Πενήντα χρόνια από την έκδοσή του, το περιοδικό «Αναγέννηση» (Οκτώβριος 1964) εξακολουθεί να παραμένει κορυφαία στιγμή του αγώνα ενάντια στους ρεβιζιονιστές του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ και της πραξικοπηματικής «6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ», ένα χρήσιμο και ισχυρό επαναστατικό εργαλείο των συνεπών αγωνιστών της Αριστεράς, πηγή έμπνευσης και εμπειρίας, μια σοβαρή παρακαταθήκη για το σημερινό επαναστατικό κίνημα και σημείο αναφοράς στους σημερινούς και αυριανούς αγώνες των Ελλήνων κομμουνιστών.
Τον Ιούνιο του 1964 δημιουργείται ο πρώτος οργανωμένος πολιτικός πυρήνας των μαρξιστών-λενινιστών της Ελλάδας και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς εκδίδεται η «Αναγέννηση», εγκαινιάζοντας την πρώτη δημόσια εμφάνιση του μ-λ κινήματος στη χώρα. Εκδότης του περιοδικού ήταν ο Ισαάκ Ιορδανίδης και υπεύθυνος συντάκτης ο Γιάννης Χοτζέας. Είχαν προηγηθεί οι «Ιστορικές Εκδόσεις» το 1963, που με τα μεταφρασμένα κείμενά τους έδωσαν τη δυνατότητα στους αγωνιστές εκείνης της εποχής να γνωρίσουν τις κινεζικές θέσεις και τη ΜΠΠΕ. Την ίδια χρονιά εκδίδεται και ο πολυσέλιδος τόμος «Ιστορία της σύγχρονης Κινεζικής Επαναστάσεως».
Η μ-λ ομάδα και η «Αναγέννηση» δεν προέκυψαν ξαφνικά και εν αιθρία, ήταν το αποτέλεσμα σειράς αγώνων και θυσιών, της αντίστασης στην κατά μέτωπον επίθεση των ρεβιζιονιστών του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ στις βασικές αρχές του μαρξισμού-λενινισμού. Ήταν απαύγασμα της εναντίωσης και πάλης της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων κομμουνιστών, από την Τασκένδη και τις άλλες κοινότητες των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων, από τα ξερονήσια των εξοριών (Άι-Στράτης κ.λπ.), από τις φυλακές, μέχρι στις μεθοδεύσεις της κλίκας Κολιγιάννη – Παρτσαλίδη και των ρεφορμιστών της ΕΔΑ. Διαβάζει κανείς στο πρώτο φύλλο της «Αναγέννησης»: «η έκδοση της ΄΄Αναγέννησης΄΄ δεν είναι αποτέλεσμα ξαφνικής έμπνευσης. Είναι η φυσιολογική κατάληξη μιας πολύχρονης σκληρής ιδεολογικής πάλης στον χώρο της Αριστεράς». Και ακόμη: «η ΄΄Αναγέννηση΄΄ εμφανίζεται μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες και περίπλοκες συνθήκες. Και θα έχει να αντιμετωπίσει κάθε είδους πρόσθετα εμπόδια και δυσκολίες».
Πράγματι, σε όλη την περίοδο της ζωής της η «Αναγέννηση» και οι μ-λ αγωνιστές που συσπειρώθηκαν γύρω από αυτή δέχτηκαν προβοκάτσιες, προπηλακισμούς, ύβρεις, πολιτικούς εκβιασμούς, αλλά όπως δηλώνονταν στο περιοδικό, «η ΄΄Αναγέννηση΄΄ θα είναι η πραγματική φωνή της αλήθειας. Και η αλήθεια ούτε υπολογίζει τις δυσκολίες ούτε καταβάλλεται από αυτές».
Η «Αναγέννηση» , «μηνιαία πολιτική επιθεώρηση» όπως χαρακτηρίζονταν, είχε μέγεθος 27,5 Χ 21 εκατοστά και το πρώτο τεύχος είχε 95 σελίδες. Στα σχεδόν 2,5 χρόνια της ύπαρξης της κυκλοφόρησαν 19 τεύχη (μερικά με διπλή αρίθμηση). Κυκλοφορούσε στο εξωτερικό, στην Κύπρο και διακινούνταν παράνομα στις ανατολικές χώρες στις κοινότητες των πολιτικών προσφύγων. Τόσο η πρώτη οργανωτική συγκρότηση των μ-λ όσο και η έκδοση της «Αναγέννησης» εμφανίστηκαν μετά την έκκληση του Μάο, το 1963, για τη δημιουργία μ-λ κινήσεων.
