Η εισήγηση του ΚΚΕ(μ-λ) στη πρώτη συζήτηση του διήμερου για τη Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση. Παρουσιάστηκε από τον σ. Πάνο Χουντή
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Είναι γνωστό ότι τα ιστορικά γεγονότα κλίμακας, ακόμα κι όταν συμβαίνουν σε μια περιοχή του πλανήτη, αποτελούν από τη μια μεριά έκφραση και αποτέλεσμα της συσσώρευσης μιας σειράς κοινωνικών και πολιτικών όρων. Και από την άλλη μεριά, επαναδιαμορφώνουν με τη σειρά τους, νέους όρους στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις σε παγκόσμια κλίμακα. Και επειδή η ταξική πάλη αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της ιστορίας –ακόμα κι όταν φαίνονται πρωτεύουσες άλλες πλευρές-, θα λέγαμε, με άλλα λόγια, ότι οι όροι διεξαγωγής της ταξικής πάλης διαμορφώνουν τα ιστορικά γεγονότα μεγάλης κλίμακας που, ενώ καταρχήν είναι τοπικά, κατόπιν επιδρούν αντίστροφα στους όρους διεξαγωγής της σε παγκόσμια κλίμακα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τη Γαλλική Επανάσταση, την Κομμούνα, το Μάη του 1886 στο Σικάγο, το γαλλικό Μάη του’68 και ακόμα περισσότερο την Οκτωβριανή Επανάσταση, την Κινέζικη Επανάσταση, τη ΜΠΠΕ, τη νίκη του Βιετναμέζικου λαού.
Όλα τα παραπάνω γεγονότα, λαμπρές σελίδες των αγώνων της εργατικής τάξης και των λαών αποτέλεσαν παγκόσμιες αναφορές, δημιούργησαν επιδράσεις και άφησαν σημάδια και παρακαταθήκες για τους αγώνες που θα έρθουν στο επόμενο ιστορικό κύμα. Στα παραπάνω γεγονότα, θα μπορούσαν να προστεθούν πλήθος ακόμα ηρωικών αγώνων των λαών, όπως της εποποιίας του λαού μας με τον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΔΣΕ, γεγονότα των οποίων η σημασία και το παγκόσμιο βάρος υποβαθμίστηκαν για την ώρα, κάτω από τον αρνητικό συσχετισμό, την κυριαρχία του συστήματος αλλά και την ήττα των κινημάτων αυτών.
Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι υπάρχουν επεισόδια της λαϊκής πάλης σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, των οποίων η σχετικά μικρή προβολή, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει να κάνει με τον αρνητικό ιδεολογικό-πολιτικό συσχετισμό και καθόλου δεν αντιστοιχεί στην πραγματική τους σημασία. Αντίθετα όμως, τα γεγονότα εκείνα που έχουν σφραγίσει ή έστω έχουν σημαδέψει ή έχουν επιδράσει σε εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, κόντρα στη λύσσα των αστών και των κονδυλοφόρων τους, αποδεικνύουν -μέσω αυτής της επίθεσης- την ίδια τη σημαντικότητα και το ειδικό τους βάρος.
Αποτελεί προσβολή στην κοινή λογική η προπαγάνδα αστικών, ρεφορμιστικών, ρεβιζιονιστικών, τροτσκιστικών, αναρχικών και άλλων δυνάμεων -από διαφορετικές, όπως δηλώνουν αφετηρίες-, μια προπαγάνδα που προσπαθεί να μας πείσει ότι ένα «παλατιανό πραξικόπημα» (όπως θεωρούν τη ΜΠΠΕ) κίνησε εκατοντάδες εκατομμυρίων μαζών στην Κίνα και ενέπνευσε και επέδρασε στους αγώνες και στους πρωτοπόρους αγωνιστές σε όλον τον κόσμο, από τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις μέχρι τα επαναστατικά κινήματα στις ζώνες των θυελλών. Ούτε και μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι αστοί, ρεφορμιστές και οπορτουνιστές κάθε είδους, έχουν την ίδια ακριβώς «ανάλυση» για το συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός του εικοστού αιώνα, τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, η οποία για αυτούς δεν ήταν παρά ένα πραξικόπημα του αρχιπραξικοπηματία Λένιν, τόσο «πραξικόπημα», λέμε εμείς, που σφράγισε τον αιώνα και που αποτελεί ακόμα φόβο και τρόμο για το ιμπεριαλιστικό – καπιταλιστικό σύστημα.
Αποτελεί προσβολή στην κοινή λογική, το εκμεταλλευτικό σύστημα και το υπαλληλικό του προσωπικό που έχει χρεωθεί με αναρίθμητες αιματοχυσίες, με αιματοβαμμένες χούντες, με δύο παγκόσμιους πολέμους και πλήθος στρατιωτικών επεμβάσεων να μιλάει για πραξικοπήματα. Και αποτελεί αντίστοιχη προσβολή στην κοινή λογική, οι ρεβιζιονιστές που διέλυσαν τη λαϊκή πάλη και που κατίσχυσαν με σωρεία πραγματικών πραξικοπημάτων (όπως αυτό στο ΚΚΕ στην Τασκένδη) και ρεφορμιστικές, τροτσκιστικές, αναρχικές και άλλες τάσεις που δρουν στο κίνημα και που δεν έχουν μπορέσει ποτέ να παίξουν ιστορικό ρόλο, να κατηγορούν για πραξικοπηματίες τους επαναστάτες που επέδρασαν σε παγκόσμιο επίπεδο σε κινήσεις τεράστιων μαζών, οι οποίες διεκδικούσαν το δικαίωμα να παράγουν οι «ξυπόλητοι» ιστορία και προσπάθησαν να ανταποκριθούν στο καίριο ζήτημα «ποιος-ποιον», της πολιτικής, δηλαδή εξουσίας.
Και ξεπερνάει τα όρια της έλλειψης σοβαρότητας, να υπάρχουν «απόψεις» που διεκδικούν «ιδεολογική καθαρότητα» που ισχυρίζονται ότι η καθοδηγητική ομάδα γύρω από τον Μάο ήταν… αστική (που σύμφωνα, προφανώς, με την ανάλυσή τους, ήταν για χρόνια σε πόλεμο με το… άλλο αστικό κόμμα του Τσαγκ Κάι Σεκ και με τους διάφορους Τενγκ λάτρεις του καπιταλιστικού δρόμου) και, ταυτόχρονα, να θεωρούν αδελφό κόμμα το σημερινό ΚΚΚ της ακραίας καπιταλιστικής εκμετάλλευσης! Τόση «ιδεολογική καθαρότητα»!
Εμείς, ένα πράγμα θα σημειώσουμε: Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στον αντιδραστικό τύπο, στα αστικά Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης, για να διαπιστώσει ότι η λύσσα με την οποία επιτίθενται στην ΜΠΠΕ συγκρίνεται μονάχα με τη λύσσα με την οποία επιτίθενται στο Στάλιν και στην περίοδο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στη ΣΕ. Και αυτό είναι ενδεικτικό.
Τις τελευταίες μέρες όλα αυτά τα αστικά μέσα έχουν τα αφιερώματά τους με βάση τα 50 χρόνια από την έναρξη της ΜΠΠΕ. Το ABCNEWS αφού παρουσιάζει την «καταστροφή» που επέφερε η επανάσταση, παραδέχεται ότι «οι επιδράσεις της μεγαλώνουν ξανά στην κινέζικη κοινωνία» και ότι η φτωχολογιά «κατηγορεί τα χρόνια του φιλελευθερισμού» (της καπιταλιστικοποίησης, δηλαδή). Και επιχαίρει επειδή ο «μαοϊσμός δεν έχει οργανωθεί σε πανκινέζικο επίπεδο». Το BBC με απανωτά αφιερώματα μέσα σε λίγες μέρες παρουσιάζει με τρόμο το «χάος», ο GUARDIAN αναφέρει ότι «σκληροπυρηνικές αριστερίστικες ομάδες αψηφούν τη γραμμή του Πεκίνου και ετοιμάζονται να γιορτάσουν την επέτειο», ενώ ο ECONOMIST ξεκινάει την αναφορά του με την, ειλικρινή για αυτόν και τα συμφέροντα που εκφράζει, παρατήρηση ότι «ήταν η χειρότερη εποχή» και τελειώνει με τον εξίσου ειλικρινή φόβο: «Ο εφιάλτης της πολιτιστικής επανάστασης συνεχίζει να παρενοχλεί το όνειρο της κινέζικης δημοκρατίας»!
