Δύο είναι τα ερωτήματα που αφορούν την ένταξη στον ιμπεριαλιστικό συνασπισμό της ΕΕ και τις συνέπειες για τον λαό και τη χώρα.
Το πρώτο ερώτημα (ή καλύτερα η διερώτηση) αφορά τον λαό και την εργατική τάξη: Σε συνθήκες παγκόσμιας στρατηγικής επίθεσης του κεφαλαίου στα δικαιώματα των λαών (που συμπίπτει χρονικά με την ένταξη στην –τότε– ΕΟΚ, με τη διακυβέρνηση Ρήγκαν, Θάτσερ κ.λπ.) και με δεδομένο τον αντιδραστικό, αντιλαϊκό και εξαρτημένο χαρακτήρα της αστικής τάξης (είτε ήταν εκτός ΕΕ είτε εντός), ποιον ιδιαίτερο χαρακτήρα αποκτά η αντεργατική-αντιλαϊκή επίθεση (που έτσι και αλλιώς είχε εξαπολυθεί) με την ένταξη στην ΕΟΚ;
Μία διαφορετική διερώτηση «απευθύνεται» και αφορά την αστική τάξη της χώρας: Επιλέγοντας η αστική τάξη και το πολιτικό της προσωπικό την ενίσχυση της εξάρτησης από τους ευρωπαίους ιμπεριαλιστές ως μέλος της «λυκοσυμμαχίας» προφανώς πολλαπλασίασε τα κέρδη της σε διάφορα επίπεδα, όμως παράλληλα απώλεσε κάποια κομμάτια από τις οικονομικές της λειτουργίες (π.χ. συναλλαγματική πολιτική, έλεγχο του τραπεζιτικού συστήματος), οπότε ποιο είναι το δικό της «ταμείο»;
Επιμένουμε να διαχωρίζουμε αυτά τα δύο ερωτήματα, γιατί ο ταξικός διαχωρισμός αντανακλά την αντικειμενική κατάσταση (π.χ. η υποκατάσταση της παραγωγής αγροτικών προϊόντων από τις εισαγωγές έθιξε τον λαό, γιατί πληρώνει πιο ακριβά τα αγροτικά προϊόντα, αλλά δεν «αγγίζει» την αστική τάξη που παίρνει τις πρώτες ύλες από τις εισαγωγές).
Και εξακολουθούμε να επιμένουμε σε αυτόν τον διαχωρισμό, γιατί η αστική τάξη και οι κονδυλοφόροι αναλυτές της απευθύνουν στον λαό (εν είδει υποθέσεων) τις δικές τους διερωτήσεις, του στυλ: «Τι θα παθαίναμε (όλοι… εμείς!), αν δεν ήταν η χώρα στη ζώνη του ευρώ, όταν ξέσπασε η λεγόμενη κρίση χρέους;». Αγνοώντας ηθελημένα το πώς συνέβαλε η ένταξη σε ΕΟΚ-ΕΕ-Ευρωζώνη στη διόγκωση και του χρέους και στην επιδείνωση μιας σειράς δεικτών που αποτελούν τα –αστικά έστω– κριτήρια μιας «εύρωστης» οικονομίας. Αποδεχόμενοι τη λύση «σωτηρίας» που τελικά επιβλήθηκε μέσω των μνημονίων.
Για την αστική τάξη της χώρας –από υποκειμενική πλευρά– δεν υπάρχει καμία αντίφαση ανάμεσα στο να αυγατίζει τον πλουτισμό και τα κέρδη της, από τη μια, και, από την άλλη, να χάνει πεδία κυριαρχίας, αφού πρόκειται για μία αστική τάξη μη-εθνική.
Υπάρχει όμως πρόβλημα εξ αντικειμένου. Όπως προέκυψε πολύ τρανταχτά μετά το 2009. Πώς το λύνει; Μεταθέτοντας το κόστος των επιλογών της στα σταθερά υποζύγια της οικονομίας και της κοινωνίας.
Η προσέγγιση που επιχειρούμε στις δύο διερωτήσεις που θέσαμε θεωρεί πως η ένταξη στην λυκοσυμμαχία των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών έπαιξε θεμελιώδη ρόλο στα χαρακτηριστικά που έχει η σημερινή –αστική έστω– οικονομία της χώρας, με τη διαφορά ότι οι επιπτώσεις αυτές έχουν και ταξικό πρόσημο.
