«Η Συνάντηση του ΝΑΤΟ, στις 8 Ιουλίου, στη Βαρσοβία, θα είναι η πιο σημαντική σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Καμία προηγούμενη σύνοδος κορυφής, μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, δεν έχει αντιμετωπίσει το μέγεθος και τον επείγοντα χαρακτήρα των απειλών που προέρχονται σήμερα από τη ρωσική επιθετικότητα και το βίαιο χάος κατά μήκος της νότιας περιφέρειας της Ευρώπης. Η επιτυχία της συνόδου κορυφής θα καθοριστεί από την ενότητα εκθεμάτων της Συμμαχίας και των στρατιωτικών πόρων που διαχειρίζεται στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων». Με αυτές τις χαρακτηριστικές επισημάνσεις ξεκινούσε το άρθρο του, στις 28 Ιουνίου, ο Ίαν Μπρεζίνισκι, γιος του γνωστού Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι και επικεφαλής του Κέντρου Brent Scowcroft του Ατλαντικού Συμβουλίου[1] για τη Διεθνή Ασφάλεια.
Ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, σε προ ολίγων ημερών συνέντευξη τύπου, δήλωσε πως από την προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής στο Κάρντιφ της Ουαλίας, το ΝΑΤΟ, έχει θέσει σε εφαρμογή το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενίσχυσης της «συλλογικής άμυνας της Συμμαχίας» από τον Ψυχρό Πόλεμο. Και όντως είναι έτσι, μιας και θα αφορά ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων με κύρια την «αντιμετώπιση της ρώσικης επιθετικότητας» και τις πολιτικές που πρέπει να ασκηθούν από την πλευρά αυτής της δολοφονικής ιμπεριαλιστικής μηχανής του ΝΑΤΟ, σε όλη την γραμμή του «μετώπου» (ή μήπως χωρίς εισαγωγικά;) από την Ανατολική Ευρώπη και «κατεβαίνοντας» έως το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, μέχρι τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, με το ιδιαίτερο βάρος του συριακού αλλά και της Λιβύης, και μαζί με αυτά και το «οικονομικό σκέλος» τους. Επίσης, θα αφορά τη συνεργασία (με και χωρίς εισαγωγικά) ΝΑΤΟ-ΕΕ και μια πρώτη διερεύνηση των επιπτώσεων του βρετανικού δημοψηφίσματος στη σχέση ΝΑΤΟ-ΕΕ και του ρόλου της Βρετανίας. Πιο συγκεκριμένα, στην ίδια συνέντευξη τύπου, ο Stoltenberg σκιαγραφώντας την βασική ατζέντα της επικείμενης Συνόδου:
- Τόνισε πως αυτή θα αποφασίσει «την ανάπτυξη τεσσάρων ισχυρών πολυεθνικών ταγμάτων του ΝΑΤΟ, σε Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία». Επίσης, ότι οι περαιτέρω προσπάθειες για «ενίσχυση της αποτροπής και άμυνας της Συμμαχίας» (sic!) «περιλαμβάνουν μια προσαρμοσμένη παρουσία στα νοτιο-ανατολικά, που θα βασίζεται σε μια πολυεθνική ταξιαρχία στη Ρουμανία και μέτρα για βελτίωση της κυβερνο-άμυνας, ώστε να αυξηθεί η ετοιμότητα και η ικανότητα του ΝΑΤΟ να υπερασπίσει τις αστικές περιοχές από επιθέσεις βαλλιστικών πυραύλων».
- Υπογράμμισε την ανάγκη διατήρησης των αυξημένων στρατιωτικών προϋπολογισμών των χωρών – μελών της ιμπεριαλιστικής αυτής συμμαχίας, σαν απαραίτητης συνιστώσας αυτής της επιθετικής πολιτικής. Μάλιστα, έδειξε σχετικά ικανοποιημένος που οι «αμυντικές» δαπάνες των «Ευρωπαίων Συμμάχων και του Καναδά» αναμένεται να αυξηθούν φέτος κατά 3% (8 δις δολάρια ΗΠΑ).