Το πλαίσιο
Η ΜΠΠΕ ξέσπασε σε ένα διεθνές πλαίσιο που το χαρακτήριζαν τα παρακάτω στοιχεία:
Συνολικά, λοιπόν, αν η επίθεση της Δεξιάς και η πορεία καπιταλιστικής παλινόρθωσης στο εσωτερικό της Κίνας αποτελούν τους εσωτερικούς όρους, η παγκόσμια ιμπεριαλιστική επιθετικότητα αλλά και οι αγωνιστικές αναζητήσεις των λαών αποτελούν τους εξωτερικούς όρους που πιέζουν τις επαναστατικές δυνάμεις στην Κίνα να βαθύνουν τη συγκρότησή τους και να αναλάβουν πρωτοβουλία ενάντια στη συνθηκολόγηση με τον αντίπαλο. Και ανταποκρίνονται στην πρόκληση με το ξέσπασμα της ΜΠΠΕ…
Επιδράσεις
Ευρώπη – ΗΠΑ
Από το 1968, μπορεί να είναι ευρέως γνωστός ο Γαλλικός Μάης, αλλά στην πραγματικότητα τότε κορυφώθηκε κύμα μαζικών κινητοποιήσεων της νεολαίας αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και της εργατικής τάξης και ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες. Αυτές οι κινητοποιήσεις γνώρισαν την άγρια καταστολή από τα αστικά κράτη, που δε δίστασαν καθόλου να πετάξουν το μανδύα της δημοκρατίας και να αποκαλύψουν την πραγματική φασιστικοποιημένη –όποτε χρειάζεται- φύση τους.
Η συνολική και σκληρή κριτική της ΜΠΠΕ σε στοιχεία του εποικοδομήματος και ιδιαίτερα στην εκπαίδευση, η αποκάλυψη του πώς η αστική τάξη αναπαράγει τον εαυτό της, αναγεννιέται και μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αναπαράγοντας την αντίθεση χειρωνακτικής – πνευματικής εργασίας και συγκροτεί το «είναι της» ως τάξη ή ως μελλοντική τάξη, έδεσαν με τα στοιχεία οργής της γαλλικής νεολαίας για την καταπίεση στα πανεπιστημιακά ιδρύματα αλλά και με την αμφισβήτησή της για τον επιστημονισμό, το συντηρητισμό, την ιδεολογική βάση, τη δομή και το στόχο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Ταυτόχρονα, εξελίσσεται ένας «πανευρωπαϊκός Μάης»:
Στην Ιταλία από το 1965 ακόμα, η κατάσταση ήταν έκρυθμη. Οξύνθηκε παραπέρα τον Απρίλη του ’66 όταν φασίστες σκότωσαν τον φοιτητή Πάολο Ρόσι. Όλο το 1967 υπήρχε κύμα καταλήψεων των Πανεπιστημίων και συγκρούσεων με τις δυνάμεις καταστολής. Το Μάη του ’68 αναλαμβάνει δράση το εργατικό κίνημα ξεκινώντας μαζικές απεργίες και διαδηλώσεις.
Αντίστοιχη ήταν η κατάσταση και στη Γερμανία. Στις 11 Απριλίου, πυροβολείται τρεις φορές ο στοχοποιημένος από τον αστικό τύπο αγωνιστής της Αριστεράς, Ρούντι Ντούτσκε. Το γεγονός αποτελεί την αφορμή για έξαρση κινητοποιήσεων, που δεν είχαν μόνο νεολαιίστικες, αλλά ευρύτερα λαϊκές διαστάσεις. Οι διαδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε πενήντα γερμανικές πόλεις χτυπιούνται άγρια από την αστυνομία και καταλήγουν σε δύο νεκρούς και τετρακόσιους τραυματίες. Οι διαδηλώσεις ενέταξαν στο πλαίσιό τους και την αντίθεση στους «νόμους έκτακτης ανάγκης», που πρόβλεπαν την παρέμβαση των ενόπλων δυνάμεων εναντίον εσωτερικών εξεγέρσεων.
Στην Αγγλία, το φοιτητικό κίνημα ξεκινάει με «συνδιοικητικά» αιτήματα αλλά γρήγορα παίρνει αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά. Οι κινητοποιήσεις στοχεύουν τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και την κυβέρνηση που συνεργάζεται με αυτόν αλλά και με τη ρατσιστική Ροδεσία.
Στη φρανκική Ισπανία, την Πρωτομαγιά -παρά την προειδοποίηση του Φράνκο ότι η χώρα είναι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης- φοιτητές και εργάτες διαδηλώνουν ενάντια στη χούντα και 5.000 μεταλλωρύχοι ξεκινάνε απαγορευμένη απεργία. Οι ταραχές έχουν ξεκινήσει από τις αρχές του χρόνου. Πραγματοποιούνται χιλιάδες συλλήψεις σε διαδηλώσεις, σε «παράνομες» συναθροίσεις και προσπάθειες συνεδριάσεων διάφορων πυρήνων αγωνιστών εργατών και φοιτητών. Τα πανεπιστήμια «ανοιγοκλείνουν» με κυβερνητικές αποφάσεις για να αντιμετωπιστεί το κίνημα.
Παρόμοιες κινητοποιήσεις μικρότερης έντασης γίνονται στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στη Δανία, στη Σουηδία, στη Νορβηγία και σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες.
Εδώ, θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι ενώ συμβαίνουν αυτά στη Δύση, ξεκινούν από τα τέλη του ’67 μαζικές κινητοποιήσεις στην Τσεχοσλοβακία, που καταλήγουν σε ανοιχτή εισβολή του στρατού της ΣΕ τον Αύγουστο του 1968. Η εισβολή καταγγέλλεται σκληρά από την Κίνα ως ένα γεγονός που αποδεικνύει ότι η ΣΕ είναι πλέον «σοσιαλισμός στα λόγια, ιμπεριαλισμός στην πράξη». Παρόμοια καταγγελία κάνει και η αλβανική ηγεσία, η οποία, όμως αντιπαρατίθεται διπλά και στη ΣΕ αλλά και στην ηγεσία Ντούμπτσεκ.
Επιστρέφοντας στη Δύση, κοινό χαρακτηριστικό των μαζικών κινητοποιήσεων ήταν η αντίθεση στον πόλεμο του Βιετνάμ, την αμερικάνικη επέμβαση και τη στήριξή της από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Αλλά ταυτόχρονα και συνολική οργή για το πλαίσιο καταστολής και φασιστικοποίησης των καπιταλιστικών κοινωνιών αλλά και αμφισβήτηση στα «ιδανικά» του ιμπεριαλισμού και της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Σε αυτό το κύμα αμφισβήτησης, αγώνα, συγκρούσεων και μαζικής εξέγερσης, σημαντική ήταν η επιρροή που άσκησε η ΜΠΠΕ. Θα ήταν, βέβαια, άστοχο να ισχυριστούμε ότι καθοδηγήθηκαν από τη ΜΠΠΕ. Θα ήταν ακόμα, όμως, πιο άστοχο να μη δει κανείς την ανοιχτή επίδραση, την έμπνευση που δημιούργησε στις μάζες η ΜΠΠΕ, όπως άλλωστε, δεν μπορούν να αρνηθούν ακόμα και οι αστοί προπαγανδιστές.
Σε όλη την Ευρώπη, διαδηλωτές κρατάνε τα πορτρέτα του Μάο αλλά και του Χο Τσι Μινχ. Στη Γαλλία, ο Μάο κοσμεί την κατειλημμένη Σορβόνη και το μαοϊκό τσιτάτο «να υπηρετούμε το λαό» γράφεται μαζικά στους τοίχους – καθώς έχει γίνει και όνομα πολιτικής οργάνωσης.
Κάτω από την επίδραση της ΜΠΠΕ και της πρόσκλησης του Μάο, μαρξιστικές- λενινιστικές οργανώσεις δημιουργούνται στην Ευρώπη. Σύμφωνα ακόμα και με αστικές αναφορές, μ-λ οργανώσεις ιδρύονται σε κάθε γωνιά της ηπείρου: στη Γαλλία, την Ιταλία, τη Μ. Βρετανία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Δανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, την Αυστρία, τη Γερμανία, τη Σκανδιναβία, ακόμα και σε κράτη όπως η Ισλανδία, το Σαν Μαρίνο ή το Λουξεμβούργο! Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, σε κάθε χώρα δημιουργούνται πάνω από μία οργανώσεις, με πλειονότητα νεολαιίστικης σύνθεσης, σε κάποιες περιπτώσεις, με αξιοπρεπή και σε άλλες όπως στο Βέλγιο, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και στη Νορβηγία με σοβαρή μαζικότητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι μ-λ οργανώσεις έπαιξαν ρόλο στον ευρωπαϊκό Μάη. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η απαγόρευσή των γαλλικών μ-λ οργανώσεων από διάταγμα του Ντε Γκολ τον Ιούνη του ’68, αλλά και η ημι-παράνομη δράση από αντίστοιχες οργανώσεις άλλων χωρών.
