Στις εκλογές της 25 Ιούνη ψήφισαν 846.000 λιγότεροι σε σχέση με τις εκλογές της 21 Μάη, εκτινάσσοντας το ποσοστό της αποχής στα μεγαλύτερα ύψη μεταπολιτευτικά.
Για να μπορέσουμε όμως να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα, πρέπει να δούμε την συμμετοχή και την αποχή από τις εκλογές στις τελευταίες αναμετρήσεις, παίρνοντας σαν «έτος βάσης» τις εθνικές εκλογές του Οκτωβρίου 2009, όπου οι συμμετέχοντες στις εκλογές ήταν σε απόλυτο αριθμό 7.044.000 (για διευκόλυνση, όλα τα νούμερα θα στρογγυλοποιούνται στην χιλιάδα). Αν συγκρίνουμε αυτήν την συμμετοχή με την πρόσφατη του Ιούνη, η διαφορά είναι ο ιλιγγιώδης αριθμός του 1.830.000. Δεν μπορεί να έφυγαν αυτά τα χρόνια τόσοι πολλοί από την χώρα (που έφυγαν), ούτε επίσης να πέθαναν τόσοι πολλοί (που πέθαναν από covid), ώστε να δικαιολογηθεί αυτή η τεράστια διαφορά.
Τα αίτια αυτής της πολιτικής στάσης πρέπει να αναζητηθούν με κοινωνικούς και πολιτικούς όρους και με βάση τις εξελίξεις στην χώρα αυτά τα χρόνια που ήταν πυκνές, δύσκολες και σημαντικές.
Στο σημείο αυτό, είναι αναγκαία μία γενικότερη παρατήρηση για μία άποψη που κυκλοφορεί ευρέως στην Αριστερά και ιδιαίτερα την ρεφορμιστική, ότι το αστικό πολιτικό σύστημα, σε παγκόσμιο επίπεδο, «σπρώχνει» τον κόσμο στην αποχή από τις εκλογές για να τον μετατρέψει σε απολίτικο και άβουλο, έτσι ώστε να κυριαρχούν μόνιμα οι αντιδραστικές δυνάμεις.
Αυτή η άποψη έχει μέσα της όλες τις κοινοβουλευτικές αυταπάτες και τον εκλογικό κρετινισμό που έχει συσσωρεύσει ο ρεβιζιονισμός–ρεφορμισμός στις δεκαετίες της κυριαρχίας του, που έχει αναγάγει τις εκλογικές αναμετρήσεις σε «μάχες των μαχών». Που αντιλαμβάνεται την πολιτικοποίηση του εργαζόμενου λαού μόνο από την συμμετοχή του στις εκλογές και το τι ψηφίζει. Μία άποψη που βρίσκεται σε αντίθεση με την κατεύθυνση των μαζικών αγώνων αντίστασης, διεκδίκησης και αναμέτρησης των εργαζόμενων και της νεολαίας, αγώνες τους οποίους όχι μόνο έχει εγκαταλείψει, αλλά τους υπονομεύει μόνιμα και συνειδητά.
Αυτό που -πρώτα από όλα και πάνω από όλα- ενδιαφέρει το αστικό πολιτικό σύστημα είναι να χτυπήσει και να τσακίσει κάθε προσπάθεια του λαού -των λαών- στην Οργάνωση και τον Αγώνα για τα δικά του συμφέροντα και τους στόχους πάλης του. Στην κατεύθυνση αυτή δουλεύουν νυχθημερόν όλοι οι μηχανισμοί, από τους ιδεολογικούς και πολιτικούς μέχρι τους κατασταλτικούς για να αποπροσανατολίσουν, να εξωραΐσουν, να υποτάξουν, να τρομοκρατήσουν τον λαό – τους λαούς – από το να ανιχνεύσουν και να βρουν τον δικό τους δρόμο. Η αποχή είναι για το αστικό πολιτικό σύστημα μία «παράπλευρη απώλεια» της πολιτικής του, που δεν το κάνει απαραίτητα να χαίρεται, καθώς το ενδιαφέρει ιδιαίτερα να αναβαπτίζει την αντεργατική–αντιλαϊκή του πολιτική μέσα από την λαϊκή αποδοχή και ψήφο. Αν δούμε την συμμετοχή στις εκλογές στις μητροπόλεις του ιμπεριαλισμού, ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, όπου κρίνεται η κύρια κατεύθυνση της πολιτικής τους ανάμεσα στις μονοπωλιακές αστικές μερίδες, θα διαπιστώσουμε μεγάλα ποσοστά, που αποδεικνύουν ότι το καπιταλιστικό–ιμπεριαλιστικό σύστημα αναζητά, επιδιώκει και επιβάλλει την αντιλαϊκή του πολιτική και μέσα από την λαϊκή ψήφο.
Ας δούμε όμως την εξέλιξη της συμμετοχής στις εκλογές από τον Οκτώβρη του 2009 μέχρι αυτές του Ιούνη 2023, για να έχουμε ένα μέτρο για την κάθε περίοδο.
