε μια σειρά δεδομένα της έρευνας. Το ποσοστό των εργαζομένων στην Ευρωζώνη που καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις στους μισθούς είναι κατά μέσον όρο σχεδόν 75%, ενώ στην υπόλοιπη ΕΕ 30%. Η αναφορά σε χώρες που είναι πάνω ή κάτω απ’ αυτόν τον μέσο όρο αποδεικνύει ότι η πανευρωπαϊκή επίθεση στις συλλογικές συμβάσεις βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, πράγμα που καταρρίπτει ένα ακόμη ιδεολόγημα γύρω από την ΕΕ, αυτό του δήθεν ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτημένου, που επικαλούνται οι κυβερνήσεις – με ιδιαίτερη ένταση και η δική μας – για να αποπροσανατολίσουν τους εργαζόμενους.
Αξιοσημείωτο είναι ότι για τα επιτελεία της ΕΚΤ, που απηχούν προφανώς ευρύτερες στοχεύσεις του κεφαλαίου διεθνώς (ακόμη και ο «δικός μας» ΣΕΒ κινείται στο ίδιο μήκος κύματος), υπάρχει η ανάγκη προσαρμογής του εργατικού κόστους μέσω των μισθών και όχι μέσω των απολύσεων. Εμφανίζεται, έτσι, μια, ας την πούμε, τάση αύξησης της απασχόλησης και κατ’ επέκταση μείωσης της ανεργίας μέσω της σταθερά επιδιωκόμενης μείωσης των μισθών. Στη πράξη βεβαίως και η ανεργία αυξάνεται και οι μισθοί πέφτουν, γιατί οι νόμοι κίνησης του συστήματος είναι πιο ισχυροί από τις επιθυμίες των επιτελείων του.
Είναι ολοφάνερο ότι στη συγκεκριμένη φάση υποχώρησης του εργατικού κινήματος συνολικότερα και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο του εργασιακού συνδικαλισμού ως μορφή πρωταρχικής οργάνωσης των εργαζομένων, τα επιτελεία της ΕΕ εκφράζοντας τα συμφέροντα πρώτα και κύρια του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου επιδιώκουν να διεξάγουν την ταξική πάλη σε όσο το δυνατόν πιο κατακερματισμένο για τον αντίπαλο επίπεδο. Έτσι πρέπει να ερμηνεύσουμε την πρόσκαιρη εμμονή τους αναφορικά με τις επιχειρησιακές συμβάσεις. Και λέμε πρόσκαιρη, γιατί έχει ήδη εμφανιστεί και προωθείται στην πράξη η γενικευμένη καθιέρωση των ατομικών συμβάσεων. Θα πηγαίναμε μάλιστα ακόμη παραπέρα, συσχετίζοντας τις συγκεκριμένες ατομικές συμβάσεις (τυπικά συμφωνίες μεταξύ του συγκεκριμένου εργοδότη με τον συγκεκριμένο εργαζόμενο) με αυτό που κατά το αστικό δίκαιο χαρακτηρίζεται ως συμβάσεις προσχώρησης.
Πρόκειται στην ουσία για μονομερή καθορισμό των όρων εργασίας από τα αφεντικά στο σύνολο των παραμέτρων που διέπουν τη σχέση-αντίθεση μεταξύ εργοδότη κι εργαζόμενου, εκμεταλλευτή κι εκμεταλλευόμενου. Κάτι που φέρνει πιο κοντά τον στρατηγικό χαρακτήρα ολόκληρου του κύκλου της επί δεκαετίες επίθεσης του κεφαλαίου την εργατική τάξη και τους εργαζόμενους συνολικά. Αυτόν της απόλυτης κυριαρχίας πάνω τους, της εμπέδωσης του απόλυτου διευθυντικού δικαιώματος.
Τα στοιχεία βέβαια από την κατάσταση στη χώρα μας είναι εξίσου αποκαλυπτικά. Με τον κατώτατο μισθό προσδιορισμένο από την κυβέρνηση στο επίπεδο των 586 και 511 για τους κάτω των 25 ετών ευρώ μεικτά, ουσιαστικά η δυνατότητα συλλογικής διαπραγμάτευσης (στον ιδιωτικό τομέα, γιατί για τον δημόσιο υπάρχει το μισθολόγιο-φτωχολόγιο) είναι υπό διωγμό. Το γεγονός ότι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας καλύπτουν πλέον μόνο το 10% των μισθωτών αποδεικνύει την ουσιαστική κατάργησή τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο για το 2015, σε σύνολο 282 συμβάσεων που υπογράφηκαν, οι 263 (ποσοστό 94%!) ήταν επιχειρησιακές, με μόνο 12 κλαδικές και 7 τοπικές ομοιοεπαγγελματικές. Και να σκεφτεί κανείς ότι οι συμβάσεις μερικής κι εκ περιτροπής απασχόλησης γιγαντώνονται με ανάλογες περικοπές στους μισθούς και τα μεροκάματα.
Η ΕΚΤ, με την έκθεσή της, λοιπόν, δεν κάνει τίποτε άλλο από το να προωθεί την κατεύθυνση της περαιτέρω συμπίεσης του εργατικού μισθολογικού κόστους για λογαριασμό του κεφαλαίου. Θα μπορέσει να κάνει πράξη όσα επιδιώκει; Η υπεράσπιση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας εναπόκειται στους ίδιους τους εργαζόμενους που με τον αγώνα τους πρέπει να τις διεκδικήσουν για ουσιαστικές αυξήσεις στους μισθούς, κόντρα στην πολιτική διαρκούς φτωχοποίησής τους.
