Ιδεολογική και πολιτική απλοϊκότητα
Ο Λαφαζάνης διέψευσε αυτό που έγραψε η Καθημερινή ότι «εισβολή» στο Νομισματοκοπείο και έκδοση εθνικού νομίσματος περιλαμβάνονταν στο Plan B που είχαν επεξεργαστεί στελέχη της Αριστερής Πλατφόρμας. Ακόμα και χωρίς… έφοδο όμως, είχε διατυπωθεί η πρόταση που θα δρομολογούσε την κινηματική «στάση πληρωμών». Στην τοποθέτηση του σε ξενοδοχείο της πρωτεύουσας στη συγκέντρωση των στελεχών της Αριστερής Πλατφόρμας ο Παναγιώτης Λαφαζάνης παρουσίασε τη δική του πρόταση για να πάει η χώρα σε εθνικό νόμισμα: «παίρνοντας 22 δις ευρώ από την Τράπεζα της Ελλάδος, με τα οποία θα πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις και στο μεσοδιάστημα να χρησιμοποιήσουμε τον χρόνο για να τυπώσουμε δικό μας νόμισμα».
Δεν ξέρω αλλά ίσως μετά από τέτοιες τοποθετήσεις θα πρέπει να εντάξουμε στη γνωστή ρήση του Ζαχαριάδη «οι κομμουνιστές δεν παίζουν με τα όπλα» και τη φράση «και με τα μεταφορικώς εννοούμενα όπλα». Δεν παίζουν με τα όπλα γενικώς…
Πάντως απ ότι δείχνουν τα πράγματα, Λαφαζάνης και Λαπαβίτσας συντονίζουν τις κινήσεις τους εν όψει της ψήφισης της δουλικής και βάρβαρης νέας συμφωνίας με τους δανειστές -(παύλα)- ιμπεριαλιστές. Δεν μπαίνει αυτή η «παύλα» τυχαία ή χάριν συνήθειας. Για την άποψη που εκτίθεται εδώ, η χώρα και ο λαός δεν έχει να κάνει απλά μόνο με «δανειστές», απλά και μόνο με «δάνεια» και «χρέη». Κόντρα στον κυρίαρχο δόγμα -γιατί πια η αυταπάτη έχει πάρει τα χαρακτηριστικά δόγματος- της συριζαίικης και αντάρσυας αριστεράς το πρόβλημα της χώρας και του λαού δεν βρίσκεται απλά στα δάνεια, στην νομισματική σχέση, στο «χρέος», αλλά είναι ευρύτερο και βαθύτερο. Άρα και οι λύσεις ακριβώς γι” αυτό το λόγο δεν είναι απλά γρήγορες λύσεις του σήμερα που θα ενταχθούν σε μία προοπτική μεταβατικών προγραμμάτων και ειρηνικής μετεξέλιξης της καπιταλιστικής βαρβαρότητας σε κάτι «άλλο».
Είναι σε κάποιους γνωστό πως όλα αυτοί οι διάττοντες αστέρες που εμφανίστηκαν στο θολό στερέωμα της μνημονιακής εποχής και λόγω απουσίας ή αδυναμίας της αριστεράς να δώσει τις πραγματικές απαντήσεις επί πραγματικού εδάφους, δηλαδή στην ταξική πάλη, έχουν μια ακαδημαϊκή πορεία -συνήθως αγγλοσαξονικής ιθαγένειας- που τοποθετεί το νόμισμα (monetary) στο επίκεντρο των οικονομικών αναλύσεων. Ακόμα και οι τοποθετήσεις του Μηλιού -που πρόλαβε εγκαίρως να πηδήξει από τη γαλέρα- και οι αναλύσεις του έδιναν και δίνουν υπερβολική σημασία στη χρηματοπιστωτική μετάλλαξη της παγκόσμιας οικονομίας και το ρόλο του χρήματος. Όλοι τους εραστές των καπιταλιστικών ολοκληρώσεων, δεν αναγνωρίζουν τον ιμπεριαλισμό. Αλλά πέρα από τις ακαδημαϊκές αυταπάτες (που απλά όταν πάνε να εφαρμοστούν στην πράξη γίνονται από γραφικά ανεφάρμοστες έως επικίνδυνες) υφίστανται και οι αυταπάτες του κλασικού ρεφορμισμού της εποχής του Κάουτσκι και του Μπερνστάϊν για το κράτος, τις κυβερνήσεις και τις ευκολίες να απαντηθεί το ζήτημα του χρέους με ένα πρόγραμμα (πολύ αμφίβολο και αυτό) χειρισμών, «αιφνιδιασμών» και μέτρων που δεν…. τα είχε φανταστεί κανείς σε όλο τον ντουνιά. Αυτό είναι το ιδεολογικό σώμα της προτεινόμενης «εφόδου». Α, να μην ξεχάσω να βάλω και την… κινηματική στήριξη.
