Ο τίτλος που προηγείται δεν είναι απλώς ένα σύνθημα, αλλά μία πολύ σημαντική -διαχρονικά- ιδεολογική θέση, που υπαγορεύει συγκεκριμένη πολιτική στάση με άμεσες πρακτικές προεκτάσεις και συνέπειες.
Αυτή η προκαταρκτική επισήμανση είναι απαραίτητη, καθώς ζούμε σε μια εποχή που όχι λίγες φορές μία σειρά από δυνάμεις, ενώ σ’ ένα γενικό θεωρητικό επίπεδο φαίνεται να συμφωνούν με την παραπάνω θέση, πολιτικά και πρακτικά δεν την υποστηρίζουν και -πράγμα που είναι πολύ χειρότερο- «διολισθαίνουν» στην ακριβώς αντίθετή της, δηλαδή στην αναζήτηση προστατών για τους λαούς και την εργατική τάξη. Φτάνουν, μάλιστα, στο σημείο αυτή την επιλογή προστάτη να την προβάλλουν και ως ελπιδοφόρα, επαναστατική επιλογή για τους λαούς και τους εργάτες.
Θεωρούμε ότι αυτή η εναγώνια (ακόμη και ασύνειδα;) αναζήτηση προστάτη, όπως αποτυπώνεται σε πολιτικές θέσεις και πρακτικές κινήσεις διάφορων δυνάμεων, είναι απόρροια: α) λανθασμένης ή ανεπαρκούς ανάλυσης της -πράγματι μεταβατικής και αντιφατικής- παγκόσμιας κατάστασης, β) συνακόλουθα της επίσης λανθασμένης εκτίμησης για τα χαρακτηριστικά και τον ρόλο που έχουν κάποιες χώρες, αλλά και γ) των ποικίλων πιέσεων που ασκεί η σε βάθος ήττα του εργατικού επαναστατικού κομμουνιστικού κινήματος και ο δυσμενής συσχετισμός σε βάρος των λαών. Αυτός ο τελευταίος παράγοντας λειτουργεί ως καταλύτης στους δύο προηγούμενους, καθώς σε πολλούς πολιτικούς χώρους επικρατούν απόψεις που το λιγότερο αμφιβάλλουν για τη δυνατότητα να υπάρξει στην εποχή μας νικηφόρα επανάσταση με μπροστάρη και καθοδηγητή την οργανωμένη σε «τάξη για τον εαυτό της» εργατική τάξη, που θα οικοδομήσει και τις απαραίτητες συμμαχίες για να πετύχει τον στόχο της. Αμφιβάλλουν, μ’ άλλα λόγια, για τη δυνατότητα μια εξαρτημένη χώρα να κερδίσει την Ανεξαρτησία της και να οικοδομήσει τον Σοσιαλισμό.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα λανθασμένης προσέγγισης της κατάστασης και -πιθανά- υποταγής στον δυσμενή συσχετισμό είναι η θέση αρκετών συλλογικοτήτων ότι από το 2014 και εξής οι λαοί του Ντονμπάς πραγματοποίησαν μία αντιφασιστική αντιιμπεριαλιστική και αντιολιγαρχική εξέγερση και εγκαθίδρυσαν Λαϊκή Δημοκρατία.
