Καταιγισμό νομοσχεδίων στην εκπαίδευση φέρνει η κυβέρνηση, ανακοινώνοντας την κατάθεση έξι νομοσχεδίων στη Βουλή μέσα στους πρώτους μήνες του 2024 με την παρακάτω σειρά:
- Το νομοσχέδιο για την «Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση», που κατατέθηκε ήδη
- Το νομοσχέδιο για την «Ακαδημαϊκή αναδιάρθρωση του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης»
- Το νομοσχέδιο για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων με τίτλο «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», που αναμένεται να κατατεθεί μέσα στον Φλεβάρη
- Το νομοσχέδιο για την Ακαδημία Αθηνών
- Το νομοσχέδιο για την «Πλήρη διοικητική αυτοδυναμία του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ)»
- Το νομοσχέδιο για την «Ευρωπαϊκή Σύμβαση της Λισαβόνας»
Αιχμή για το φοιτητικό κίνημα αποτελεί το νομοσχέδιο για τη δημιουργία μη κρατικών (ιδιωτικών) ξένων πανεπιστημίων με τίτλο «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», που έχει σαφή στόχο να παρακάμψει το άρθρο 16 του Συντάγματος, το οποίο διασφαλίζει τη δημόσια δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα και να στρώσει το έδαφος για την πλήρη αναθεώρησή του πριν από τη λήξη της κυβερνητικής θητείας. Είναι ξεκάθαρο ότι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων -ξένων ή ελληνικών- θα αποτελέσει ριζική τομή για το ελληνικό σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης, με σκοπό να διαλύσει τις κατακτήσεις της νεολαίας στο σύνολο των πανεπιστημίων της χώρας και να τελειώνει με την «ελληνική ανορθογραφία» των φοιτητικών δικαιωμάτων.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πού αλλού στον δυτικό κόσμο υπάρχουν σήμερα 100% προπτυχιακές σπουδές χωρίς δίδακτρα; Πού υπάρχουν ακόμη για τους φοιτητές δωρεάν φοιτητικές λέσχες, φοιτητικές εστίες και δωρεάν βιβλία;
Πού ακούστηκε να συζητιέται ακόμη στην Ελλάδα η διαγραφή των φοιτητών στα ν+2 έτη σπουδών, όταν σε ΗΠΑ και ΕΕ υπάρχουν προ πολλού σχολές όπου οι φοιτητές διαγράφονται ήδη από τα ν έτη και για ποικίλους λόγους (π.χ. πειθαρχικούς);
Πώς επιτρέπεται να επιβιώνει μία εκτεταμένη υποδομή «φοιτητικών σωματείων», όπως κατήγγειλαν εκνευρισμένοι οι Αμερικάνοι σε απόρρητη έκθεση της Αμερικανικής Πρεσβείας το 2009, σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν στην έκρηξη της νεολαίας το Δεκέμβρη του 2008;
Πώς είναι δυνατόν να «συνεχίζει το ελληνικό πανεπιστήμιο να αποτελεί ‘φυτώριο’ αριστερών ιδεών» και ελεύθερης συνδικαλιστικής έκφρασης σε πλήρη αντίθεση με ό,τι υπάρχει τριγύρω; Πόσο μάλλον όταν στους χώρους δουλειάς οι αντεργατικοί νόμοι έχουν καταφέρει σοβαρά χτυπήματα στον εργατικό συνδικαλισμό.
Αυτά είναι τα κυριότερα ζητήματα που έρχεται να απαντήσει η κυβέρνηση με το νομοσχέδιο περί «Ελεύθερου Πανεπιστημίου», με τις πλάτες των ιμπεριαλιστών ΗΠΑ και ΕΕ που πιέζουν εδώ και δεκαετίες για τη λύση τους.
