«Λαγός» ή όχι; Σύμφωνος με τις «πάγιες θέσεις όλων των ελληνικών κυβερνήσεων από το 1995 και μετά» ή «αιρετικός»; Ταυτισμένος με την πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη ή αποκλίνων; Ό,τι και να είναι, ο κ. Συρίγος με τις δηλώσεις του για τη Συνθήκη της Λοζάνης δημιούργησε μια «ταραχή» στο αστικό και ρεφορμιστικό πολιτικό στερέωμα που δεν λέει να κοπάσει. Δεν είναι και λίγο πράγμα να «αποδομείς» (έτσι παρουσιάζεται) μέσα σε λίγα λεπτά ολόκληρο το θεμέλιο ύπαρξης της νεοελληνικής αστικής κρατικής οντότητας και την ντόπια διπλωματία των τελευταίων… εκατό ετών. Ο γνωστός καθηγητής, βουλευτής και πρώην υφυπουργός έσπευσε, πάντως, να το διευκρινίσει: οι δηλώσεις του για το θέμα ήταν άκρως πολιτικές και όχι επιστημονικές!
«Παρωχημένη», λοιπόν, η Συμφωνία της Λοζάνης και μάλιστα σε ποσοστό 97%, κατά τον κ. Συρίγο. Στο θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, ιδιαίτερα. Αλλά και «εν μέρει» στο θέμα των μειονοτήτων στις δύο χώρες. «Αμετακίνητη», ταυτόχρονα, στον καθορισμό των συνόρων, της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας και των χωρών που συνορεύουν με αυτήν. Άρα και της Ελλάδας. Όμως, όλα κι όλα. Δεν τίθεται κανένα θέμα «αναθεώρησης» της Συνθήκης! Λόγια ήταν που απλώς ειπώθηκαν για να τα πάρει ο αέρας.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο διευθυντής του πολιτικού γραφείου του πρωθυπουργού και ο πρώην κυβερνητικός εκπρόσωπος κράτησαν επιδεικτικά αποστάσεις από αυτές τις δηλώσεις. Έμμεσα αναγνώρισαν ότι το να τεθεί ζήτημα Λοζάνης από ελληνικής πλευράς σ’ αυτή τη συγκυρία που η τουρκική επιζητά διακαώς κι επί σειρά ετών μια πλήρη αναθεώρησή της δεν είναι ό,τι το καλύτερο. Ή μήπως όχι; Σ’ ένα τέτοιο σκεπτικό εδράζεται και η ερώτηση που απηύθυνε σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ προς τον υπουργό Εξωτερικών για «διευκρίνιση» των κυβερνητικών θέσεων και προθέσεων.
Οι διεθνείς συνθήκες (συμβάσεις), κυρίως αυτές που υπογράφονται ύστερα από πολέμους και πιο ειδικά εκείνες έπειτα από παγκόσμιες πολεμικές αναμετρήσεις, αποτυπώνουν σε κείμενο την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί ως επί το πλείστον στα πεδία των μαχών. Με την έννοια αυτή, καταγράφουν τους συγκεκριμένους συσχετισμούς δύναμης που έχουν προκύψει. Η Ιστορία έχει αποδείξει ότι οι πρώτοι που γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια αυτές τις συνθήκες είναι οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, στο βαθμό που θεωρούν ότι σε μια πορεία οι συσχετισμοί που καταγράφηκαν έχουν διαφοροποιηθεί, επιδέχονται αλλαγή ή έχουν ανατραπεί. Σε μια μικρότερη κλίμακα, και οι εξαρτημένες από τους ιμπεριαλιστές χώρες επιζητούν την αναθεώρηση υφιστάμενων συμβάσεων στο σκέλος που τις αφορούν προς όφελός τους. Δεν είναι ίδιον της τουρκικής άρχουσας τάξης και μόνον. Ανάλογες βλέψεις εκφράζουν οι «απόψεις» του κ. Συρίγου και μερίδων τουλάχιστον της ντόπιας άρχουσας τάξης.
Η πολιτική «ερμηνεία» των δηλώσεων Συρίγου μπορεί να προκύψει αν ενταχθούν στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης αμερικανόπνευστης ελληνοτουρκικής προσέγγισης και του «Συμφώνου φιλίας και καλής γειτονίας» που πρόσφατα υπογράφηκε ανάμεσα στις δύο χώρες στην Αθήνα. Ο βουλευτής προφανώς θεωρεί ότι είναι ευνοϊκή η συγκυρία για την άρχουσα τάξη της χώρας μας για να αποσπάσει οφέλη σε βάρος της τουρκικής, με βάση το γεγονός της «καλής διαγωγής» της, εν αντιθέσει με τις «αταξίες» της γείτονος. Το να τεθεί με κάποιον τρόπο θέμα Λοζάνης, επομένως, και από ελληνικής πλευράς, δεν θα πρέπει να θεωρείται ταμπού αλλά να αποτελέσει το διπλωματικό υπόβαθρο για την έκφραση της εύνοιας των ιμπεριαλιστών της Δύσης και πιο ειδικά των ΗΠΑ προς την ντόπια ολιγαρχία του πλούτου για τις καλές της υπηρεσίες. Είναι επίσης σίγουρο ότι δεν εκφράζει μόνο τον εαυτό του, αλλά απηχεί ευρύτερες σκέψεις τουλάχιστον στο χώρο της Νέας Δημοκρατίας. Στις πιεστικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων, πάντως, ο ίδιος απάντησε ότι έχει πλήρη επίγνωση των όσων λέει, που «ταυτίζονται με τις πάγιες ελληνικές θέσεις»!
