Τριάντα πέσος αύξηση. Από 800 σε 830, το κόστος για μια μετακίνηση στις ώρες αιχμής στο μετρό του Σαντιάγο. Δηλαδή τέσσερα λεπτά του ευρώ παραπάνω. Ήταν όμως αρκετά για να τινάξουν το καπάκι της χύτρας! Η ανακοίνωση έγινε κυριακάτικα, στις 13 Οκτωβρίου, για να ισχύσει από Δευτέρα. Την επόμενη και την μεθεπόμενη, ομάδες νεαρών, κυρίως μαθητών, ανταποκρινόμενες σε διαδικτυακά καλέσματα, πηδούσαν τις περιστρεφόμενες μπάρες στις εισόδους και καλούσαν τον κόσμο να μην πληρώσει. Οι επιθετικές και απαξιωτικές δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών μεγάλωσαν την αγανάκτηση. Το παράδειγμα των νεαρών όσο περνούσαν οι ώρες, άρχισαν να το ακολουθούν και οι μεγαλύτερης ηλικίας επιβάτες. Οι συρμοί του μετρό της χιλιανής πρωτεύουσας, που μετακινούν καθημερινά περισσότερους από δυόμιση εκατομμύρια σε συνολικό μήκος 140 χιλιομέτρων, μετέφεραν το μήνυμα της ανυπακοής σε όλες τις κατευθύνσεις. Η κυβέρνηση έστειλε την αστυνομία, η οποία ως συνήθως επιτέθηκε με την χαρακτηριστική βαναυσότητα που την διακρίνει, ρίχνοντας λάδι στην φωτιά. Το πρώτο αίμα σοβάρεψε τα πράγματα. Η απόφαση της διοίκησης του μετρό το μεσημέρι της Παρασκευής 18 Οκτωβρίου να κλείσει τις πόρτες και για τις έξι γραμμές λειτούργησε σαν καταλύτης. Η ανυπακοή από τα υπόγεια του μετρό, μετατράπηκε σε οργή και ανέβηκε στους δρόμους της πρωτεύουσας. Η εξέγερση είχε αρχίσει.
Το μεσημέρι του Σαββάτου ένα κάλεσμα στην πλατεία Ιταλίας λειτούργησε σαν μαγνήτης για χιλιάδες κατοίκους του Σαντιάγο. Το κάλεσμα άρχισε να εξαπλώνεται στις φτωχογειτονιές και σαν φωτιά μεταφέρθηκε και σε καμιά δεκαριά και παραπάνω αστικά κέντρα της χώρας. Ήταν ένα συγκλονιστικό Σαββατοκύριακο! Λα Σερένα, Κοκίμπο, Ρανκάγουα Κονσεψιόν, Αντοφαγάστα, Τεμούκο και Βαλπαραΐσο ξεσηκώθηκαν, λες και περίμεναν απλά ένα νεύμα. Τα νέα για τους πρώτους νεκρούς και τραυματίες μεγάλωσαν την οργή. Σούπερ-μάρκετ, γραφεία μεγάλων εταιριών και ο εμβληματικός πύργος της εταιρίας ηλεκτρισμού παραδόθηκαν στις φλόγες. Ο Πινιέρα πανικόβλητος κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έδωσε εντολή να βγει ο στρατός στους δρόμους και γάβγισε λέγοντας πως η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο! Παράλληλα, κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, ανακοίνωσε το πάγωμα της αύξησης στα εισιτήρια και υποσχέθηκε έκτακτες παροχές στους συνταξιούχους. Περίμενε πως η εμφάνιση του στρατού, για πρώτη φορά μετά την αλλαγή φρουράς του 1990, θα ξυπνούσε τους παλιούς φόβους στους Χιλιανούς. Έγινε ακριβώς το αντίθετο! Η βία και οι δολοφονίες δυνάμωσαν την αποφασιστικότητα των μαζών. Η είσοδος στο προσκήνιο με απεργίες των λιμενεργατών και άλλων κλάδων στις μεταφορές, η γενική απεργία και η τεράστια συγκέντρωση του ενός και πλέον εκατομμυρίου στο κέντρο του Σαντιάγο τον στρίμωξαν στα σχοινιά. Οδηγήθηκε στο να αντικαταστήσει όλη την κυβέρνησή του, να ζητήσει συγγνώμη και να το παίξει μεταμελημένος για την κοινωνική πολιτική που εφάρμοσε, να τάξει και άλλες παροχές και να άρει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Παρά την εξασθένιση της αρχικής ορμής της λαϊκής εξέγερσης, οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις με τους καραμπινιέρους συνεχίζονταν, όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, στις 31 Οκτωβρίου. Η νέα κυβέρνηση αναγκάστηκε σε μια ταπεινωτική απόφαση για τη φιλόδοξη ελίτ της χώρας. Να ανακοινώσει τη ματαίωση των διεθνών συνόδων της APEC και για το Κλίμα που ήταν προγραμματισμένες να γίνουν στη Χιλή τους επόμενους μήνες, ενώ ο Πινιέρα εξαντλεί τις πολιτικές κινήσεις του με στόχο να σώσει το τομάρι του. Έτσι ή αλλιώς, όμως, η Χιλή μπήκε σε μια νέα ιστορική περίοδο και πολλά πράγματα από εδώ και πέρα δεν θα είναι ίδια.
