Εν μέσω θέρους και καθώς κλείνουν δυο χρόνια από το δημοψήφισμα του 2015 ξεκίνησε μια συζήτηση –που πυροδοτήθηκε εν μέρει από τη συνέντευξη Βαρουφάκη στον ΣΚΑΪ- για το ζήτημα του παράλληλου νομίσματος ή του παράλληλου συστήματος πληρωμών ακριβέστερα. Το πώς θα λειτουργούσε ένα τέτοιο σύστημα «εναλλακτικής αντιμετώπισης της πίεσης των δανειστών» μας το περιγράφει ο ίδιος ο Βαρουφάκης:
«Έστω ληξιπρόθεσμη οφειλή του Δημοσίου προς την Εταιρεία Α΄ ύψους €200.000 η οποία χρωστά €50.000 στην Εταιρεία Β΄ και μισθό ύψους €2.000 στον Υπάλληλο Κώστα. Παράλληλα, η Εταιρεία Β΄ χρωστά πάνω από €48.000 στην Εφορία και €2.000 στην Υπάλληλο Άννα η οποία, με τη σειρά της, χρωστά €800 στον φίλο της τον Γιώργο που, και αυτός, έχει να πληρώσει φόρους άνω των €800 στο κράτος. Αν κάθε ΑΦΜ αποκτήσει κι έναν χρεωστικό λογαριασμό και αποδοθεί στον φορολογούμενο ένα PIN με το οποίο θα μπορεί να μεταφέρει όποιο ποσό θέλει σε όποιον άλλον ΑΦΜ θέλει, προκύπτει η εξής δυνατότητα: Το Δημόσιο εγγράφει πίστωση €200.000 (απλά δακτυλογραφώντας το νούμερο αυτό) στον ΑΦΜ της Εταιρείας Α΄. Η Α΄ τώρα μπορεί να χρησιμοποιήσει το PIN της για να μεταφέρει €50.000 στον ΑΦΜ της Εταιρείας Β΄ και €2.000 στον ΑΦΜ του Κώστα. Περαιτέρω, η Εταιρεία Β΄ μεταφέρει €48.000 πίσω στην Εφορία και €2.000 στην Άννα, η οποία με τη σειρά της χρησιμοποιεί το PIN της για να μεταφέρει €800 στον φίλο της τον Γιώργο, ο οποίος με τη σειρά του κι αυτός αποπληρώνει κάποιους από τους φόρους που χρωστά! Έστω, τώρα, ότι η ΕΚΤ και η τρόικα κλείνουν τις τράπεζες. Πολύ εύκολα, το σύστημα αυτό, ιδίως με τη δυνατότητα οι μεταφορές αυτές να γίνονται μέσω εφαρμογών κινητών τηλεφώνων ή και πλαστικών καρτών, βοηθά να διευκολύνει τις συναλλαγές και να κρατήσει την αγορά ζωντανή υπό συνθήκες έκτακτης ανάγκης. Π.χ. συντάξεις και μισθοί θα μπορούσαν, μερικώς, να κατατίθενται στους λογαριασμούς του TAXISnet, από όπου οι ιδιώτες θα μπορούσαν να πληρώνουν αλλήλους. Στο βαθμό που όλοι, και τα σουπερμάρκετ, έχουν να πληρώνουν φόρους, όλοι θα δέχονταν (ιδίως σε περίοδο χαμηλής ρευστότητας μετρητών) αυτές τις πληρωμές. Ένα τέτοιο σύστημα θα ήταν καλό και πρέπον να το έχει κάθε χώρα της ευρωζώνης, ανεξάρτητα από την κρίση και τις συγκρούσεις με την τρόικα. Για την Ελλάδα θα ήταν, και είναι, μοναδικό εργαλείο άμυνας για να μείνουμε στην ευρωζώνη βιώσιμα».
Το σχέδιο για «παράλληλο σύστημα πληρωμών» αποτελούσε το βασικό –άλλα όχι το μόνο- «συστατικό» του περίφημου plan Χ, του εναλλακτικού σχεδίου αντιμετώπισης της κρίσης. Που, αν πιστέψουμε όσα είπε γι’ αυτό ο αμερικάνος οικονομολόγος Γκαλμπρέιθ, θα περιελάμβανε και μέτρα έκτακτης ανάγκης και όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο. Ας δούμε τι δήλωσε –πάλι στον ΣΚΑΪ- για τον δεύτερο «πυλώνα» του σχεδίου του o Bαρουφάκης: «Έκρινα λοιπόν ότι αν κάναμε αυτό που είχαμε αποφασίσει ως διαπραγματευτική ομάδα, ούτε καν να προχωρήσουμε στην αναδιάρθρωση των ομολόγων, αλλά να ανακοινώσουμε την αναδιάρθρωση αυτών των ομολόγων (σ.σ. πρόκειται για τα ελληνικά ομόλογα, ύψους 27 δισ. ευρώ, που είχε στην κατοχή της η ΕΚΤ) και ότι θα βάλουμε μπροστά το παράλληλο σύστημα πληρωμών, θεωρώ ότι εκείνη τη στιγμή, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, πριν από το δημοψήφισμα, θα υπήρχε η συζήτηση μεταξύ Μέρκελ και Ντράγκι, που περιμέναμε». Και συνεχίζει απαντώντας στις ερωτήσεις του Παπαχελά: «Εάν μια κεντρική τράπεζα έρθει να σου κλείσει τις τράπεζες… έχεις κάθε δικαίωμα, έχεις υποχρέωση να απαντήσεις σε αυτό, σ’ αυτήν την απίστευτη επιθετική κίνηση, λέγοντας ότι, κοίταξε να δεις, εσύ μου έκλεισες τις τράπεζες, εγώ δεν μπορώ όμως να αποπληρώσω τα ομόλογα τα οποία σου χρωστώ, είναι ελληνικού δικαίου, θα κάνω μία αναδιάρθρωση αυτών των ομολόγων, δεν θα τα κουρέψω 55¨35».