Η αγροτική παραγωγή
Το πρώτο και χαρακτηριστικότερο «σύμπτωμα» από την ένταξη στην τότε ΕΟΚ ακόμα, είναι η συρρίκνωση της αγροτικής παραγωγής και του πρωτογενή τομέα γενικότερα: το Αγροτικό Εμπορικό Ισοζύγιο από πλεονασματικό κατά +6,8 δισ. δρχ το 1980 (και μάλιστα ποιοτικά πλεονασματικό στα κλασικά εθνικά προϊόντα, όπως λάδι, καπνός, σταφίδα εσπεριδοειδή), έγινε ελλειμματικό κατά -2,4 δισ. € λίγο πριν τα μνημόνια, το 2009!!!
Οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από 1,6 εκατ. € το 1990 (λίγο πριν την ένταξη στην ΕΕ και την ευρωζώνη), έφτασαν το 2010 τα 6,30 δισ. €!!! Μεσολάβησαν τα μνημόνια όπου, λόγω των περικοπών στη ζήτηση, μειώθηκαν οι εισαγωγές, χωρίς όμως η αύξηση των εξαγωγών και της αγροτικής παραγωγής μετά την πανδημία να αντισταθμίσει τις απώλειες από τον πόλεμο στην Ουκρανία (εξαγωγές σε Ρωσία) ή το (επιπέδου μείωσης του ΑΕΠ) πλήγμα στην καρδιά της ελληνικής αγροτικής παραγωγής (καταιγίδα Ντάνιελ).
Έτσι, όταν εντάχθηκε η Ελλάδα στην τότε ΕΟΚ το 1981, στη γεωργία απασχολούνταν το 30% του εργατικού δυναμικού της χώρας και η γεωργική παραγωγή αποτελούσε το 25% του ΑΕΠ, ενώ σήμερα η γεωργία απασχολεί το 12% του εργατικού δυναμικού και συμβάλλει κατά 3,6% στην εθνική προστιθέμενη αξία. Η μείωση, δε, στα φτωχομεσαία αγροτικά νοικοκυριά είναι ακόμα μεγαλύτερη, καθώς στο «εργατικό δυναμικό» έχουν αυξηθεί οι εργάτες γης ή οι εποχιακά εργαζόμενοι και έχουν μειωθεί τα «μόνιμα» αγροτικά νοικοκυριά.
Βέβαια, το ποσοστό του αγροτικού πληθυσμού είναι ακόμα υψηλότερο του μέσου ποσοστού αγροτικής πληθυσμού στην ΕΕ, αλλά έχει ο... Θεός, καθώς η αναπροσαρμογή της ΚΑΠ στα επόμενα χρόνια θα δείξει τα... δόντια της.
Η μεταποίηση
Όσον αφορά τη μεταποίηση, από το 11% του ΑΕΠ που αντιπροσώπευε πριν από τα μνημόνια, έφτασε στο 9% του ΑΕΠ, παρ’ όλη την εκτίναξη των εξαγωγών (σχετική και αυτή) μετά το τέλος των εγκλεισμών. Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι την περίοδο των μνημονίων η μείωση της μεταποίησης έφτασε το 5% του ΑΕΠ (ποσοστό πρωτοφανές για χώρα σε καιρό ειρήνης) και απαξιώθηκε ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός (με το ουσιαστικό σταμάτημα των δημοσίων επενδύσεων).
Σύμφωνα, δε, με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας, τα επόμενα 7 χρόνια (9 από τότε που δημοσιεύτηκε η έκθεση,) πρέπει οι ιδιωτικές επενδύσεις να αυξάνονται με ρυθμό 8% κάθε χρόνο, προκειμένου η βιομηχανική παραγωγή να προσεγγίσει τα επίπεδα του 2007/2008, δηλαδή πριν από την ανοικτή εκδήλωση της κρίσης.
Το ποσοστό συμμετοχής της βιομηχανίας στο συνολικό παραγόμενο προϊόν της οικονομίας το 1981 ήταν γύρω στο 20% του ΑΕΠ, δηλαδή στα ίδια επίπεδα περίπου με των άλλων υπό ανάπτυξη ευρωπαϊκών χωρών. Από το 1981, η βιομηχανία συρρικνώνεται, με αποτέλεσμα το προϊόν της να έχει μειωθεί (και χωρίς την ανάγκη… μνημονίων, πριν τα μνημόνια) στο 12-13% του ΑΕΠ, όταν οι υπό ανάπτυξη χώρες της ΕΕ των 27 εμφανίζουν ποσοστά που φθάνουν μέχρι και 30% του ΑΕΠ!