Τον Οκτώβρη του 2009 έχουμε 7.044.000 ψηφοφόρους, τον Μάϊο του 2012 έχουμε 6.476.000 και τον Ιούνιο 6.217.000, τον Ιανουάριο του 2015 έχουμε 6.181.000 και τον Σεπτέμβριο του 2015 5.433.000, τον Ιούλιο του 2019 έχουμε 5.769.000 , τον Μάϊο 2023 έχουμε 6.061.000 και τον Ιούνιο 2023 έχουμε 5.214.000. Και πρέπει να σημειωθεί ότι στις εκλογές του Μάη έχουμε την «είσοδο» 430.000 νέων ψηφοφόρων από 17 έως 21 ετών.
Τον Οκτώβρη του 2009, όταν είχε ξεσπάσει ήδη η παγκόσμια οικονομική κρίση του καπιταλιστικού–ιμπεριαλιστικού συστήματος, όταν -σε συνδυασμό με την πολιτική και γεωστρατηγική κρίση- είχαν συμπυκνωθεί σε δομική κρίση, στην Ελλάδα οι αστικές πολιτικές δυνάμεις (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) προσποιούνταν ότι αυτή η κρίση «δεν μας ακουμπά». Είτε γιατί «είμαστε στο ευρώ και δεν έχουμε μεγάλη βιομηχανία», όπως έλεγε ο Καραμανλής, είτε γιατί «λεφτά υπάρχουν», όπως έλεγε ο Παπανδρέου. Η κρίση χτύπησε με σφοδρότητα την χώρα και κυρίως τον εργαζόμενο λαό, με την μορφή κρίσης χρέους, και αποκάλυψε την «φούσκα» του ντόπιου εξαρτημένου καπιταλιστικού συστήματος. Η ένταξη στην ΕΕ και την ΟΝΕ (ευρώ), η μαζική αποβιομηχάνιση και η κατακόρυφη πτώση του γεωργικού τομέα αποκάλυψαν ότι, όχι μόνο δεν ήταν «ασπίδα προστασίας», αλλά βασικές αιτίες της έντασης της κρίσης. Όσο για τα «λεφτά» που «υπήρχαν», αυτά μετακινήθηκαν αστραπιαία στην Ελβετία και άλλες ασφαλείς τοποθετήσεις από την ντόπια άρχουσα τάξη, που για άλλη μία φορά απέδειξε τον «πατριωτισμό» της.
Με την επιβολή των αντιλαϊκών μνημονίων τον Μάη του 2010 μέχρι τις εκλογές τον Μάη του 2012 μεσολαβεί ένα χρονικό διάστημα με κύρια χαρακτηριστικά τις λαϊκές κινητοποιήσεις και από την άλλη το μεγάλο στρίμωγμα των αστικών πολιτικών δυνάμεων, καθώς είχε αποκαλυφθεί ο ρόλος τους σαν ορντινάντσες των ιμπεριαλιστών και της ντόπιας κεφαλαιοκρατίας. Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι τον «τόνο» στις λαϊκές κινητοποιήσεις έδιναν τα μικροαστικά–μεσοαστικά στρώματα και λιγότερο οι εργαζόμενοι και η εργατική τάξη, σαν αποτέλεσμα της συνολικότερης πορείας αποσυγκρότησης του εργατικού κινήματος, με ευθύνη των κυβερνητικών–εργοδοτικών εργατοπατέρων αλλά και του ρεφορμισμού. Φτάνοντας στις εκλογές τον Μαΐου του 2012, έχει προηγηθεί «παύση κινήματος» ήδη από τον Φλεβάρη, με στόχο την «μητέρα των μαχών» και βασικούς υπεύθυνους τις ηγεσίες ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ, που η μοναδική πρόταση που απεύθυναν στον λαό ήταν οι κάλπες. Παρόλα αυτά, στις εκλογές του Μαΐου έχουμε μείωση συμμετοχής κατά 568.000. Για πολλούς από αυτούς, η πολιτική διαμεσολάβηση και αντιπροσώπευση είναι «τελειωμένη υπόθεση» και ανίκανη να απαντήσει στην καταβαράθρωση της ζωής τους. Δεν ήταν ότι δεν είχαν «κόμμα να ψηφίσουν», αλλά γύρισαν την πλάτη στην πολιτική αυτή διαδικασία και στην πολιτική γενικότερα. Μαζί με αυτή την στάση δυναμώνει και η τάση «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», η μαζική μετανάστευση ιδιαίτερα νέων στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο ήταν μία από τις εκφράσεις αυτού του φαινομένου. Η τάση αυτή κυριαρχεί στα μικροαστικά–μεσοαστικά στρώματα, καθώς βλέπουν ότι η οι ιμπεριαλιστές και η ντόπια άρχουσα τάξη σπάνε -σε βάρος τους- το αντιδραστικό κοινωνικό συμβόλαιο που είχε οικοδομηθεί τα προηγούμενα χρόνια. Αλλά και σε τμήματα της νεολαίας που επηρεάζονται από τις αναρχικές-αυτόνομες-αντιεξουσιαστικές απόψεις για «εκλογική απεργία» και άλλα τέτοια και αναζητούν την «αδιαμεσολάβητη» πολιτική–κοινωνική οργάνωση και δράση. Από την άλλη, τα αποτελέσματα των εκλογών του Μάη ήταν ένα σοκ για το αστικό πολιτικό σύστημα, με την «ρευστοποίηση» των δύο βασικών πυλώνων του, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και την εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση, σαν έκφραση της ανάγκης των μαζών να σταματήσουν την βαρβαρότητα που κλιμακώνονταν.