Αν οι λαοί του Ντονμπάς είχαν εγκαθιδρύσει Λαϊκή Δημοκρατία, για ποιον λόγο η περιοχή αυτή προσαρτήθηκε τόσο εύκολα στην (και από την) Ρωσία; Γιατί οι σε τόσο βαθμό «χειραφετημένοι» λαοί της πολύπαθης περιοχής δεν αντέδρασαν στην προσάρτηση; Κατανοούμε ότι η περιοχή του Ντονμπάς βρίσκεται σε μια πολύ «ευαίσθητη» θέση, μεταξύ «σφύρας και άκμονος». Ωστόσο, η αντίσταση, η απόκρουση της φασιστικής επίθεσης διαρκείας που δεχόταν για χρόνια αυτός ο λαός από το ουκρανικό κράτος με την καθοδήγηση των ΑμερικανοΝΑΤΟικών δικαιολογεί την απουσία αντίστασης -έστω- στην κατάληψη των εδαφών αυτών από τη Ρωσία;
Τι είδους Λαϊκή Δημοκρατία έχει εγκαθιδρυθεί, όταν η πολιτική ηγεσία της συναίνεσε να γίνει τμήμα και υποχείριο της καπιταλιστικής-ιμπεριαλιστικής Ρωσίας;
Εκτός, αν κάποιοι θεωρούν ότι η Ρωσία δεν είναι καπιταλιστική-ιμπεριαλιστική χώρα. Ή -πράγμα που είναι παρεμφερές- ότι το ρωσικό καθεστώς είναι καλύτερο από το φασιστικό καθεστώς του Κιέβου που ελέγχεται από τις ΗΠΑ και κατά συνέπεια είναι προτιμότερο οι λαοί του Ντονμπάς να προσαρτηθούν στη Ρωσία, που αντιπροσωπεύει το «μικρότερο κακό».
Μια τέτοια τοποθέτηση, κατά τη γνώμη μου, είναι εντελώς εσφαλμένη. Το βασικό ζήτημα-ερώτημα είναι ένα: η Ρωσία είναι καπιταλιστική-ιμπεριαλιστική χώρα; Ναι ή όχι;
Αν είναι τέτοια χώρα, που είναι, δεν είναι δυνατόν να διασφαλιστούν ούτε τα στοιχειώδη δικαιώματα των λαών της περιοχής του Ντονμπάς από μία χώρα στην οποία και οι υπόλοιποι λαοί της υποφέρουν από την πολιτική της άρχουσας τάξης. Γιατί, κάθε ιμπεριαλιστική αστική τάξη και κατά συνέπεια και η ρωσική ιμπεριαλιστική αστική τάξη τον μόνο που θέλει να «σώσει» είναι ο εαυτός της, αναπαράγοντας την κυριαρχία της και επιδιώκοντας την επέκτασή της. Πολλές φορές και σε βάρος των λαών και των ηγεσιών τους, που την αντιμετωπίζουν ως σωτήρα και που εναποθέτουν την επίλυση των προβλημάτων τους στην …αφιλόξενη ιμπεριαλιστική αγκαλιά της…
Σε τελική ανάλυση, πώς είναι δυνατόν να πραγματοποιήθηκε στο Ντονμπάς αντιιμπεριαλιστική και αντιολιγαρχική εξέγερση, τη στιγμή που οι ηγέτες της επιλέγουν για προστάτη μία καπιταλιστική-ιμπεριαλιστική χώρα που τη διαφεντεύουν οι εκεί ολιγάρχες;
Είναι βέβαιο ότι η νέα προστάτιδα δύναμη θα επιδιώκει να εκμεταλλεύεται το Ντονμπάς και τους λαούς του στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά σύμφωνα με την καπιταλιστική-ιμπεριαλιστική φύση της. Και σε τελική ανάλυση με ποια λογική οι λαοί του Ντονμπάς είναι πιο προστατευμένοι μετά την προσάρτηση των εδαφών τους από τη Ρωσία; Μήπως κινδυνεύουν λιγότερο από τους ΝΑΤΟϊκούς πυραύλους που χρησιμοποιεί ο ουκρανικός στρατός; Μήπως τα τακτικά πυρηνικά όπλα που απειλεί ότι θα χρησιμοποιήσει η Ρωσία και η ενδεχόμενη δυτική απάντηση θα αφήσει και αυτούς τους λαούς στο απυρόβλητο;
Ας προσεγγίσουμε και μια άλλη πτυχή του ζητήματος, που συνδέεται άρρηκτα με τα προηγούμενα.