Η αποβιομηχάνιση, που με τη λεγόμενη «κοινωνικοποίηση » των πρώτων χρόνων του ΠΑΣΟΚ πλήρωσε ο ελληνικός λαός μέσω του προϋπολογισμού, δεν στάθηκε ικανή να μειώσει τα κέρδη της ελληνικής αστικής τάξης. Παρά τη συνεχή αποβιομηχάνιση, τα καθαρά κέρδη των βιομηχάνων αυξήθηκαν την περίοδο 1981-2009 κατά 5.382%, ενώ των εργαζομένων κατά 358%, σύμφωνα με τα στοιχεία (και φυσικά τα κριτήρια) της ΕΛΣΤΑΤ και των τραπεζών.
Αυτή η ανισομετρία μείωσης της παραγωγικότητας (για την οποία δεν ευθύνονται οι εργαζόμενοι, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ΣΕΒ Στασινόπουλο, αλλά η τεχνολογική διάρθρωση της παραγωγής) και αποβιομηχάνισης, από τη μια μεριά, και κατακόρυφης αύξησης της κερδοφορίας του ελληνικού κεφαλαίου, από την άλλη, είναι χαρακτηριστική για το είδος της εξαρτημένης οικονομίας της αστικής «μας» τάξης. Είναι μία αντίφαση ενδεικτική του είδους της «ανάπτυξης» που ευαγγελίζονται.
Επιπλέον, στο παραγωγικό αυτό κενό των 279 δισ. € του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, που περιλαμβάνει όλα τα εμπορικά και τα υπόλοιπα ισοζύγια της οικονομίας, συμβάλλει περισσότερο η βιομηχανία, αφού η γεωργία συνεχώς συρρικνώνεται.
Είναι επίσης τυπικό δείγμα της οικονομικής εξάρτησης ότι το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας από πλεονασματικό κατά 74,4 δισ. δρχ. το 1980, έφτασε να είναι ελλειμματικό κατά 23,2 δισ. € το 2009, λίγο πριν από τα μνημόνια!!!
Ειδικά την περίοδο της ένταξης στην Ευρωζώνη τα εμπορικά αυτά ελλείμματα αποτελούν τον αντίστροφο... καθρέφτη των γερμανικών πλεονασμάτων, και αυτό ισχύει για όλες τις χώρες του λεγόμενου ευρωπαϊκού Νότου.
Σε αντίθεση με σήμερα (ειδικά την περίοδο μετά την πανδημία) όπου εκδηλώνεται μία αύξηση των γερμανικών άμεσων επενδύσεων, εκείνο το διάστημα (αρχές του 2000) εκδηλώθηκαν επενδύσεις και τοποθετήσεις στον τραπεζιτικό-χρηματοπιστωτικό τομέα με παρότρυνση του «πληθυσμού» (μέσω του Προέδρου της Τράπεζας της Ελλάδας, Χαλικιά) να χρησιμοποιεί περισσότερο πλαστικό χρήμα (πίστωση), καθώς ο Χαλικιάς θεωρούσε ότι η χρήση του δεν ήταν αρκετή από τον «πληθυσμό».
Με δυο λόγια, οι Γερμανοί δάνειζαν τη χώρα και το λαό της, για να αγοράζουν τα δικά τους προϊόντα και εμπορεύματα!
Με επιχείρημα, μάλιστα, τον φτηνό δανεισμό και το «σκληρό νόμισμα» του ευρώ που θα έδινε στην αστική τάξη το «ατού» συμμετοχής στον λεγόμενο «σκληρό πυρήνα» της ΕΕ, πραγματοποιήθηκε η ένταξη στη ζώνη του ευρώ, που είχε ως άμεσο επακόλουθο την αύξηση του κόστους ζωής (αφού η ισοτιμία του ευρώ κλείστηκε πάνω στην νομισματική αξία του μάρκου).
