Η αποκάλυψη της ληστείας του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους βαδίζει παράλληλα με τον φωτισμό των αδιεξόδων που δημιουργεί.
1. Η αρχιτεκτονική της ληστείας
Το δημόσιο χρέος της χώρας μαγειρεύτηκε κατάλληλα προκειμένου να ανταποκριθεί στους νέους επαχθείς όρους που προετοίμαζαν. Η σύγκριση με τη Γερμανία είναι χαρακτηριστική. Το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα της Γερμανίας δεν συμπεριλαμβάνει το έλλειμμα των ομοσπονδιακών κρατιδίων, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των ασφαλιστικών ταμείων! Κατά τη γερμανική ενοποίηση μάλιστα το χρέος των νοσοκομείων δεν συμπεριλήφθηκε στον σχετικό υπολογισμό. Στην Ελλάδα ακόμα ψάχνουν νομικά αν έγιναν τέτοιες υπερβάσεις και αν είναι νόμιμο να υπολογίζεται το χρέος των ΔΕΚΟ στο συνολικό έλλειμμα. Τα περίφημα greek statistics έγιναν με ευρωπαϊκές πλάτες. Έτσι το 2007 οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες θεωρούσαν εντάξει τα στοιχεία για το έλλειμμα της τότε κυβέρνησης και ενέκριναν την προς τα πάνω αναθεώρηση που έκανε το επιτελείο της ΝΔ. Δύο χρόνια μετά «ανακαλύπτουν» ότι το ΑΕΠ έπρεπε να είναι μικρότερο λογιστικά – άρα να ανέβει ο λόγος ελλείμματος-χρεών. Είναι γνωστό εξ άλλου (ερώτηση της Βάσως Παπανδρέου) πως στην κρίσιμη περίοδο λίγο πριν από τον δανεισμό στο ΔΝΤ και ενώ τα περιθώρια διακύμανσης των επιτοκίων κάλπαζαν εν μέσω καταγγελιών για «Τιτανικό» που βυθίζεται, για εκτεταμένη διαφθορά κ.λπ., ότι η Τράπεζα της Ελλάδας δεν «έκλεινε» για ένα δεκαήμερο τις τιμές διάθεσης των ομολόγων αφήνοντας τους κερδοσκόπους να αλωνίζουν με τις προβλέψεις τους.
Όλη η δημοσιονομική ιστορία της χώρας δεν είναι παρά η αντικατάσταση παλιού από νεότερο δανεισμό, γιατί τα παλιά δάνεια δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν. Πρόκειται για συνηθισμένη διαδικασία στο ιμπεριαλιστικό κύκλωμα που ελέγχει τις αγορές χρήματος. Το βασικό και κύριο που ενδιαφέρει τους δανειστές είναι να εισπράττονται κανονικά οι τόκοι και τα τοκοχρεολύσια αλλά και να μπορούν να καλύπτουν την αδυναμία πληρωμής των δανείων με το να βάζουν χέρι στον πραγματικό πλούτο της χώρας (πόροι, ενέργεια, ορυκτός πλούτος, νερό κ.λπ.). Αυτό εννοούν όταν λένε «βιωσιμότητα» του χρέους και όχι να μπορεί σε βάθος χρόνου η χώρα να ξεπληρώσει το χρέος (που κανένας λογικός δανειστής δεν το επιδιώκει). Το κίνητρο που τους οδήγησε στο «κούρεμα» είναι η αδυναμία να εισπράξουν κανονικά τα τοκοχρεολύσια, καθώς η χώρα μέσα από το δανειακό ρήμαγμα οδηγούνταν σε αδυναμία πληρωμής. Γι” αυτό οι προστιθέμενοι στον κύριο όγκο κεφαλαίων τόκοι των δανείων δεν υπόκεινται στο κούρεμα!
Πριν από το «κούρεμα»
Όσο για τον νέο φτηνότερο δανεισμό και για τους τόκους δισεκατομμυρίων που «γλιτώνουμε», υπάρχουν πολλές ενστάσεις.