Το όπλο των ιμπεριαλιστών.
Ακούγεται προβοκατόρικο αλλά αυτή η αριστερή απάντηση στο χρέος μοιράζεται μια τεχνική λεπτομέρεια με τον ιμπεριαλισμό. Τόσο αυτό που προτείνει ο Λαπαβίτσας όσο και αυτό που προτείνει ο Λαφαζάνης (θα τα δούμε πιο κάτω) προϋποθέτουν -και ακούγεται ως λογικό αλλά καθόλου τόσο βραχύβιο όσο το φαντάζονται- μία μεταβατική περίοδο συνύπαρξης δύο νομισμάτων ευρώ-δραχμής. Εδώ κάπου έρχονται και τα περίφημα πια IOU. Που ακόμα και αν δεν τα ονομάσουν έτσι ας υποθέσουμε ότι θα είναι κάποιου είδους υποκατάστατα-υποσχετικές νομίσματος μέχρι την οριστική επάνοδο στη δραχμή. Βέβαια όλοι αυτοί παίρνουν όρκους θα… βιαστούν να περάσουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται στη δραχμή…
Πόσο όμως μεγάλη διαφορά (για να μην τους αδικούμε κιόλας) με τους ιμπεριαλιστές! Ο Σόιμπλε όταν χρησιμοποίησε, όχι μόνο απ ότι φαίνεται διαπραγματευτικά, την πρόταση –«όπλο» για την εισαγωγή IOU στις εσωτερικές πληρωμές της χώρας το έκανε με τέτοιο τρόπο που σκόρπισε ρίγη στα εγχώρια αστικά και κυβερνητικά επιτελεία και στα ανταγωνιστικά επιτελεία των άλλων ιμπεριαλιστών (Γαλλία, Ιταλία). Επέμενε δε να το θέτει ως προσωρινή λύση για το ζήτημα της χρηματοδότησης του δάνειου-γέφυρα στη βάση πάντα των σχεδιασμών και της ολοκληρωμένης εικόνας που μάλλον έχει για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Αυτή είναι η διαφορά του ιμπεριαλιστικού ρεαλισμού από τα ρεφορμιστικά –το λιγότερο- φληναφήματα. Μπορoύν οι ιμπεριαλιστές να χρησιμοποιούν ως όπλα τα οικονομικά εργαλεία που επιλέγουν ακριβώς γιατί στηρίζονται στην δύναμη των πραγματικών όπλων στις σχέσεις εξάρτησης μέσα στο πλέγμα εξουσίας. Γιατί, παρά τις αντιθέσεις τους, έχουν συγκεκριμένους στόχους και κατευθύνσεις, τους μηχανισμούς και τα μέσα επιβολής. Αυτά τα πολύ απλά πραγματάκια χρειάζεται σήμερα να ειπωθούν εκ νέου.
Η πρόταση Λαπαβίτσα για τη μετάβαση στη δραχμή
Στην συνέντευξη που έδωσε το Μάρτιο στο στο αριστερό αμερικανικό περιοδικό “Jacobin” αποκάλυψε το σχέδιο του για τη μετάβαση στη δραχμή . Τα βασικά στοιχεία αυτής της μετάβασης είναι στην πραγματικότητα… ένα: Έλεγχος σε Κεφάλαια και Τράπεζες.
