Άρθρο από την Προλεταριακή Σημαία (φύλλο 888)
Η νέα χρονιά ξεκινά με μηνύματα που επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι Ευρώπη και Ρωσία οδηγούνται σε όξυνση των σχέσεών τους. Προφανείς αφορμές γι’ αυτό αποτελούν η φυλάκιση Ναβάλνι και η απέλαση διπλωματών ΕΕ, που τροφοδότησαν συζητήσεις για ενδεχόμενες νέες κυρώσεις. Παρίσι και Βερολίνο ετοιμάζουν την απάντησή τους, η οποία αναμένεται να μορφοποιηθεί στη Σύνοδο των ΥΠΕΞ της ΕΕ στις 22 Φεβρουαρίου. Ωστόσο Βερολίνο και Παρίσι, μέχρι στιγμής, δείχνουν να μη στηρίζουν σκληρότερες κυρώσεις, όπως επιδιώκουν ορισμένοι ευρωπαίοι εταίροι.
Πάντως το γενικότερο πλαίσιο ξεκινά να διαμορφώνεται με την ανάδειξη του νέου προέδρου στις ΗΠΑ. Μπορεί αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ, των Μπάιντεν και ΣΙΑ, να «ζυγίζουν» τις προτεραιότητές τους στη διεθνή σκηνή, ωστόσο κυριαρχεί η εμφατική στοχοποίηση Ρωσίας. Από την άλλη, ο Μακρόν το τελευταίο διάστημα γέρνει ολοένα και περισσότερο προς «αντιγερμανικές» τοποθετήσεις. Το βέβαιο είναι πως η υπόθεση Ναβάλνι «νομιμοποιεί» την πίεση της κυβέρνησης Μπάιντεν προς Βερολίνο για πάγωμα της κατασκευής του αγωγού North Stream 2. Πάντως, ακόμα και αν δεν οδηγηθούν τα πράγματα εκεί, σίγουρα θα θέσουν κάποια όρια στη φιλόδοξη διεύρυνση των σχέσεων Ρωσίας - Γερμανίας.
Τα όσα διαδραματίστηκαν στη Μόσχα με την επίσκεψη, από τις 4 ώς τις 7 Φεβρουαρίου, του επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, Μπορέλ, που χαρακτηρίστηκε από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες (κύρια ανατολικές) «διπλωματικό φιάσκο», δείχνουν ότι δεν πρόκειται για τέτοιο. Η ψυχρολουσία που επιφύλαξε ο ρώσος ΥΠΕΞ στον Μπορέλ στη διάρκεια της συνάντησής τους δεν πρέπει να θεωρηθεί τυχαία. Αφορά την απέλαση τριών διπλωματών (Γερμανίας, Σουηδίας, Πολωνίας) για τη παρουσία τους σε διαδηλώσεις υπέρ του Ναβάλνι στην Αγία Πετρούπολη στις 23 Ιανουαρίου. Σαν να μην έφτανε το γεγονός, ο Λαβρόφ χαρακτήρισε, ενώπιον του φιλοξενούμενού του, «αναξιόπιστο εταίρο» την ΕΕ. Στη συνέχεια επανήλθε με ένα ακόμη αυστηρότερο μήνυμα, δηλώνοντας ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να διακόψει τις σχέσεις με την ΕΕ, αν η τελευταία την πλήξει με οδυνηρές οικονομικές κυρώσεις. Έκανε μάλιστα σαφές ότι οι ευρω-ρωσικές τριβές δεν προέκυψαν τώρα, αλλά «έχουν ξεκινήσει πολύ καιρό τώρα, με αποτέλεσμα να έχει ουσιαστικά εξαντληθεί η υπομονή… και η καλή θέλησή μας». Η ανασκεύαση των δηλώσεων Λαβρόφ από τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Πεσκόφ, στην πραγματικότητα επιβεβαίωσε πλήρως το νόημά τους. Το Βερολίνο, πάντως, εμφανίζεται αιφνιδιασμένο, αν όχι «θορυβημένο», από τις δηλώσεις Λαβρόφ, χαρακτηρίζοντάς τις «ακατανόητες».
Η κατάσταση όπως είναι σήμερα στην ΕΕ προσφέρει πολλές ενδείξεις αποδόμησης της οντότητάς της. Εκτός από τον «άξονα» Γερμανίας - Γαλλίας, που πολλοί προεξοφλούν την επιδείνωσή του, αυξάνει η πίεση χωρών της Α. Ευρώπης, που ζητούν ακόμη πιο αυστηρή στάση στην «απειλή Ρωσία». Πρόσφατα ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας δήλωσε ότι το πακέτο νέων κυρώσεων της Ε.Ε. στη Ρωσία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη διακοπή της κατασκευής του αγωγού North Stream 2, στοχοποιώντας την Ειδική Σχέση Βερολίνου - Μόσχας. Εντύπωση επίσης προκαλεί ο νεο-ατλαντισμός της Γαλλίας, υποδηλώνοντας μια αντιστροφή ρόλων! Ως γνωστόν, η Γερμανία δήλωνε ότι η ασφάλεια της Ευρώπης πρέπει να αναζητηθεί σε ατλαντικό πλαίσιο και όχι στη χειραφέτηση της ΕΕ, που πρότεινε ο Μακρόν.