1. Πρώτα και κύρια οι λεγόμενες «εγγυήσεις». Που μπορεί να είναι συμβολικού χαρακτήρα για τους ιμπεριαλιστές, αλλά για τη χώρα που δανείζεται κάτω από αυτούς τους επαχθείς όρους πολύ μα πολύ πραγματικές. Σύμφωνα με τα στοιχεία γερμανικής τηλεοπτικής εκπομπής, η Γερμανία πραγματικό χρήμα, πραγματικά κεφάλαια, δεν έδωσε παρά μόνο 15,2 δισ. ευρώ για το ελληνικό δημόσιο χρέος. Όλα αυτά τα τεράστια ποσά που δίνονται από το γερμανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα μέσω της ΕΚΤ δεν είναι παρά «εγγυήσεις». Δηλαδή πρόθεση κεφαλαιακής ενίσχυσης στον βαθμό που κάτι τέτοιο απαιτηθεί, αν η κρίση δημιουργήσει καταστάσεις χρηματοπιστωτικής αβεβαιότητας. Όμως η Ελλάδα θα μπορούσε να μετακυλίσει παλιό χρέος και να αντικαταστήσει τα παλιά ομόλογα με τα νέα φτηνότερου επιτοκίου βάσει της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου (που δεν επέζησε και πολύ!) μόνο εφόσον θα δανείζονταν από τις αγορές χρήματος ενισχυμένα ομόλογα ΑΑΑ σε πολύ ακριβές τιμές (35 δισ. που στην πορεία έγιναν 50!). Δηλαδή «μία γι” άλλη» ο δανεισμός. Σε βάζουν να δανείζεσαι με φτηνότερο μελλοντικό επιτόκιο αλλά σε υποχρεώνουν να δανειστείς πανάκριβες τωρινές εγγυήσεις!
2. Το δημόσιο χρέος σε πολύ μεγάλο βαθμό αγοράστηκε ή καλύτερα ξαναγοράστηκε από τους φορείς της ίδιας της χώρας και ο λαός μας πλήρωσε και πληρώνει γι” αυτό πριν από το κούρεμα! Αν το κούρεμα του χρέους γίνονταν πέρυσι (όταν είχε ξεκινήσει η σχετική συζήτηση), το δημόσιο χρέος θα έφτανε το 80% του ΑΕΠ (αυτά τουλάχιστο υποστηρίζει η αμερικάνικη οικονομική επιθεώρηση Bloomberg). Όμως μέχρι «να τα βρουν» μεταξύ τους όλα τα αρπακτικά που λυμαίνονται τον πλούτο της χώρας και ξεγυμνώνουν τον λαό της ήταν απαραίτητο να περάσει κάποιο διάστημα. Σε αυτό ακριβώς το διάστημα η χώρα κατά ένα μεγάλο βαθμό υποχρεώθηκε να επαναξαγοράσει ένα μεγάλο μέρος του χρέους της και οι δανειστές της μπόρεσαν με σχετική άνεση να ξεφορτωθούν (με διάφορους τρόπους) ένα πολύ μεγάλο μέρος από τα ομόλογα του ελληνικού χρέους που κατείχαν και διακρατούσαν. Το «κούρεμα» είχε ξεκινήσει ανεπίσημα πριν πάρει τα επίσημα χαρακτηριστικά του μέσω του PSI μέσω του «ξεφορτώματος» χρέους.
Για να φανεί η διαφορά αντιμετώπισης να τονιστεί εδώ πως οι κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών της ευρωζώνης με την εγγύηση της ΕΚΤ μπορούν να αγοράζουν –μετά το PSI– τα ομόλογα του δικού τους χρέους. Αυτό ήταν και ένα κίνητρο για να δεχτούν να βάλουν στα χαρτοφυλάκιά τους ομόλογα του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Αντίθετα πάνω από 90 δισ. ομολόγων ελληνικού χρέους που κατείχαν ξένες τράπεζες αυτή τη διετία που «συζητιόνταν» η πιθανότητα του «κουρέματος» ξεφορτώθηκαν μια χαρά από τους κατόχους τους. Τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, βάσει του νόμου, υποχρεώθηκαν να τα εξαγοράσουν με όρους πραγματικά επαχθείς. Κάπως έτσι οι γαλλογερμανικές τράπεζες από προνομιακοί δανειστές του ελληνικού δημόσιου είναι σήμερα μειοψηφικοί δανειστές!