«Στην πρώτη περίπτωση, της ρήξης. Εάν συμβεί, τότε αυτό που θα γίνει άμεσα θα είναι μία στάση πληρωμών στο χρέος. Εάν η Ελλάδα προβεί σε στάση πληρωμών του χρέους τότε θα ανοίξει αυτόματα και μία διαδικασία διαπραγμάτευσης για αναδιάρθρωση του χρέους». Ωστόσο τα πραγματικά προβλήματα θα είναι τα άμεσα και για την αντιμετώπιση τους «θα απαιτηθούν μία σειρά από άμεσες ενέργειες» σημειώνει ο κ. Λαπαβίτσας, και προσθέτει: «Γνωρίζουμε ποια είναι αυτά απ” την εμπειρία της Κύπρου, όπου η ίδια η ΕΕ τα επέβαλε. Ξέρουμε ότι η ΕΕ επιτρέπει την επιβολή ελέγχου στη διακίνηση Κεφαλαίων και επιβάλει και η ίδια. Έτσι η κυβέρνηση μας θα χρειαστεί να επιβάλει τέτοιους ελέγχους, όπως επίσης ελέγχους και στην τράπεζες. Εν ολίγοις, να κάνουμε ότι έκανε η ΕΕ στην υπόθεση της Κύπρου. Τώρα πόσο θα διαρκέσουν αυτοί οι έλεγχοι και ποιας μορφής θα είναι θα εξαρτηθεί απ” την πρόοδο. Σίγουρα θα διαρκέσουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Και βέβαια κάποιες μορφές ελέγχου στη διακίνηση Κεφαλαίων θα διατηρηθούν».
Θα εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα capital controls λαϊκής κατεύθυνσης! Ό,τι έκανε η ΕΕ απλά σε αντι-ΕΕ κατεύθυνση. «Αυτά είναι δύο άμεσα μέτρα που πρέπει να επιβληθούν τάχιστα» δηλώνει ο Λαπαβίτσας, έτσι ώστε να αφαιρεθεί κάθε δυνατότητα αμφισβήτησης. Υποθέτουμε πως με αυτό τον τρόπο θα αιφνιδιαστούν και οι «δανειστές» και θα… σαστίσουν. Να μην πούμε ότι θα παραλύσουν κιόλας. Όμως ούτε αυτό δείχνει να ενδιαφέρει τον οικονομολόγο. Αυτός είναι σταθερά προσηλωμένος στις εσωτερικές επιπτώσεις των μέτρων.
Δραχμοποίηση συμβολαίων, καταθέσεων, δανείων κ.ο.κ.
«Έπειτα θα είναι το θέμα του επαναπροσδιορισμού των πάντων στο νέο νόμισμα. Κάτι που θα εγείρει πολλά νομικά θέματα και ως εκ τούτου θα απαιτηθεί ένας στρατός δικηγόρων. Και αυτό καθώς ο ιδανικότερος τρόπος επαναπροσδιορισμού είναι κατά περίπτωση. Ο επαναπροσδιορισμός θα εξαρτηθεί απ” το νόμο βάσει του οποίου είχαν συναφθεί τα συμβόλαια. «Εάν τα συμβόλαια είναι σε ξένο Δίκαιο τότε θα είναι προβληματικά». Αυτά τα συμβόλαια, σύμφωνα με τον κ. Λαπαβίτσα «θα πρέπει να «παρκαριστούν» σε κάποιους ειδικούς λογαριασμούς και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στη διάρκεια του χρόνου.
Ύστερα από αυτά τα δύο βασικά βήματα θα ακολουθήσουν η επιβολή της εθνικοποίησης των τραπεζών και λαϊκού ελέγχου στις τράπεζες. Παράλληλα θα επιβληθούν στην πρώτη φάση δελτία στα τρόφιμα-καύσιμα για να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις.