Η ένταξη στην ευρωζώνη
Τις εγγυήσεις της ένταξης στη ζώνη του ευρώ έδωσε κολοσσιαίο πρόγραμμα ανταλλαγής νομισμάτων με εγγύηση της Goldman Sachs (αυτή που αργότερα αποφάνθηκε για το μεγάλο δημόσιο χρέος της χώρας) που πλήρωσε ο λαός –εκτός των άλλων– με τα αντιλαϊκά μέτρα για τη μείωση τάχα του δημόσιου χρέους.
Το πιο χτυπητό, όμως, παράδειγμα για το πού οδήγησε η ένταξη σε ΕΟΚ-ΕΕ-Ευρωζώνη αποτελεί ακριβώς η περίοδος των μνημονίων, όπου η χώρα και ο λαός «ως παρωνυχίδες» της ευρωπαϊκής οικονομίας οδηγήθηκαν στο κρεβάτι του Προκρούστη με συνεγγυητές τους ευρωπαίους «προστάτες» της χώρας.
Στην ουσία η κολοσσιαία ανταλλαγή χρέους, μέσω των ευρωπαϊκών μηχανισμών διάσωσης που δοκιμάστηκαν στις πλάτες του ελληνικού λαού, δεν διέσωσε μόνο τις γερμανικές, γαλλικές και ιταλικές τράπεζες από το «τοξικό» χρέος (κυρίως το δικό τους) αλλά και αποσόβησε την επέκταση της κρίσης στον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης. Αποτέλεσε, δε, πλαίσιο παραδειγματισμού περικοπών και μειώσεων για τους εργαζόμενους όλων των χωρών της ΕΕ. Ακόμα χρωστάνε οι Ευρωπαίοι μέρος των κερδών από τις ανταλλαγές χρέους που πραγματοποιήθηκαν τότε (τα περίφημα ANFAs ομόλογα).
Η μείωση των μισθών και του λεγόμενου μοναδιαίου εργασιακού κόστους σε επίπεδα δεκαετίας του... ’50 ήταν βέβαια το μεγάλο μπόνους για την αστική τάξη. Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε σε τέτοιο μέγεθος ώστε δεν μπόρεσε –σε εκείνη τη φάση– να αξιοποιήσει αυτό το «προσόν»:
Το 2008 στην Ελλάδα δραστηριοποιούνταν στην εγχώρια μεταποίηση 85.000 επιχειρήσεις, ενώ το 2020 μόλις 36.000, μείωση 57%. Το μεγαλύτερο πλήγμα δέχθηκε ο κλάδος των ειδών ένδυσης, καθώς ο αριθμός των επιχειρήσεων μειώθηκε κατά 7.789 σε βάθος 12ετίας, και ακολουθούν οι βιομηχανίες μεταλλικών προϊόντων (-5.689), προϊόντων ξυλείας (-3.647) και επίπλων (-3.645). Αντίστοιχα, μεγάλωσε το μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων ως προς τον αριθμό εργαζομένων, ωστόσο και πάλι παραμένει πολύ πιο κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Σήμερα η αστική τάξη κάνει κάποια βήματα και ένα μέρος των επιτυχιών της στις εξαγωγές οφείλεται στη δραματική μείωση του εργατικού μισθού.
Το χρέος
Όσο για το δημόσιο χρέος, το 1980 (μία χρονιά πριν από την ένταξη στην ΕΟΚ) το ΑΕΠ της χώρας ήταν 5,08 δισ. € και το δημόσιο χρέος στο 28,4% του ΑΕΠ. Το 1990 το ΑΕΠ ανέβηκε στα 39,11 δισ. € και το δημόσιο χρέος στο 79,6% του ΑΕΠ. Το 2000 (έτος υποτίθεται «σύγκλισης») το ΑΕΠ έφθασε τα 136,28 δισ. €, ενώ το δημόσιο χρέος ξεπέρασε το 103,4% του ΑΕΠ. Συνεπώς, η άνοδος του ΑΕΠ (που εμπεριέχει και την αύξηση της κατανάλωσης) ήταν σε μεγάλο βαθμό «δανεική».
Το 2010, και με τη λεγόμενη «κρίση χρέους», το ΑΕΠ έφθασε τα 248,66 δισ. €, ενώ το χρέος της χώρας ακούμπησε το 120,1%. Με αυτό το χρέος (μικρότερο από αυτό που προέκυψε μετά τα μνημόνια που έγιναν για να το μειώσουν!) η χώρα μπήκε στο πρόγραμμα προσαρμογής ΔΝΤ-ΕΕ.
