Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή διοργάνωσε στις 19 Νοέμβρη ημερίδα με θέμα “Δημοσιονομική Προσαρμογή: Πόσο δίκαιη είναι η κατανομή των βαρών;”, με ομιλητές πανεπιστημιακούς που το στελεχώνουν. Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν επιβεβαίωσαν και …μαθηματικά την πραγματικότητα που όλοι γνωρίζουμε: Οτι στην κρίση οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι.
Ενδεικτικά κάποιοι …αμείλικτοι αριθμοί: Το 2009 το 20% των πλουσιότερων πολιτών είχαν εισοδήματα 5 φορές μεγαλύτερα από το 20% των φτωχότερων, ενώ σήμερα έχουν 7,5 φορές μεγαλύτερα. Το 19% του πληθυσμού ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας το 2009, ενώ σήμερα ζει το 28,9%. Οι σημερινοί φτωχοί είναι κατά 56% φτωχότεροι από τους φτωχούς του 2009. 600.000 άτομα λιγότερα από το 2009 αμείβονται με μισθό πάνω από 1.000€. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανέργων είναι άνεργοι για πάνω από 12 μήνες και μόνο το 15% παίρνει επίδομα ανεργίας. Το 2008 ο συνολικός φόρος στα ποτά ήταν το 44% της λιανικής τιμής, στη βενζίνη το 47% και στα τσιγάρα το 73%. Σήμερα, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 62%, 59% και 84%. Οι έμμεσοι φόροι είναι το μεγαλύτερο έσοδο του κράτους, το οποίο εισπράττει από τη φορολογία εταιρειών 1,5 δισ. το χρόνο, από φόρους περιουσίας 3 δισ., από φόρους πετρελαιοειδών 6 δισ., από φόρο εισοδήματος 8 δισ. και από ΦΠΑ 16 δισ.
Πώς διαμορφώθηκε, επομένως, η …νέα ελληνική κοινωνία της κρίσης; Είναι σαφές ότι ένα κύριο χαρακτηριστικό είναι η φτωχοποίηση πολύ μεγάλων κομματιών του λαού, τα οποία δεν ανήκαν αναγκαστικά στην ίδια κοινωνική τάξη.
Η εργατική τάξη και οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα έχουν δεχτεί απανωτά χτυπήματα εδώ και δεκαετίες. Η πολιτική των παγωμένων μισθών ή των αυξήσεων κάτω από τον πληθωρισμό, των απολύσεων και της φορομπηξίας δεν τους είναι καινούρια. Αντίστοιχα και στο δημόσιο, όπου, ωστόσο, κάποιο σταθερό επίπεδο εισοδήματος ήταν πάνω-κάτω κατοχυρωμένο, ενώ ο φόβος της απόλυσης ήταν άγνωστος. Η κρίση έφερε τα πάνω κάτω, προχωρώντας πολύ πέρα από την κατοχύρωση των αντιλαϊκών πολιτικών που ήδη ίσχυαν στην πράξη. Μειώσεις μισθών, κόψιμο επιδομάτων και απολύσεις χτύπησαν όλους τους μισθωτούς, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ενώ και οι συνταξιούχοι είδαν τις συντάξεις τους να μειώνονται και τα δώρα τους να κόβονται.
Το κομμάτι των μικρομεσαίων ελεύθερων επαγγελματιών μπήκε επίσης στο στόχαστρο, όχι μόνο λόγω της γενικής μείωσης του τζίρου λόγω ανέχειας, αλλά και εξαιτίας των πολύ μεγαλύτερων φόρων που κλήθηκαν να πληρώσουν.
Σε όλα αυτά, πρέπει να συνυπολογίσουμε τη συνολικότερη φοροληστρική πολιτική, με τα χαράτσια και το φόρο στο πετρέλαιο θέρμανσης, η οποία έπληξε τεράστια κομμάτια του πληθυσμού, δεδομένου και του υψηλού ποσοστού ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα.
Οσοι, λοιπόν, ήταν ήδη φτωχοί, έγιναν ακόμη φτωχότεροι και σε αυτούς προστέθηκαν και πολλοί άλλοι, καινούριοι και άμαθοι σε τέτοια φτώχεια, που έχασαν τη γη κάτω από τα πόδια τους σχεδόν …εν μία νυκτί. Τι έγινε, ωστόσο, με τα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας; Χτυπήθηκαν, έμειναν αλώβητα ή βγήκαν κερδισμένα;
Η αναλογία που λέει ότι οι πλούσιοι είναι πλέον 7,5 φορές πλουσιότεροι από τους φτωχούς (από 5 φορές που ήταν) λέει πολλά και τίποτα. Το 20% των πλουσιότερων που μετριέται είναι μεγάλο κι έχει μεγάλες αποκλίσεις στο εισόδημα όσων περιλαμβάνονται σε αυτό. Θα ήταν πιο ενδιαφέρον να βλέπαμε το πλουσιότερο 5% σε σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία. Ωστόσο, είναι σαφές ότι όταν κάποιοι φτωχαίνουν, κάποιοι πλουτίζουν!