Οι απόψεις αυτές έχουν, οπωσδήποτε, ένα «εγγενές», θα λέγαμε, ελάττωμα. Στηρίζονται στο θεώρημα ότι οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές θα «αναβαθμίσουν» την ελληνική ολιγαρχία του πλούτου, «υποβαθμίζοντας» ταυτόχρονα την τουρκική. Μπροστά στην καλυμμένη ή απροκάλυπτη εθνικιστική-σοβινιστική τους τύφλωση, οι πολιτικοί διαχειριστές του συστήματος «ξεχνούν» ότι οι ιμπεριαλιστές νοιάζονται αποκλειστικά και μόνο, παντού και πάντα, για τα δικά τους συμφέροντα. Αυτά που σήμερα, φερ’ ειπείν, υπαγορεύουν την αλληλοσφαγή των λαών στην Ουκρανία, τη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού, την επέκταση των εγκλημάτων τους, αν χρειαστεί, και σε άλλες χώρες και περιοχές. Μια ενδεχόμενη αναθεώρηση de facto ή de jure στο μέλλον, επομένως, της Συνθήκης της Λοζάνης μόνο κάτω από αυτό το πρίσμα θα μπορούσε να ιδωθεί. Πρώτιστα θα εξυπηρετούσε τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και συμφέροντα, ενώ είναι αμφίβολο αν θα «χωρούσαν» μέσα σε αυτήν οι ονειρώξεις και μωροφιλοδοξίες εξαρτημένων αρχουσών τάξεων, όπως η «δική μας». Ο κύριος (και) καθηγητής δείχνει διατεθειμένος να πάρει το ρίσκο και μαζί με αυτόν τα κέντρα που εκφράζει. Δεν είναι, πάντως, καθόλου βέβαιο ότι θα ακολουθηθεί από το αστικό πολιτικό προσωπικό αυτή η τακτική.
Αξίζει, επιπρόσθετα, να αναφερθεί το εξής: η α λα καρτ επίκληση της Συνθήκης της Λοζάνης του 1923 αφορά και τις δύο ανταγωνιζόμενες άρχουσες τάξεις, ένθεν κακείθεν του Αιγαίου πελάγους. Κάθε πλευρά επικαλείται μόνο τις διατάξεις που νομίζει ότι τη συμφέρουν, την ίδια στιγμή που κάνει τα στραβά μάτια και θεωρεί «παρωχημένες» άλλες που συμφέρουν την αντίπαλη. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, είναι γνωστό ότι τη «λύση» τη δίνει ο «διαιτητής», που δεν είναι άλλος από τον επικυρίαρχο στην περιοχή. Κάτω από αυτή την οπτική, το μόνιμο στοιχείο είναι αυτό της «εθνικής μειοδοσίας» και των δύο απέναντι πρώτα και κύρια στους αμερικάνους ιμπεριαλιστές και όχι απέναντι η μία στην άλλη. Αλλά, γι’ αυτό το μείζον για τους λαούς ζήτημα, όχι μόνο δεν λέγεται το παραμικρό αλλά, απεναντίας, θεωρείται δεδομένη η ιμπεριαλιστική εξάρτηση και υποτέλεια. Ο «ρηξικέλευθος» λόγος του κ. Συρίγου εδώ παραμένει… βουβός.
Οι συνθήκες δεν είναι θέσφατα. Αποτελούν, ωστόσο, μία βάση. Σε εποχές μεγάλης όξυνσης των ανταγωνισμών παγκόσμια σαν τη σημερινή, το να τίθεται θέμα αναθεώρησής τους οδηγεί αντικειμενικά στην άμεση ή έμμεση επιδίωξη αλλαγής συνόρων. Και επειδή δεν γνωρίζουμε κάποιον ειρηνικό τρόπο που ιμπεριαλιστές και αντιμαχόμενες αστικές τάξεις μπορούν να επαναχαράξουν σύνορα, το άνοιγμα τέτοιων ζητημάτων αποτελεί μια επικίνδυνη κατάσταση για την εργατική τάξη, τους λαούς, τη νεολαία. Δίπλα στα τόσα πολεμικά μέτωπα που ματώνουν την ανθρωπότητα, δεν χρειάζεται να προστεθεί ένα ακόμα. Οι λαοί της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου δεν έχουν τίποτε να χωρίσουν. Έχουν κοινούς εχθρούς, τους ιμπεριαλιστές και τις εξαρτημένες άρχουσες τάξεις. Ενάντια σε αυτούς πρέπει να δυναμώσουν το κοινό αντιπολεμικό και αντιιμπεριαλιστικό τους μέτωπο!