Η δεκαετία του ’60 υπήρξε ελπιδοφόρα με τη ΜΠΠΕ και τη δημιουργία των μαρξιστικών-λενινιστικών κομμάτων και κινήσεων, τόσο στον τομέα αντιμετώπισης των ρεβιζιονιστών όσο και για την οικοδόμηση ενός νέου και ρωμαλέου κομμουνιστικού κινήματος. Στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’50 η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων κομμουνιστών δεν δέχεται την πραξικοπηματικά διορισμένη ηγεσία του ΚΚΕ που, με τη στήριξη των «χρουστσοφικών», ξεκινά διώξεις, εξορίες, φυλακίσεις, ξυλοδαρμούς, μαχαιρώματα και βάλε. Μόνο στην Τασκένδη γύρω στα 1.500 τσανάκια των ρεβιζιονιστών διαγράφουν 8.500 περίπου κομμουνιστές. Στον Άι-Στράτη, για παράδειγμα, που ήταν η κύρια αλλά όχι και η μοναδική εστία αντίστασης, σε περίπου 3.500 εξορίστους δεν βρέθηκε κανένας υποστηριχτής της 6ης Ολομέλειας. Από αυτούς ξεπήδησε η πρώτη μαγιά της μ-λ ομάδας που εξέδωσε την «Αναγέννηση».
Η αντίδραση του ΚΚΕ και της ΕΔΑ ήταν ακαριαία. Με εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό «Φωνή της Αλήθειας» μεταδίδεται άρθρο του Γ. Χαραλαμπίδη με τίτλο «Προσπάθεια οπισθοδρόμησης με τη μάσκα της Αναγέννησης», που θα δημοσιευτεί και στην «Αυγή» στις 20-21 Νοέμβρη 1964. Στο τεύχος 16 του θεωρητικού περιοδικού της ΕΔΑ «Ελληνική Αριστερά» δημοσιεύονται δυο άρθρα με ανάλογο πολεμικό περιεχόμενο. Προσφιλής τακτική τους, λασπολογία και παραπληροφόρηση, όμως το καραβάνι της «Αναγέννησης» προχωράει και ας σκούζουν και αλυχτούν τα σκυλιά της ρεβιζιονιστικής αντίδρασης. Στο περιοδικό δημοσιεύονται ατομικά και συλλογικά γράμματα υποστήριξης, που συμφωνούν με το εγχείρημα της «Αναγέννησης» και διαχωρίζουν τη θέση τους από την ΕΔΑ και τη Νεολαία Λαμπράκη.
Στα τεύχη του περιοδικού βρίσκει κανείς επίκαιρες πολιτικές αναλύσεις και άρθρα για την πολιτική κατάσταση και τη λαϊκή πάλη στη χώρα μας, διεθνείς αναλύσεις, ντοκουμέντα και νέα από την αντιπαράθεση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος με τις ρεβιζιονιστικές θέσεις του ΚΚΣΕ, άρθρα υπεράσπισης του αντιρεβιζιονιστικού αγώνα και των θέσεων του ΚΚΚ και του Κόμματος Εργασίας της Αλβανίας. Στην ΕΔΑ και το ΚΚΕ οι «συνεπείς αριστεροί» που δεν υποκύπτουν στις πιέσεις, στους εκβιασμούς και στους εξευτελισμούς, οι «Κινέζοι», οι «δογματικοί», οι «αριστεριστές» όπως τους έλεγαν, διαγράφονται, αλλά και πολλοί αποχωρούν οικειοθελώς.
Στο μεταξύ οι προσπάθειες των μαρξιστών-λενινιστών και η παρουσία του περιοδικού αποδίδουν και προσανατολίζονται σε μαζικούς χώρους και στη δημιουργία λαϊκού κινήματος. Στον φοιτητικό χώρο γίνεται η ΠΠΣΠ (Προοδευτική Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Παράταξη – η Ιδρυτική διακήρυξη υπογράφτηκε στις 11/4/1966) με όργανο το περιοδικό «Σπουδαστικός Κόσμος». Αρχές του ’67 κυκλοφορεί η εφημερίδα «Λαϊκός Δρόμος» και τον Απρίλη του ’67 δημιουργείται η ΣΠΑΚ (Συνεπής Πολιτική Αριστερή Κίνηση), η απόφαση της ιδρυτικής σύσκεψης δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Λαϊκός Δρόμος» (αρ. φ. 12, Σάββατο 15-4-1967), μετά έξι ημέρες τα τανκς της Χούντας θα επέβαλλαν τη σκληρή αμερικανόφερτη δικτατορία, όσοι αγωνιστές δεν συνελήφθησαν περνούν στην παρανομία, ο αντιδικτατορικός αγώνας ξεκινά.
