Ήταν μόλις 14 χρονών. Ο Μπερκίν Ελβάν, στις 16 του περασμένου Ιουνίου, βγήκε από το σπίτι του για να αγοράσει ψωμί, όταν τον βρήκε δακρυγόνο οπλοβομβίδα που εκτόξευσε, σημαδεύοντας ανθρώπινα σώματα, κάποιος τούρκος αστυνομικός. Εκείνες τις μέρες μαίνονταν οι διαδηλώσεις που πυροδότησε η απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν να καταστρέψει το πάρκο Γκεζί και η αστυνομία χρησιμοποιούσε εκτεταμένα όλα τα φονικά της όπλα, από τις αύρες και τα οχήματα εκτόξευσης νερού έως δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες που εκτοξεύονταν στα κεφάλια των διαδηλωτών.
Την Τρίτη 13 Μαρτίου του 2014, μετά από 269 ημέρες μάχης με το θάνατο, ο 15χρονος πια Μπερκίν άφησε την τελευταία του πνοή στο κρεβάτι του νοσοκομείου όπου νοσηλευόταν, έχοντας μείνει σκελετός (16 μόλις κιλά από τα 45 που ήταν όταν τον βρήκε το δολοφονικό δακρυγόνο των δυνάμεων καταστολής). Ένα κύμα οργής εξαπλώθηκε σ’ όλη την Τουρκία. Με την είδηση του θανάτου του πραγματοποιήθηκε διαδήλωση από χιλιάδες, κυρίως νέους, φοιτητές, ενώ άρχισε να μαζεύεται πολύς κόσμος έξω από το νοσοκομείο όπου πέθανε. Η τούρκικη αστυνομία προσπάθησε να διαλύσει με απροκάλυπτη βία και τις δύο αυτές διαδηλώσεις-συγκεντρώσεις, προσπαθώντας να καταστείλει αυτό το νέο κύμα οργής στη γέννησή του. Μάταια όμως. Την άλλη μέρα, σε 53 μεγάλες πόλεις της τούρκικης επικράτειας δύο εκατομμύρια άνθρωποι διαδήλωσαν. Η εργατική συνοικία όπου ζούσε ο, αλεβίτης στο δόγμα, Μπερκίν κατακλύστηκε από εκατοντάδες χιλιάδες λαού και νεολαίας, ενώ και οι οργανώσεις της Αριστεράς στη γειτονική χώρα κυμάτιζαν τις σημαίες τους, συνοδεύοντας αγωνιστικά τον μικρό Μπερκίν στο τελευταίο του ταξίδι.
Στη χώρα μας ξύπνησαν μνήμες Αλέξη Γρηγορόπουλου. Ο 15χρονος Μπερκίν βρέθηκε δίπλα στον επίσης 15χρονο Αλέξη, να περπατάει μαζί του σ’ ένα νοερό ταξίδι που μιλά για την αδικία, την εκμετάλλευση, την καταπίεση που στοιχειώνουν τις ζωές των λαών. Αλλά ένα ταξίδι που μιλά επίσης για τον βαθύ ανθρωπισμό του αγώνα, τη νεότητα του να παλεύεις για το δίκιο. Ένα ταξίδι που μιλά για τους κοινούς εχθρούς των δύο παιδιών, των δύο λαών: την ιμπεριαλιστική εξάρτηση και καταπίεση, τον πόλεμο και το φασισμό. Και έτσι ένας γόνιμος αέρας αλληλεγγύης απλώθηκε μεταξύ των λαών, από τις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Η εκ νέου πυροδότηση του κοινωνικού ηφαιστείου
Ο Μπερκίν με το θάνατό του ξανάφερε στην επιφάνεια όλες εκείνες τις εκρηκτικές αντιθέσεις που συνθέτουν το τούρκικο κοινωνικό και πολιτικό μωσαϊκό. Και οι οποίες παραμένουν απόλυτα ενεργές, παρά τις προσπάθειες του τούρκικου κατεστημένου την τελευταία δεκαετία, μέσω του Ερντογάν. Προσπάθειες που χαρακτηρίζονταν από μερικά βασικά αλληλένδετα μεταξύ τους στοιχεία. Επέκτασης των βάσεων της κοινωνικής του στήριξης προς τα μεσαία κοινωνικά στρώματα, που αναδύθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά στις μεγάλες τουρκικές πόλεις (Ιστανμπούλ, Άγκυρα, Σμύρνη κ.λπ.) μέσω και της προώθησης κάποιων επιφανειακών δημοκρατικοφανών εκσυγχρονισμών. Επαναπροσδιορισμό της τακτικής σε σχέση με το Κουρδικό, όπου επιχειρήθηκε μέσω της χρησιμοποίησης και του Οτσαλάν να πάψει ο ένοπλος αγώνας των Κούρδων με αντάλλαγμα τη χαλάρωση του αστυνομοκρατούμενου και περιοριστικού πλαισίου κάτω από το οποίο ζουν τα εκατομύρια των κούρδικων πληθυσμών στην Ανατολία.
