Περίπλοκοι διπλωματικοί ελιγμοί, στο φόντο σκληρών διεθνών και περιφερειακών ανταγωνισμών, μέρος μόνο των οποίων είναι οι ενεργειακοί σχεδιασμοί, διεξάγονται τον τελευταίο καιρό στην Κύπρο και γύρω από αυτήν. Όλα αυτά παίρνουν μια δραματική χροιά ενόψει μιας δύσκολης περιόδου στην οποία έχουν προγραμματιστεί έρευνες και δοκιμαστικές γεωτρήσεις σε τμήματα της κυπριακής ΑΟΖ, εξαιτίας των οποίων έχουν διατυπωθεί απειλές και περιγραφεί κίνδυνοι. Η Τουρκία, μάλιστα, με κείμενο που κατέθεσε ο μόνιμος αντιπρόσωπος της στην έδρα του ΟΗΕ, Φεριντούν Σινιρλίογλου, στις 13 Απριλίου, αναφέρεται σε κυριαρχικά δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα που περιλαμβάνεται σε τμήματα του μπλοκ 6 και τα οποία δηλώνει επίσημα πως θα προστατέψει. Το μπλοκ 6 (ή αλλιώς οικόπεδο στα ελληνικά) βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του νησιού και συνορεύει με το περίφημο μπλοκ 10, το οποίο οι Κύπριοι παραχώρησαν περιχαρείς στην αμερικάνικη Exxon Mobil επί προεδρίας του σημερινού υπουργού εξωτερικών Τίλερσον. Διόλου τυχαία αυτό το κομμάτι συνορεύει με την περιοχή που βρίσκεται το μεγάλο αιγυπτιακό κοίτασμα Ζορ. Της τούρκικης κίνησης είχε προηγηθεί η ανακοίνωση στις 6 Απριλίου της υπογραφής των συμβολαίων ανάμεσα στην κυπριακή κυβέρνηση και στις εταιρίες ΕΝΙ και Τοτάλ για έρευνες και γεωτρήσεις στα μπλοκ 6 και 8. Η αντιπρόεδρος ερευνών της Τοτάλ για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική Ελεονόρ Ρόουλεϊ, δήλωσε ότι η κοινοπραξία θα πραγματοποιήσει ερευνητική γεώτρηση στο τεμάχιο 6, εντός του 2018. Για το μπλοκ 11, στο οποίο η γαλλική πολυεθνική έχει κάνει μέχρι τώρα ερευνητικές εργασίες, η Ρόουλεϊ δήλωσε πως προγραμματίζεται δοκιμαστική γεώτρηση εντός των δύο πρώτων εβδομάδων του ερχόμενου Ιουλίου. Αναφορικά με αυτήν έχουν διατυπωθεί από πολλές πλευρές φόβοι (πραγματικοί και προσχηματικοί) και ασκούνται πιέσεις με σκοπό να συνεχιστεί η λεγόμενη διαδικασία της Γενεύης με τις διαπραγματεύσεις κορυφής, οι οποίες πριν λίγους μήνες είχαν βρεθεί σε αδιέξοδο. Απώτερος στόχος κυρίως των δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με επικεφαλής τους Αμερικανούς να βρεθεί ένας διακανονισμός που θα βάζει όλο το νησί στα γεωπολιτικά και ενεργειακά επιθετικά σχέδια τους.