Που στηρίζεται ο Λαπαβίτσας για την επιτυχία αυτών των λεπτών χειρισμών; «Η κατάσταση για την Ελλάδα σε ότι αφορά τα παραπάνω είναι πολύ καλύτερη απ” ότι το 2010 επειδή η χώρα έχει αντιμετωπίσει το μεγαλύτερο κομμάτι των ανισορροπιών. Έχει μεγαλύτερη δυνατότητα να διασφαλίσει εισαγωγές απ” ότι το 2010. Ακόμα και έτσι όμως, θα χρειαστεί ενεργή παρέμβαση σ” αυτές τις τρεις αγορές ώστε οι άνθρωποι που έχουν απόλυτη ανάγκη για φάρμακα και φαγητό να έχουν προτεραιότητα. Αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο όσο κάποιοι λένε. Δεν θα είναι μία ευχάριστη περίοδος όμως θα έχει αποτέλεσμα. Στο τέλος όλων, το κόστος για κάποιους μήνες δυσκολιών θα είναι μηδαμινό. Και εάν υπάρξει κάποιος σχεδιασμός τότε το κόστος θα είναι σημαντικά μειωμένο». Σε ελεύθερη απόδοση αυτό σημαίνει πως καλά που υπήρξαν τα μνημόνια και η δημοσιονομική προσαρμογή των δανειστών που αντιμετώπισαν δραστικά τις ανισορροπίες του ισοζυγίου ώστε να δημιουργηθούν οι υλικές προϋποθέσεις! Στο τέλος της συνέντευξης, αναγνωρίζει ένα εξωτερικό «προβληματάκι» όταν ερωτάται για τους ενεργειακούς πόρους που θα αναγκαστεί η κυβέρνηση της εξόδου από το ευρώ να βρει. Το απαντά απλά με την αναπροσαρμογή των ενεργειακών συμμαχιών τη στροφή στην Ρωσία, Βενεζουέλα, Κίνα κλπ.
Σε γενικές γραμμές δεν είναι μόνο η πρόταση Λαπαβίτσα αλλά το σύνολο των «αριστερών» προτάσεων εξόδου από το ευρώ (ΜΑΡΣ, ΑΡΑΣ, Βατικιώτης) που διαπνέονται με περισσότερο ή λιγότερο τεχνικές λεπτομέρειες από την ίδια κατεύθυνση: Όλη η εξουσία βρίσκεται στις τράπεζες και η κατάλυση της ή ο έλεγχος τους ανοίγει το δρόμο για την έξοδο από το ευρώ, την επάνοδο του εθνικού νομίσματος.
Η κατά Λαφαζάνη εφαρμογή του προγράμματος Λαπαβίτσα
Ο Λαφαζάνης και η Αριστερή Πλατφόρμα ανέλαβαν να απλοποιήσουν και να δείξουν με πιο άμεσο τρόπο πως υλοποιείται το «πρόγραμμα», ειδικά απαντώντας στο ερώτημα πού θα βρεθούν τα χρήματα να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις από την χρηματοπιστωτική ασφυξία που θα επιβάλλουν οι «δανειστές».
Αφήνουμε κατά μέρος το -υπαρκτό- ζήτημα αν αυτά τα 22 δις ευρώ διαθεσίμων υπάρχουν σε πραγματική μορφή χρήματος ή σε μορφή εγγυήσεων της ΕΚΤ, τι αντιστοιχία έχουν με αποθέματα χρυσού (μετά την είσοδο στην ευρωζώνη ράβδοι χρυσού -τι ποσότητα;- έχουν μεταφερθεί στο θησαυροφυλάκιο της) κλπ. Εμείς ας δεχτούμε τη θέση πως αυτά τα ποσά υπάρχουν σε χρηματική μορφή και αποφασίζει η ελληνική κυβέρνηση αγνοώντας τους ιμπεριαλιστές και το χρηματοπιστωτικό εμπάργκο τους να τα διαθέσει σε μισθούς και συντάξεις. Και μετά;
Πως θα αντιδράσουν αρχικά τα ντόπια στηρίγματα των ιμπεριαλιστών και ύστερα οι ίδιοι οι ιμπεριαλιστές με άμεσο τρόπο;Θα προχωρήσουν τάχιστα -εδώ παραμερίζονται οι ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις- σε κινήσεις αποσταθεροποίησης; Η πρώτη αυτονόητη κίνηση θα είναι να επιβάλλουν άμεσα την έξοδο από το ευρώ. Θα είναι επιτυχία του κινήματος; Πόσο οργανωμένος είναι ο λαός για να αντιμετωπίσει την κατάσταση που θα προκύψει εν μέσω πιέσεων, «εξεγέρσεων», και παρεμβάσεων των μηχανισμών της εξάρτησης αλλά και αντιδράσεων της ίδιας της μεγαλοαστικής τάξης; Πολύ περισσότερο όταν αρχίζουν να υλοποιούνται οι κατευθύνσεις άλλων στρατηγικών ενεργειακών επιλογών… Έχουν υπόψη τους -προφανώς την έχουν αλλά την αγνοούν- την υπόθεση του αστού Κώστα Καραμανλή, τους «κοριούς» και τις απόπειρες δολοφονίας;
Εδώ, κύριε Λαφαζάνη, δεν είναι να αποτάσσεσαι μετά βδελυγμίας την «έφοδο» για να φανείς πολιτισμένος στην Καθημερινή, εδώ θέλει «έφοδο» εξ ανάγκης και περιφρούρηση αυτής της εφόδου.