Μετά το «κούρεμα»
Φυσικά ακόμα μεγαλύτερη ληστεία πραγματοποιείται μετά το «κούρεμα».
1. Είναι γνωστό πως κουρεύτηκαν τα ομόλογα όλων σχεδόν των ασφαλιστικών ταμείων (ακόμα και εκείνα που αρνήθηκαν απειλούνται με μείωση ή κόψιμο της κρατικής χρηματοδότησης). Όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Τα χρηματικά αποθέματα των ασφαλιστικών ταμείων, τα διαθέσιμα για πληρωμή προμηθευτών των νοσοκομείων, των ΑΕΙ-ΤΕΙ και άλλων ιδρυμάτων που υποχρεωτικά ήταν κατατεθειμένα στην Τράπεζα της Ελλάδας, μετατράπηκαν σε ομόλογα και «κουρεύτηκαν» επίσης. Για πρώτη φορά λοιπόν στην οικονομική ιστορία πραγματοποιείται «κούρεμα» δημόσιου χρέους με τόσο μεγάλη συμμετοχή των εσωτερικών πιστωτών, τόσο πριν όσο και μετά το κούρεμα, με μοναδικό αντάλλαγμα τη σχετική ελάφρυνση των επιτοκίων δανεισμού.
2. Αλλά και αυτή η λεγόμενη «ελάφρυνση» είναι ακόμα ένα επικερδές πλαίσιο για τους χρηματοπιστωτικούς δήμιους της χώρας μας.
Καταρχήν υπάρχουν οι λεγόμενες εξαιρέσεις. Πέρα από τους τόκους των δανείων που δεν «κουρεύονται», δεν κουρεύονται τα δάνεια του ΔΝΤ, ένα μεγάλο μέρος των ομολόγων της ΕΚΤ και υπάρχει ένα ποσό πάνω από 27 δισ. ευρώ που καλύπτονται από το λεγόμενο «διεθνές δίκαιο» για τα οποία οι κάτοχοι του κινούν «γη και ουρανό» να μη συμπεριληφθούν στο κούρεμα πράγμα που το έχουν πετύχει σε δύο άλλες περιπτώσεις (Αργεντινή, Περού).
Επίσης με την ενεργοποίηση των λεγόμενων ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) πολλές εταιρείες χρηματοοικονομικών επενδύσεων, τα γνωστά Funds, κέρδισαν πολλά εκατομμύρια.
3. Επιπρόσθετα και οι «προστάτες» της χώρας (ΕΚΤ, ευρωπαϊκά κράτη και κεντρικές τράπεζες) που αναλαμβάνουν πλέον το μεγαλύτερο κομμάτι του χρέους της χώρας βγαίνουν αρκετά κερδισμένοι.
Η ΕΚΤ όλο αυτό το διάστημα αγόραζε ελληνικά κρατικά ομόλογα από τη λεγόμενη δευτερογενή αγορά σε τιμές πολύ κάτω από την ονομαστική τους αξία και τα ενέτασσε στο χαρτοφυλάκιό της με τις παλιές ονομαστικές τους τιμές της πρωτογενούς αγοράς! Απλά γιατί ήταν η ΕΚΤ…
Με εγγύηση τα μελλοντικά κέρδη από αυτή τη συναλλαγή δίνονται τριετή, συμβολικού επιτοκίου, δάνεια στις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες και έτσι με μοχλό το ελληνικό δημόσιο χρέος τα ευρωπαϊκά κράτη δέχονται μεν στο χαρτοφυλάκιο των τραπεζών τους τα ελληνικά ομόλογα πετυχαίνουν όμως –με το αζημίωτο– την αναχρηματοδότηση του τραπεζιτικού τους συστήματος! Μάλιστα, φτηνά δάνεια τριετούς διάρκειας εξασφάλισε ακόμα και η αυτοκινητοβιομηχανία VW απευθείας από την ΕΚΤ! Τα ειδικά δάνεια μάλιστα που έλαβε η DB (η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας) για να καλύψει και να ανακεφαλαιοποιήσει τις ζημιές από την έκθεσή της στην κρίση του 2008 κρατούνται ακόμα επτασφράγιστο μυστικό.