Στο τέλος της τυπικής περιόδου των μνημονίων το δημόσιο χρέος είχε φτάσει και ξεπεράσει το 170% του ΑΕΠ, σε μεγάλο βαθμό ΚΑΙ γιατί μειώθηκε δραματικά το ΑΕΠ. Σήμερα, λόγω του πληθωρισμού που αυξάνει τα φορολογικά έσοδα, αλλά και κάποιων πρόωρων πληρωμών, το δημόσιο χρέος γυροφέρνει γύρω από το 160% του ΑΕΠ, όμως, αυτή η εικόνα είναι σε μεγάλο βαθμό εικονική για τους λόγους που αναφέρθηκαν.
Η «σύγκλιση»
Όσο δε για την περίφημη σύγκλιση, την 7η θέση από το τέλος καταλαμβάνει η ελληνική μεταποίηση στην παραγωγικότητα της εργασίας, με 29.600 € Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ανά εργαζόμενο, όταν στην Ιρλανδία (που βρίσκεται στην πρώτη θέση) αντιστοιχούν 522.500 € ανά εργαζόμενο. Σε όρους παραγωγικότητας, εκτός από τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλότερα από την Κύπρο, τη Μάλτα, την Ουγγαρία, την Τσεχία, την Εσθονία, την Πολωνία και την Πορτογαλία, ενώ πίσω από την Ελλάδα είναι οι Λιθουανία, Λετονία, Κροατία, Ρουμανία και Βουλγαρία.
Κατά την ομολογία του ίδιου του Στουρνάρα, το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας εξακολουθεί να είναι μικρό (παρ’ όλο τον… εξευρωπαϊσμό) και αυτό δημιουργεί προϋποθέσεις δημιουργίας ολιγοπωλιακών καταστάσεων στην κατανάλωση, ειδικά στον ενεργειακό τομέα.
Οι εξαγωγές της χώρας είναι δεύτερες από το τέλος της ευρωπαϊκής κατάταξης, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΟΒΕ. Όπως, δε, έγραψαν πρόσφατα οι Financial Times, η ελληνική οικονομία σήμερα έχει μειωθεί κατά 19% σε σχέση με το 2007.
Ο πλουτισμός της αστικής τάξης
Μπορεί οι φωνές αγωνίας των αστών του στυλ Στασινόπουλου να ακούγονται σήμερα πιο έντονα, συνολικά όμως μιλώντας, η αστική τάξη και ειδικά οι μερίδες που ασχολούνται με τα τρόφιμα και την ενέργεια είναι οι πλέον κερδισμένοι από τον φαύλο κύκλο του πληθωρισμού, που όλο τιθασεύεται και όλο ξεπετάγεται, και όλο πιο απειλητικός γίνεται για το εργατικό και λαϊκό εισόδημα.
Έγραφε ο Καλλίτσης στην οικονομική του στήλη στην Καθημερινή: «Από την άλλη είναι η πραγματικότητα: μία πλευρά της, ότι παρά την πρωτοφανή αύξηση κερδών και το απίστευτο χρήμα που κυκλοφορεί, η επενδυτική δραστηριότητα υστερεί. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, πέρυσι οι επενδύσεις θα αυξάνονταν 15,5% – αυξήθηκαν μόνο 7%. Φέτος προβλέπεται ότι θα αυξηθούν 15,1% – κι αυτό είναι στον αέρα. Άλλωστε, κι όσες σχετικά μεγάλες επενδύσεις γίνονται, γίνονται με λεφτά του ΕΣΠΑ και του ΤΑΑ, και μόνο μια μικρή ιδιωτική συμμετοχή στο κεφάλαιο. Τι γίνονται τα κέρδη, πέρα από πολυτελή κατανάλωση; Επενδύονται στο εξωτερικό. Η αυξημένη κερδοφορία που αποκτάται εδώ (χάρη στον πληθωρισμό κερδών, στον αναιμικό ανταγωνισμό και στην εξαέρωση των μισθών…) αναζητεί την τύχη της εκτός συνόρων.