Και ενώ οι ιδεολογικοπολιτικές κατευθύνσεις που εκφράστηκαν μέσα από την «Αναγέννηση» διαμόρφωσαν τις βασικές πολιτικές κατευθύνσεις του μ-λ κινήματος στη χώρα μας, οι δύσκολες αντικειμενικές συνθήκες, οι αδυναμίες και οι λαθεμένες εκτιμήσεις επιδρούν αρνητικά στην οικοδόμηση και την έγκαιρη συγκρότηση μιας στέρεης μ-λ οργάνωσης και ενός καθοδηγητικού οργάνου με ενιαία αντίληψη σε βασικά ζητήματα στρατηγικής και τακτικής του κινήματος. Παρ’ όλο όμως που η οργάνωση είναι μικρή και νεοσύστατη, «τα καταφέρνει». Στον εκδοτικό τομέα, εφημερίδα, περιοδικά, μπροσούρες, και δίνει το δικό της αγωνιστικό «παρών» στα γεγονότα του θερμού εκείνου καλοκαιριού του 1966 (Ιουλιανά), ενώ στον φοιτητικό χώρο πρωτοστατεί στις καθημερινές συγκεντρώσεις και πορείες. Στη Θεσσαλονίκη το «όλοι στην πορεία», ήταν η απάντηση στις προτροπές της ΦΕΑΠΘ για «ήσυχη διάλυση». Την πορεία την ξεκινούσαν από την πλατεία Χημείου τα μέλη της ΠΠΣΠ και ακολουθούσε η μεγάλη πλειοψηφία των συγκεντρωμένων, που ήθελε να διαδηλώσει στο κέντρο της πόλης. Πορείες που τις ξεκίναγαν κάποιες δεκάδες άτομα, για να καταλήξουν εκατοντάδες, με τον κόσμο να πλαισιώνει τη διαδήλωση με την αυθόρμητη παρουσία του.
Σε αντίθεση με την ΕΔΑ και τον Αν. Παπανδρέου, το πραξικόπημα του 1967 ήταν στις προβλέψεις της οργάνωσης. Για παράδειγμα, το πρωί της 21ης Απριλίου στα γραφεία της ΠΠΣΠ Θεσσαλονίκης (οδός Δαγκλή 36), όπου γίνονταν και η σελιδοποίηση του «Λαϊκού Δρόμου», υπήρχαν μόνο άδεια συρτάρια και κανένα έγγραφο. Η δικτατορία βρίσκει την οργάνωση σε μια κρίσιμη φάση.
Η δουλειά στην παρανομία, μέσα στη δικτατορία, ξεκίνησε κάτω από δύσκολες συνθήκες, που τις δυσχέραιναν ακόμα περισσότερο οι προβοκάτσιες των ρεβιζιονιστών. Μέσα σε αυτό το κλίμα και χάρη στην ακούραστη, γεμάτη αυταπάρνηση δράση των μ-λ αγωνιστών, δημιουργείται η ΟΜΛΕ (Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας), που προσπαθεί να συσπειρώσει έναν διάσπαρτο αριθμό αγωνιστών, να συγκροτηθεί οργανωτικά και να αναπτύξει την ιδεολογικοπολιτική της φυσιογνωμία και τους στόχους του αγώνα της. Εκδίδονται στην αρχή ενημερωτικά, πολυγραφημένα φυλλάδια και αργότερα η «Προλεταριακή Σημαία» σε μικρό μέγεθος. Στο εξωτερικό ιδρύεται το ΑΜΕΕ (Αγωνιστικό Μέτωπο Ελλήνων Εξωτερικού). Εκδίδονται το περιοδικό «Λαϊκός Δρόμος» και η εφημερίδα «Λαϊκή Ενότητα».
Το 1968 δίνεται γραμμή αποχής από το χουντικό δημοψήφισμα. Το 1969 πιάνεται ο καθοδηγητικός πυρήνας της οργάνωσης και το τυπογραφείο, όμως ο αγώνας των μ-λ συνεχίζεται, και με τη σωστή γραμμή της ΟΜΛΕ για αντιαμερικανικό και αντιφασιστικό αγώνα, μέχρι το 1972 συγκεντρώνονται κάποιες δυνάμεις σε εργατικούς χώρους (οικοδόμοι) και στα πανεπιστήμια. Η κατεύθυνση να βρίσκεται η οργάνωση μέσα στα γεγονότα και στον κόσμο αποδίδει και συντελεί στην ανάδειξη νέων στελεχών. Από την άλλη οι οργανώσεις του ΑΜΕΕ (Ιταλία, Γαλλία, Δ. Γερμανία, Καναδάς) αναπτύσσονται με εκατοντάδες μέλη και γερές προσβάσεις σε μαζικούς χώρους, ενώ αποκαθίστανται η σύνδεση και οι επαφές με τους μαρξιστές-λενινιστές των ανατολικών χωρών. Στις ανατολικές χώρες, ύστερα από επίμονες και δραστήριες προσπάθειες, το 1964 δημιουργήθηκε η Μαρξιστική-Λενινιστική Οργάνωση των πολιτικών προσφύγων από την Ελλάδα, που αργότερα ύστερα από συζητήσεις και ανταλλαγή πείρας θα ενοποιηθεί στο πλαίσιο της ΟΜΛΕ.