Από αυτήν την άποψη, η συνέντευξη που έδωσε η πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Κύπρο Καθλίν Ντόχερτι στην εφημερίδα «Αλήθεια» στις αρχές Μαΐου ήταν αποκαλυπτική για τις πάγιες προθέσεις της Ουάσιγκτον. Οι Αμερικανοί επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν πολύπλευρα το ενεργειακό χαρτί ως εργαλείο κυριαρχίας, επιβολής συμμαχιών αλλά και αξιοποίησης των διαιρέσεων που προκύπτουν από τα μεταβαλλόμενα δεδομένα των ερευνών. Σκοπός τους η δημιουργία μιας περιφερειακής «συμμαχίας» η οποία θα μετατρέπει την ανατολική Μεσόγειο σε αδιαμφισβήτητη περιοχή για τα συμφέροντα και τους σχεδιασμούς τους στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική αλλά και τη Μαύρη Θάλασσα. Οι θέσεις αλλά κυρίως οι παρασκηνιακές κινήσεις τους σχετικά με τα δικαιώματα, τις κοινοπραξίες, τις έρευνες και τους τρόπους μεταφοράς των υδρογονανθράκων που θα αντληθούν έχουν μια σταθερή κατεύθυνση. Να εμπλέξουν κάτω από την υψηλή επιδιαιτησία τους τις βασικές περιφερειακές δυνάμεις, δηλαδή το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Τουρκία σε συνεργατικό σχήμα. Απαραίτητο κομμάτι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, σε αυτό το πολύ δύσκολο παζλ, είναι η Κύπρος ως συγκολλητικός και όχι ως διαιρετικός παράγοντας. Είπε αυτολεξεί η Ντόχερτι «Συγχαίρω την Exxon Mobil για την παρουσία της στην κυπριακή ΑΟΖ. Η Exxon Mobil είναι η έβδομη μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο, επομένως είναι πολύ σημαντικό για μια εταιρεία τέτοιου μεγέθους να βρίσκεται στην Κύπρο [...] Αναμένουμε και ελπίζουμε να δούμε ότι υπάρχουν σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, οι οποίες θα βοηθήσουν οικονομικά πρωτίστως την Κύπρο αλλά και τους Κύπριους συνολικά».
Όπως έχουμε ξαναγράψει, το εγχείρημα αυτό είναι πολύ φιλόδοξο και δύσκολο ακόμα και χωρίς την ανταγωνιστική πολιτική άλλων δυνάμεων όπως λόγου χάρη της Ρωσίας. Ο συγκερασμός τόσο πολλών και διαφορετικών σε προτεραιότητες και ιδιαίτερα συμφέροντα πλευρών και μάλιστα σε μια πολεμική περίοδο στην οποία το επίδικο είναι η επαναχάραξη συνόρων και ισορροπιών στην περιοχή, πολύ δύσκολα θα επιτευχθεί. Αντίθετα, η ιμπεριαλιστική ανάμιξη κατά πάσα πιθανότητα θα λειτουργήσει και άλλο αποσταθεροποιητικά στις σχέσεις-αντιθέσεις αναμεταξύ των αστικών τάξεων και καθεστώτων. Επαναλαμβάνοντας μάλιστα πολλές φορές η Ντόχερτι πως θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να ολοκληρωθούν οι έρευνες και να παρθούν οι τελικές αποφάσεις, άφησε καθαρά να εννοηθεί πως οι Αμερικανοί θα συνεχίσουν το επιδιαιτητικό παιγνίδι κρατώντας ανοικτά όλα τα εναλλακτικά σενάρια, αξιοποιώντας κατά το δοκούν αντιθέσεις και ανταγωνιστικά τοπικά συμφέροντα. Σε αντίθεση μάλιστα με όσους στην ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρούν πως έχουν εξασφαλισμένη υποστήριξη, η αναφορά πως «οι ΗΠΑ ελπίζουν πως δεν θα υπάρξουν ενέργειες που θα δυσχεραίνουν το κλίμα και θα θέτουν εμπόδια στις συνομιλίες» είναι ανοικτή σε πολλές ερμηνείες εάν και εφόσον τα πράγματα ξεφύγουν από το επίπεδο των φραστικών απειλών. Ανεξάρτητα από τα προβλήματα και τις κόντρες που υπάρχουν με την κυβέρνηση στην Άγκυρα, οι ΗΠΑ έχουν φροντίσει σε όλους τους τόνους να κάνουν καθαρό πως δεν θα αφήσουν εύκολα να διαταραχτεί η στρατηγική σχέση τους με την Τουρκία. «Ελπίζουμε να αποφύγουμε την κλιμάκωση και θα κάνουμε ότι είναι δυνατόν για να την αποτρέψουμε. Είναι δύσκολο να πούμε τι θα γίνει. Η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος των ΗΠΑ, είναι επίσης εταίρος και χωρών όπως η Γαλλία και η Ιταλία. Είμαστε όλοι μέρος της Νατοϊκής συμμαχίας. Στόχος μας, επαναλαμβάνω, είναι να αποφύγουμε την ένταση και να αφήσουμε τις συνομιλίες να συνεχιστούν» απάντησε η Ντόχερτι στην ερώτηση αν ανησυχεί από τις απειλές που εκτοξεύει η Άγκυρα.
