Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα βρίσκεται σήμερα μέσα σε μια ταλάντωση κρίσης μετά την κατάρρευση τριών αμερικάνικων περιφερειακών τραπεζών (Silicon Valley Bank, Silvergate Capital, Signature Bank) και την -στο παρά πέντε- διάσωση μιας άλλης, μεγαλύτερου μεγέθους (First Republic Bank) από τον… συνασπισμό των μεγαλύτερων αμερικάνικων τραπεζών. Η πρόσθεση στην περιδίνηση των «αιματηρών» διασώσεων μίας από τις μεγαλύτερες ελβετικές -και παγκόσμια!- τράπεζας (Credit Suisse) και η εξαγορά της με συνοπτικές διαδικασίες από τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας (UBS) με τη στήριξη του κράτους μόνο ανησυχίες και εκτεταμένο (προς το παρόν ελεγχόμενο;) πανικό προκαλεί και στις δύο ακτές του Ατλαντικού. Ενώ στην ταλάντωση εισέρχεται από το πρωί της Δευτέρας και ο… Ειρηνικός, με τα ασιατικά χρηματιστήρια να χάνουν δισεκατομμύρια δολαρίων και να καταβυθίζονται.
Οι κλυδωνισμοί αυτοί κάθε άλλο παρά μη αναμενόμενοι ήταν καθώς κρατικές ρυθμιστικές αρχές στις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις, διοικήσεις τραπεζών, οι ίδιες οι κυβερνήσεις ήταν στην πραγματικότητα ενήμερες για την κατάσταση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Της παγκόσμιας ρευστότητας, όπως λέγεται, και των ελλειμμάτων σε παραγωγικές επενδύσεις στη βάση της οικονομίας.
Η στροφή με την πολιτική των αυξημένων επιτοκίων -που επιχειρήθηκε και το 2018, αλλά γρήγορα μαζεύτηκε μετά τις πρώτες δραματικές συνέπειες που επέφερε- και η εγκατάλειψη της πολυετούς πολιτικής των μειωμένων και αρνητικών επιτοκίων πραγματοποιείται υποτίθεται για να προλάβει ακριβώς… αυτή την κατάρρευση. Με δεδομένους όμως όλους του όρους της κρίσης -όπως θα δούμε παρακάτω- αυτή η στροφή μετατρέπεται σε έναν νέο παράγοντα κρίσης και αποσταθεροποίησης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος!
Η ουσία του ζητήματος
Οι τράπεζες μπορεί να μην παράγουν αξίες (από μία άποψη είναι μία από τις βασικές διαστάσεις του ζητήματος) καθώς οι αξίες παράγονται από τις επενδύσεις στην παραγωγική βάση της οικονομίας, ωστόσο οι ίδιες αποτελούν την καρδιά της λειτουργίας της καπιταλιστικής οικονομίας. Δίχως τον μοχλό των τραπεζών και παραπέρα των χρηματιστηρίων δεν μπορούν να κινηθούν, να διανεμηθούν και να αναδιανεμηθούν τα κεφάλαια των καπιταλιστών.
Τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών αποτελούν έναν κρίσιμο παράγοντα «εγγυήσεων» για την κίνηση των κεφαλαίων.
Βέβαια οι τράπεζες είναι «μαγαζιά γωνία» και οι ίδιες, για να συμβάλουν στη διαδικασία διανομής και αναδιανομής πόρων και κεφαλαίων, πρέπει να έχουν… κέρδη. Οι τόκοι που δίνουν για τις καταθέσεις προφανώς πρέπει να είναι πολύ λιγότεροι από αυτούς που δίνουν στις χορηγήσεις δανείων. Από την άλλη, οι χορηγήσεις αυτές δεν μπορούν να υπερβαίνουν -τουλάχιστον σε διαχειρίσιμο βαθμό- τα κεφάλαια και τα περιουσιακά στοιχεία των καταθετών, την καταθετική βάση των τραπεζών, όπως λέγεται. Όταν αυτός ο «διαχειρίσιμος βαθμός» ξεπερνιέται, αρχίζουν τα προβλήματα.
