Στο υψηλότερο επίπεδο από την αρχή του έτους οδεύει η τουρκική λίρα μετά την απόφαση-έκπληξη (;) της κεντρικής τράπεζας της χώρας να «σφίξει» τη νομισματική πολιτική της, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τους επενδυτές για την αποφασιστικότητά της να αντιμετωπίσει τον υψηλό πληθωρισμό της χώρας.
Το τουρκικό νόμισμα καταγράφει άνοδο 0,54% έναντι του δολαρίου, αγγίζοντας το υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές Ιανουαρίου, στις 3,5566 λίρες, μετά την απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας να προχωρήσει σε αύξηση του επιτοκίου χορήγησης ρευστότητας κατά 50 μονάδες βάσης, στο 12,25%. Προφανώς η Τουρκία στέλνει το μήνυμα στους ξένους επενδυτές ότι τα κεφάλαιά τους δεν θα απαξιωθούν πληθωριστικά. Η Τράπεζα, πάντως, διατήρησε αμετάβλητα τα υπόλοιπα βασικά της επιτόκια.
Ο πληθωρισμός της Τουρκίας εκτινάχθηκε στο 11,29% τον περασμένο μήνα –υπερδιπλάσιος από το στόχο του 5% που έχει θέσει η τράπεζα και ο υψηλότερος από το 2008-, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων οκτώμισι ετών, καθώς η αποδυνάμωση του νομίσματος οδήγησε σε αύξηση των τιμών σε τρόφιμα και μεταφορές. Πιστεύεται πως μια ανατίμηση κατά 4% της τούρκικης λίρας θα συμβάλει στην τιθάσευση του πληθωρισμού και θα είναι και μια ενίσχυση «ψυχολογικού επιπέδου» της τούρκικης οικονομίας.
Ο πρώην «οικονομικός τίγρης» της Εγγύς Ανατολής, ίσως και της Ασίας, βρίσκεται αντιμέτωπος με σημαντικό φρενάρισμα της οικονομικής επέκτασης που είχε σημειωθεί την τελευταία δεκαετία. Οι ξένοι επενδυτές έδειξαν ιδιαίτερη προθυμία, «ρίχνοντας» περίπου 400 δισ. δολάρια στην Τουρκία μεταξύ του 2003 και του 2012. Το ποσό ήταν πάνω από 10 φορές υψηλότερο σε σχέση με τα 20 προηγούμενα χρόνια.
Αυτό είναι αποτέλεσμα τόσο της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης και των νέων αδιεξόδων που γεννά η προσπάθεια αντιμετώπισής της όσο και των συνεπειών της γεωπολιτικής εμπλοκής της Τουρκίας στον άγριο ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό. Είναι λογικό η πολιτική αβεβαιότητα να συμπλέκεται με την οικονομική αναστροφή και να δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη οικονομική στασιμότητα: απώλεια της επενδυτικής εμπιστοσύνης, περαιτέρω απαξίωση της λίρας, αύξηση της ανεργίας και απώλειες στον κλάδο του τουρισμού.
Το Spiegel χαρακτηρίζει την κατάσταση στη χώρα ως την «εξαφάνιση» της «τίγρης της Ανατολής». Υπάρχουν εκατοντάδες ξενοδοχεία προς πώληση στην τουρκική Ριβιέρα, στη νοτιοδυτική ακτή της χώρας, ενώ περίπου 600 από τα 2.000 καταστήματα στο διάσημο Μεγάλο Παζάρι της Κωνσταντινούπολης έχουν αναγκαστεί να κλείσουν από το περασμένο καλοκαίρι, σύμφωνα με τον εμπορικό σύνδεσμο του Παζαριού. Ακόμη και η Turkish Airlines έχει 30 αεροπλάνα εκτός λειτουργίας. Εξάλλου, εκτός των άλλων, δεκάδες –αν όχι εκατοντάδες- σημαντικοί επιχειρηματίες βρέθηκαν πίσω από τα κάγκελα της φυλακής, κατηγορούμενοι ως «συνωμότες». Χαρακτηριστικό το παράδειγμα του 56χρονου Haci Boydak, ιδιοκτήτη των εταιρειών «Istikbal» και «Βoytas», οι οποίες αποτελούν υπολογίσιμο ανταγωνιστή του σουηδικού κολοσσού της ΙΚΕΑ, όχι μόνο στην τουρκική αγορά.
Το Δεκέμβριο η ανεργία σκαρφάλωσε στο 13%, το υψηλότερο τα τελευταία επτά χρόνια, και η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, γεγονός που έφερε τις τουρκικές εταιρείες που έχουν χρέος σε δολάρια ΗΠΑ σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Σύμφωνα με το περιοδικό, η Καισάρεια αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της καθίζησης: 60 ιδιοκτήτες επιχειρήσεων έχουν συλληφθεί με τις κατηγορίες περί συνωμοσίας, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής του τοπικού εμπορικού και βιομηχανικού επιμελητηρίου. Οι εξαγωγές από την περιοχή γύρω από την Καισάρεια μειώθηκαν κατά τουλάχιστον 4% σύμφωνα με τοπικό έμπορο, ενώ η πόλη έχει μετατραπεί σε φάντασμα. Να φανταστεί κανείς ότι 2004 η πόλη είχε μπει για πρώτη φορά στο βιβλίο Γκίνες διότι ιδρύθηκαν 139 εταιρείες μέσα σε μια μέρα!
Φυσικά η Καισάρεια αποτελεί την πιο χτυπητή ίσως άλλα όχι τη μόνη περίπτωση όπου καταγράφεται η επεκτεινόμενη οικονομική στασιμότητα. Και ο τομέας των κατασκευών έργων υποδομής, που γνώρισε μέρες δόξας και απογείωσης στα χρόνια του Ερντογάν του… πρώτου, ήταν μάλιστα η αιχμή του δόρατος της ισλαμιστικής οικονομικής πολιτικής, με έργα κοινωνικής πολιτικής, μέχρι και… φαραωνικής διάστασης που συνετέλεσαν και στην άνοδο της εσωτερικής ζήτησης, αυξάνοντας τις θέσεις εργασίας, σήμερα λιμνάζει και πάσχει από έλλειψη κεφαλαίων.
Η Volkswagen πούλησε 1/3 λιγότερα φορτηγά στην Τουρκία το 2016 από ό,τι το προηγούμενο έτος, δεν είναι όμως η μόνη γερμανική επιχείρηση που είτε επενδύοντας είτε πουλώντας στην τούρκικη αγορά δείχνει να πλήττεται. Ο πονοκέφαλος για τους Ευρωπαίους μπορεί να γίνει ακόμα μεγαλύτερος καθώς η Τουρκία έχει 270 δισεκατομμύρια δολάρια του χρέους της με διεθνείς τράπεζες, 87 δισεκατομμύρια από αυτά στην Ισπανία, 42 δισ. στη Γαλλία και 15 δισεκατομμύρια στη Γερμανία.
Η πρόταση λοιπόν για την ανατίμηση της τούρκικης λίρας δεν ήταν μόνο των ιθυνόντων, αλλά και των «ειδικών» εκτός Τουρκίας. Ήταν μία απόφαση που πήρε με δυσκολία το οικονομικό επιτελείο του Ερντογάν καθώς η ανατίμηση της τούρκικης λίρας θα πλήξει περαιτέρω τις τουρκικές εξαγωγές, καθιστώντας τα τουρκικά προϊόντα που εξάγονται στις διεθνείς αγορές πιο ακριβά και λιγότερο ανταγωνιστικά. Αλλά μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα…