Εδώ, ας ανοίξουμε μια παρένθεση να αναφερθούμε λίγο στην ελληνική περίπτωση, στην οποία, προς τιμήν των Ελλήνων κομμουνιστών, το ρεβιζιονιστικό πραξικόπημα δεν πέρασε ελαφριά και κατόπιν στην τούρκικη.
Η πορεία διαπάλης στο ΚΚΕ και η παρέμβαση των ρεβιζιονιστών ξεκινά τον Σεπτέμβρη του 1955 με τα γεγονότα της Τασκένδης. Το Φλεβάρη του 1956 γίνεται το 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ και το Μάρτη η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία καθαιρεί το Ζαχαριάδη και επικυρώνει τη ρεβιζιονιστική στροφή του κόμματος. Η πλειοψηφία των μελών και στελεχών αντιπαρατίθενται στις εξελίξεις, τόσο στην Ελλάδα, στην παρανομία, στις φυλακές και τις εξορίες, ιδιαίτερα στον Άη-Στράτη, όσο και στις ανατολικές χώρες από τους πολιτικούς πρόσφυγες. Η αντίστασή τους κάμπτεται «δια πυρός και σιδήρου» από τους ρεβιζιονιστές.
Το 1963, το ΚΚ Κίνας και ο Μάο Τσετούγκ, με το Γράμμα από 25 σημεία διατυπώνουν για πρώτη φορά ανοιχτά και με σχετικά ολοκληρωμένο τρόπο τις διαφωνίες τους με το σοβιετικό ρεβιζιονισμό και απευθύνουν έκκληση για την δημιουργία μ-λ κινήσεων και κομμάτων. Ουσιαστικά, οι Ελληνες κομμουνιστές διαπιστώνουν ότι υπάρχει στην Κίνα μια κατεύθυνση που «κολλάει» με τους προβληματισμούς τους. Στις ανατολικές χώρες, πολιτικοί πρόσφυγες διαγραμμένοι από το ΚΚΕ αρχίζουν να οργανώνονται και το Σεπτέμβρη του 1964 συγκροτούν την Προσωρινή Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ(μ-λ), με πρόεδρο τον Πολύδωρο Δανιηλίδη και αργότερα την ΜΛΟ (Μαρξιστική Λενινιστική Οργάνωση). Τον Οκτώβρη του 1964, εκδίδεται στην Ελλάδα το περιοδικό Αναγέννηση, το οποίο διαδίδεται και στο εξωτερικό, με βασικά στελέχη το Γιάννη Χοντζέα και τον Ισαάκ Ιορδανίδη. Ήδη έχουν δημιουργηθεί οι Ιστορικές Εκδόσεις, που πραγματοποιούν έναν κύκλο εκδόσεων αρκετών έργων του Μάο και πρωτοπαρουσιάζουν στην Ελλάδα τις θέσεις του ΚΚ Κίνας. Λίγο αργότερα ιδρύεται η ΟΜΛΕ (Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας) μέσα σε συνθήκες παρανομίας. Αρχίζει να εκδίδεται η Προλεταριακή Σημαία, ενώ μέλη και στελέχη που βγαίνουν στο εξωτερικό δημιουργούν το ΑΜΕΕ (Αντιφασιστικό Μέτωπο Ελλήνων Εξωτερικού) και εκδίδουν το περιοδικό Λαϊκός Δρόμος και την εφημερίδα Λαϊκή Ενότητα. Η ΜΠΠΕ βρίσκει τους Ελληνες μ-λ σε συνθήκες διώξεων και παρανομίας, σε δυσκολία δηλαδή να συζητήσουν και να απευθυνθούν στο λαό ανοιχτά, με βάση τις κατευθύνσεις της.
Το 1972 ιδρύεται στην Τουρκία το ΚΚΤ(μ-λ). Ισχυρό του ιδεολογικό-πολιτικό όπλο η σωστή ανάλυση του κεμαλισμού, ως ενός ρεύματος «με φασιστικά χαρακτηριστικά, που εξέφραζε την κυριαρχία της μεταπρατικής μεγαλοαστικής τάξης και των μεγαλοϊδιοκτητών σε συνεργασία με τον ιμπεριαλισμό», μην αναγνωρίζοντάς του έτσι προοδευτικά χαρακτηριστικά. Το τούρκικο κόμμα δεν προλαβαίνει να ξεδιπλώσει τον αγώνα του και δέχεται ισχυρό πλήγμα από την καταστολή του τούρκικου κράτους. Ανάμεσα στα θύματα, ο ιδρυτής του Ιμπραήμ Καϊπάκαγια, ο οποίος πεθαίνει από βασανιστήρια στις φυλακές, το 1973. Ο Ι.Κ. αποτελεί από τότε ένα σύμβολο για όλους τους Τούρκους επαναστάτες, μια μορφή που χαίρει το σεβασμό από όλο το τούρκικο προοδευτικό κίνημα. Ακολουθεί μια περίοδος ανασυγκρότησης του κόμματος, το οποίο τις δεκαετίες που ακολουθούν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των αγώνων στην Τουρκία και πλήθος μελών του θυσιάζονται στους αγώνες αυτούς. Όλα αυτά τα χρόνια, η οργάνωσή μας έχει αναπτύξει βαθιούς συντροφικούς δεσμούς με το ΚΚΤ/Μ-Λ. Εδώ και ένα χρόνο, Τούρκοι αγωνιστές που ζουν και δουλεύουν στην Ευρώπη στο πλαίσιο της Συνομοσπονδίας Τούρκων Εργατών στην Ευρώπη, έχουν συλληφθεί και δικάζονται για σχέσεις με το ΚΚΤ/Μ-Λ, στις 17 Ιούνη στη Γερμανία. Και από αυτό το βήμα θέλουμε να καλέσουμε κάθε επαναστάτη, κάθε προοδευτικό άνθρωπο και κάθε δημοκράτη σε συμμετοχή στις κινητοποιήσεις που θα γίνουν για να συμπαρασταθούμε στους Τούρκους αγωνιστές.
Και εδώ ας κλείσουμε την ελληνοτουρκική παρένθεση και ας συνεχίσουμε σε διεθνές επίπεδο.
Η ακτινοβολία της ΜΠΠΕ ακουμπούσε μάζες στις οποίες δεν μπόρεσαν οι μ-λ οργανώσεις να απευθυνθούν ή να τις ενσωματώσουν στους κύκλους τους. Αλλά και άλλες οργανώσεις, που ενώ ήταν επηρεασμένες από τον Μάο (όπως οι ίδιες έλεγαν) είχαν εντελώς διαφορετική πορεία και δεν είχαν απαραιτήτως ώσμωση με τις μ-λ οργανώσεις που είχαν δημιουργηθεί.
Στη Γερμανία, πέρα από τις μ-λ οργανώσεις που δημιουργούνται, η απογοήτευση που ακολουθεί την άγρια κρατική καταστολή του ριζοσπαστικού κινήματος της νεολαίας, οδηγεί στην ίδρυση της Φράξιας Κόκκινος Στρατός με σαφείς επιδράσεις από το συνολικό κλίμα εξάπλωσης της ένοπλης λαϊκής πάλης στις χώρες της ζώνης των θυελλών και με μπόλικες αυταπάτες για τα όρια αντίδρασης του γερμανικού κράτους αλλά και για την ευκολία με την οποία μια ολιγάριθμη οργάνωση ένοπλης παρέμβασης θα μπορούσε να δημιουργήσει επαναστατικές συνθήκες.
Στις ΗΠΑ, με το ξέσπασμά της, δημιουργούνται πολλές οργανώσεις σε πολιτειακό επίπεδο με αναφορά στη ΜΠΠΕ, πολλές φορές χωρίς καν να είναι σε μεταξύ τους επαφή. Την περίοδο εκείνη, ένα τεράστιο τμήμα της φοιτητικής νεολαίας των ΗΠΑ δηλώνει ότι έχει φιλοκομμουνιστικά – φιλομαοϊκά αισθήματα. Το κίνημα πλαισιώνεται γρήγορα από εργάτες αλλά και συνδικάτα.