Αλλά και οι τράπεζες χρηματοδοτούνται από τις Κεντρικές -κρατικές- τράπεζες που φυσικά παίρνουν τις προμήθειές τους αφού, ως γνωστό, «δωρεάν γεύμα» δεν υπάρχει στον καπιταλισμό. Η χρηματοδότηση αυτή κυρίως αν όχι αποκλειστικά πραγματοποιείται μέσα από την πρωτογενή και δευτερογενή αγορά ομολόγων. Εκεί οι Κεντρικές Τράπεζες, κυρίως η FED των ΗΠΑ και σε δεύτερο βαθμό η ΕΚΤ, εκδίδουν, επανεκδίδουν και αγοράζουν ομόλογα τα οποία οι τράπεζες χρησιμοποιούν ως περιουσιακά στοιχεία για να εκδίδουν δάνεια κ.λπ.
Η πολιτική των μηδενικών (ή και αρνητικών επιτοκίων) που ακολουθήθηκε -με πολύ μικρές διακοπές- τα τελευταία τριάντα χρόνια, όπως μάλιστα αυτή κλιμακώθηκε μετά την κρίση του 2008 και ιδιαίτερα μετά την κρίση της πανδημίας του ‘20-22, σκόπευε να ενισχύσει τράπεζες και επιχειρήσεις αλλά και να «υποκινήσει», ει δυνατόν, την παραγωγική διαδικασία: Οι Κεντρικές Τράπεζες θα «έδιναν» στις υπόλοιπες τράπεζες αρκετή ρευστότητα και αυτές με τη σειρά τους θα τη μεταβίβαζαν μέσω δανείων με μικρά ή μηδενικά επιτόκια στις επιχειρήσεις για να κάνουν επενδύσεις. Εδώ πρέπει να προστεθούν και τα τεράστια κεφάλαια που «σηκώθηκαν» από τους κρατικούς προϋπολογισμούς για να υποστηρίξουν το κλυδωνιζόμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα μετά την κρίση του 2008 αλλά και τα προγράμματα στήριξης που θα αντιστάθμιζαν τις επιπτώσεις των εγκλεισμών της πανδημίας. Όλα τα παραπάνω πήραν το όνομα της «ποσοτικής χαλάρωσης».
Στην πραγματικότητα η πορεία αυτής της ρευστότητας σε πολύ μικρότερο βαθμό από τον αναγκαίο κατευθύνθηκε σε παραγωγικές άμεσες επενδύσεις. Οι επιχειρήσεις προτίμησαν είτε να αυξήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία ή να στραφούν σε εξαγορές άλλων επιχειρήσεων, ενώ οι ίδιες οι τράπεζες εξελίχτηκαν –with other people’s money- σε πρωταγωνιστές της ευφορίας ρευστότητας καθώς οι μετοχές τους έσερναν το χορό στα παγκόσμια και τοπικά χρηματιστήρια. Οι τράπεζες ακόμα προτίμησαν να διακρατήσουν τα ομόλογα αυτά και να τα ρευστοποιήσουν στην ημερομηνία λήξης τους, «ποντάροντας» τελικά στη μη ολοκλήρωση και κλιμάκωση του προγράμματος αύξησης των επιτοκίων. Το τελευταίο στοιχείο είναι αυτό που βρίσκεται κυρίως πίσω από τις πρόσφατες καταρρεύσεις τραπεζών.
Η διαδικασία που περιγράφηκε διόγκωσε σε μεγαλύτερο βαθμό τη φούσκα αξιών και υπεραξιών από την κρίση του 2008 και διεύρυνε τη διάσταση ανάμεσα στην εικονική υπεραξιοποίηση των αδρανών κεφαλαίων και τις πραγματικές επενδύσεις που -δεν!- πραγματοποιούνταν στην παραγωγή. Πρόβλημα βέβαια συνυφασμένο με τις αξεπέραστες αντιφάσεις του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού-καπιταλιστικού συστήματος. Με την αδυναμία αναδιανομής των παγκόσμιων αγορών και αναδιάταξης των γεωπολιτικών σφαιρών επιρροής που στην πραγματικότητα μπλοκάρουν αυτές τις επενδύσεις έτσι που τα κέρδη που παράγονται με το αίμα και τον ιδρώτα των λαών να λιμνάζουν και να αναζητούν κερδοσκοπικές «τοποθετήσεις» κάθε είδους.