- Μίλησε για την ανάγκη έγκρισης από τη Συμμαχία μέτρων για την ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή («ανάπτυξη αεροσκαφών επιτήρησης AWACS για την αντιμετώπιση του ISIS», «προσφορά βοήθειας και κατάρτιση του ιρακινού στρατού»). Όσον αφορά την Ανατολική Μεσόγειο, έθεσε το ζήτημα της ανάπτυξης των νατοϊκών ικανοτήτων ενώ σημαντική αναδεικνύεται και η προσπάθεια συνεργασίας των ναυτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές και την επιχείρηση «Σοφία» της ΕΕ στα ανοιχτά της Λιβύης. Σε άλλες δηλώσεις, ομολογείται σχεδόν ανοιχτά η ανάγκη επιτήρησης όλου αυτού του σημαντικού θαλάσσιου χώρου από το ΝΑΤΟ.
- Ενημέρωσε για τη διεξαγωγή μιας συνεδρίασης του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας (έχει να συνεδριάσει από το 2014 με τα γεγονότα στην Ουκρανία).
- Έθεσε σαν μια ιδιαίτερα σημαντική πλευρά της πολιτικής του ΝΑΤΟ στα ανατολικά, τη δέσμευση «για ενίσχυση της στενής συνεργασίας του ΝΑΤΟ με την Ουκρανία, τη Γεωργία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας».
- Αναφέρθηκε στην ανάγκη διατήρησης των στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, καθώς και τη «συνέχιση της χρηματοδότησης των αφγανικών δυνάμεων μέχρι το 2020».
Να προσθέσουμε πως στα «συγκεκριμένα» της ατζέντας είναι και η «πανηγυρική» ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ καθώς και η «ανανέωση» των υποσχέσεων για ένταξη σε Βοσνία-Ερζεγοβίνη και ΠΓΔΜ.
Ολοφάνερα λοιπόν η σύνοδος αυτή θα αποτελέσει ορόσημο για τις παγκόσμιες εξελίξεις. Ορόσημο, διότι σ’ αυτήν δρομολογούνται πράγματα από την αμερικανική υπερδύναμη με μια επιταχυνόμενη κίνηση από τότε που άνοιξε το Ουκρανικό, πράγματα που μοιάζουν με «υποθήκη» προς την επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ορόσημο, διότι σ’ αυτήν αναμένεται να εκφραστούν με έντονο -διπλωματικό ή όχι, μένει να το δούμε- τρόπο οι καίριες αντιρρήσεις των Γερμανών αλλά και Γάλλων ιμπεριαλιστών στους αμερικανικούς σχεδιασμούς, ειδικά όσον αφορά τη Ρωσία και το πώς εξελίσσεται η επέκταση του ΝΑΤΟ προς την Ανατολή. Ενώ στο μεταξύ και εκ των πραγμάτων, η Σύνοδος αυτή θα είναι η πρώτη όπου όλες οι πλευρές της δυτικής συμμαχίας θα ανιχνεύσουν σε μια ευρύτερη κλίμακα τις προθέσεις του βρετανικού ιμπεριαλισμού και γενικά θα μετρηθούν τα πρώτα αποτελέσματα και οι συνέπειες του βρετανικού δημοψηφίσματος στις αναμεταξύ τους σχέσεις.
Οι αμερικανικές στοχεύσεις και οι ευρωπαϊκές αποκλίσεις
Οι ΗΠΑ έχουν βάλει σκοπό την με κάθε τρόπο περίσφιξη του βασικού στρατηγικού ανταγωνιστή τους, του ρώσικου ιμπεριαλισμού, και τη μεταφορά μιας ισχυρής πίεσης σε όλο το μήκος των δυτικών του συνόρων. Στόχος αυτής της εξαιρετικά επιθετικής διαδικασίας αποτελεί η «αποδοχή» από την πλευρά της Ρωσίας μιας άλλης θέσης στα παγκόσμια πράγματα: είτε με το οικονομικό-πολιτικό γονάτισμά της (που έχει και την στρατιωτική του πλευρά: να μην μπορεί δηλαδή να ακολουθήσει έναν γύρο εξοπλιστικού ανταγωνισμού) είτε στρατιωτικά με την δημιουργία τέτοιων όρων (αντιπυραυλική ασπίδα σε όλη την Ανατολική Ευρώπη), ώστε ο ρώσικος ιμπεριαλισμός να μην μπορεί να απαντήσει σε μια πυρηνική επίθεση από μέρους των ΗΠΑ. Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει την ευθυγράμμιση πίσω από αυτούς τους στρατηγικούς στόχους, των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών, κάτι που μετ’ επιτάσεως ζητείται σ’ αυτή την Σύνοδο. Οπότε, αν και εξακολουθούμε να παραμένουμε στη γνωστή διάσταση μεταξύ μέσων και σκοπών που διαθέτει η αμερικανική υπερδύναμη, δεν μπορούμε παρά να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι προκαλεί σοβαρούς τριγμούς στην ευρωπαϊκή πλευρά της συμμαχίας. Όπως επίσης ότι αυτές οι κινήσεις έχουν έναν άκρως τυχοδιωκτικό χαρακτήρα και συνεπάγονται σοβαρούς κινδύνους για τους λαούς όλου του κόσμου.