Εντυπωσιακή είναι και μια άλλη περίπτωση στις ΗΠΑ. Εκτός από τις παραπάνω οργανώσεις με αναφορά στον επαναστατικό και αντιρεβιζιονιστικό αγώνα και τη ΜΠΠΕ, υπάρχει άλλη οργάνωση που χωρίς να έχει αυστηρή και εξαρχής αναφορά στην Κίνα, είναι σαφές ότι έχει δραστικά επηρεαστεί από την ΜΠΠΕ: Το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων. Στην καρδιά του ιμπεριαλισμού, οι Μαύροι Πάνθηρες αποτελούσαν ένα κόμμα χιλιάδων μελών με ισχυρή γείωση στη μαύρη κοινότητα, με μετωπική πολιτική και πλατιά υποστήριξη από άλλες κοινότητες εκμεταλλευόμενων ομάδων στις ΗΠΑ αλλά και προοδευτικών λευκών Αμερικάνων. Το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων, κατά τις αναζητήσεις του πάνω στην ανάπτυξη της πάλης του, προχωράει το 1968 σε αλλαγή της κατεύθυνσής του από τον επαναστατικό μαύρο εθνικισμό στον επαναστατικό διεθνισμό, στοχεύει στις διακηρύξεις του τον ιμπεριαλισμό και τον καπιταλισμό, επισκέπτεται επανειλημμένα την Κίνα και προτείνει στα μέλη του να μελετήσουν το Κόκκινο Βιβλίο του Μάο. Επηρεασμένοι από τη ΜΠΠΕ και την επίθεση που κάνει αυτή συνολικά στις «παλιές σχέσεις και θεσμούς», οι Μαύροι Πάνθηρες απορρίπτουν την υποτίμηση της γυναίκας και την προβολή του «μαύρου ισχυρού άντρα με το δερμάτινο», στοιχεία που τους χαρακτήριζαν και προχωράνε σε αλλαγή και εξίσωση ρόλων. Άντρες και γυναίκες μοιράζονται τα όπλα αλλά και τα δίκτυα αλληλεγγύης και σίτισης που έχουν στήσει για τις μαύρες κοινότητες. Πέρα από το γεγονός ότι -όπως θα περίμενε, άλλωστε, κανείς- και το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων ήρθε αντιμέτωπο με τα όρια που έθετε ο συσχετισμός και τα κεκτημένα του επαναστατικού κινήματος, δε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι αποτέλεσε μία από τις πολύ εκτιμητέες σελίδες του παγκόσμιου λαϊκού επαναστατικού κινήματος. Και είναι ενδιαφέρον να διαβάσει ντοκουμέντα τους για να δει κανείς, πώς αντανακλάται το επίπεδο της πάλης τους στον τρόπο που οι Μαύροι Πάνθηρες αντιμετώπιζαν τα πολιτικά ζητήματα, απευθύνονταν στο λαό και προσπαθούσαν να αναμετρηθούν με τους εαυτούς τους.
Στον υπόλοιπο κόσμο
Αφρική: Όλη τη δεκαετία του ’60, η μαύρη ήπειρος φλεγόταν, όπως είδαμε, από ένοπλα επαναστατικά κινήματα. Ήταν η εποχή που η Σοβιετική Ένωση προτιμούσε να βαφτίζει επαναστάσεις στρατιωτικά πραξικοπήματα, μια «συνήθεια» που ακολουθήθηκε και τη δεκαετία του ’70 με το πραξικόπημα Μεγκίστου στην Αιθιοπία, αλλά και την… «κεντρώα δικτατορία» (σύμφωνα με ρήση του Φλωράκη) του Βιντέλα στην Αργεντινή!
Τα αφρικάνικα κινήματα είχαν ιδιομορφίες και ιδιαιτερότητες και ανήκαν σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τα αντιαποικιακά που ήταν και η πλειοψηφία και εκείνα που πάλευαν ενάντια σε ρατσιστικά καθεστώτα. Στα πρώτα ανήκαν τα κινήματα στην Αλγερία, στη Δυτική Σαχάρα, στη Μοζαμβίκη, στην Αγκόλα, στη Γουινέα-Μπισάου και στο Ζαΐρ και στη δεύτερη τα κινήματα στη Ν. Αφρική, στη Ναμίμπια και στη Ζιμπάμπουε. Η Κίνα και η ΜΠΠΕ είχαν άμεση επίδραση στην Αγκόλα (με τη δημιουργία του Εθνικού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Αγκόλα), στη Ζιμπάμπουε (με τη δημιουργία της Εθνικής Αφρικανικής Ενωσης της Ζιμπάμπουε και του αντίστοιχου Απελευθερωτικού Στρατού), στο Ζαΐρ (πρώην Βελγικό Κογκό), και έμμεση στην Αλγερία (με δεδομένη την αποκήρυξη του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου της Αλγερίας από το ρεβιζιονιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα) και αλλού.
Ασία: Στη Μέση Ανατολή, το μ-λ κίνημα είχε μεγάλη επιρροή στο παλαιστινιακό κίνημα. Ακόμα και σήμερα, το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης που ιδρύθηκε το 1967, είναι από τις μαζικές οργανώσεις του παλαιστινιακού κινήματος. Αντίστοιχα, σοβαρή επιρροή υπήρχε και στο ένοπλο λαϊκό κίνημα της Υεμένης.
Στην υπόλοιπη Ασία, η ΜΠΠΕ αλλά και ο αγώνας του βιετναμέζικου λαού ενέπνευσαν σειρά ένοπλων κινημάτων και την ίδρυση μ-λ οργανώσεων. Στις Φιλιππίνες, στην Ινδία και αργότερα στο Νεπάλ και στο Μπουτάν ξεκίνησε πολυετής και ιδιαίτερα μαζικός ένοπλος αγώνας ο οποίος στις συγκεκριμένες χώρες συνεχίζεται ακόμα. Στο Αφγανιστάν, στο Ιράν, στο Μπαγκλαντές και σε όλες σχεδόν τις χώρες, εμφανίστηκαν μ-λ οργανώσεις -κάποιες από αυτές με βάση τη γεωγραφική γειτνίαση με την Κίνα.
Λατινική Αμερική: Μαρξιστικές-λενινιστικές οργανώσεις ιδρύθηκαν και σε όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Παρά το γεγονός όμως αυτό, η επιρροή στην ήπειρο της κουβανέζικης επανάστασης δημιούργησε αντάρτικα κινήματα με περισσότερη αναφορά στον Τσε Γκεβάρα ενώ κάποια από αυτά ταλανίστηκαν από την αντίληψη ότι μικρές εστίες ένοπλων ομάδων μπορούν εύκολα να δημιουργήσουν επαναστατική κατάσταση όπως στη Βολιβία και στην Ουρουγουάη.
Στις ιδιαίτερες δυσκολίες πρέπει να προστεθούν και οι συνέπειες από τη γνωστή ρήση «τόσο μακριά από το θεό, τόσο κοντά στις ΗΠΑ», που αφορά το σύνολο της Λατινικής Αμερικής. Οι ΗΠΑ στην πίσω αυλή τους είχαν τη δυνατότητα να στήσουν τεράστιους μηχανισμούς καταστολής, είτε κρατικούς είτε παρακρατικούς. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την πίεση που δημιουργούσαν πολιτικές προτάσεις ριζοσπαστικών σοσιαλδημοκρατικών κυβερνήσεων (η διακυβέρνηση Αλιέντε και οι εξελίξεις στη Χιλή επιδρούσαν σημαντικά) έφεραν σε δύσκολη θέση τις νεαρές μ-λ οργανώσεις.
Οι κατοπινές εξελίξεις
Η όλο και πιο δυσμενής κατάσταση στα καθοδηγητικά κλιμάκια του ΚΚΚίνας και η όλο και μεγαλύτερη μετατόπιση ιστορικών του στελεχών με τη δεξιά (όχι πολύ διαφορετική κατάσταση από τις μετατοπίσεις ιστορικών στελεχών του ΚΚΣΕ τη δεκαετία του ‘30 σε πολιτικές κατευθύνσεις καπιταλιστικοποίησης της ΣΕ) άρχιζε να δημιουργεί συγχύσεις στους μ-λ σε όλον τον κόσμο, καθώς γινόταν αντιληπτό ότι η κατάσταση στην Κίνα δεν πάει καλά.
Ο θάνατος του Μάο το 1976, οι διώξεις των τεσσάρων (σύμπασα η ιμπεριαλιστική και ρεβιζιονιστική προπαγάνδα επανέλαβε το γνωστό χαρακτηρισμό των συμμοριτών) αλλά και οι μαζικές διώξεις οπαδών της επαναστατικής πτέρυγας του ΚΚΚ αποτελούν σοβαρό χτύπημα στους μ-λ όλου του κόσμου, καθώς γίνεται φανερό ότι η καπιταλιστική παλινόρθωση ούτε στην Κίνα αποφεύγεται, παρά το ξέσπασμα της ΜΠΠΕ.