Δεν είναι υπερβολικό να πούμε πως έχει δημιουργηθεί -κυρίως πια- με τη φροντίδα των κεντρικών τραπεζών των ιμπεριαλιστικών κρατών -που εξέδιδαν τους τίτλους ομολόγων και μετά τα… επαναγόραζαν- η μεγαλύτερη φούσκα αξιών όλων των εποχών! Έτσι, οι αγορές ομολόγων από ισχυρό καταφύγιο κεφαλαίων κατά τις αναταράξεις των χρηματιστηρίων μετατράπηκαν σε παράγοντα επιπρόσθετης αποσταθεροποίησης!
Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης της γιγάντωσης αυτής να αναφέρουμε ότι μόνο κατά το διάστημα της πανδημίας η «χωρητικότητα» της αγοράς ομολόγων αυξήθηκε από τα 115 τρισ. το 2020 στα 212 τρισ. δολάρια το 2021! Την ίδια περίοδο η μεταποίηση στις ΗΠΑ (με κρατικά στοιχεία του 2023) βρίσκεται στο αρνητικό -23,2, δηλαδή βαθμολογείται αρνητικά 23 μονάδες βάσης -κάτω!- από τον απαιτούμενο ρυθμό επενδύσεων! Και ας δηλώνουν ότι μείωσαν σημαντικά τις αιτήσεις ανεργίας…
Η αύξηση των επιτοκίων και οι επιπτώσεις τους
Φυσικά όλα τα παραπάνω ήταν και είναι εις γνώση των ιθυνόντων του κυρίαρχου συστήματος και ιδιαιτέρως των κέντρων οικονομικής εξουσίας που έδιναν και δίνουν τον τόνο των εξελίξεων. Ήταν μάλιστα τόσο γνωστά καθώς επιχείρησαν το 2018 να περιορίσουν τη μεγάλη ρευστότητα, αλλά έκαναν πίσω, όπως είδαμε. Πολύ πριν εμφανιστεί το πληθωριστικό τσουνάμι τιμών που ακολούθησε τους εγκλεισμούς, οι «ειδικοί» καταπιάνονταν με τον πληθωρισμό του χρήματος και το πώς θα περιόριζαν τη ρευστότητα, προκαλώντας μια ελεγχόμενη… έκρηξη της φούσκας αξιών.
Τότε ήρθε και προστέθηκε και ο πληθωρισμός των τιμών από τις αναταράξεις τόσο στην προσφορά όσο και στη ζήτηση των εμπορευμάτων μετά τους εγκλεισμούς και τις γεωπολιτικές συγκρούσεις που οδήγησαν στις υπερτιμήσεις της ενέργειας. Σε σημαντικό όμως βαθμό και ως μηχανισμός υφαρπαγής υπεραξίας από τους εργαζόμενους καθώς η άνοδος της κερδοφορίας δεν πραγματοποιείται τόσο μέσα από παραγωγικές επενδύσεις που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα αλλά από την κερδοσκοπία στις τιμές. Το γράφουν οι ίδιοι αναλυτές του συστήματος αυτό. Υποστηρίζουν ακόμα πως είναι μία προκαταβολική υφαρπαγή προκειμένου να υποστηριχτεί το εγχείρημα του επαναπατρισμού των κεφαλαίων από τις αλλότριες (κυρίως ασιατικές, δηλαδή… κινέζικες) αλυσίδες παραγωγής και ανεφοδιασμού.