Η κομμένη στα δύο Ουκρανία μαρτυρεί του λόγου το αληθές. Όπως επίσης και το γεγονός πως η «ενίσχυση της στενής συνεργασίας του ΝΑΤΟ με την Ουκρανία» αναφέρεται εκτός των άλλων στο ότι το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ προωθούν με εντατικούς ρυθμούς μια διπλή διαδικασία: από τη μια, την ολοένα και μεγαλύτερη στρατιωτική εμπλοκή τους στον ουκρανικό χώρο (που είναι υπό τον έλεγχο του καθεστώτος του Κιέβου) και από την άλλη την «ενσωμάτωση» στη νατοϊκή Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης, μιας μονάδας μάχης της Ουκρανίας (μέσω της ένταξης και η «δέσμευση» και αντίστροφα). Ανάλογα, εκτός από τις συνήθεις ύποπτες -των τελευταίων χρόνων- χώρες όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, οι οποίες λειτουργούν σαν «λαγοί» της αμερικανικής πολιτικής, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ προχωρούν και αναπτύσσουν σχέσεις και εξαρτήσεις με χώρες όπως η Γεωργία και η Μολδαβία. Στον ίδιο καμβά είναι και η άσκηση Ανακόντα-16 στην Πολωνία, που μπορεί να μην είχε τη νατοϊκή σφραγίδα (έπειτα από τις αντιρρήσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας) αλλά ήταν ουσιαστικά νατοϊκή άσκηση και ενδεικτική για το μέλλον που διαμορφώνεται. Αυτή την επικίνδυνη τροχιά των πραγμάτων πιστοποιούν επίσης:
-Τα τέσσερα τάγματα και η πολυεθνική ταξιαρχία που αναφέρονται πιο πάνω, καθώς και οι βάσεις της αντιπυραυλικής ασπίδας που στήνονται σε Ρουμανία, Πολωνία. Η ανάπτυξη των ταγμάτων εντάσσεται στην επέκταση της Δύναμης Ταχείας Επέμβασης (NRF) που αριθμεί 20 χιλιάδες άντρες και στην οποία έχει προστεθεί από τη Σύνοδο της Ουαλίας και η Δύναμη Εξαιρετικά Ταχείας Επέμβασης (VJTF), που συμμετείχε στην πρώτη άσκηση ανάπτυξής της, στην Πολωνία, τον Ιούνιο του 2015.
-Διάφορες ανησυχητικές στιχομυθίες για κατάληψη με επιχείρηση αστραπή από το ΝΑΤΟ του ρώσικου θύλακα του Καλίνινγκραντ, που φυσικά σημαίνουν γενικευμένο πόλεμο, και άσχετα πώς μπορεί να τις αξιολογήσει κανείς, θεωρούμε άκρως τυχοδιωκτικό και μόνο που γράφονται.
-Η σχεδιαζόμενη ανάπτυξη του νατοϊκού στόλου στην Βαλτική Θάλασσα καθώς και η αντίστοιχη -και ακόμα πιο σοβαρή και επικίνδυνη- στην Μαύρη Θάλασσα, που έσπρωξε την Βουλγαρία στο να διαχωρίσει την θέση της.
-Η ενισχυμένη παρουσία του αμερικανικού και νατοϊκού στόλου στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και τα επεισόδια –δύο, τρία έως τώρα- μεταξύ του αμερικανικού και του ρώσικου στόλου στην ίδια περιοχή.
Επίσης, να υπογραμμίσουμε πως και στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτω από το πέπλο της συνεργασίας των δύο πλευρών, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ επιχειρούν να εντάξουν κάτω από την ομπρέλα τους τις επιχειρήσεις της ΕΕ που γίνονται με άξονα το προσφυγικό, και να τις χρησιμοποιήσουν σαν συμπληρωματική δύναμη επιτήρησης της περιοχής και του ρώσικου στόλου που πλέει σ’ αυτήν. Ενώ βάζουν και μέσω της θαλάσσιας οδού υποθήκες για τα επόμενα επεισόδια της διαπάλης για τον έλεγχο της Συρίας και ευρύτερα της Μέσης Ανατολής.