Η διατύπωση της Θεωρίας των Τριών Κόσμων, την οποία μάλιστα η νέα ρεβιζιονιστική ηγεσία αποδίδει στο Μάο παρά τις διαμαρτυρίες και τις καταγγελίες των τεσσάρων, οι οποίοι μιλούν για παραποίηση και παραχάραξη, ολοκληρώνει τη σύγχυση και οδηγεί τις τάσεις που την αποδέχονται να χάσουν τον ταξικό τους μπούσουλα, να υποβαθμίσουν την πάλη ενάντια στον αμερικάνικο αλλά και ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό και να αποδεχτούν λογικές υποταγής του προλεταριάτου σε εθνικές αστικές τάξεις.
Το ’78-’79 ο Χότζα που ήδη έχει καταγγείλει τη νέα ηγεσία του ΚΚΚίνας, διαφοροποιείται και από το Μάο δίνοντας το έναυσμα για νέο κύκλο παγκόσμιων διασπάσεων στο μ-λ κίνημα. Οι μ-λ οργανώσεις χωρίζονται περίπου σε «φιλο-μαοϊκές» και «φιλο-χοτζικές», ενώ υπάρχουν και οι «τριτοκοσμικές». Χιλιάδες αγωνιστών σε όλον τον κόσμο, μελών και φίλων των μ-λ οργανώσεων, απογοητευμένοι, αποστρατεύονται. Παρά την υποτιθέμενη πίστη στη μαοϊκή ρήση «να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις», οι συνέπειες του σβησίματος των «φάρων» αλλά κι η επανάληψη του έργου της παλινόρθωσης και της νίκης της νέας αστικής τάξης δρουν καταλυτικά.
Το διάστημα που ακολούθησε δεν ήταν καθόλου ρόδινο για το επαναστατικό κίνημα. Ακολούθησαν πλήθος διασπάσεων αλλά και διαλύσεων οργανώσεων σε όλον τον κόσμο. Η εξέλιξη αυτή ήταν ακόμα πιο καταιγιστική και ξεδιπλώθηκε ως παράλληλη διαδικασία με την ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική αποσυγκρότηση της εργατικής τάξης στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.
Τα επόμενα χρόνια, κάποιες μ-λ οργανώσεις (σε όλον τον κόσμο) προέβαλαν την ανάλυση ότι ο «μαοϊσμός» αποτελεί νέο στάδιο μετά το μαρξισμό-λενινισμό, ένα στάδιο που τον υπερβαίνει και τον υπερκαλύπτει. Με βάση την ανάλυσή τους η πείρα της κινέζικης επανάστασης (περικύκλωση πόλεων από χωριά, λαϊκός πόλεμος) μπορεί να «αντιγραφεί» σε κάθε περίπτωση και συνθήκη, είναι, δηλαδή η γενική «συνταγή» για την επανάσταση.
Άλλες μ-λ οργανώσεις αφού περιπλανήθηκαν σε διάφορες αναζητήσεις, κατέληξαν σε πολιτική γραμμή κυβερνητισμού, στην ουρά, βεβαίως, αστικών και ρεφορμιστικών δυνάμεων. Τα παραδείγματα κάποιων κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής (Βενεζουέλα, Βολιβία, Εκουαδόρ), οι οποίες, δεν ήταν μεν τα διαλεχτά παιδιά του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, αλλά η πολιτική τους γραμμή ήταν εγγύηση ήττας, ολοκλήρωσαν τη σύγχυση και απογείωσαν τις αυταπάτες, που όπως πάντα συμβαίνει με τις αυταπάτες, κατατέθηκαν με εκκωφαντική ανοησία «για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα», για τη νέα… άνοιξη των λαών που έρχεται με τις εκλογές και που δεν απαιτεί καμία επαναστατική ρήξη, για τη νέα δημοκρατική απάντηση μετά τις αποτυχίες (και τον «αυταρχισμό» βεβαίως) του κομμουνιστικού κινήματος του 20ου αιώνα.
Και άλλες οργανώσεις, τέλος, (είτε μαοϊκής είτε χοτζικής, καταρχήν, αναφοράς) επηρεάστηκαν από την αυτονομία και την αναρχία – αν και αυτές ήταν οι λιγότερο μαζικές και, άρα οι πιο πιεσμένες από το γεγονός αυτό.
Υπάρχει, λοιπόν, σε παγκόσμιο επίπεδο, σήμερα, μια πολυδιάσπαση και πανσπερμία αναλύσεων και κατευθύνσεων, πολλές φορές εντελώς αντίθετων και ανταγωνιστικών και άλλες φορές κοντινών αλλά με ανοιχτά προβλήματα, ανάμεσα σε οργανώσεις που τα ονόματά τους μοιάζουν και έχουν κοινή μήτρα.
Αυτό είναι και ο λόγος, που η οργάνωσή μας εκτιμάει ότι δεν υπάρχουν σήμερα όροι για τη συγκρότηση ενός διεθνούς κέντρου μ-λ, αλλά αυτό που αντιστοιχεί στην κατάσταση είναι η κοπιώδης προσπάθεια έντασης των διμερών και πολυμερών επαφών και της ανταλλαγής εκτιμήσεων και απόψεων ανάμεσα στις μ-λ οργανώσεις που έχουν φανερά κοινά στοιχεία σε βασικά ζητήματα (ο επαναστατικός δρόμος ανήκει σε αυτά). Την παραπάνω διαπίστωση την ενισχύει η πορεία προηγούμενων προσπαθειών όπως το RIM, ή η ILPS, προσπάθειες που ανέδειξαν πολιτικά προβλήματα, τα οποία διογκώθηκαν περισσότερο και από ηγεμονίστικες πρακτικές κάποιων κομμάτων, των οποίων, κιόλας μερικές φορές, το ειδικό τους βάρος δεν δικαιολογούσε αυτή τη φιλοδοξία.
Κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις: Περού, Νεπάλ, Φιλιππίνες, Ινδία
Παρά την κατάσταση που περιγράφηκε παραπάνω, υπήρξαν σε κάποιες περιοχές του πλανήτη ένοπλα κινήματα που ισχυροποιήθηκαν κόντρα στο δυσμενές διεθνές ρεύμα και μετά και παρά την κάμψη του μ-λ κινήματος τη δεκαετία του ’80.
Από το 1980, το ΚΚ Περού ξεκίνησε ένοπλη πάλη στην αγροτική ενδοχώρα, η οποία πολύ γρήγορα πλαισιώθηκε από χιλιάδες αγωνιστές παρά το όργιο τρομοκρατίας των κυβερνήσεων του Αλαν Γκαρσία και κατόπιν του Φουτζιμόρι και των παραστρατιωτικών δολοφόνων που συντόνιζαν οι αμερικάνικες υπηρεσίες. Η ένοπλη πάλη του ΚΚ Περού γνώρισε την τεράστια στήριξη του πάμφτωχου αγροτικού πληθυσμού του Περού, αλλά είχε σημαντική απήχηση και σε φοιτητές και εργαζομένους. Αποτέλεσμα: στις αρχές της δεκαετίας του ’90, το κόμμα να ελέγχει μεγάλο μέρος της ενδοχώρας, να παρεμβαίνει άνετα στην τεράστια παραγκούπολη που περιβάλλει τη Λίμα και αρκετές φορές να επιχειρεί στο κέντρο της πρωτεύουσας.