Οι εκλογές τον Γενάρη του 2015 -με το ζητούμενο της «κυβερνώσας αριστεράς»- σταθεροποιεί το φαινόμενο της αποχής, αν και σε αυτές τις εκλογές έχουμε μείωση ψηφοφόρων (γύρω στους 36.000) για να εκτοξευθεί στις εκλογές του Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς στις 748.000 σε σχέση με τις προηγούμενες.
Η ένταξη του ΣΥΡΙΖΑ στις δυνάμεις της επίθεσης, με την ψήφιση του τρίτου μνημονίου και μετά το κάλπικο δημοψήφισμα του Ιούλη, σκόρπισε απογοήτευση και γκρέμισε ψευδαισθήσεις που είχαν οικοδομηθεί συστηματικά από την ηγεσία του αλλά και από μια σειρά «κολαούζων» του, που στην συνέχεια εμφανίζονταν σαν «προδομένοι». Ενώ το ΚΚΕ έδινε «μάχη» για να πείσει τον λαό να «διορθώσει την ψήφο» του. Ήδη από τις εκλογές του Οκτώβρη 2009 μας χωρίζουν 1.611.000 ψηφοφόροι και καταγράφεται η μεγαλύτερη αποχή της μεταπολίτευσης.
Στις εκλογές του Ιούλη το 2019 έχουμε μία αύξηση γύρω στις 330.000, η οποία κατά βάση έχει σαν «κίνητρο» την ανατροπή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ και την ανάδειξη της ΝΔ στην κυβέρνηση, ενώ από την άλλη υπάρχουν κάποια ψήγματα υπεράσπισης της «κυβερνώσας αριστεράς» .
Η κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές τον Μάη του 2023 και η μαζική – υπόκωφη όμως – μετακίνηση μικροαστικών-μεσοαστικών στρωμάτων στην «σιγουριά» της ΝΔ, που παρέσυρε και κομμάτια του εργαζόμενου λαού, διαμόρφωσε ένα νέο πολιτικό τοπίο, το οποίο ταυτόχρονα δημιούργησε και τους όρους για την αποχή του Ιούνη.
«Άν οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν την ζωή μας, θα ήταν παράνομες» είχε πει ο Κάρλ Μάρξ.
Για μία Κομμουνιστική Οργάνωση, για το Κομμουνιστικό Κίνημα συνολικότερα, οι εκλογές αποτελούν μία πολιτική μάχη, την οποία πρέπει να δίνει με πλήρη συνείδηση ότι διεξάγεται στο έδαφος του πολιτικού–ταξικού αντιπάλου, και ότι τα αποτελέσματά της δεν μπορούν να ξεπεράσουν τους συσχετισμούς που ήδη έχουν διαμορφωθεί στην κοινωνία. Αυτούς τους συσχετισμούς θα εκφράσουν και μάλιστα με διαστρεβλωμένο τρόπο, λόγω της αστικής κυριαρχίας και -επί πλέον στην χώρα μας- λόγω της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας. Με αυτή την έννοια, η συμμετοχή στις εκλογές αποτελεί ένα τακτικό πολιτικό ζήτημα που πρέπει κάθε φορά να εξετάζεται, πάντα σε συνάρτηση με τους όρους και τις προϋποθέσεις της ανάπτυξης του εργατικού–λαϊκού κινήματος. Από την άλλη μεριά, πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι ο «κόσμος της αποχής» δεν είναι ενιαίος ούτε ταξικά ούτε πολιτικά, όμως πρέπει να είναι στο ενδιαφέρον μας, καθώς εκεί βρίσκονται και μεγάλα τμήματα του εργαζόμενου λαού και της νεολαίας που δεν βλέπουν στην πολιτική πάλη διέξοδο και για αυτό επιλέγουν σαν στάση την αποχή από τις εκλογές.
Η έγνοια μας δεν μπορεί να είναι πως αυτός ο κόσμος θα πάει στις κάλπες, αλλά πως θα οργανωθεί και θα παλέψει στους χώρους δουλειάς, σπουδών και κατοικίας, καθώς μέσα από την οργάνωση και την πάλη μπορεί να αναπτυχθεί το πολιτικό κριτήριο και να ανέβει το επίπεδο της πολιτικής–ταξικής συνείδησης, βασική ανάγκη του σήμερα και του αύριο για την συγκρότηση ενός ισχυρού κινήματος ικανού να ανατρέψει το βάρβαρο σύστημα της εκμετάλλευσης, της καταπίεσης και της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης.