Ο ίδιος ο Σόϊμπλε εξ άλλου αναφέρθηκε στα κέρδη των γερμανικών τραπεζών από τους τόκους δανεισμού προς την Ελλάδα.
Τι είδους –τέλος– αναδιάρθρωση χρέους είναι αυτή που κουρεύει υποτίθεται 206 δισ. και παρέχει νέα δάνεια 130 δισ. για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών σε μεγάλο βαθμό (μόνο 80,5 δισ. απομένουν για «καθαρή» εσωτερική χρήση συνολικά από το νέο δάνειο του PSI και την τελευταία οφειλή του παλιού των 110 δισ.);
Τα λεγόμενα 98 δισ. ευρώ που θα εξασφαλίσει η χώρα από τη μείωση των επιτοκίων δανεισμού τα έχει συνεπώς διπλοπληρώσει ακόμα και πριν από το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους.
4. Αλλά και οι όροι του κουρέματος πέφτουν βαριά πάνω σε έναν καθημαγμένο και «κουρεμένο» από τα στοιχειώδη δικαιώματά του λαό.
Η υπαγωγή στο αγγλικό δίκαιο μετατρέπει τους δανειστές σε μόνιμους δυνάστες της χώρας και του λαού όχι μόνο γιατί θα πρέπει κατά προτεραιότητα να «εξυπηρετηθούν» οι δικές τους απαιτήσεις και ό,τι περισσέψει να πάει για να λειτουργήσει η χώρα – που δεν είναι ακριβώς έτσι. Αλλά πρωτίστως γιατί μπορούν να απαιτήσουν εμπράγματες εγγυήσεις, δηλαδή πλουτοπαραγωγικούς πόρους, ακίνητα, έσοδα από εισπράξεις του Δημοσίου και υποχρεώσεις τρίτων προς το Δημόσιο κ.λπ.
5. Οι θυσίες στις οποίες υποβάλλεται ήδη ο ελληνικός λαός (και η υπόθεση των ταμείων το δείχνει ξεκάθαρα) γίνονται έναντι πιθανών χορηγήσεων από το υπάρχον πρόγραμμα του PSI που –αν δεν υπάρξει ένα νέο πρόγραμμα κουρέματος– θα δίνονται με το μαρτύριο της σταγόνας ανά τρίμηνο και για 7(!) δόσεις. Δηλαδή όχι μόνο διπλοτριπλοπληρώνουμε αυτά που τους χρωστάμε, αλλά και αυτά που μας… οφείλουν!
Τα αδιέξοδα μιας πολιτικής.
Είναι φυσικό επακόλουθο ενώ μηδενίζεται το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή οι εισαγωγές ισοσκελίζονται με τις εξαγωγές λόγω της ύφεσης και της μείωσης της ζήτησης, το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να αποτελεί το 9,8% του ΑΕΠ και αυτό να οφείλεται κατά 5,2% στα τοκοχρεολύσια και κατά 4,6% στα καύσιμα. Δηλαδή μια χώρα «ζει» για να αποπληρώνει τους δανειστές της!
Το επακόλουθο αυτό παίρνει δραματικές διαστάσεις όταν έχει ήδη συντελεστεί ο ουσιαστικός αφανισμός της εγχώριας μεταποιητικής οικονομικής δραστηριότητας, ενώ με τη νέα φορολογική επιδρομή ο πρωτογενής τομέας (αγροτική παραγωγή) που είχε βέβαια χτυπηθεί όλο το προηγούμενο διάστημα αλλά δεν είχε θιγεί φανερά από τα «μνημονιακά» μέτρα, τώρα «ξαπλώνει» και αυτός στο κρεβάτι του Προκρούστη.
Η διάρθρωση του χρέους μετά το PSI έχει αλλάξει βέβαια σε μεγάλο βαθμό.