Κάνουμε αυτό τον τεχνητό διαχωρισμό (πληθωρισμός χρήματος- πληθωρισμός τιμών) γιατί μπορεί να δούμε -αμφίβολο πια και αυτό μετά τις τελευταίες τραπεζικές εξελίξεις- τον πληθωρισμό να συγκρατείται, αλλά τις τιμές να συνεχίζουν να βρίσκονται -τι θαύμα!- σε υψηλά επίπεδα.
Η αντιπληθωριστική πολιτική που έχουν εξαγγείλει όλες οι Κεντρικές Τράπεζες -της Ιαπωνίας εξαιρουμένης μόνο- φαίνεται σαν ένα κακέκτυπο της αντιπληθωριστικής εκστρατείας της δεκαετίας του ’80.
Εμφανώς επιδιώκουν να μειώσουν την αξία του χρήματος αφού τα επιτόκια είναι κατά κάποιον τρόπο η τιμή του χρήματος. Η οικονομική… ορθοδοξία που βρίσκεται πίσω από την αντιπληθωριστική πολιτική των υψηλών επιτοκίων περιγράφει μια εξέλιξη όπου η μείωση του προσφοράς τού χρήματος, που θα γίνει πιο ακριβό, θα μειώσει στην πορεία τη ζήτηση, θα προκαλέσει εκ των πραγμάτων μία ανακοπή της πιστωτικής επέκτασης και των όποιων εισοδηματικών ενισχύσεων, άρα κατά μία έννοια μία τεχνητή ύφεση, έτσι ο πληθωρισμός θα περιοριστεί.
Καταρχάς φαίνεται αντιφατικό οι ιθύνοντες της οικονομικής πολιτικής του καπιταλισμού να επιδιώκουν την… ύφεση. Αλλά αυτή η αντίφαση βρίσκει απάντηση σχετικά εύκολα καθώς ο σκοπός του κεφαλαίου είναι η διατήρηση των ποσοστών κερδοφορίας που να ανταποκρίνονται στα όρια άντλησης της υπεραξίας. Αν αυτό γίνει και επί… καταστροφών, κανένα πρόβλημα. Εδώ διεξάγουν ακόμα και πολέμους!
Σε ένα οικονομικό περιβάλλον όμως όπου ο πληθωρισμός και η ύφεση συνυπάρχουν, η συνταγή των υψηλών επιτοκίων σε καθεστώς εκτίναξης του παγκόσμιου χρέους όχι μόνο δεν επιβεβαιώνει το αφήγημα της τιθάσευσης του πληθωρισμού αλλά αντίθετα αποκαλύπτει πόσο γυμνός είναι ο… βασιλιάς του καπιταλιστικού συστήματος και ιδιαίτερα στον ευαίσθητο τομέα των τραπεζών.
Το τι έγινε με τις αμερικάνικες τράπεζες που χρεοκόπησαν το περιγράφει πολύ γλαφυρά ο γνωστός Ρουμπινί: «Για παράδειγμα, έστω ότι κάποιος εκταμιεύει ένα δάνειο για να ξεκινήσει μια επιχείρηση, βάζοντας το σπίτι του ως εγγύηση. Εάν η αγορά των ακινήτων συρρικνωθεί κατά το ήμισυ, δεν υπάρχει πρόβλημα καθώς θα μπορεί να αποπληρώνει το δάνειό του δίχως να κινδυνεύει το σπίτι του. Όμως στην περίπτωση που όλα πάνε στραβά και πρέπει να πουληθεί το σπίτι σε μικρότερη αξία, τότε ο δυνάμει επιχειρηματίας δεν μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του και χρεοκοπεί».
Βάζω στη θέση της αγοράς ακινήτων την αγορά ομολόγων και έχω τις πρώτες εξηγήσεις.