Έτσι, οι ελληνικές άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό, από 1.147,7 εκατ. ευρώ που ήταν το 2021 αυξήθηκαν 121% κι έφτασαν τα 2.538,5 εκατ. το 2022 και, πέρυσι πάλι, αυξήθηκαν άλλο 28% κι έφτασαν τα 3.240,4 εκατ. ευρώ. Μέσα σε τρία χρόνια τα κέρδη που φεύγουν, παρά κάτι τριπλασιάστηκαν. Κάτι βλέπουν;…»
Πληρώνοντας τις υποχρεώσεις της η χώρα στο ΔΝΤ και ενώ το δημόσιο χρέος της Ελλάδας διακρατείται κατά βάση από τις ευρωπαϊκές τράπεζες, είναι υποχρεωμένη να τηρεί αιματηρά πλεονάσματα μέχρι το 2033 άνω του 1%, ενώ αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί δημόσιος πλούτος υπάγεται στη διάθεση του Υπερταμείου και είναι προς «αξιοποίηση». Το δημοσίευμα των Financial Times υπογραμμίζει ότι οι πραγματικοί μισθοί μειώνονταν σταθερά μέχρι το 2022, έχοντας συρρικνωθεί κατά 30% από τα προ της οικονομικής κρίσης επίπεδά τους, αφήνοντας τη χώρα με έναν από τους χαμηλότερους μέσους μισθούς μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών.
Εδώ πρέπει να προστεθεί η καταιγίδα των φορολογικών μέτρων λίγο πριν και κατά τη διάρκεια των μνημονίων, που απευθύνονται και πλήττουν τα λαϊκά στρώματα αυξάνοντας τη φορολογική ληστεία στα ύψη. Μία παρουσίαση των φορολογικών μέτρων λίγο πριν τα μνημόνια (κυβέρνηση Παπανδρέου) είναι ενδεικτική:
- Αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ, από 19% σε 21%, από 9% σε 10% και από 4,5% σε 5%, από την 1η Απρίλη του 2010.
- Αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης από τα 0,41€ στα 0,53€ για κάθε λίτρο βενζίνης. Η επιβάρυνση ήταν 0,12€, που μαζί με την αύξηση του ΦΠΑ επιβάρυνε τους κατόχους ΙΧ με 0,14€ το λίτρο.
- Αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης σε τσιγάρα κατά 20%.
- Αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης σε ποτά κατά 20%.
- Μείωση του αφορολόγητου ορίου των 12.000 ευρώ, μέσω της υποχρεωτικής κατάθεσης αποδείξεων.
- Αύξηση των τεκμηρίων διαβίωσης, που αυτόματα οδήγησε σε φορολογική επιβάρυνση δεκάδων χιλιάδων λαϊκών νοικοκυριών.
- Αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ, μέσω της επιβολής ειδικού φόρου κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Παράλληλα, ειδικός φόρος και στο αέριο, και υπολογισμός του ΦΠΑ πάνω στο αυξημένο από το φόρο επίπεδο τιμών!
Αλλά και…
- Μείωση της φορολογίας κερδών από το 25% στο 20% για τους μεγαλοεπιχειρηματίες και φορολογική ασυλία πέντε χρόνων για κάθε νέα επιχείρηση.
Συμπεραίνοντας, η χώρα και η οικονομία της (έστω στα καπιταλιστικά πλαίσια) σε όλα τα χρόνια της ένταξης όχι μόνο δεν συνέκλιναν με την ΕΕ, αλλά το χάσμα διευρύνθηκε.
Η αστική τάξη της χώρας σε γενικές γραμμές πλούτισε από αυτή τη διαδικασία μεταφοράς πλούτου, παρ’ όλο που απώλεσε ρόλους, κοινωνικές συμμαχίες και οικονομικές λειτουργίες.
Τα εργαζόμενα στρώματα ήταν αυτά που υπέστησαν το βαρύ μερίδιο των αιματηρών θυσιών, και όχι μόνο στα εισοδήματα αλλά και στο σύνολο των κοινωνικών δικαιωμάτων (υγεία-παιδεία- ασφάλιση).
Όσο, δε, αφορά το τρίπτυχο αυτό, τα αντιλαϊκά μέτρα που παίρνονται και εφαρμόζονται στην ΕΕ (όπως πρόσφατα το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά ΑΕΙ ή για το ασφαλιστικό) είναι το μόνο πεδίο που πραγματοποιείται η περίφημη... σύγκλιση με την ΕΕ!