Αυτά είχαν σαν φόντο από τη μια την καπιταλιστική «ανάπτυξη» που είχε πριν απ’ όλα την ιμπεριαλιστική σφραγίδα και η οποία βασίστηκε (βασίζεται) στην πιο άγρια (τύπου, θα μπορούσαμε να πούμε, «πρωταρχικής συσσώρευσης») εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού και ειδικά των νέων που κατά εκατοντάδες χιλιάδες έχουν σωρευτεί για αναζήτηση εργασίας σε πόλεις όπως η Ιστανμπούλ. Από την άλλη, συνδυάζονταν με τις «αιρετικές» κινήσεις στην εξωτερική πολιτική. Να θυμίσουμε την άρνηση της τουρικής αστικής τάξης να επιτρέψει στις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τη βάση του Ιντσιρλίκ για την εισβολή στο Ιράκ το 2003. Ή τον προσανατολισμό που προσωποποιήθηκε στο όνομα του Νταβούτογλου και ο οποίος προέβαλε την Τουρκία σαν τη νέα προστάτιδα δύναμη των απανταχού μουσουλμάνων και στη βάση του οποίου υπήρξε η εμπλοκή στις σχέσεις που είχαν οικοδομηθεί -ελέω ΗΠΑ- με το Ισραήλ.
Ο θάνατος του Μπερκίν ξανάφερε στην επιφάνεια λοιπόν τη βαθιά αντίθεση μεταξύ των εργαζόμενων τάξεων της τούρικης κοινωνίας για την ανελέητη εκμετάλλευση που αυτές υφίστανται χάριν μιας «ανάπτυξης» από την οποία ωφελούνται μηδαμινά. Έφερε στην επιφάνεια –για μια ακόμη φορά- τις συνθήκες ανελευθερίας και αστυνομοκρατίας που υφίστανται ευρύτερα τα λαϊκά στρώματα, αλλά και ειδικότερα εθνότητες όπως οι Κούρδοι και θρησκευτικές ομάδες όπως οι αλεβίτες, από το καλυμμένο με τον κοινοβουλευτικό μανδύα τούρκικο φασιστικό καθεστώς.
Ιμπεριαλιστικές «ευαισθησίες»
Την ίδια στιγμή είναι φανερό πως αστικές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις προσπαθούν να εκμεταλλευτούν και αυτές τις κινητοποιήσεις για να αποσταθεροποιήσουν το AKP και τον Ερντογάν. Προφανής είναι η προσπάθεια των κεμαλιστών να χρησιμοποιήσουν τις διαδηλώσεις προς όφελός τους και για να κερδίσουν πόντους τόσο γενικά όσο και ειδικά όσον αφορά τις δημοτικές εκλογές που θα διεξαχθούν στην Τουρκία στις 30 Μαρτίου. Πολύ περισσότερο είναι φανερή η προσπάθεια των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τις εξελίξεις για να στριμώξουν παραπέρα τον Ερντογάν. Αλλιώς πώς να εξηγήσεις την όψιμη ευαισθησία της «Ουάσιγκτον Ποστ» που αφιερώνει δύο ολόκληρες σελίδες της στον Μπερκίν, όταν δεν έχει αφιερώσει, π.χ., ούτε μονόστηλο για τα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά που πεθαίνουν στο Ιράκ από λευχαιμία λόγω των «έξυπνων βομβών» του θείου Σαμ.