Είναι ή δεν είναι πέρα για πέρα άδικος ο πόλεμος που διεξάγεται στην Ουκρανία; Καθήκον άμεσο και επιτακτικό, καθήκον ζωής για την εργατική τάξη και τους λαούς όλου του κόσμου και της ευρύτερης περιοχής δεν είναι η ανάπτυξη αντιπολεμικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος; Για εμάς, η απάντηση είναι ολοφάνερα καταφατική. Μόνον οι λαοί μπορούν να μπουν φραγμός στους επικίνδυνους πολέμους που διεξάγουν οι ιμπεριαλιστές. Πολύ περισσότερο αυτό ισχύει και στον άδικο πόλεμο που διεξάγεται στο ουκρανικό έδαφος και ο οποίος απειλεί τη ζωή ολόκληρου του πλανήτη.
Μ’ αυτά τα δεδομένα, η προσάρτηση των εδαφών του Ντονμπάς στη Ρωσία και η «αφωνία» των ηγετών της ονομαζόμενης «Λαϊκής Δημοκρατίας» του Ντονμπάς γι’ αυτήν διευκολύνει ή δυσχεραίνει τη συμβολή και αυτών των λαών στην οικοδόμηση αντιπολεμικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος; Η απάντηση εδώ είναι ότι την δυσχεραίνει.
Εκτός και αν υπονοείται ή και υποστηρίζεται ανοιχτά από κάποιες δυνάμεις ότι στον πόλεμο αυτό πρέπει να ηττηθούν οι ΑμερικανοΝΑΤΟικοί και να νικήσει η Ρωσία!
Υπάρχουν, άλλωστε, αρκετές δυνάμεις και στην ελληνική εξωκοινοβουλευτική Αριστερά που υποστηρίζουν αυτή τη θέση. Μια θέση εντελώς λανθασμένη κατά τη γνώμη μας. Γιατί; Γιατί δεν υπάρχουν καλοί και κακοί ιμπεριαλιστές. Η αποδυνάμωση ή η ήττα κάποιου ιμπεριαλιστή δεν μεταφράζεται σε ενδυνάμωση των λαών, αλλά σε ενίσχυση άλλου ιμπεριαλιστή, που θέλει να γίνει «Χαλίφης στη θέση του Χαλίφη».
Άλλωστε, για να κλείσουμε τη σύντομη αυτή πτυχή, είναι ξεκάθαρο ότι η τοποθέτηση στο πλευρό της μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης εναντίον της αντιπάλου της, όχι μόνο δεν συνιστά συμβολή στην ανάπτυξη αντιπολεμικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος, αλλά υπονομεύει μια τέτοια πάλη και ένα τέτοιο κίνημα!
Τόσο στην παλιότερη όσο και στην πιο πρόσφατη και σύγχρονη ιστορία υπάρχουν πολλά παραδείγματα δυνάμεων και αντίστοιχων λογικών που πρόβαλλαν ως ορθή την επιλογή προστάτη (ή την αντικατάστασή του από άλλον «καλύτερο»).
Από το ρεβιζιονιστικό ΚΚΕ που τις δεκαετίες ’60,’70, ’80 καλούσε την αστική τάξη της χώρας να εγκαταλείψει τους Δυτικούς και να επιλέξει ως πάτρωνες τους Ρώσους σοσιαλιμπεριαλιστές, έως τον Λαφαζάνη του ΣΥΡΙΖΑ που, σε εντελώς άλλες συνθήκες, πρότεινε ως αντιστάθμισμα των πιέσεων των Ευρωπαίων τη στροφή προς τη Ρωσία και τα ρούβλια του Πούτιν… Ή έως παράγοντες του κουρδικού κινήματος που επιδιώκουν την προστασία των ΗΠΑ, με εμφανή τα τραγικά αποτελέσματα αυτής της πολιτικής στην υπόθεση της ανεξαρτησίας του κουρδικού έθνους.