Στη φυτοκομική, το «μπόλιασμα» είναι μία τεχνική κατά την οποία γίνεται μεταμόσχευση ενός μέρους ενός φυτού σε ένα άλλο φυτό προκειμένου να προκύψει μία νέα ποικιλία. Με ανάλογο τρόπο, μέσα από την ίδρυση ιδιωτικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων, οι ιμπεριαλιστές επιχειρούν να «μπολιάσουν» τα ελληνικά πανεπιστήμια με τα δικά τους κεκτημένα ιδιωτικά-οικονομικά κριτήρια λειτουργίας της ανώτατης εκπαίδευσης, δημιουργώντας σχολές-νησίδες ανυπαρξίας όλων των ιστορικών κατακτήσεων του ελληνικού φοιτητικού κινήματος, συνθέτοντας (επιτέλους) ένα νέο τοπίο στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Κι επειδή οι μνήμες του νικηφόρου κινήματος του 2006-2007, που μπλόκαρε την αναθεώρηση του άρθρου 16, είναι ακόμη νωπές, οι δυνάμεις της επίθεσης επιστρατεύουν τα πιο γελοία τεχνάσματα, όπως είναι η παράκαμψη του άρθρου 16 μέσα από την επίκληση του άρθρου 28. Το άρθρο 28 είναι αυτό που γενικώς και αορίστως προκρίνει το διεθνές δίκαιο «όταν πρόκειται για κανόνες γενικά παραδεγμένους» έναντι άλλων «νόμων». Φυσικά, τίποτα «γενικά παραδεγμένο» δεν υπάρχει σχετικά με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, μα όπως έχουμε ήδη πει, η παράκαμψη του ελληνικού Συντάγματος στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι ζήτημα νομικό, αλλά καθαρά πολιτικό.
Η ίδια η έννοια του πτυχίου διαλύεται ολοσχερώς, αφού μετατρέπεται σε μια απλή πιστοποίηση Bachelor που αντιστοιχεί σε ένα άθροισμα πιστωτικών μονάδων. Η προοπτική όλων αυτών των αλλαγών είναι το φαινόμενο που επικρατεί σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία, όπου οι προοπτικές εύρεσης εργασίας δεν είναι ποτέ ενιαίες για τους αποφοίτους, αλλά καθορίζονται από το «όνομα» και τη «φήμη» του πανεπιστημίου που απονέμει το εκάστοτε «πιστοποιητικό», είτε πρόκειται για ιδιωτικό είτε πρόκειται για δημόσιο.
Παράλληλα, βαθαίνει η εξάρτηση της χώρας. Τα ελληνικά πανεπιστήμια γίνονται όλο και περισσότερο παράρτημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των ισχυρών της ΕΕ και των ΗΠΑ και ανοίγει νέο πεδίο κερδοφορίας για το ξένο και το ντόπιο κεφάλαιο. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται «ιδρύματα»-γέφυρες μεταβίβασης της ιμπεριαλιστικής πολιτικής (της ΕΕ και των ΗΠΑ) μέσα στη χώρα, δεξαμενές «ψαρέματος μυαλών» στην υπηρεσία των συμφερόντων τους.
Ωστόσο, η αλλαγή τοπίου στην τριτοβάθμια, όσο επείγουσα κι αν είναι για την κυβέρνηση, την ΕΕ και τις ΗΠΑ, δεν μπορεί να σταθεί μόνη της. Γιατί πού θα καταλήξουν όλες αυτές οι δεκάδες χιλιάδες μαθητές που πετιούνται έξω από τα πανεπιστήμια με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, τη διάλυση του δωρεάν πλέγματος και το «νέο Λύκειο»-εξεταστικό κάτεργο; Τι θα απογίνει όλη αυτή τη νεολαία που πιέζει για μια εργασιακή προοπτική; Για την πλειοψηφία των αποκλεισμένων μαθητών, οι ιδιωτικές σχολές θα είναι ταξικά απλησίαστες (ενδεικτικά το κόστος των ιδιωτικών πτυχίων στην Κύπρο κυμαίνεται μεταξύ 15.000 και 120.000€). Φυσικά, ένα τμήμα νεολαίας με μεσαία και υψηλή ταξική καταγωγή πιθανά θα έχει την επιλογή του ιδιωτικού πανεπιστημίου, αλλά αυτό δεν θα αφορά την πλειοψηφία. Η παρανόηση που αναπαράγεται από το σύνολο σχεδόν των αριστερών δυνάμεων (με κύρια την ΚΝΕ) ότι η νεολαία πετιέται έξω από τα δημόσια πανεπιστήμια μόνο και μόνο για να ενισχυθούν τα ιδιωτικά, είναι προϊόν ιδεοληψίας που αντικρύζει ως καπιταλιστικό φετίχ την «ιδιωτικοποίηση των πάντων» και δεν βλέπει ότι «ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος». Δεν βλέπει δηλαδή ένα βασικό προϊόν της εκπαιδευτικής (αντι)μεταρρύθμισης που συντελείται: τον ταξικό αποκλεισμό.