Από τα 355,8 δισ. ευρώ του ελληνικού χρέους, το 2011, τα 282 δισ. βρίσκονταν σε χέρια ιδιωτών και τα 73,7 στον επίσημο τομέα (ευρωζώνη, ΔΝΤ). Το 2012 το χρέος που αναμένεται να υποχωρήσει στα 332,4 δισ. ευρώ (φοβερή αλλαγή!), σε χέρια ιδιωτών θα βρίσκεται το ποσό των 139,4 δισ. και ο επίσημος τομέας (ευρωζώνη, ΔΝΤ) θα κατέχει 119,3 δισ. Τι ουσιαστική αλλαγή αποτελεί για την υπερχρεωμένη χώρα η αλλαγή της διάρθρωσης του χρέους όταν από το 2012 μέχρι το 2014 θα πρέπει να δοθεί τόσο για τα «ακούρευτα» όσο και για τα «κουρεμένα» ομόλογα το ποσό των 94 δισ. ευρώ; Δηλαδή περισσότερα από αυτά απομένουν για να πληρωθούν οι εσωτερικές υποχρεώσεις της χώρας.
Ανακεφαλαιώνοντας, η Ελλάδα με έλλειμμα 13,5 δισ. στο συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που οφείλεται πια μόνο στον δανεισμό είναι υποχρεωμένη ωστόσο να αποδώσει στους πιστωτές της 13,4 δισ. (περίπου το ίδιο ποσό) που όμως τα δύο μεγάλα δάνεια του 2011 και του 2012 δεν επαρκούν να καλύψουν! Τα νούμερα δεν βγαίνουν…
H σύγκριση με τα περιστατικά μεγάλης αναδιάρθρωσης χρεών της τελευταίας εικοσαετίας επιτείνουν τη δραματικότητα της «ελληνικής περίπτωσης».
Από τις 6 περιπτώσεις (Ρωσία, Ουκρανία, Πακιστάν, Ουρουγουάη, Αργεντινή, Ισημερινός), μόνο στην περίπτωση της Ρωσίας και της Αργεντινής είχαμε τόσο μεγάλη συμμετοχή στη μέση διαγραφή του χρέους των εσωτερικών (εγχώριων) πιστωτών. Καμία από τις δύο χώρες δεν είχε, επιπρόσθετα, τόσο μεγάλη συμμετοχή των λεγόμενων «θεσμικών» εγχώριων πιστωτών (ταμεία) στο εσωτερικό «κούρεμα» όπως συμβαίνει με τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία. Επίσης μιλάμε για διαφορετικά «μεγέθη». Κατά γενική ομολογία το «κούρεμα» του ρώσικου χρέους δεν θεωρείται από το πιο «επιτυχημένο» του ΔΝΤ γιατί η Ρωσία έβαλε τους δικούς της όρους. Όπως για παράδειγμα συνοριακό έλεγχο των κεφαλαίων (πράγμα που έκανε και η Ουκρανία).
Όλες οι παραπάνω χώρες είχαν έλεγχο της συναλλαγματικής πολιτικής τους και σε καμία περίπτωση ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ δεν ήταν τόσο μεγάλος όπως επίσης δεν ήταν σε τέτοια έκταση η καταστροφή της εγχώριας πρωτογενούς και δευτερογενούς οικονομικής δραστηριότητας. Η καταστροφή αυτή (στην ελληνική περίπτωση) αγγίζει ποσοστά… Αφρικής! Μέσα βέβαια σ” έναν φαύλο κύκλο ύφεσης-μέτρων που επιτείνει το πρόβλημα και επιδρά σε αυτό τον λόγο μειώνοντας το ΑΕΠ (προβλέπεται το 2012 να κλείσει με ύφεση 5%) ακόμα και η βραχυπρόθεσμη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αμφισβητείται. Αν δηλαδή θα εισπράττουν τους τόκους έγκαιρα και στο ύψος που απαιτούν.
Η σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν τη χώρα οι Ευρωπαίοι «προστάτες» της αποτελεί ένα ακόμη μέρος του ζητήματος. Χαρακτηριστικά, πρόταση του ΔΝΤ να υπάρξει μία σχετική μετακύλιση του προγράμματος δημοσιονομικών και άλλων προσαρμογών βρήκε τη σθεναρή (υπό τη γερμανοολλανδική καθοδήγηση) αντίδραση των εκπροσώπων της ΕΕ στην τρόικα! Καμία ανακούφιση συνεπώς για τον ελληνικό λαό δεν υπάρχει από το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος είναι σε μεγάλο βαθμό κρατική ή –καλύτερα– διακρατική υπόθεση των «εταίρων» του.