Αυτό δε σημαίνει ότι η μεγαλοαστική τάξη της χώρας δεν έχει τα προβλήματά της με την κρίση. Χάνει την εσωτερική αγορά, είναι πιο ευάλωτη στους ανταγωνιστές της (εντός και εκτός συνόρων) και δυσκολεύεται να διεκδικήσει μερίδιο σε μια οικονομία που έχει στοιχεία ύφεσης που θυμίζουν καιρό πολέμου. Τα κλεισίματα μεγάλων επιχειρήσεων αυτό το πρόβλημα αναδεικνύουν.
Οι μεγάλες διαφορές, ωστόσο, σε σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία είναι δύο: Η πρώτη είναι ότι μπορεί η επιχείρηση να κλείνει και να πτωχεύει, όμως οι μεγαλομέτοχοί της έχουν προ πολλού εξασφαλίσει μια ζωή χαρισάμενη μέχρι τα δισέγγονά τους. Οι (πρώην) υπάλληλοί τους, όμως, μπορεί και να πεθάνουν από την πείνα!
Η δεύτερη είναι ότι δεν είναι όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις σε τέτοια κατάσταση. Είναι αρκετές αυτές που όχι μόνο δεν πτωχεύουν, αλλά αυξάνουν τα κέρδη τους. Πώς; Μα εφαρμόζοντας τις μνημονιακές πολιτικές κατά γράμμα! Με απολύσεις, με μειώσεις μισθών, με απλήρωτη εργασία και εντατικοποίηση, με την ευνοϊκή φορολογία, ακόμα και με ευνοϊκή μεταχείριση από τις τράπεζες, όταν, μάλιστα, υποτίθεται ότι η αγορά έχει στεγνώσει από ρευστό και οι τράπεζες δε δανείζουν ούτε …στη μάνα τους!
Και, φυσικά, οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις, ακόμα και μεταξύ κολοσσών, γίνονται πάντα με όρους κυριαρχίας του ενός μέρους πάνω στο άλλο. Οπότε ο ισχυρός μπορεί να αγοράσει τον ανταγωνιστή του που ζορίζεται για ένα κομμάτι ψωμί και να βρεθεί ξαφνικά με μια επιχείρηση πολύ μεγαλύτερων δυνατοτήτων. Το παράδειγμα της αγοράς των καταστημάτων της Τράπεζας Κύπρου από την Πειραιώς είναι χαρακτηριστικό.
Αν, λοιπόν, είναι σαφής η πλευρά που λέει ότι δεν πονάει όλους το ίδιο η ανεργία, το χαράτσι, το κόψιμο της σύνταξης, η τιμή του πετρελαίου, είναι ακόμα πιο σαφής η άλλη πλευρά που λέει ότι η εξαθλίωση των πολλών φουσκώνει τις τσέπες των λίγων.
Οι οποίοι λίγοι, έχουν τον τρόπο και τα μέσα να μεταφέρουν τον πλούτο από τους πολλούς προς τις τσέπες τους. Και σ” ένα δεύτερο επίπεδο, οι (επίσης λίγοι) ιμπεριαλιστές έχουν τον τρόπο και τα μέσα να μεταφέρουν τον πλούτο από τις εξαρτημένες χώρες στις μητροπόλεις τους.
Η κρίση δεν είναι η ίδια για όλους. Εχει σαφώς προσδιορισμένα ταξικά χαρακτηριστικά και, επομένως, με ταξικά κριτήρια πρέπει να κρίνονται και οι λύσεις που προτείνονται για έξοδο από αυτήν. Αλλη έξοδο ονειρεύεται το κεφάλαιο, άλλη ο εργαζόμενος. Για άλλη παλεύει τώρα, μέσα στην κρίση, το κεφάλαιο, για άλλη ο εργαζόμενος. Δεν πρόκειται για εθνικό ζήτημα, ούτε, πολύ περισσότερο, για ευρωπαϊκό ή ακόμα και διεθνές. Στο έδαφος της κρίσης διεξάγεται μια ταξική αναμέτρηση, η έκβαση της οποίας θα καθορίσει τη ζωή μας για τα χρόνια που θά “ρθουν.