Το 1973 η κινεζική ηγεσία εμφανίζει τη «θεωρία των τριών κόσμων», που ζημιώνει αφάνταστα το κίνημα και τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες των λαών. Η θεωρία αυτή θα έχει αντίκτυπο σε μέλη στο εσωτερικό της οργάνωσης. Παρ’ όλες τις δυσκολίες και την εσωτερική αντιπαράθεση, η ΟΜΛΕ κάνει αισθητή την παρουσία της το 1974-1975 και μεταπολιτευτικά μαζικοποιείται και αποκτά πρωτόγνωρη δυναμική. Κάνει πανελλαδικά την εμφάνιση της και αποκτά σοβαρά ερείσματα στο φοιτητικό (ΠΠΣΠ) και εργατικό χώρο (ΠΕΣΠ). Επανεκδίδονται η εφημερίδα «Λαϊκός Δρόμος» και το περιοδικό «Σπουδαστικός Κόσμος». Την 1η Νοεμβρίου 1975 εκδίδεται το «Πληροφοριακό Δελτίο, δεκαπενθήμερη έκδοση της ΚΕ της ΟΜΛΕ» (εκδόθηκαν 11 τεύχη μεγάλου μεγέθους, λευκό εξώφυλλο) και τον Γενάρη του 1976 μέχρι και τον Ιούνιο το «Πληροφοριακό Δελτίο, μηνιάτικη έκδοση της ΚΕ της ΟΜΛΕ» (εκδόθηκαν 6 τεύχη μικρότερου μεγέθους, γκρι εξώφυλλο), ακόμη πολλές μπροσούρες με κείμενα πάνω στις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές εξελίξεις, μεταφράσεις κινεζικών και αλβανικών κειμένων, κείμενα αντιπαράθεσης με τους ντόπιους ρεφορμιστές και ρεβιζιονιστές. Ιδιαίτερα το 1975 ήταν, εκδοτικά, μια πάρα πολύ παραγωγική χρονιά.
Η έκδοση της «Αναγέννησης» και οι μ-λ που συσπειρώθηκαν γύρω από αυτήν, η ΟΜΛΕ, σηματοδότησαν τη γέννηση του μαρξιστικού-λενινιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Το περιοδικό υπήρξε και παραμένει όπλο των συνεπών αγωνιστών της Αριστεράς, που παλεύουν ενάντια στον ρεβιζιονισμό, τον ιμπεριαλισμό και τον καπιταλισμό. Μέσα στις σελίδες της «Αναγέννησης» διακρίνει κανείς τον πόνο, την αγωνία, τις θυσίες και τα όνειρα των αγωνιστών μιας εποχής τόσο κοντινής και τόσο άρρηκτα δεμένης με τις ανάγκες, τους στόχους και τους προβληματισμούς του σημερινού λαϊκού κινήματος, της εργατικής τάξης και του κόμματός της που καλούμαστε να ανασυστήσουμε και να ανασυγκροτήσουμε.
Τον Νοέμβρη του 1976 παρ’ όλες τις εσω-οργανωτικές δυσκολίες και αντιπαραθέσεις που εκδηλώθηκαν και στο συνέδριο, ιδρύεται το ΚΚΕ(μ-λ), με δημοσιογραφικό όργανο πια την «Προλεταριακή Σημαία». Ο κύκλος της «Αναγέννησης» είχε κλείσει, ένας άλλος άνοιγε.
Η συντριπτική πλειοψηφία των μαρξιστών-λενινιστών σε Ελλάδα και εξωτερικό συντάσσεται με την ιδρυτική διακήρυξη του ΚΚΕ(μ-λ). Σε λίγες ημέρες στην πρωτοφανή για τη μαζικότητά της εκδήλωση για την ίδρυση του κόμματος στο γήπεδο Σπόρτιγκ στην Αθήνα, 3.000 αγωνιστές με σφιγμένες γροθιές, με παλμό και ζωντάνια, ανανέωναν την πίστη τους στα μαρξιστικά-λενινιστικά ιδεώδη και τη θέληση τους να αγωνιστούν για δουλειά, δημοκρατία, ειρήνη, ανεξαρτησία. Ο δρόμος τους είναι και δικός μας δρόμος στις νέες προκλήσεις της ταξικής πάλης, τις νέες αντιστάσεις, διεκδικήσεις και ανατροπές.