Δεν γνωρίζουμε ακριβώς παρά μόνο εν μέρει τα περιθώρια αλλά και τα πεδία στα οποία θα επιλέξουν η Γερμανία και η Γαλλία να αντιδράσουν. Ήδη και οι δύο «αγνόησαν» και δεν συμμετείχαν στην άσκηση Ανακόντα-16. Επίσης, ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, μέσω του Σταϊνμάγιερ, έχει θέσει τις αντιρρήσεις του πολύ έντονα, όσον αφορά τις «πολεμοχαρείς κινήσεις» που κάνει το ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη. Ενώ παράλληλα, τόσο ο ίδιος όσο και ο γαλλικός ιμπεριαλισμός –υποστηριζόμενοι από μερικές ενδιάμεσες χώρες που έχουν σοβαρά πληγεί- θέτουν το σταδιακό χαλάρωμα των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Είναι ένα ζήτημα του σε ποιον βαθμό το Βερολίνο μπορεί να αποδεχθεί την ανατροπή των στρατηγικών ενεργειακών σχέσεων με την Ρωσία, και ευρύτερα το να μπει η Γερμανία κάτω από την μπαγκέτα τους, όπως ουσιαστικά απαιτούν οι ΗΠΑ. Ίσα-ίσα, η τελευταία δήλωση της Μέρκελ, που θέτει τον στόχο οι «αμυντικές» δαπάνες της Γερμανίας να φτάσουν αυτές των ΗΠΑ, δηλώνουν την πρόθεση του γερμανικού ιμπεριαλισμού να χειραφετηθεί και σ’ αυτό το κρίσιμο για κάθε ιμπεριαλιστή –που δεν θέλει να είναι «κουτσός»- ζήτημα. Ενώ το Παρίσι, παρ’ όλο που δυσκολεύεται να σταθεί δίπλα στο Βερολίνο, μιας και νιώθει ολοένα και πιο πιεσμένο από τη γερμανική ηγεμονία στην ΕΕ, εν τούτοις και αυτό δυσφορεί σοβαρά από το συνεχιζόμενο αμερικανικό στρίμωγμα.
Δεν είναι τυχαίο που στον γαλλικό τύπο εμφανίζονται πια αναλύσεις που συγκρίνουν τους κινδύνους από τις ασκήσεις του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη με αυτούς που προκλήθηκαν κατά την «κουβανική κρίση του ‘62». Ή που αναφερόμενες στις κινήσεις των ΗΠΑ, μιλούν για «παιχνίδι με τη φωτιά» και επισημαίνουν το προκλητικό γεγονός «σχεδόν 60.000 στρατιώτες του NATO και συμμάχων χωρών» να έχουν συμμετάσχει συνολικά της πρόσφατες ασκήσεις στις χώρες της Βαλτικής, τη Ρουμανία και την Πολωνία. Ενώ Γαλλίδα δημοσιογράφος, επικαλούμενη αξιωματούχο του αεροπλανοφόρου USS Harry Truman, έγραψε για επίδειξη ικανότητας (και όχι μόνο, θα προσθέταμε εμείς), όταν στις 6 Ιουνίου, εισήλθε στη Μαύρη Θάλασσα και ελλιμενίστηκε στη Βάρνα της Βουλγαρίας το αντιτορπιλικό USS Porter, που είναι εξοπλισμένο με το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας, ενώ ταυτόχρονα το αεροπλανοφόρο USS Dwight D. Eisenhower εισήλθε στη Μεσόγειο από τον Ατλαντικό, για να «ενωθεί» με το αεροπλανοφόρο USS Harry Truman, το οποίο είχε φτάσει στη Μεσόγειο στις 3 Ιουνίου, μέσω της διώρυγας του Σουέζ…
Το βρετανικό δημοψήφισμα και τα ζητήματα που ανοίγει
Μέσα σ’ αυτήν την «τεντωμένη» από όλες τις απόψεις κατάσταση, το βρετανικό δημοψήφισμα πρόσθεσε έναν ακόμη ισχυρό παράγοντα ρευστότητας και αστάθειας. Τόσο για τις ΗΠΑ όσο και την Γαλλία και την Γερμανία (όπως φυσικά και για όλους τους υπόλοιπους), έχει τεθεί το τι μέλει γενέσθαι στις αναμεταξύ τους σχέσεις και συνακόλουθα το πώς θα διαμορφωθεί η «γεωμετρία» μέσα στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Αν και είναι πολύ νωρίς να πούμε οτιδήποτε, ας σημειώσουμε ενδεικτικά τις πρώτες αντιδράσεις.