Κάπου εκεί έφτασαν και τα όρια. Το 1992 (σε ένα επεισόδιο που εγείρει ερωτήματα, μιας και η επίσημη εκδοχή δεν είναι καθόλου πειστική) συνελήφθη όλη σχεδόν η καθοδήγηση του κόμματος. Ακολούθησε, από το περουβιάνικο κράτος (και παρακράτος) όργιο ρεβανσισμού, διώξεων αλλά και -όπως γίνεται συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις- τεράστια πίεση στο λαό να αποκηρύξει τους «μαοϊκούς τρομοκράτες του Φωτεινού Μονοπατιού». Αρκετά χρόνια μετά, περουβιάνικες εφημερίδες και δελτία ειδήσεων περιέγραφαν με τρόμο «νέα τρομοκρατική ενέργεια», η οποία ήταν ότι γράφτηκε σε τοίχο της Λίμα το σύνθημα «Ζήτω το ΚΚ Περού»! Όσες προσπάθειες έγιναν για ανασυγκρότηση υπό νέα ηγεσία, κατέληξαν σε νέες συλλήψεις και διασπάσεις με αλληλοκατηγορίες για «ξεπούλημα» ή «αριστερισμό». Αυτή τη στιγμή –κι ενώ, δυστυχώς, δεν υπάρχει πληροφόρηση πέρα από αυτή του αστικού τύπου- ένα τμήμα αγωνιστών του ΚΚ Περού έχει συγκροτήσει πολιτική κίνηση (Μέτωπο Ενότητας και Υπεράσπισης του Περουβιάνικου Λαού – FUDEPP), η οποία, πέρα από το σωστό αίτημα της αποφυλάκισης των αγωνιστών του κόμματος, συγκροτεί ένα συνολικό ρεφορμιστικό πλαίσιο που πιο πολύ θυμίζει κυβερνητικό πρόγραμμα εθνικής σωτηρίας παρά πρόγραμμα πάλης. Παρόλα αυτά, ενδεικτικό, του βάθους της τότε παρέμβασης του ΚΚ Περού, είναι ότι το σχήμα αυτό κατάφερε να συγκεντρώσει 500.000 (!) υπογραφές για να συμμετάσχει στις βουλευτικές εκλογές (από τις οποίες τελικά αποκλείστηκε με… δημοκρατικές διαδικασίες), και αυτό σε ένα κλίμα τρομοϋστερίας και πραγματικής στοχοποίησης οποιουδήποτε θεωρείται ότι δεν αποκηρύσσει τους τότε αγώνες του ΚΚ Περού. Ενδεικτικό, από την άλλη, είναι και το γεγονός ότι το περουβιάνικο κράτος έχει ανακοινώσει καμιά δεκαριά φορές την «οριστική εξάρθρωση και των τελευταίων πυρήνων» που επιμένουν στην ένοπλη πάλη, για να διαψεύσει τον εαυτό του με νέα αντίστοιχη ανακοίνωση, που, απλώς, αποδεικνύει ότι διάφορες ομάδες επιμένουν (χωρίς να γνωρίζουμε περισσότερες λεπτομέρειες για την έκταση και τα χαρακτηριστικά τους). Φάνηκε πάντως ότι η τάση στρατιωτικοποίησης του κόμματος που υπήρχε τα χρόνια εφόδου δεν μπόρεσε να απαντήσει τις δυσκολίες.
Το 1996, ξεκίνησε ο ένοπλος αγώνας στο Νεπάλ, σε διεθνείς συνθήκες, επίσης, απόλυτα εχθρικές. Οι κομμουνιστές του Νεπάλ κατάφεραν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να συνδεθούν μαζικά με αγροτικές αλλά και ευρύτερες λαϊκές μάζες ενώ οι μαχητές τους έφερναν σε δύσκολη θέση το Βασιλικό Στρατό παντού, σχεδόν, έξω από την πρωτεύουσα. Το 2006 καθοδήγησαν ένα μεγαλειώδες κίνημα στην Κατμαντού που κατέληξε στην ανατροπή της μοναρχίας αλλά και στην εκλογική τους νίκη. Στο σημείο αυτό άρχισαν τα προβλήματα. Ενώ η διεθνής ιμπεριαλιστική πίεση μεγάλωνε, το ΚΚΝ(Μ) άρχισε να έχει εσωτερικές διαφωνίες σε καθοδηγητικό επίπεδο σχετικά με το προχώρημα της επανάστασης. Η κυρίαρχη γραμμή Πρατσάντα οδήγησε το κόμμα σε συμβιβασμούς και υποταγή σε αντιδραστικές δυνάμεις: Ο αφοπλισμός και η διάλυση του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού και η παρωδία ενσωμάτωσης του στον αστικό πρώην βασιλικό στρατό, η διάλυση των πολιτικών οργανώσεων του κόμματος με κυριότερη αυτή της επαναστατικής νεολαίας, η κατάργηση των επαναστατικών θεσμών στην ύπαιθρο, η απόφαση για επιστροφή αγροτικών εκτάσεων σε γαιοκτήμονες, οι πολιτικοί συμβιβασμοί με την Ινδία, η άνευ αρχών πολιτική συμμαχιών, ήταν οι επιλογές που οδήγησαν σε εσωτερική κρίση το κόμμα και σε μεγάλη συρρίκνωση της επιρροής του. Οι διασπάσεις που ακολούθησαν κατήγγειλαν την ηγεσία Πρατσάντα – Μπαταράι ως πουλημένους και νεορεβιζιονιστές που ακολουθούν τον «κοινοβουλευτικό δρόμο» ενώ σκληρή κριτική έκανε στην ηγεσία του κόμματοςτο ΚΚ Ινδίας (Μαοϊκό). Η κρίση πάντως συνεχίζεται και σε αυτές τις τάσεις με απανωτές ενοποιήσεις και διασπάσεις. Τα προβλήματα δε μειώνουν καθόλου την ιστορική σημασία που έχει η «πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», όπως λέγεται.
Το 1969, ξεκίνησε τον ένοπλο αγώνα το ΚΚ Φιλιππίνων. Το ΚΚ Φιλιππίνων πέρασε εσωκομματική κρίση τα τέλη της δεκαετίας του ’80, με αποτέλεσμα την εκδίωξη της δεξιάς τάσης, η οποία κατόπιν αποκήρυξε τον ένοπλο αγώνα. Το κόμμα προσπάθησε κατόπιν να συνδυάσει την ένοπλη με τη νόμιμη εργατολαϊκή δουλειά. Ο Νέος Λαϊκός Στρατός είχε αρκετές χιλιάδες μαχητές, ενώ το κόμμα, μέσω ενός πλατιού δικτύου μετωπικών σχημάτων που δημιούργησε, έφτασε να επηρεάζει κάποια εκατομμύρια ανθρώπους. Ταυτόχρονα, υπάρχουν εντυπώσεις διάστασης κατευθύνσεων ανάμεσα στην ιστορική ηγεσία του κόμματος (και τον ιδρυτή που βρίσκεται αυτοεξόριστος στο εξωτερικό – στοχοποιημένος, είναι αλήθεια από τις ιμπεριαλιστικές υπηρεσίες ασφαλείας) και στην κανονική καθοδήγηση στο εσωτερικό της χώρας. Παρά τη σύλληψη δυο εκ των ηγετών του κόμματος το 2014, το ΚΚ Φιλιππίνων, σύμφωνα ακόμα και με αστικές πηγές, μπορεί να μην είναι σε φάση εφόδου, αλλά συνεχίζει να είναι με διαφορά η ισχυρότερη δύναμη που αναφέρεται στην αριστερά και να επηρεάζει μεγάλες μάζες του πολυάριθμου λαού του νησιωτικού συμπλέγματος.
Στην Ινδία, ξεκίνησε στα τέλη επίσης της δεκαετίας του ’60 ένοπλος αγώνας μαοϊκών ανταρτών. Παρά τα εσωτερικά προβλήματα και τις διασπάσεις, παρά το όργιο κρατικής τρομοκρατίας και τις μαζικές σφαγές χωρικών που κατηγορούνταν ως «βάσεις στήριξης των τρομοκρατών» (σφαγές που οργάνωνε το ινδικό κράτος αλλά και παρακράτος), παρά τις επιθέσεις και τις συκοφαντίες του ιμπεριαλισμού, τις οποίες ενίσχυε ξεδιάντροπα το ρεβιζιονιστικό κόμμα της Ινδίας (μια άθλια περίπτωση κόμματος – κυβερνητικού φορέα της αντιλαϊκής επίθεσης στην Ινδία) το αντάρτικο ζωντάνευε ξανά και ξανά. Το 2004 έγινε ενοποίηση δύο βασικών επαναστατικών οργανώσεων, στις οποίες προστέθηκε και τρίτη οργάνωση το 2014. Ο ένοπλος αυτός αγώνας που διεξάγεται σε μια μεγάλη έκταση της Ινδίας, γνωστή ως «κόκκινος διάδρομος», έχει πονοκεφαλιάσει τον ινδικό κράτος που έχει ανακηρύξει τους μαοϊκούς ως την «υπ’ αριθμόν ένα εσωτερικό κίνδυνο» αλλά και τον ιμπεριαλισμό, με τη βοήθεια του οποίου έχει εξαπολυθεί η επιχείρηση «Πράσινο Κυνήγι». Η επιχείρηση αυτή έχει κινητοποιήσει 400.000 μισθοφορικές δυνάμεις στην Κεντρική και Ανατολική Ινδία και προσπαθεί να συντρίψει την επαναστατική πάλη. Ταυτόχρονα, το ινδικό κράτος διώκει στις πόλεις, όποιον αγωνιστή θεωρεί ότι συμπαθεί το κομμουνιστικό κίνημα. Το κύμα καταστολής και διώξεων έχει δημιουργήσει πλατύ κύμα συμπαράστασης στην ινδική κοινωνία. Παρά το γεγονός ότι οι Ινδοί επαναστάτες είναι πολύ… φτωχοί και… σκουρόχρωμοι και πολύ… κομμουνιστές για να καταδεχτεί η οπορτουνιστική και κοσμοπολίτικη «νέα» αριστερά της Ευρώπης να δείξει την αλληλεγγύη της προς αυτούς, κανείς δεν μπορεί να παρακάμψει το γεγονός, ότι αυτή τη στιγμή, οι επαναστάτες της Ινδίας έχουν την τιμή να είναι στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος. Και έχουν αποδείξει ότι ξέρουν να ξεπερνάνε τις δυσκολίες, οι οποίες και πάλι είναι σοβαρές.