Μολονότι, οι τρεις προηγούμενες περιπτώσεις έχουν πολλές διαφορές, κοινό τους σημείο είναι η ασθένεια της «προστατίτιδας». Είναι μια «ασθένεια» αστικής προέλευσης και χαρακτήρα στο πλαίσιο του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος, που υπάρχει και αναπαράγεται στο έδαφος της εξάρτησης των μικρότερων χωρών στα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Αυτή η «ασθένεια» όμως, χτυπά και τις ρεβιζιονιστικές-ρεφορμιστικές προσεγγίσεις, που έχουν εμποτιστεί από την κυρίαρχη ιδεολογία και υποτάσσονται στον καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό μονόδρομο! Η αλλαγή προστάτη (είτε ως προπαγάνδα ενός κόμματος-πράκτορα των συμφερόντων μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης είτε ως ονείρωξη είτε ως εφαρμοσμένη πολιτική θέση και τακτική) μπορεί να συμφέρει μία αστική τάξη ή τμήματά της, αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει στόχο για την εργατική τάξη και τους λαούς. Αλλαγή προστάτη σημαίνει αλλαγή χρώματος στα δεσμά της εξάρτησης, τα οποία όχι απλώς παραμένουν αλλά ωραιοποιούνται. Όποια «βοήθεια» δώσει η ιμπεριαλιστική χώρα-προστάτης θα τη δώσει με πολλά ανταλλάγματα και το πρώτο και κυριότερο που θα επιβάλλει είναι η υποδούλωση της χώρας και του λαού που δήθεν βοηθά. Και αν αυτό δεν νοιάζει τους αστούς και τους ρεβιζιονιστές-ρεφορμιστές, που είναι στη φύση τους να επιλέγουν προστάτες, για τους επαναστάτες κομμουνιστές είναι κόκκινη γραμμή απαραβίαστη.
«Να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις». Αυτή είναι η καθοδηγητική αρχή που πρέπει να δεσπόζει σε κάθε επαναστατική, λαϊκοδημοκρατική, σοσιαλιστική προσπάθεια και σε όλη την πορεία οικοδόμησης όρων για να υλοποιηθεί μία τέτοια προοπτική.
Και η εργατική τάξη δεν έχει ανάγκη από προστάτες!
Η παραπάνω θέση είναι αυτονόητη γι’ αυτόν που θεωρεί ότι ιστορικό καθήκον της εργατικής τάξης είναι να συγκροτηθεί σε τάξη για τον εαυτό της και συμμαχώντας με τα καταπιεσμένα στρώματα της κοινωνίας να ανατρέψει την εξουσία της αστικής τάξης της χώρας και των ιμπεριαλιστών που τη στηρίζουν και να κατακτήσει την Ανεξαρτησία, η οποία για να διαφυλαχθεί έχει απόλυτη ανάγκη τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Μ’ αυτά τα δεδομένα, είναι απαραίτητη η χειραφέτηση της εργατικής τάξης όχι μόνο από την αστική τάξη της χώρας της και τους ιμπεριαλιστές-πάτρωνες αλλά και από κάθε άλλη χώρα ιμπεριαλιστική.
Η εργατική τάξη και ο λαός που θα συμμαχήσει μαζί της ή θα χειραφετηθεί και θα αντιπαλέψει κάθε αστική-ιμπεριαλιστική δύναμη και θα ανοίξει τον δικό της δρόμο ή απλώς δεν θα το κάνει.
Η έννοια της ιμπεριαλιστικής δύναμης-προστάτη, που δήθεν θα βοηθήσει την εργατική τάξη μιας χώρας να υλοποιήσει τους στόχους της, είναι έξω και ενάντια από το απελευθερωτικό όραμα της εργατικής τάξης, που απελευθερώνοντας την ίδια από τα δεσμά του καπιταλισμού-ιμπεριαλισμού απελευθερώνει και τα σύμμαχα κοινωνικά στρώματα.
Επανάσταση, Ανεξαρτησία, Σοσιαλισμός και προστάτες είναι έννοιες και διαδικασίες και προοπτικές αντίθετες και αντιφατικές.
Παναγιώτης Σαπουνάς
Οργάνωση Θεσσαλονίκης