Έτσι κι αλλιώς, στην Τουρκία βρισκόταν σε εξέλιξη η διαδικασία αποδόμησης- στριμώγματος του Ερντογάν από πλευράς ΗΠΑ, στην οποία βασικό ρόλο έπαιζε και παίζει ο άλλοτε συνοδοιπόρος (αν και όχι ακριβώς2) του Ερντογάν, Γκιουλέν, που ζει στις ΗΠΑ, διαδικασία στην οποία βοηθούν δευτερευόντως και οι κεμαλικοί. Αυτή η διαδικασία στριμώγματός του γινόταν και γίνεται μέσω των συνεχών «αποκαλύψεων» για διαφθορά, ενώ στην ίδια κατεύθυνση λειτουργούν και οι τελευταίες προσπάθειες απαλλαγής από τις κατηγορίες αξιωματούχων του στρατού που φέρονταν μπλεγμένοι στην υπόθεση «Εργκενεκόν». Επίδικο, κατά τη γνώμη μας, είναι η επαναφορά της τούρκικης εξωτερικής πολιτικής στις «σταθερές» μιας προηγούμενης περιόδου. Όταν συμβαίνουν αυτά που συμβαίνουν (Ουκρανία κύρια αλλά και Συρία κ.λπ.), οι ΗΠΑ απαιτούν την με κάθε τρόπο επανασύσταση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ και γενικότερα την πλήρη ευθυγράμμιση της τούρκικης αστικής τάξης με τις αμερικανικές ιμπεριαλιστικές προτεραιότητες και με ό,τι αυτές υπαγορεύουν. Τίποτε πιο φυσικό λοιπόν να προβάλλεται η οργή του τούρκικου λαού από τα άφωνα σε άλλες περιπτώσεις αμερικανικά ΜΜΕ, να εγκαλείται ο Ερντογάν για επαναφορά στη «νομιμότητα», να γίνεται προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν οι λαϊκές και νεολαιίστικες διαδηλώσεις για ξένα προς το λαό συμφέροντα.
Αντί επιλόγου
Αυτό όμως δεν μπορεί να αναιρέσει σε καμιά περίπτωση τον λαϊκό, και στη βάση υπαρκτών προβλημάτων, χαρακτήρα των διαδηλώσεων για το θάνατο του Μπερκίν. Ούτε, πολύ περισσότερο, να ειδωθούν αυτές είτε σαν ιμπεριαλιστικό κατασκεύασμα είτε σαν μια ενδοαστική διαμάχη μεταξύ AKP-κεμαλιστών. Το ότι στην εποχή μας λαϊκές κινητοποιήσεις, στη βάση των συσχετισμών και του επιπέδου ανάπτυξης της Αριστεράς και του επαναστατικού κινήματος, υπάρχει ισχυρό ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν ή να κεφαλαιοποιηθούν πολιτικά από ρεφορμιστικές, αστικές ή και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις το έχουμε επισημάνει εδώ και αρκετό καιρό και σε ανύποπτο –για άλλους- χρόνο. Αυτό όμως δεν σημαίνει, δεν μπορεί να σημαίνει την αναχώρηση από το πεδίο της ταξικής πάλης, αλλά τον πολλαπλασιασμό των προσπαθειών ώστε οι επαναστατικές οργανώσεις να αναβαθμίσουν την επιρροή τους σε τέτοια λαϊκά ξεσπάσματα, ώστε να επηρεάσουν πιο αποτελεσματικά τον προσανατολισμό τους. Οι οργανώσεις της τούρκικης επαναστατικής Αριστεράς, με τη συμμετοχή τους στις διαδηλώσεις που τιμούν τον αδικοχαμένο Μπερκίν, δείχνουν το σωστό δρόμο, υποδεικνύουν τη σωστή στάση που πρέπει να κρατιέται σε ανάλογες περιπτώσεις.
Ανακοίνωση για τη δολοφονία εξέδωσε και το ΚΚΕ(μ-λ), το οποίο συμμετείχε με μπλοκ στη διαδήλωση που διοργανώθηκε την Πέμπτη 13/3 προς την τουρκική πρεσβεία. Η διαδήλωση «κόπηκε» στο ύψος των λουλουδάδικων στο Σύνταγμα, από τα ΜΑΤ που προχώρησαν σε ρίψη χημικών.
Υποσημειώσεις
Σύνθημα στη συγκέντρωση έξω από το νοσοκομείο όπου ξεψύχησε ο Ελβάν Μπερκίν.
Ο Γκιουλέν ήταν ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του πολιτικού ισλάμ που προωθούν οι ΗΠΑ, ενώ ο Ερντογάν στο ξεκίνημά του ήταν στις παρυφές του «ριζοσπαστικού» και «λαϊκού» ισλάμ.
του Τάσου Σαπουνά