Ακριβώς στο προηγούμενο ερώτημα έρχεται να απαντήσει το νομοσχέδιο για την «Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση», που κατατίθεται πρώτο-πρώτο. Αυτό προβλέπει τη δημιουργία 60 campuses πανελλαδικά. Σε κάθε campus πρόκειται να ενσωματωθούν τα ΕΠΑΛ, τα ΙΕΚ (τα οποία μετονομάζονται σε Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης - ΣΑΕΚ) και τα Επαγγελματικά Εργαστήρια. Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση θέλει να στρέψει ένα μεγάλο τμήμα της αποκλεισμένης νεολαίας προς τα εκεί. Συγχωνεύοντας όλη τη μεταλυκειακή «σούπα» με τα ΕΠΑΛ, θέλει να προβάλλει με πειστικότητα έναν δήθεν εναλλακτικό χώρο υποδοχής όσων πετιούνται έξω από το πανεπιστήμιο και να μπαλώσει το κενό της ανυπαρξίας τεχνικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Φυσικά, δεν είναι δυνατόν να στηθεί μία ελκυστική εναλλακτική διέξοδος για τη νεολαία που πετάγεται έξω από τις σπουδές, όσο καμία εθνική στρατηγική για την εκπαίδευση και την οικοδόμηση βιομηχανικής παραγωγής στη χώρα δεν υπάρχει. Έτσι, όσο και να μιλούν τάχα για «αναβάθμιση», ο πραγματικός προορισμός των αποφοίτων της λεγόμενης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα θα είναι η «βαριά βιομηχανία του τουρισμού», τα άθλια μεροκάματα, ο καιάδας της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης του Περάματος, η υποαπασχόληση και η εποχιακή ή πλήρης ανεργία.
Το τελευταίο νομοσχέδιο για την «Ευρωπαϊκή Σύμβαση της Λισαβόνας», φαίνεται ότι έρχεται να επιστεγάσει όλα τα προηγούμενα. Η Συνθήκη της Λισαβόνας, που τροποποιεί τις ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπογράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007 στη σύνοδο κορυφής της Λισαβόνας. Η συνθήκη αυτή υποκαθιστά το εγκαταλειφθέν «Ευρωπαϊκό Σύνταγμα» και στον τομέα της εκπαίδευσης αποτελεί συνέχεια της Συνθήκης της Μπολόνια (1999) και της δημιουργίας του Κοινού Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΚΕΧΑΕ), που σήμανε το ξήλωμα δικαιωμάτων ολόκληρων δεκαετιών για τους έλληνες φοιτητές. Χάρη στην πάλη του φοιτητικού κινήματος, η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν την έχει κυρώσει ως τώρα. Η επικύρωση της συνθήκης της Λισαβόνας αποσκοπεί στο να προσπεραστούν τα κωλύματα των κρατών-μελών μπροστά σε κεντρικές επιδιώξεις της ΕΕ, όπως είναι και η ύπαρξη του άρθρου 16 του Συντάγματος. Έτσι και με το τελευταίο νομοσχέδιο, μεθοδικά επιχειρείται από τα «έξω» προς τα «μέσα» η μονοπωλιακή αναπροσαρμογή της ελληνικής εκπαίδευσης.
Προσπερνώντας τα υπόλοιπα νομοσχέδια, που αφορούν επιμέρους ιδρύματα, μπορούμε να καταλήξουμε στο βασικό συμπέρασμα: Τα νομοθετήματα που φέρνει το υπουργείο Παιδείας αποτελούν μια ενιαία και αδιάσπαστη αλυσίδα, όπου κάθε κρίκος συμπληρώνει τον επόμενο, με στόχο να ξεμπερδεύουν με τα κεκτημένα δικαιώματα της νεολαίας στις δημόσιες και δωρεάν σπουδές. Πρόκειται για μία ενιαία πολιτική. Ενιαία πρέπει να είναι και η απάντηση μαθητών-φοιτητών-εκπαιδευτικών-γονιών/λαού με την ακλόνητη πεποίθηση ότι οι σπουδές για τα παιδιά του λαού δεν είναι «προνόμιο», αλλά Δικαίωμα.