Η πραγματική αξιολόγηση
Στην ουσία το περίφημο εναλλακτικό σχέδιο του Βαρουφάκη περιείχε δύο στοιχεία: Ένα σύστημα διαδοχικής και αμοιβαίας μεταφοράς εσωτερικού χρέους από ιδιώτες σε δημόσιο-τράπεζες με χρήση ηλεκτρονικού χρήματος ή καλύτερα ηλεκτρονικών εγγραφών και, δεύτερο, την ανακοίνωση (!) κουρέματος των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που ήταν στη διάθεση της ΕΚΤ.
Όσον αφορά το πρώτο, το ηλεκτρονικό σύστημα πληρωμής ή «ηλεκτρονικό χρήμα» είναι ένα εργαλείο που μελετούν οι αστοί οικονομολόγοι (μεταξύ αυτών και ο Βαρουφάκης) σε πειραματική μορφή τόσο για ομαλές καταστάσεις όσο και σε καταστάσεις «έκτακτης ανάγκης». Είναι αλήθεια ότι ένα παρόμοιο σύστημα πληρωμών (ξεκίνησε με τη μορφή δελτίου στους δημόσιους υπαλλήλους) εφαρμόστηκε και στη χρεοκοπημένη πολιτεία της Καλιφόρνιας από τον Σβαρτσενέγκερ. Οι ομοιότητες βέβαια με την πρόταση του Βαρουφάκη σταματάνε… εδώ.
Η Ελλάδα δεν είναι πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, αλλά ένα «οικόπεδο» που διεκδικείται και χρησιμοποιείται στην ενδοϊμπεριαλιστική σύγκρουση. Άγρια τόσο στο εσωτερικό της όσο και όταν αυτή ξεσπά στο λαό του «οικοπέδου».
Είναι φανερό ότι ακόμα και σε μια τέτοια περίπτωση -αν είχε εφαρμοστεί το «σχέδιο»- το πρόβλημα της ρευστότητας, για να μείνουμε μόνο στο καθαρά οικονομικό πεδίο, δεν θα είχε αντιμετωπιστεί.
Χαρακτηριστικά εξάλλου ο ίδιος ο Βαρουφάκης απορρίπτει την προσφυγή στους Ρώσους ως τη «λιγότερο ρεαλιστική» (η τεξανή καταγωγή τής θεωρίας εξηγεί ίσως μια προκατάληψη απέναντι σε τέτοιες λύσεις). Ο ίδιος δίνει την εξήγηση ότι σε αυτή την περίπτωση η ΕΚΤ θα μπορούσε να δεσμεύσει άμεσα και στη βάση των απαιτήσεών της έναντι του ελληνικού χρέους μια αύξηση πληρωμών από μεριάς των Ρώσων προς το ελληνικό δημόσιο. Ο ίδιος πάλι «δίνει» ως πληροφορία πως ανάλογη κίνηση των Κινέζων –που τη θεωρεί «διαφορετική περίπτωση»- μπλοκαρίστηκε ύστερα από ένα τηλεφώνημα «του Βερολίνου προς το Πεκίνο».
Συνεπώς απομένει ο εκβιασμός προς την ΕΚΤ ότι θα χάσει τα κέρδη που απολαμβάνει από τα ελληνικά ομόλογα. Μόνο και μόνο από την ανακοίνωση κουρέματος. Και αυτό θα αρκούσε ώστε να παραιτηθεί η ηγεσία της από την πολιτική της πιστωτικής ασφυξίας που εγκαινιάστηκε με τα capital controls και να πιεστεί η Μέρκελ μέσω της πανικοβλημένης ηγεσίας της ΕΚΤ να κάνει τις παραχωρήσεις της. Έτσι απλά.
Αν λοιπόν ο Λαφαζάνης θα έκανε τη θερινή έφοδο στα αποθέματα χρυσού του ελληνικού κράτους, ο Βαρουφάκης θα επιχειρούσε να εκβιάσει τους ευρωπαίους ιμπεριαλιστές μέσα στην καρδιά του συστήματος! Στην τράπεζά «τους».
Στο απλό ερώτημα αν η ΕΚΤ –είπαμε να μείνουμε αυστηρά μόνο στο χρηματοπιστωτικό πεδίο, «αγνοώντας» πλήθος άλλων μέσων πίεσης που διαθέτουν οι ιμπεριαλιστές- θυσίαζε αυτά τα κέρδη και δεν παραιτούνταν από την πολιτική της χρηματοπιστωτικής ασφυξίας, τι θα έκανε ο Βαρουφάκης και οι εμπνεύσεις του;
Εκτός και αν υπολόγιζε σε μια «υιοθεσία» της λύσης του όχι μόνο από την ελληνική κυβέρνηση αλλά φυσικά από «ανώτερους κύκλους» εκτός ΕΕ. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε το πέρασμα από την πολιτική της πίεσης προς την ΕΕ σε αποφάσεις γενικευμένης ρήξης, που στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν ευνοούσαν ούτε τους Αμερικάνους ούτε κανέναν άλλον εμπλεκόμενο.
Οπότε ο Βαρουφάκης –όπως το δηλώνει στη συνέντευξη- αποχώρησε πικραμένος από μια κυβέρνηση που ποτέ δεν κατάλαβε «ότι ήρθε από το Τέξας» (κυριολεκτικά έτσι το εκφράζει) για να μας δώσει τα φώτα του.