Σύγχυση επιλογών, όχι όμως για τον λαό.
Όλο και περισσότερο, όλοι και περισσότεροι κάνουν λόγο για την ανάγκη ακόμα πιο δραστικής και μεγαλύτερης «αναδιάρθρωσης» του χρέους. Ήδη τα ελληνικά ομόλογα αγοράζονται απρόθυμα και πολύ φτηνά από τις «αγορές» παρ” όλη την… εξασφαλισμένη επιτυχία του PSI.
Όμως και αυτό προσκρούει στη σταθερή επιδίωξη για άγρια και άμεση νομή κερδών. Προτιμούν να διαγράψουν χρέος προκειμένου να κρατούν τα ληστρικά επιτόκια γύρω στο 5%, παρά να διατηρούν το ίδιο χρέος με μικρότερα. Πράγμα φυσικό γι” αυτούς. Κάτι τέτοιο σε συνδυασμό με τον διαγκωνισμό για το ποιος θα λάβει το μεγαλύτερο κομμάτι από τη συγκεκριμένη ληστεία όσο και την ανάγκη, με βάση τις συμφωνίες που θα επιτευχθούν γύρω από την ελληνική «αναδιάρθρωση», να διαμορφωθούν οι όροι του γενικότερου ανταγωνισμού (αυτό ίσως να μετρά περισσότερο), περιπλέκει σημαντικά τα πράγματα… Ποιος θα άντεχε –και για πόσο–, καθώς οι «ιθύνοντες» γνωρίζουν πως το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα, έναν νέο κύκλο διαπραγματεύσεων εντός και εκτός του ΔΝΤ και της ευρωζώνης;
Ούτε ο δρόμος της άμεσης εσωτερικής πτώχευσης αποτελεί ασφαλή διέξοδο. Εντάξει, θα υπάρχει ο γνωστός «ειδικός λογαριασμός» ο οποίος θα προικοδοτείται από τα νέα δάνεια του «νέου» χρέους. Όμως αυτό απαιτεί δύο συνθήκες. Να δημιουργηθούν πλεονάσματα που θα καλύπτουν μισθοδοσίες, συντάξεις κ.λπ., αλλά και να πληρώνονται οι τόκοι στην ώρα και στο ύψος τους. Όταν και τα δύο καρκινοβατούν, τι θα κάνουν; Θα αφήσουν τη χώρα να πτωχεύσει εσωτερικά και θα προβούν στις άμεσες εισπράξεις; Θα διακινδυνεύσουν τότε μια σίγουρη κοινωνική εξέγερση (ακόμα και στις χώρες με το πιο διαλυμένο λαϊκό κίνημα ο λαός βγήκε στους δρόμους όταν «κόπηκαν» μισθοί, συντάξεις ή πάγωσαν καταθέσεις) με ό,τι συνέπειες θα είχε κάτι τέτοιο;
Προς το παρόν πιέζουν αυτά τα (περίπου) 14 δισ. ευρώ να προέλθουν από νέες δέσμες μέτρων και περικοπών. Που όμως θα μεγαλώσουν τον φαύλο κύκλο της κρίσης, οδηγώντας μαθηματικά στη μείωση της βάσης της ληστείας, άρα και στην αδυναμία είσπραξης όχι απλά στο μέλλον, αλλά και στο κοντινό παρόν. Η άμεση σκληρότητα και διαρπαγή που εγκαινιάστηκε μετά το «μεσοπρόθεσμο» με σημαία το «να πάρουμε την 6η δόση» αυτοϋπονομεύεται καθώς οδηγεί στον ψόφο του… υποζυγίου. Δεν υπάρχει βέβαια περίπτωση να το «ξανασκεφτούν» ή να συμπεριφερθούν πιο «λογικά», παρά μόνο αν υποχρεωθούν…
Γιατί τα αδιέξοδα του συστήματος δεν συμπίπτουν με τα… αδιέξοδα του κινήματος, όσο και αν κάτω από την πίεση των πρώτων ο λαός πιέζεται να αναζητήσει τις δικές του διεξόδους!