Στη Ρωσία, η εσωτερική κατάσταση – παρότι οι τραυματικές μνήμες της περιόδου Γιέλτσιν εξασθενούν - διαμορφώνει πολιτικά-πολιτειακά χαρακτηριστικά που είναι πολύ πιθανόν να αποδειχτούν επικίνδυνοι συνδυασμοί. Βέβαια, αξιόλογο κύμα αμφισβήτησης του Πούτιν δεν έχει καταγραφεί, εκτός ίσως από τις μαζικές διαμαρτυρίες στην ανάδειξη κυβερνητών των ομόσπονδων περιφερειών, πριν από δέκα χρόνια, που αποτέλεσαν ένα ηχηρό καμπανάκι. Από την άποψη αυτή, ο Ναβάλνι θα μπορούσε να προβάλει σαν απειλή αν σε μια δεδομένη συγκυρία εκφράσει ένα ευρύ (έστω και ετερόκλητο) μέτωπο δυσαρεστημένων.
Βέβαια ο Πούτιν τα αποδίδει όλα στις δυτικές χώρες που εκμεταλλεύονται τον αντιφρονούντα Ναβάλνι στο πλαίσιο της «πολιτικής περιορισμού» της Ρωσίας εξαιτίας των πολλών επιτυχιών της. Και συνέχισε: «εάν βρεθούμε αντιμέτωποι με μια καταστροφική πολιτική που προκαλεί ζημιές στις υποδομές και τα συμφέροντά μας, τότε η Ρωσία θα πρέπει να είναι έτοιμη εκ των προτέρων για αυτές τις εχθρικές ενέργειες». Πάντως ο χειρισμός του ζητήματος Ναβάλνι από τον Πούτιν ενδέχεται να αποτελέσει το σύνθημα για μιαν «αντεπίθεση» με στόχο να φέρει στην ευρω-ρωσική σχέση μεγαλύτερη σαφήνεια ως προς την αποδοχή του σημερινού Κρεμλίνου ως τη μόνη νόμιμη πηγή εξουσίας στη Ρωσία. Σαφήνεια που λείπει από την ΕΕ των «27», και κυρίως από την ηγέτιδα δύναμη. Είναι η Γερμανία της Μέρκελ η οποία, ταλαντευόμενη ανάμεσα στη νομιμοφροσύνη των «ατλαντιστών» πολιτικών και την τάση αναζήτησης μιας περισσότερο αυτόνομης πορείας, πρωταγωνίστησε μέχρι σήμερα στην ανάδειξη της υπόθεσης Ναβάλνι.
Η εξαντλούμενη «στρατηγική υπομονή», τόσο με τις δηλώσεις του Λαβρόφ όσο και του Πούτιν, είναι η λέξη-κλειδί. Επτά χρόνια μετά την κρίση στην Ουκρανία και τη θέσπιση των κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας, αυτή η φράση ίσως αποκτά ιδιαίτερο νόημα. Σε αυτό το διάστημα διαμορφώνονται προϋποθέσεις για μεγαλύτερη συνεργασία Μόσχας-Πεκίνου, ενώ από την άλλη δεν ξεπεράστηκε η κρίση της ΕΕ με τον εγγυητή της ευρωπαϊκής τάξης πραγμάτων, ΗΠΑ. Κάτι που κάνει πολλούς αναλυτές να εκτιμούν ότι οι «δυτικότροπες τάσεις», ίσως και εντός της ρωσικής ηγεσίας, δεν έχουν πλέον πολλά όπλα απέναντι στην πίεση των «ευρασιατιστών»!
Ωστόσο υπάρχει και η περίπτωση άμβλυνσης της κρίσης ΕΕ-Ρωσίας, για το κέρδισμα χρόνου, αφού το φθινόπωρο διεξάγονται εκλογές στη Γερμανία αλλά και για τη ρωσική Δούμα. Όμως η σίγουρη εμπλοκή και των άλλων μεγάλων παικτών (ΗΠΑ, Κίνα) ορίζουν μια περίπλοκη συνέχεια, με μόνο σίγουρο ότι τις περισσότερες πιέσεις θα τις δεχτεί η ΕΕ.
ΧΒ