Η αύξηση των επιτοκίων ξετίναξε το χαρτοφυλάκιο, π.χ., της Silicon Valley Bank σε επενδυμένα ομόλογα μακράς διάρκειας (που πληρώνονται στη λήξη τους) που είχαν όμως αποκτηθεί με -διαφορετικά- ιστορικά χαμηλά επιτόκια. Η αξία αυτών των ομολόγων υποχώρησε με την άνοδο των επιτοκίων και αυτό οδήγησε σε κύμα εξόδου των καταθετών που ήθελαν επιπλέον να αποχωρήσουν ταυτόχρονα. Παρόμοιες ήταν και οι εξελίξεις στις άλλες δύο τράπεζες που ασχολούνταν με τα κρυπτονομίσματα. Ο πανικός τροφοδοτήθηκε έτι περαιτέρω από το γεγονός ότι οι κατηγορίες αυτών των καταθετών είναι σχετικά νέοι, εργάζονται συνήθως γύρω από έναn υπολογιστή και είναι γνώστες των νέων τεχνολογιών όπου η πληροφορία ταξιδεύει πολύ εύκολα. Προκλήθηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ένα έντονο bankrun, μαζική έξοδος των καταθετών, δηλαδή, από τις τράπεζες. Το φαινόμενο του «ηλεκτρονικού πανικού» είχε διαπιστωθεί ακόμα από την κεραυνοβόλα κρίση του 1987. Με τη διάχυση όμως της τεχνολογίας μέσω των PC σε κάθε σπίτι λαμβάνει στις μέρες μας διαστάσεις μαζικότερες, εκμηδενίζοντας ουσιαστικά το χρόνο του «ταξιδιού» της πληροφορίας.
Μαζί με τον εκμηδενισμό του χρόνου διάδοσης της πληροφορίας δείχνει να εκμηδενίστηκε και το υβριδικό μοντέλο του «οικοσυστήματος ανάπτυξης» που είχε προωθηθεί εναλλακτικά λόγω της έλλειψης επενδύσεων, χωρίς να αποτελεί την αποφασιστική απάντηση στο πρόβλημα φυσικά. Όπως γράφει ο Forbes, «Το μεγάλο μάθημα είναι ότι ολόκληρο το οικοσύστημα της “ανάπτυξης” που έχουμε συνηθίσει εδώ και 13 χρόνια - τα VC funds, οι βιοτεχνολογικές εταιρείες, οι startups, οι μη κερδοφόρες εταιρείες τεχνολογίας, οι εταιρείες κρυπτογράφησης, οι τράπεζες που δανείζουν στις παραπάνω - κλονίζονται από την αλλαγή των επιτοκίων».
Πώς όμως μία κρίση που εκτυλίσσεται στις περιφερειακές τράπεζες της Δυτικής Ακτής των ΗΠΑ και αφορά κατά βάση καταθέτες μεσαίων τραπεζιτικών ιδρυμάτων, επιχειρήσεων υβριδικής μορφής και με ανασφάλιστες καταθέσεις επί το πλείστον, περνά σε μία τράπεζα όπως, π.χ., η First Republic Bank (η μικρότερη από τις… μεγαλύτερες των ΗΠΑ), που παρέχει σχετική ασφάλεια καταθέσεων, αναγκάζοντας αυτές τις τελευταίες -με αρχηγό την αμαρτωλή και μη εξαιρετέα JB Morgan- να προχωρήσουν σε μαζική ενίσχυσή της από τα δικά τους κεφάλαια; Επενδυτικό σχέδιο που -παρ’ όλη την επενδυτική σταυροφορία- δεν δείχνει να πείθει τις αγορές. Σημειωτέον ότι τέτοια κίνηση έχει να γίνει από το 1907!
Πώς την ίδια χρονική στιγμή το μήνυμα διαβαίνει τον Ατλαντικό και εκδηλώνεται στην Credit Suisse, μία ελβετική τράπεζα από τις μεγαλύτερες του κόσμου; «Πολύ μεγάλη για να αφεθεί να καταρρεύσει, πολύ μεγάλη για να σωθεί» δήλωσε ο Ρουμπινί, θυμίζοντας την παρόμοια ρήση του για την Lehman Βrothers το 2008.