Δεν μπορεί να ευοδωθεί πραγματικά για το λαό η έξοδος από την ευρωζώνη αν δεν είναι μέρος μιας συνολικότερης πορείας κατάκτησης της ανεξαρτησίας (όχι μόνο από την ευρωζώνη αλλά και από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ) και σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Προφανώς και μια τέτοια προοπτική δεν είναι του παρόντος. Θα είναι αποτέλεσμα μια κορύφωσης της πάλης του λαού και δημιουργίας πραγματικών λαϊκών οργανώσεων, θέλει το κόμμα ή τα κόμματα και τα αντίστοιχα μέτωπα που θα αναλάβουν να ενώσουν τη θέληση της τάξης και των λαϊκών τάξεων γενικότερα, που βέβαια δεν θα ξεσπάσει από το πουθενά και θα αναζητήσει τον διεθνή και τοπικό της προσδιορισμό, τις εσωτερικές και εξωτερικές συμμαχίες που θα πραγματοποιήσει, τα στάδια ακόμα και τις υποχωρήσεις και τους ελιγμούς που θα θεωρηθούν αναγκαίοι. Με έναν λαό που θα έχει προετοιμαστεί μέσα από τις καθημερινές μάχης διεκδίκησης της ζωής του και δεν θα κάνει τη… μαγική μεταπήδηση από την ουρά των ΑΤΜ στην ουρά των δελτίων -όπως τον θέλουν τα περίφημα «προγράμματα»- και από εκεί στον λαϊκό έλεγχο των τραπεζών. Εύκολα πράγματα, από την μια ουρά περνάς στην… άλλη. Γιατί αυτός ο λαός -και κάθε λαός- έχει αποδείξει πως μπορεί να κάνει θαύματα όταν βρίσκεται πραγματικά στο προσκήνιο και είναι πρωταγωνιστής των εξελίξεων.
Η καταφανής ανοησία
Αποτελεί μέρος μιας άλλης διερώτησης πως έφτασε όλο αυτό το ανυπόστατο πολιτικά, ιδεολογικά αλλά και οικονομικά σώμα απόψεων και θέσεων να διαπνέει και να κυριαρχεί στη συνθηματολογία ενός μεγάλου μέρους της αριστεράς (το ΚΚΕ έχει το δικό του ρεφορμιστικό σώμα θέσεων).
Πρόκειται για μία διαστροφή σκέψης που η κατακλείδα της βρίσκεται στη υψηλή σύλληψη πως με τις μονομερείς ενέργειες θα επιβάλλουμε στους ιμπεριαλιστές να… μας επιβάλλουν την έξοδο από το ευρώ.
Προφανώς έχει να κάνει με την αδυναμία να προβληθεί και να οικοδομηθεί μια πραγματικά αριστερή κατεύθυνση στο κίνημα.
Σίγουρα όμως οι πρόσφατες βάρβαρες εξελίξεις που ίσως ένα μικρό τους κομμάτι έχουμε μέχρι τώρα δει θέτουν σε γερή δοκιμασία τους δρόμους των εύκολων και γρήγορων απαντήσεων. Και αποκαλύπτουν την ανοησία και τη «γύμνια» των σοφών που σχεδίαζαν το μέλλον στα πάνελ των εκδηλώσεων Όμως και σε αυτή την περίπτωση ισχύει πως «πριν την ελπίδα αυτό που πεθαίνει προτελευταίο είναι ίσως η ψευδαίσθηση».
Δ. Μάνος