Διπλωματική πηγή (που δεν κατονομάζεται) της εδώ πλευράς του Ατλαντικού εξέφρασε στο ρωσικό πρακτορείο RIA Novosti την ανησυχία του μήπως «το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να οδηγήσει σε κλιμάκωση των εντάσεων στις σχέσεις μεταξύ του ΝΑΤΟ και τη Ρωσίας» λόγω της ισχυροποίησης «του ρόλου της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου στη συμμαχία».
Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι ΗΠΑ ενισχύουν όλο και περισσότερο την πίεση για την ανάγκη στενότερης συνεργασίας ΝΑΤΟ και ΕΕ. Και αυτό όσο περισσότερο «βγαίνουν στο φως» δηλώσεις όπως της επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Federica Mogherini, ή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, για την ανάγκη αυτόνομης δράσης της ΕΕ ή δημιουργίας ευρωστρατού. Σε συνδυασμό με τις σκέψεις, προερχόμενες από το Βερολίνο βασικά, για μια πορεία μετεξέλιξης της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας προς μία «κοινή αμυντική ένωση». Παρά το γεγονός πως και οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι ο «ευρωστρατός» ή τα περί κοινής αμυντικής ένωσης σκοντάφτουν πρώτα απ’ όλα στις ίδιες τις γαλλογερμανικές αντιθέσεις (π.χ. η Γαλλία ενώ και η ίδια θα ήθελε να είναι πιο ισχυρή έναντι των ΗΠΑ μέσω μιας γαλλογερμανικής σύμπραξης, από την άλλη δεν θα ήθελε να προσφέρει στη Γερμανία ένα «κανάλι» ανάπτυξης της στρατιωτικής της ικανότητας), προσπαθούν να προλάβουν εξελίξεις που θα χειραφετούν τους Γερμανούς και τους Γάλλους ιμπεριαλιστές έναντι της δικής τους σαφούς ηγεμονικής θέσης, στα πλαίσια της Δυτικής Συμμαχίας.
Επίλογος
Το έχουμε ξαναγράψει και θα το τονίσουμε και με αυτή την ευκαιρία: η Ρωσία ήδη απαντάει και θα κλιμακώσει την απάντησή της σ’ αυτές τις κινήσεις. Ήδη έχει παρατάξει επιπλέον 100 χιλιάδες στρατιώτες κατά μήκος των δυτικών της συνόρων, χωρισμένων σε τρεις μεραρχίες, ο θύλακας του Καλίνινγκραντ εξοπλίζεται σαν αστακός, όπως και όλες οι μονάδες του δυτικού τμήματος της Ρωσίας, με μεταφορά των πιο σύγχρονων αρμάτων μάχης, στοιχείων πυροβολικού και οπλικών συστημάτων (αντιβαλλιστικών πυραύλων κλπ).
Έχοντας παραλείψει πολλές δευτερεύουσες πλευρές και γεγονότα, έχουμε ωστόσο την πεποίθηση πως καταφέραμε σ’ ένα σημαντικό βαθμό να καταδείξουμε τη σοβαρότητα και επικινδυνότητα της κατάστασης. Και αυτό έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία, διότι η ένταση και οι κίνδυνοι που αναπτύσσονται στην περιοχή, που περιλαμβάνει και τη χώρα και τον λαό μας, δεν λένε να ταράξουν την αφασία που επικρατεί στην πλειοψηφία των εγχώριων ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων και της αριστεράς. Η πλατιά αποκάλυψη του τι συμβαίνει και η προσπάθεια να συνδυαστεί η κατανόηση αυτών των σοβαρών εξελίξεων με την πάλη για την ανάπτυξη αντιπολεμικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος, δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά όρος ύπαρξης για τους λαούς.
Τ.Σ.
1 Το Ατλαντικό Συμβούλιο είναι μια δεξαμενή σκέψης που αναλύει και κάνει προτάσεις προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ επί μας σειράς θεμάτων όσον αφορά την «πολιτική ασφάλειας».