Θέλουμε τέλος, ως κλείσιμο για τις περιπτώσεις αυτές, να ξεκαθαρίσουμε ότι οι προσπάθειές μας να δούμε απολογιστικά ή και με κατεύθυνση κριτικής αναζήτησης, κάποια ζητήματα για τις επιλογές των παραπάνω (αλλά και όλων) των κομμάτων, δεν υποκρύπτουν από εμάς καμία διάθεση να «κουνήσουμε το δάχτυλο». Και μάλιστα σε κινήματα που βρέθηκαν σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, που έδωσαν εκατόμβες θυσιών, που έφτασαν την ταξική πάλη -σε διεθνώς ιδιαίτερα αρνητικό περιβάλλον- σε πολύ ανώτερο επίπεδο από ό,τι καταφέραμε εμείς. Θεωρούμε, ωστόσο, όχι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση κάθε οργάνωσης να διατυπώνει δημόσια τις σκέψεις της για επιλογές άλλων οργανώσεων. Είναι ο καλύτερος τρόπος να προετοιμάσουμε τις μελλοντικές συγκρούσεις.
Κάποιες σημαντικές επισημάνσεις και κάποια απολογιστικά στοιχεία
Ας γυρίσουμε στο καθαυτό θέμα μας, προσπαθώντας να προχωρήσουμε σε κάποιες σημαντικές επισημάνσεις:
Η παγκόσμια επίδραση της ΜΠΠΕ στα κινήματα είχε μια ιδιαιτερότητα, μια παραδοξότητα: Δεν βρήκε η ΜΠΠΕ τις μάζες αλλά συνέβη το αντίθετο. Οι λόγοι που έγινε αυτό ήταν τρεις.
Η ΜΠΠΕ, λοιπόν, ενέπνευσε «από μακριά» τους αγωνιστές σε όλον τον κόσμο. Τους ενέπνευσε η τεράστια κίνηση μαζών που δημιούργησε στο εσωτερικό της Κίνας, η ρήξη της με τη ρεβιζιονιστική υποταγή στον ιμπεριαλισμό, η απελευθερωτική ιδέα της επανάστασης μέσα στην επανάσταση, η συνολική της αντίθεση, δηλαδή, σε κάθε «καθεστώς», η ανάγκη προχωρήματος της κομμουνιστικοποίησης των παραγωγικών σχέσεων και αντιπαράθεσης σε «ειδικούς» γραφειοκράτες που έδειχναν τον καπιταλιστικό δρόμο, η περηφάνια και η καθαρότητα της γραμμής «να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις». Ήταν τα στοιχεία εκείνα που «έδεσαν» με το εξεγερτικό κλίμα της εποχής, που συναντήθηκαν με την αντιιμπεριαλιστική οργή που δημιουργούσαν οι θηριωδίες των Αμερικάνων στο Βιετνάμ (αλλά και στην Ινδονησία λίγο πριν) αλλά και στη Λατινική Αμερική.
Αυτή ακριβώς η «από τα μακριά σχέση» δημιούργησε και υποκειμενισμούς στον τρόπο που ερμηνεύτηκε και «χωνεύτηκε» η ΜΠΠΕ και στο πώς υιοθετήθηκαν οι αρχές της.
Άλλοι, που έψαχναν τρόπο να βρουν κουράγιο στον αγώνα τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό, κρατούσαν ότι «ο ιμπεριαλισμός είναι μια χάρτινη τίγρη».
Άλλοι, σε αγροτικές περιοχές που αναζητούσαν επαναστατική τακτική, κρατούσαν την «περικύκλωση των πόλεων από τα χωριά».
Άλλοι, (στρώματα μικροαστών και νεολαίας στη Δυτική Ευρώπη), που ασφυκτιούσαν από το αυταρχικό πλαίσιο αλλά και την υποκρισία των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών, γοητεύτηκαν από την επίθεση στο εποικοδόμημα. Μάλιστα, στο σημείο αυτό, θα σημειώναμε ότι, στην Ευρώπη, οι αυταπάτες που δημιουργούσε η φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης στις μάζες –ακόμα και τις εργατικές- αδυνάτιζε το ένα «Π», το προλεταριακό συστατικό της, διογκώνοντας και αυτονομώντας την κριτική στο εποικοδόμημα από το ζήτημα της πολιτικής εξουσίας και ρέποντας έτσι σε προτάσεις «εκδημοκρατισμού» του εποικοδομήματος στο πλαίσιο του καπιταλισμού.
Στον αντίποδα του παραπάνω και ως αποτέλεσμα της παραπάνω αδυναμίας, άλλοι (επαναστάτες φοιτητές στη Γαλλία του Μάη αλλά και σε άλλες δυτικές χώρες) προσπάθησαν να στηριχτούν σε αυτή ακριβώς την προλεταριακή διάσταση της ΜΠΠΕ. Ενδεικτικό ήταν το πανό που κρατούσαν περίπου χίλιοι φοιτητές που είχαν πάει στις 16 Μάη του ΄68 για συμπαράσταση στο εργοστάσιο της Μπιγιανκούρ: «Οι εργάτες θα πάρουν από τα αδύναμα χέρια των φοιτητών τη σημαία του αγώνα ενάντια στο αντιλαϊκό καθεστώς». Χαρακτηριστική επίσης ήταν και η προκήρυξη της Ένωσης Κομμουνιστικής Νεολαίας (μαρξιστικής – λενινιστικής) στις 7 του μήνα, πάνω στο φούντωμα του Γαλλικού Μάη, που αφού ορίζει ως τρεις εχθρούς τον γκολισμό, τους σοσιαλδημοκράτες και τους ρεβιζιονιστές, κλείνει με την αγωνιώδη ανάγκη: «Πρέπει να αφήσουμε τις αστικές γειτονιές. Πρέπει να πάμε στα εργοστάσια και στις εργατικές γειτονιές να ενωθούμε με τους εργάτες».
Άλλοι, που ασφυκτιούσαν από τη συμβιβαστική γραμμή των ρεβιζιονιστικών ηγεσιών, ένιωσαν απελευθερωμένοι να συγκρουστούν με αυτή τη γραμμή, κάτω από το κάλεσμα για «βομβαρδισμό των επιτελείων».
Και, βέβαια, όλοι όσοι έψαχναν απαντήσεις για την ολοφάνερα δεξιά στροφή στη Σοβιετική Ένωση, βρήκαν ένα εργαλείο να προσεγγίσουν την εξήγηση της κατάστασης και μια κατεύθυνση να παλέψουν ενάντιά της.
Οι κατοπινές εξελίξεις, με την τελική νίκη της δεξιάς και στην Κίνα, με τη συνολική υποχώρηση του εργατικού και του επαναστατικού κομμουνιστικού κινήματος, επικάθισαν πάνω στις αρχικές αδυναμίες και πρόσθεσαν δυσκολίες στην πάλη των επαναστατών σε όλον τον κόσμο.
Οι νεαρές τότε μ-λ οργανώσεις δεν μπόρεσαν να αγκαλιάσουν, να μετουσιώσουν, να «μεταφράσουν», να δώσουν κατεύθυνση με βάση το πνεύμα της ΜΠΠΕ. Δεν μπόρεσαν από τη μία να αντιμετωπίσουν τους ταξικούς συσχετισμούς που καταγράφονταν στις καπιταλιστικές μητροπόλεις σε φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης, από την άλλη να χωνέψουν το βάθος των ζητημάτων που είχε θέσει η καπιταλιστική παλινόρθωση και που προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν οι κινέζοι επαναστάτες. Και όλα αυτά να τα συνοψίσουν σε γενική πολιτική γραμμή με ταξική ανάλυση, με πολιτικές στοχεύσεις και ιεραρχήσεις.