Δεν γνώριζαν οι ελβετικές ρυθμιστικές αρχές πως, σε αντίθεση με την –«συνετή»- UBS που την εξαγόρασε ύστερα από γενναία κρατική επιχορήγηση, η CS είχε ανοίγματα και μαύρες τρύπες σε υποθέσεις ξεπλύματος μαύρου χρήματος από εγκληματικές ενέργειες κ.λπ., ενώ δύο πολύ μεγάλοι παγκόσμιοι πελάτες της είχαν δηλώσει πτώχευση; Γιατί εκδηλώθηκε τώρα η κρίση ανεμπιστοσύνης; Καθοριστικό όπως φαίνεται ρόλο έπαιξε η άρνηση των σαουδαράβων επενδυτών της CS να στηρίξουν την τράπεζά «τους».
Και ποια είναι η διαφορά ή οι παραλληλισμοί με άλλες χρονικές περιόδους τραπεζιτικών καταρρεύσεων, όπως η δραματική αύξηση των επιτοκίων του 1980 ή η κρίση του 2008; Θα συνεχιστεί το πρόγραμμα αύξησης των επιτοκίων;
Για να επιχειρήσουμε να δώσουμε κάποιες προσεγγίσεις απαντήσεων σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει να αφήσουμε το χώρο των συγκεκριμένων οικονομικών συμβάντων -απαραίτητα πάντα για να επιβεβαιώνουμε ή όχι προσεγγίσεις του θέματος- και να επιστρέψουμε στο γενικό, βαθύτερο και ουσιαστικό ζήτημα.
Συνθήκες βρασμού στα έγκατα, σεισμοί στην επιφάνεια…
Πραγματικά το 1980 μέσα από μία δραματική αλλαγή οικονομικής πολιτικής η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ είχε αυξήσει αποφασιστικά τα επιτόκια. Εκείνη η οικονομική πολιτική ήταν στοιχείο μιας γενικότερης συνεκτικής πολιτικής επιλογής (άνοδος των Ρίγκαν-Θάτσερ) που στο ένα σκέλος της είχε την επίθεση στους εργαζόμενους και στο άλλο σκέλος της τη συγκέντρωση κεφαλαίων για την υποστήριξη του λεγόμενου προγράμματος του πολέμου των άστρων. Τότε, μέσα από παρόμοιες με τη Silicon Valley Bank τράπεζες, περίπου το 1/3 των τραπεζών καταθέσεων και δανείων, περί τις 1.000, αφέθηκαν να χρεοκοπήσουν!
Το 2008, 165 τράπεζες των ΗΠΑ είχαν αφεθεί επίσης να καταρρεύσουν μέχρι το 2010! Τότε βέβαια σε παγκόσμιο επίπεδο υπήρξε μία κοινή -κατά το δοκούν- αντιμετώπιση της κρίσης μέσα από τις αποφάσεις που πήραν οι G20.
Όμως, η διάρρηξη των συνεχειών και των κανονικοτήτων στις παγκόσμιες ισορροπίες σε σχέση με τις προηγούμενες εποχές είναι σήμερα και πιο πλατιά και πιο βαθιά. Όσο για τις συνεκτικές πολιτικές, αυτές αναζητούνται μέσα από αντιπαραθέσεις και αλληλοαποδυναμώσεις.
Δεν ξέρουμε βέβαια τι θα γίνει αργότερα και αν η κρίση στις τράπεζες επιμείνει, ωστόσο τόσο οι κινήσεις της FDSI στις ΗΠΑ όσο και της αντίστοιχης ρυθμιστικής αρχής στην Ελβετία δείχνουν πως προσπαθούν πάση θυσία να αποφύγουν το συντελεσμένο γεγονός «αφήνω να καταρρεύσει». Όταν χάνονταν ήδη δισεκατομμύρια καταθέσεις, η FDSI προσπαθούσε να βρει αγοραστή για την SVB και όταν αυτός δεν βρέθηκε εγγυήθηκε η ίδια για τις ανασφάλιστες καταθέσεις της τράπεζας και μάλιστα μέχρι 250.000 δολάρια (σπάζοντας το όριο-ταμπού των 100.000)! Με τον ίδιο τρόπο πήρε υπό την προστασία της και τους καταθέτες των δύο άλλων τραπεζών.
