Ανασκοπώντας την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ντόπια ολιγαρχία του πλούτου, θα λέγαμε ότι, παρά τις προσπάθειες που κάνει να «σταθεί» ως οικονομικό παράρτημα ευρωπαϊκών και αμερικανικών μονοπωλίων, τα όρια κίνησής της είναι δεδομένα. Ηγείται -πάντα στο πλαίσιο της πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής εξάρτησής της από τη Δύση- ενός κοινωνικού σχηματισμού «μέσου βαθμού καπιταλιστικής ανάπτυξης». Το συμπέρασμα αυτό δεν είναι τωρινό. Ήδη από το 1934 το επαναστατικό ΚΚΕ είχε κάνει αυτόν τον προσδιορισμό. Και είχε ξεχωρίσει (μωρο)φιλοδοξίες από πραγματικές δυνατότητες. Στις δεκαετίες που πέρασαν, παρά τις διεθνείς μεταβολές, το βασικό αυτό χαρακτηριστικό δεν άλλαξε. Σήμερα, με όχημα τις «καλές της υπηρεσίες» στα δυτικά αφεντικά, ευελπιστεί σε μια «δανεική-δοτή-λαθραία αναβάθμιση». Το ερώτημα είναι, φυσικά, σε σχέση με ποιον ή με ποιους.
Το σταυροδρόμι τα 3 ηπείρων και των 5 θαλασσών, όπως αρέσκεται να αυτοπροσδιορίζει τον χώρο «κυριαρχίας» της, έχει αποκτήσει και άλλους μνηστήρες. Πρώτα και κύρια την τουρκική άρχουσα τάξη με την οποία έχει από το παρελθόν «ανοιχτούς λογαριασμούς». Οι αντιθέσεις είναι βαθιές και αγεφύρωτες, ανεξάρτητα από υφέσεις και εντάσεις. Η κύρια πλευρά αυτής της σχέσης είναι ο ανταγωνισμός. Μια επικίνδυνη συνθήκη που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον πόλεμο. Άλλωστε, έχουν υπάρξει αρκετά θερμά επεισόδια τις τελευταίες δεκαετίες. Με πιο σημαντική την πολιτικοστρατιωτική ήττα του 1974 στη Κύπρο. Τα αποτελέσματά της παραμένουν σήμερα στο ακέραιο. Οι φιλοδοξίες της γείτονος για διεκδίκηση ρόλου περιφερειακής δύναμης στην περιοχή, αλλά και οι προσπάθειες γεωπολιτικής αναβάθμισης των «από εδώ», με βάση την τοποθέτησή τους στην «αμερικανική πλευρά της ιστορίας», προσκρούουν στη θέληση των υπερατλαντικών αφεντικών: καμία αναβάθμιση κανενός, για να μπορούν οι ίδιοι να έχουν τον καθοριστικό ρόλο. Το «παιχνίδι» παίζεται, επομένως, (και προς ώρας) στα …«σημεία»!
Στις μέρες μας, τα «Σύμφωνα φιλίας και καλής γειτονίας» εναλλάσσονται με λεονταρισμούς και απειλές, ένθεν κακείθεν. Τα βασικά ζητήματα είναι γνωστά: οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, εύρος εναέριου χώρου, Κυπριακό, μειονότητα της δυτικής Θράκης αλλά και εκείνης στην Τουρκία, στρατιωτικό καθεστώς νησιών ανατολικού Αιγαίου, προσφυγικό-μεταναστευτικό. Πρόσφατα και μετά το «ναυάγιο» του EastMed από τους Αμερικάνους, προστέθηκαν η μετατροπή της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας σε τζαμιά, η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, η πρόθεση ανακήρυξης ενός τεράστιου θαλάσσιου πάρκου στο Αιγαίο από ελληνικής πλευράς, αλλά και η έκδοση navtex για νέες έρευνες υδρογονανθράκων από τουρκικής. Ενώ παραμένει το «αγκάθι» του τουρκολιβυκού μνημονίου. Δεν τα λες και λίγα όλα αυτά. Η ελληνική πλευρά προκρίνει -για το «μοναδικό» θέμα που δέχεται να συζητηθεί- διεθνή διαδικασία, ενώ η τουρκική -σε μια πλειάδα ζητημάτων που θέτει- διμερή.
Δίπλα σ’ αυτό το κύριο μέτωπο, σοβαρές τριβές (επαν)εμφανίζονται με την Αλβανία (η υπόθεση Μπελέρη είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου) αλλά και εσχάτως με τη Βόρεια Μακεδονία. Η ντόπια άρχουσα τάξη δείχνει να διακατέχεται από το «σύνδρομο της περικύκλωσης»! Που, επειδή δεν έχει τη δυνατότητα να «δείξει» τους πραγματικούς κινούντες τα νήματα Αμερικάνους, Ρώσους, Κινέζους κι Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές, βλέπει παντού «τουρκικό δάκτυλο». Η χώρα από «παράγοντας σταθερότητας, ευημερίας και ανάπτυξης», συσσωρεύει προβλήματα που αγγίζουν την ίδια την υπόσταση της ντόπιας ελίτ. Για να μη μιλήσουμε για το οικονομικό «ύψος» αυτής και του κράτους της, που έχουν μπροστά τους έναν Γολγοθά δεκαετιών πρωτογενών πλεονασμάτων και αποπληρωμής δανείων, τόκων και τοκοχρεολυσίων. Με το πραγματικό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος να είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο, ως ποσοστό του ΑΕΠ και όχι μόνο!