Και κάτι πιο δυσάρεστο. Χωρίς να υποτιμάμε καθόλου την προσφορά όλων των αγωνιστών σε ολόκληρο τον κόσμο, θα λέγαμε ότι αποτελεί δίδαγμα για το μέλλον και παράδειγμα προς αποφυγή η ευκολία με την οποία επαναστατικές δυνάμεις παντού στον κόσμο (αλλά και στο εσωτερικό της Κίνας), αναφερόμενες στο Μάο, προσέγγισαν τα πράγματα με καθόλου μαοϊκή προσέγγιση! Ορκιζόμενες στην ΜΠΠΕ, ακολούθησαν συνήθειες καθόλου σύμφωνα με το πνεύμα της ΜΠΠΕ.
- Γιατί εκτιμάμε δεν είναι καθόλου σύμφωνα με την ΜΠΠΕ οι λογικές προσωπολατρίας, οι οποίες μετά την Κίνα και τα λιβανιστήρια στο Μάο, επαναλήφθηκαν και αλλού.
- Γιατί, επίσης, δεν είναι καθόλου σύμφωνη με την ΜΠΠΕ και με την πολιτική γραμμή «να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις», η ευκολία με την οποία μ-λ οργανώσεις αποδέχτηκαν μια καταφανώς λαθεμένη θεωρία, σαν αυτήν των τριών κόσμων.
- Ούτε σύμφωνος με τη ΜΠΠΕ ήταν ο διαγκωνισμός οργανώσεων ανά τον κόσμο για επαφές με το ΚΚ Κίνας, όχι για να σφυρηλατήσουν μόνιμες επαφές ανάμεσα σε επαναστάτες (που είναι προφανές καθήκον) αλλά να πάρουν το τοπικό χρίσμα από το διεθνές «κέντρο».
- Και, τέλος, δεν είναι σύμφωνη με το κριτικό πνεύμα της ΜΠΠΕ, η ευκολία με την οποία κάποιες μ-λ οργανώσεις αντιγράφουν ως ρετσέτα τον τρόπο που νίκησε η επανάσταση στην Κίνα και θεωρούν ότι παντού η επανάσταση θα γίνει περικυκλώνοντας τις πόλεις από την ύπαιθρο.
Από κει και πέρα, και παρόλα τα προβλήματα και τη συνολική ήττα, είπαμε και πιο πάνω ότι υπήρξαν πρωτοπόρα κόμματα που σε αντίξοες συνθήκες, ανέπτυξαν την πάλη τους μέχρι να γίνει αυτή η πάλη πολύ ενοχλητική για τις άρχουσες τάξης των χωρών τους αλλά και τον ιμπεριαλισμό. Αυτά τα κόμματα ήρθαν αντιμέτωπα με τις εξής δυσκολίες:
- Την εκτίμηση των ταξικών αλλαγών στο εσωτερικό των χωρών τους.
- Το συνδυασμό της νόμιμης με την παράνομη δουλειά.
- Παρά τη συμπάθεια που κέρδιζαν από τα προλεταριακά και τα φτωχά λαϊκά στρώματα των πόλεων, την αδυναμία οργανωτικής αποκρυστάλλωσης της συμπάθειας αυτής.
Στην όξυνση των δυσκολιών αυτών, έπαιξε σημαντικό ρόλο και το γεγονός ότι τα κινήματα αυτά πάλευαν σε περιόδους που ο συσχετισμός γίνονταν όλο και πιο δυσμενής, και που ο αντίπαλος είχε την πολυτέλεια να επικεντρώνει σε αυτά την καταστολή του, καθώς ως μέσος όρος, η συγκρότηση της λαϊκής πάλης σε παγκόσμιο επίπεδο υποχωρούσε δραματικά, ο συσχετισμός δύναμης δηλαδή ανάμεσα στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό–καπιταλιστικό σύστημα και τις λαϊκές δυνάμεις επιδεινωνόταν με γεωμετρικούς ρυθμούς
Επίλογος
Όμως, οι δυνάμεις αυτές, με τα κουσούρια, τα λάθη, τις αδυναμίες και τις ήττες τους βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του αγώνα, είχαν χιλιάδες θυσίες και πάνω απ’ όλα βοήθησαν να βγουν συμπεράσματα που θα βοηθήσουν στην πιο αποτελεσματική συγκρότηση της πάλης των λαών το επόμενο, ιδιαίτερα κρίσιμο, διάστημα.
Ό,τι καλύτερο ποιοτικά, ό,τι πιο προωθημένο έχει να επιδείξει η πάλη των λαών τις τελευταίες δεκαετίες, είτε αρέσει είτε δεν αρέσει σε κάποιους, έχει τις ρίζες και τις αναφορές του στο επαναστατικό, στο κομμουνιστικό, στο μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα. Όπου οι αγώνες των λαών, από το 1970 και μετά, προσπάθησαν όχι απλώς να διαμαρτυρηθούν, όχι μόνο να εξεγερθούν, αλλά να θέσουν το ζήτημα της εξουσίας, σε αυτό το ίδιο κίνημα αναφέρονταν. Για αυτό γνώρισαν τη λυσσασμένη επίθεση από όλη την αντίδραση αλλά και όλες τις τάσεις του οπορτουνισμού. Γι’ αυτό οι αστικές φυλλάδες σπεύδουν, πρώτες απ’ όλους να γράψουν τα «αφιερώματά» τους για τα 50 χρόνια από τη ΜΠΠΕ, συκοφαντώντας και λέγοντας ψέματα.
Στην περίοδο που ζούμε, το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα επιδιώκει μια ιστορική ρεβάνς απέναντι στις κατακτήσεις των επαναστάσεων και όλων των αγώνων του εικοστού αιώνα. Εχει ξαμολήσει τις πιο μαύρες και αντιδραστικές δυνάμεις του για να επιβάλει την απόλυτη βαρβαρότητα.
Σε αυτές τις συνθήκες η ενίσχυση της επαναστατικής γραμμής, το δυνάμωμα της διεθνιστικής αλληλεγγύης, αλλά και η δημιουργική αφομοίωση των διδαγμάτων της ΜΠΠΕ είναι απαραίτητα εργαλεία για την αποτελεσματικότητα των αυριανών αγώνων. Γιατί οι απαντήσεις είναι μπροστά: στους νέους αγώνες που θα δώσουν οι λαοί και εμείς μαζί τους. Στηριγμένοι στις δικές μας δυνάμεις. Ενάντια στον καπιταλιστικό δρόμο. Ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Ενάντια στον κοινοβουλευτικό δρόμο. Ενάντια στην αστική τάξη όπου γεννιέται, αναγεννιέται και συγκροτείται. Με την επανάσταση. Για μια κοινωνία ελεύθερη, χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση.
Βιβλιογραφία – ενδεικτικά
http://antigeitoniesbooks.blogspot.gr/2013/08/blog-post.html
http://antigeitoniesbooks.blogspot.gr/2013/08/blog-post_13.html
http://antigeitoniesbooks.blogspot.gr/2014/09/blog-post.html
http://antigeitoniesbooks.blogspot.gr/2016/05/blog-post.html
http://antigeitoniesbooks.blogspot.gr/2013/01/16-1101966.html
https://brage.bibsys.no/xmlui/bitstream/handle/11250/154191/rapport_13.pdf?sequence=1
http://antigeitoniesbooks.blogspot.gr/2013/06/blog-post_3713.html
https://www.docdroid.net/g104/maoism-in-the-developed-world-0275961486.pdf.html
https://mai68inenglish.com/category/servir-le-peuple/
http://www.bannedthought.net/India/CPI-Maoist-Docs/
http://web.archive.org/web/20060511201032/http://www.sozialistische-klassiker.org/Che/Chee13.html
http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1213&Itemid=29
https://www.jacobinmag.com/2015/08/phillipines-maoists-communists-marcos-aquino/
http://www.tovima.gr/world/article/?aid=800126
http://www.huffingtonpost.gr/2016/05/15/diethnes-kina-epanastasi-_n_9982298.html
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=767460
http://news.in.gr/world/article/?aid=1500077715
http://abcnews.go.com/International/wireStory/maoists-force-50-years-cultural-revolution-39123513
http://www.bbc.com/news/world-asia-china-36299692
https://avantgarde2009.wordpress.com/2010/02/04/%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%B1/