Τέτοιες ενέργειες κάνουν αναλυτές να αναρωτιούνται αν η SVB με την επιχείρηση διάσωσής της άλλαξε τους κανόνες του καπιταλισμού!
Αντίστοιχα η διάσωση-εξαγορά της CS με προίκα 9 δισ. από την κυβέρνηση και 100 δισ. από την Κεντρική Ελβετική Τράπεζα δείχνει ότι υπάρχει ο… τρόμος αποδοχής της κατάρρευσης.
Ο τρόμος των κεντρικών ρυθμιστικών αρχών δεν θα υπήρχε αν στα θεμέλια του χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν «έβραζε» η διάσταση που περιγράφηκε ανάμεσα στις πραγματικές και εικονικές αξίες. Το ενεργό αυτό ρήγμα θα παράγει σεισμούς! Και φυσικά, αν όλα όσα περιγράφουμε δεν εκδηλώνονταν σε ένα ασταθές οικονομικό, πολιτικό και γεωπολιτικό περιβάλλον πρωτόγνωρης και ανεπανάληπτης , μέχρι τα σημερινά δεδομένα, κλίμακας.
Αργά το βράδυ της Δευτέρας η UBS, που εξαγόρασε την CS, ανακοίνωσε ότι διαγράφει έναν συγκεκριμένο τύπο ομολόγων, τα A1, από τα χαρτοφυλάκιά της. Τέτοιοι τύποι ομολόγων βρίσκονται σε όλα τα χαρτοφυλάκια και τους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών που υποτίθεται ότι είναι πιο γερά κεφαλαιοποιημένες, αν και με μικρότερη κερδοφορία από τις τράπεζες των ΗΠΑ.
Ένα μόνο στοιχείο αρκεί: Οι κερδοσκόποι «σορτάκηδες» (short sellers) που στοιχηματίζουν στην αποτυχία του προγράμματος αύξησης των επιτοκίων και που δανείζονται, πωλούν και επαναγοράζουν ομόλογα μακράς λήξης παρουσιάζουν σήμερα πολύ καλύτερες επιδόσεις, γύρω στο 31%, από την ίδια την Wall Street!
Θέλοντας να δείξουν ότι δεν υποκύπτουν σε αυτόν ή και σε παρόμοιο εκβιασμό (ο ιστορικός τού μέλλοντος θα αποφανθεί πόσο μέσα από ένα σενάριο-χαρακίρι οι ίδιες οι τράπεζες εκβιάζουν τις ρυθμιστικές αρχές), τόσο η FED όσο και η ΕΚΤ δήλωσαν πως αρχικά θα εφαρμόσουν η πρώτη στο 0,25 και η δεύτερη στο 0,50 το πρόγραμμα αύξησης των επιτοκίων για το τρέχον τρίμηνο. Ο Στουρνάρας βέβαια, που ξέρει πολλά (ίσως όμως να εκφράζει και τους μύχιους πόθους της αστικής τάξης), δηλώνει ότι το πρόγραμμα της αύξησης των επιτοκίων τελειώνει εδώ…
Αυτό που κυριαρχεί είναι να εμποδίσουν προς το παρόν την μαζική έξοδο καταθέσεων. Θα είναι επιτυχία να το καταφέρουν και πολύ πιθανώς να το κάνουν. Όμως το τρενάκι του τρόμου ξεκίνησε εκ νέου και από πιο υψηλό επίπεδο. Μία επανεμφάνιση της κρίσης -λίγοι διαφωνούν- δεν θα θυμίζει τίποτε από τα προηγούμενα. Κάτι τέτοιο είναι ένα πολύ κακό νέο για τους λαούς και τις εργατικές τάξεις των χωρών.
Μακροπρόθεσμοι, έστω και μεσοπρόθεσμοι σχεδιασμοί μένουν στο ράφι ή, καλύτερα, μια που μιλάμε για τράπεζες, κλείνονται στις… θυρίδες!
Δημήτρης Μάνος