Παρά ταύτα, το πλουτοκρατικό κατεστημένο συνεχίζει να αναπαράγεται, να αντλεί πολιτική και ταξική ισχύ από το «ανήκομεν εις την Δύσιν», να διευρύνει την ασπόνδυλη ευελιξία του και να …φορτώνει τον λογαριασμό στον λαό μας. Παρά τις «σφαλιάρες» των μνημονίων, το ότι δεν διαθέτει «εγχώριο» τραπεζικό σύστημα και το γεγονός ότι το παραδοσιακό εφοπλιστικό κεφάλαιο εναλλάσσει σημαίες ευκαιρίας, συνεχίζει να διαλύει κάθε παραγωγική δυνατότητα αυτού του τόπου σε πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, ενώ ξεπουλά τα «ασημικά» και θεωρεί «βιώσιμη ανάπτυξη» να μεγεθύνει διαρκώς τις υπηρεσίες. Δεν το λες και σοβαρό έρμα αυτό. Εστίαση, τουρισμός και εμπόριο τείνουν να γίνουν η νέα …«μεγάλη ιδέα». Ανεμομαζώματα-ανεμοσκορπίσματα που δεν μπορούν να σταθούν κατ’ ελάχιστο στη φάση προετοιμασίας του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου που έχει εισέλθει η ανθρωπότητα. Ωστόσο, «έχει ο θεός». Τα διαβατήρια στην τσέπη, ο πλούτος αυτής της χώρας ξεπουλημένος για το μπαξίσι και ενέχυρο, το χρήμα στην Ελβετία και σε φορολογικούς παραδείσους και η πατριδοκαπηλία στο απόγειό της…
Στον αντίποδα βρίσκονται οι αγωνίες ενός ολόκληρου λαού. Των εργατών που βλέπουν τα φουγάρα να σβήνουν και τα όποια εργοστάσια να μένουν κουφάρια ή να υπολειτουργούν. Των φτωχών αγροτών, κτηνοτρόφων και ψαράδων που αγωνίζονται για την επιβίωση. Της νεολαίας που είναι άνεργη, μεταναστεύει ή επιβιώνει με το όποιο πορτοφόλι των γονιών και το χαρτζιλίκι του μισθού και του μεροκάματου φτώχειας. Των μικρών και μεσαίων στρωμάτων που συμπιέζει το μεγάλο κεφάλαιο προς τα κάτω, σπάζοντας όλα τα παλιά κοινωνικά συμβόλαια. Εκατομμύρια κόσμου που αναγκάζονται να ζήσουν μια χαμοζωή μειωμένων προσδοκιών και, όσο κι αν δεν το συνειδητοποιούν πλέρια, φυτοζωούν μέσα σε συνθήκες βαθιάς υπανάπτυξης που δεν έχει κόκκο αλήθειας έτσι όπως μοστράρεται από όλα τα μέσα του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος. Και όμως! Είναι οι ίδιοι που κάνουν όνειρα, που παλεύουν σε προσωπικό και πολλοί σε κοινωνικό-μαζικό επίπεδο για την «αλλαγή». Όχι αυτήν που έταξαν και τάζουν αστοί και ρεφορμιστές πολιτικοί απατεώνες, αλλά εκείνη που δικαιούνται, θέλουν και μπορούν να κατακτήσουν.
Η σχέση τακτικού-στρατηγικού στόχου έχει έρθει στο προσκήνιο και στη χώρα μας. Μπορεί η ταξική πάλη να συνεχίζεται αδιάλειπτα και να παράγει αποτελέσματα και συσχετισμούς. Ουσιαστικούς κι όχι εκλογικούς. Το βλέπουμε μέσα στην κίνηση των μαζών που δεν έπαψαν ποτέ να κινούνται. Να αγωνίζονται για τη βελτίωση της θέσης τους, μέσα και πριν την ανατροπή του καπιταλισμού. Φτάνει, όμως, μόνο αυτό; Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν πρωτοπόρα στοιχεία και φορείς που δεν αρκούνται απλά και μόνο στην παρατήρηση και τη συμμετοχή. Που βλέπουν πέρα από τα όρια του σύγχρονου κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και κοινωνίας. Που θέλουν να συμβάλουν, να πρωτοστατήσουν, να πρωταγωνιστήσουν, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη, στην ανατροπή αυτής της σαπίλας. Είναι τιμή για τους κομμουνιστές αυτή η ανιδιοτελής πολύπλευρη προσφορά. Οι κόποι και οι θυσίες. Το έχουν κιόλας προσπαθήσει σε μια σειρά χώρες, με αποτελέσματα που πρέπει να συγκριθούν με κριτήριο, ποιο άλλο, την ίδια την εποχή τους και όχι τα …άλματα στο μέλλον. Και είναι δυνατοί όσοι, παρά την οπισθοχώρηση και την ήττα, συνεχίζουν, στρατευμένοι στην υπόθεση της επανάστασης! Ο εργατολαϊκός χαρακτήρας της αλλαγής στη χώρα μας προκύπτει από την εξέλιξη των χαρακτηριστικών της ελληνικής κοινωνίας. Από τη λύση τόσο της κύριας (λαός-ιμπεριαλισμός) όσο και της βασικής (εργασία-κεφάλαιο) αντίθεσης στη χώρα μας. Όπως σε όλες τις προηγούμενες «εφόδους στον ουρανό», έτσι και στις μελλοντικές, οι κοινωνικές συμμαχίες θα παίξουν σπουδαίο ρόλο. Πρέπει να «χτίζονται» από σήμερα.