Αν και παρακινδυνευμένο να γίνουν προβλέψεις, φαίνεται πως από διαφορετικούς δρόμους και με εντελώς διαφορετικούς σκοπούς, οι περισσότεροι από τους βασικούς παίκτες -εντός και εκτός Κύπρου- συζητούν μια επιστροφή στη Γενεύη και το ξεκίνημα ενός νέου γύρου διαπραγματεύσεων. Ύστερα από την πρωτοβουλία Αναστασιάδη να προτείνει τρία στάδια στην Διάσκεψη -«Πρώτον: Να συνέλθει η Διάσκεψη για την Κύπρο προς ολοκλήρωση και κατάληξη της συζήτησης στο Κεφάλαιο της Ασφάλειας και Εγγυήσεων. Δεύτερον: Εάν και εφόσον υπάρξει κατάληξη να προχωρήσει αμέσως η συζήτηση και επίλυση του Εδαφικού. Τρίτον: Εν συνεχεία παραμονή στη Γενεύη για όσο χρειαστεί, προκειμένου να επιτευχθεί όχι μόνο ουσιαστική πρόοδος άλλα ακόμη και συνολική επίλυση του Κυπριακού”- η Τ/κ πλευρά δια στόματος Ακιντζί απάντησε πως δέχεται την αναβίωση της Διάσκεψης αλλά χωρίς προϋποθέσεις. Είχε μεσολαβήσει η παρέμβαση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, ο οποίος θεώρησε απαράδεκτα τα τρία στάδια στις διαπραγματεύσεις υπενθυμίζοντας πως η βάση τους συνεχίζει να είναι η κοινή δήλωση Αναστασιάδη – Ακιντζί της 11ης Φεβρουαρίου. Σε συνέντευξή του μάλιστα στον «Φιλελεύθερο», στην ερώτηση εάν η Άγκυρα αποδέχεται μία συμφωνία στο Κυπριακό που θα προβλέπει αποχώρηση των στρατευμάτων και κατάργηση των εγγυήσεων, απάντησε πως μία ουγκιά πρόληψης είναι καλύτερη από μία οκά θεραπείας. Την ίδια στιγμή, η νέα δραστηριοποίηση του Ειδικού Σύμβουλου του ΓΓ του ΟΗΕ Έσπεν Μπαρθ Άιντε και οι απανωτές ξεχωριστές συναντήσεις που γίνονται τα τελευταία 24ωρα στην Κύπρο δείχνουν πως ο διεθνής παράγοντας (Αμερικανοί αλλά και Δ. Ευρωπαίοι) πιέζουν ασφυχτικά για επάνοδο στην Γενεύη. Τέλος, η εικόνα συμπληρώνεται από τη φημολογούμενη δήλωση του Ερντογάν, στη συνάντηση του με τον Τσίπρα στο Πεκίνο στις 13 Μαΐου, πως η Τουρκία θα βρίσκεται εντός των προσπαθειών για λύση στο άμεσα προσεχές διάστημα, αποφεύγοντας να απαντήσει στις προπαρασκευαστικές προϋποθέσεις που έβαλε ο Έλληνας πρωθυπουργός.
Οι πιέσεις των δυτικών ιμπεριαλιστών αλλά και οι ιδιαίτερες τακτικές των δύο μερών στο νησί (μαζί και της Τουρκίας και της Ελλάδας) δεν είναι άσχετες με τις προσδοκίες ή τους φόβους σχετικά με τις σχεδιαζόμενες γεωτρήσεις. Φαίνεται πως όλοι θέλουν να χρησιμοποιήσουν τον δρόμο επιστροφής στη Γενεύη αλλά και αυτή καθ’ εαυτή τη Διάσκεψη, εφόσον συγκληθεί, ως μέσο εκβιασμού για να μετατεθούν στο απώτερο μέλλον κινήσεις που θα προκαλέσουν ένταση στην περιοχή. Εκεί ακριβώς όμως κρύβεται και ο κίνδυνος, ένα πρώιμο ναυάγιο, λίγο πριν ή στην διάρκεια των διαπραγματεύσεων, να κλιμακώσει την ένταση και να ωθήσει ορισμένους σε κινήσεις που θα πυροδοτήσουν κλιμάκωση της αντιπαράθεσης. Αυτό μπορεί να μην το θέλουν οι ιμπεριαλιστές, ειδικά οι Αμερικανοί, αλλά δεν ξέρουμε και αν έχουν την πλήρη δυνατότητα να το αποτρέψουν. Τότε θα φανεί τι αξία έχουν τα μεγαλεπήβολα σχέδια ορισμένων να μετατρέψουν την Κύπρο σε Νορβηγία της ανατολικής Μεσογείου!
Δ.Π.