Στην πραγματικότητα όλα όσα συνέβησαν αυτές τις συγκλονιστικές ημέρες του Οκτώβρη δεν ήταν παρά οι αφορμές για να εκφραστεί η κοινωνική οργή που μαζευόταν όλα αυτά τα χρόνια της φαινομενικής σταθερότητας, της άνισης καπιταλιστικής ανάπτυξης και της κολοβής δημοκρατίας. Η Χιλή μπορεί να άφησε πίσω της στα 1990 τυπικά την στρατιωτικό-φασιστική δικτατορία, αλλά ούτε με τα όργανα της, τους θεσμούς και τους νόμους της ξεμπέρδεψε, ούτε από τις οικονομικές και τις αντί-κοινωνικές πολιτικές που τα “παιδιά του Σικάγο” σχεδίασαν, ξέφυγε. Τη δικτατορία Πινοτσέτ διαδέχτηκε μια “δημοκρατική” δικτατορία της ολιγαρχίας και των πολυεθνικών, η οποία προχώρησε παραπέρα στον δρόμο των ιδιωτικοποιήσεων, της σκληρής εκμετάλλευσης των εργαζόμενων, των μηδενικών κοινωνικών παροχών και επενδύσεων και της συστηματικής αρπαγής του κοινωνικού και εθνικού πλούτου προς όφελος μιας μικρής μειοψηφίας. Η Χιλή πρωταγωνιστεί μόνιμα στη λίστα εκείνων των κοινωνικών σχηματισμών διεθνώς με την πιο άνιση κατανομή του πλούτου, γεγονός που σημαίνει μεγάλη κοινωνική πόλωση, ισχυρούς κοινωνικούς αποκλεισμούς για την πλειοψηφία και βαθιές ταξικές αντιθέσεις. Μια ιδιαίτερη πλευρά σε αυτούς τους συστηματικούς διαχωρισμούς είναι η πολύχρονη πολιτική καταπίεσης σε βάρος των ιθαγενών Μαπούτσε στα νότια της χώρας και η λεηλασία της γης και των φυσικών πόρων στις περιοχές που κατοικούν από αιώνες. Όλη αυτή την περίοδο της μετά-δικτατορίας, ακόμη και στα χρόνια που κυβέρνησαν οι σοσιαλδημοκράτες, πλήθος λαϊκών, ιθαγενικών αλλά προπαντός νεανικών κινητοποιήσεων με επίκεντρο τα προβλήματα της εκπαίδευσης, προετοίμαζαν αυτή την πανεθνικών διαστάσεων εξέγερση.
Όπως και αλλού, όμως, η λαϊκή δυναμική, δίχως μια ισχυρή ραχοκοκαλιά όπως θα ήταν η καθοριστική παρουσία της εργατικής τάξης, ακέφαλη πολιτικά και οργανωτικά, δεν μπορεί παρά να συναντήσει τα όριά της. Πολύ περισσότερο που στην πολυδιασπαμένη χιλιανή αριστερά, όπως και αλλού στον κόσμο, συνεχίζουν να κυριαρχούν είτε ο συμβιβασμός είτε η ανεπάρκεια για πιο σοβαρές πολιτικές πρωτοβουλίες. Το επίσημο ΚΚ έσπευσε στα γρήγορα να μεταφέρει την συζήτηση σε θεσμικό επίπεδο, όπως δήλωσε ο επικεφαλής του, ενώ άλλες δυνάμεις που θα μπορούσαν να παίξουν έναν διαφορετικό ρόλο συνεχίζουν να στριφογυρνούν γύρω από την λεγόμενη συνταγματική επανίδρυση. Παρ” όλα αυτά, η Χιλιανή εξέγερση που ακόμη εξελίσσεται θα δώσει εφόδια και διδάγματα στον λαό και στους πρωτοπόρους αγωνιστές, θα παραδειγματίσει και τους υπόλοιπους λαούς της Λατινικής Αμερικής και θα επηρεάσει σημαντικά την τροχιά που θα πάρουν οι εξελίξεις στη χώρα. Η διεθνής αλληλεγγύη στη ματωμένη και ηρωική Χιλή πρέπει να συνεχίζει να εκφράζεται και να ενισχυθεί!
Δ.Π.