Θα πει κανείς, στη φάση που βρίσκεται το παγκόσμιο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα, μήπως είναι «απογείωση» ένας τέτοιος προβληματισμός; Η Ιστορία έχει δώσει και σ’ αυτό απαντήσεις. Η προσέγγιση του στρατηγικού στόχου δεν μπορεί να περιμένει το «αυθόρμητο», ούτε την εξέλιξη μόνης της πάλης των τάξεων. Αλλιώς θα περίμεναν οι κομμουνιστές να «πέσει από μόνο του» -σαν ώριμο φρούτο- το σύστημα της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης. Επομένως, η επανάσταση ως οργανωμένη κίνηση ένοπλων μαζών, πρέπει να «χτίζεται» με τη σειρά της από σήμερα και όχι να αφήνεται για …εκείνη την ώρα. Όσο κι αν δεν είναι ζήτημα της άμεσης σημερινής ημερήσιας διάταξης, η διαπαιδαγώγηση για την επαναστατική προοπτική οφείλει να συνδυάζεται με τους αγώνες των ημερών μας για καλύτερη ζωή. Δεν υπάρχει πιο αποτελεσματικός αγώνας από αυτόν που αναδεικνύει τον στρατηγικό στόχο!
Εν τούτοις, στα θέματα τακτικής είναι που σήμερα παρουσιάζονται και οι μεγαλύτερες αποκλίσεις μεταξύ όσων δυνάμεων αναφέρονται στο Κίνημα, την Αριστερά και την προοπτική της Κοινωνικής Απελευθέρωσης. Κυρίως είναι ζητήματα εμπεδωμένων αντιλήψεων αντιμετώπισης των πραγμάτων και όχι μεμονωμένων αιτημάτων. Αυτά έπονται. Στο σημείο αυτό είναι που το ΚΚΕ(μ-λ) δίνει ιδιαίτερη έμφαση, ασκώντας κριτική σε λαθεμένες απόψεις που κατά βάση προέρχονται από λαθεμένες αντιλήψεις. Δεν πρόκειται για μια συζήτηση που αφορά μόνο τις όποιες «πρωτοπορίες». Είναι μάχιμα θέματα που ζητούν απάντηση σε ενεστώτα χρόνο και που μπορούν να καθορίσουν αυτήν ή εκείνη την εξέλιξη των πραγμάτων. Με αυτή την έννοια, δεν είναι καθόλου δευτερεύοντα που θα μπορούσε κάποιος, ενδεχόμενα, να παραβλέψει. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο εστιάζεται η αδυναμία όλων των δυνάμεων της Αριστεράς να εμπνεύσουν και να συστρατεύσουν κόσμο που, κατά τα άλλα, επιδεικνύει διάθεση να παλέψει. Του θέτουν λαθεμένα προαπαιτούμενα και προϋποθέσεις! Που, αν δεν τα ενστερνιστεί, ίσως και να μη «πρέπει» να «στηριχθεί». Συνεπώς, το ζήτημα ξεφεύγει από τα όρια απλά και μόνο των οργανωμένων προσπαθειών (οργανώσεων και κομμάτων) και αφορά κατ’ εξοχήν τις πλατιές λαϊκές μάζες.
Θα τελείωνα την παρέμβασή μου αυτή με το εξής: όσο κι αν χρειάζεται να αξιολογούμε την πολιτική της άρχουσας τάξης με κριτήριο τις επιπτώσεις της πάνω στον λαό μας και τους λαούς της περιοχής, σπουδαιότερο είναι να «παράγουμε» πολιτική που θα μας φέρνει πιο κοντά στην εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα και τη νεολαία. Στις αγωνίες και τα δικά τους άγχη «ποντάρουμε», που είναι και δικά μας. Σ’ αυτά θέλουμε να ανοίξουμε διεξόδους και να λειτουργήσουμε όχι ως εκπρόσωποι, αντικαταστάτες ή υποκαταστάτες, αλλά ως συμβάλλοντες και συνδημιουργοί νικηφόρων αποτελεσμάτων!
Σπύρος Παπακωνσταντίνου
Οργάνωση Αθήνας
