Κλείνουν φέτος 50 χρόνια από την εισβολή του τουρκικού στρατού στην Κύπρο. 50 χρόνια από τη διχοτόμηση του νησιού και του λαού της, των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. 50 χρόνια αλλεπάλληλων -υποτίθεται- προσπαθειών του ΟΗΕ για «επίλυση» του Κυπριακού. 50 χρόνια ενεργειών και αντιπαραθέσεων των αστικών τάξεων Ελλάδας και Τουρκίας για ένταξη του νησιού στους «ευσεβείς πόθους» εκάστης. 50 χρόνια συνεχών παρεμβάσεων και ανταγωνισμών των ιμπεριαλιστών για ενσωμάτωση της Κύπρου (ενωμένης ή διχοτομημένης) στα άνομα, αντιδραστικά και επικίνδυνα για τον κυπριακό και τους άλλους λαούς, σχέδιά τους.
Την αυγή της 20ης Ιούλη 1974 ξεκίνησε η τουρκική εισβολή (Αττίλας 1). Η Εθνοφρουρά και η ΕΛΔΥΚ καθυστερούν χαρακτηριστικά να αντιδράσουν και ζητούν εντολές από Αθήνα. Η χουντική κυβέρνηση στην Ελλάδα δείχνει ότι αιφνιδιάζεται, ο δικτάτορας Ιωαννίδης δηλώνει στον υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζόζεφ Σίσκο «μας εξαπατήσατε…» και αυτός απαιτεί να μην υπάρξει καμία πολεμική ενέργεια από την Ελλάδα, για να μην διαταραχτεί η ενότητα της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Η διεθνής κοινότητα αντιδρά με πλήρη χαλαρότητα…
Στις 14 Αυγούστου ξεσπά το δεύτερο κύμα εισβολής, ο Αττίλας 2. Τα 348 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα οποία είχαν στριμωχτεί 40.000 Τούρκοι στρατιώτες ήταν πολύ λίγα για να αποτυπώσουν μια «δίκαιη» διχοτόμηση. Το αποτέλεσμα ήταν η κατάληψη του 36,2% του νησιού, 200.000 πρόσφυγες, άγνωστος αριθμός νεκρών και αγνοουμένων, ρημαγμένο και διχοτομημένο νησί…
Αυτά, όμως, αποτυπώνουν μόνο μια «στιγμιαία» εικόνα των εξελίξεων στη Μεγαλόνησο. Υπάρχει η εικόνα των προηγούμενων ημερών, εκείνη των προηγούμενων δεκαετιών και αυτή των επόμενων. Έχει σημασία να τις σκιαγραφήσουμε με συντομία.
Το 1878 η Κύπρος περνάει στα χέρια των Άγγλων ως προτεκτοράτο, προσαρτάται στη Μ. Βρετανία το 1914, γεγονός που επικυρώνεται με τη συνθήκη της Λοζάνης το 1923 και κηρύσσεται Βρετανική αποικία το 1925.
Ο αντιαποικιακός αγώνας ξεκινάει άμεσα, κατά βάση από τους Ελληνοκύπριους αλλά και με συμμετοχή Τουρκοκυπρίων και με καθοδηγητική δύναμη -τα πρώτα χρόνια- το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες τον αντιμετωπίζουν με συλλήψεις, βασανισμούς και εκτελέσεις. Το πέρασμα του αγώνα στην επιρροή των ελληνοκυπριακών εθνικιστικών αστικών δυνάμεων μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ευνοεί την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» των Άγγλων, προκαλεί τη διάσπαση στους κόλπους του κυπριακού λαού και αλλάζει τα χαρακτηριστικά του αγώνα. Παράλληλα, η ανάδειξη του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού σε ηγέτιδα δύναμη της Δύσης προσθέτει έναν ακόμη διεκδικητή ρόλου στο νησί, ενώ Ελλάδα και Τουρκία παίρνουν το «ελεύθερο» από τους ιμπεριαλιστές να εκδηλώσουν τους «εθνικούς τους πόθους». Έτσι, το Κυπριακό, από εθνικοαπελευθερωτικό ζήτημα, μετατρέπεται σε πεδίο ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού και μπαίνει στην ατζέντα των αντιθέσεων των δύο αστικών τάξεων με την προτροπή και την εποπτεία των ιμπεριαλιστών.
Από κει και πέρα, με δεκάδες σχέδια, παρεμβάσεις, συνομωσίες από Αμερικάνους, Εγγλέζους, Έλληνες, Τούρκους και την ανάμειξη των σοσιαλιμπεριαλιστών Σοβιετικών από το ’64, το Κυπριακό περνάει διάφορες φάσεις, με την πλάστιγγα γέρνει σταδιακά προς τους Αμερικάνους.
Η πρώτη περίοδος ολοκληρώνεται με τις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου (1959) και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόκειται για ένα εξαρτημένο και εκ των πραγμάτων δυσλειτουργικό καθεστώς. Οι Άγγλοι συνεχίζουν να ελέγχουν βασικά την κατάσταση, αλλά οι Αμερικάνοι έχουν πια τη δυνατότητα να επεμβαίνουν.
Η πρόθεση του προέδρου της Κύπρου Μακάριου για τροποποίηση του συντάγματος ανοίγει μια νέα περίοδο κρίσεων, που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχική πλέον παρέμβαση των ΗΠΑ, τις συνεχείς συγκρούσεις ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών στρατιωτικών δυνάμεων, την απειλή πολεμικής αντιπαράθεσης ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία και την ένταση του μίσους ανάμεσα στις δύο κοινότητες, που πυροδοτείται από τους εκατέρωθεν εθνικιστικούς κύκλους, τις «μητέρες πατρίδες» και τους ιμπεριαλιστές.
Ο ίδιος ο Μακάριος, που ελίσσεται μια από εδώ και μια από εκεί, αποτελεί αγκάθι στις προθέσεις του αμερικανικού ιμπεριαλισμού για ενίσχυση της παρουσίας του στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο και μπαίνει στο στόχαστρό τους. Πρόθυμη να ικανοποιήσει αυτή την ανάγκη και με την ελπίδα να εισπράξει από τα αφεντικά της ευνοϊκή αντιμετώπιση (για την ίδια και για την άρχουσα τάξη της χώρας), η ελληνική χούντα, προχωράει -πάντα με την καθοδήγηση της CIA- σε σειρά από σχέδια πραξικοπημάτων και αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίας του Μακαρίου, που καταλήγουν στο πραξικόπημα της 15ης Ιούλη του 1974. Ο δρόμος για τον Αττίλα, ως εναλλακτικό σχέδιο, ανοίγει διάπλατα…
Στην Κύπρο, λοιπόν, το 1974 συναντήθηκε η «επιθετικότητα» των δύο αστικών τάξεων, που έδωσε το γνωστό τραγικό αποτέλεσμα για τον κυπριακό λαό. Φυσικά, το όλο πλαίσιο για να εκδηλωθεί αυτή η «επιθετικότητα» το δημιούργησαν και το καθόρισαν άλλοι. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες στην αρχή και οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές στη συνέχεια.
Από το 1974 και μετά το κυπριακό «λύνεται», είτε μέσω «διακοινοτικών», είτε μέσω «διεθνοποίησης» του, αλλά σταθερά οδεύει προς τη μονιμοποίηση και νομιμοποίηση της διχοτόμησης του νησιού και την ισχυροποίηση της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας των αφεντάδων της Δύσης.
Σοβαρή εξέλιξη αποτέλεσε η απόρριψη του κακόφημου σχεδίου Ανάν το 2004. Είναι η περίοδος που εξελίσσονται οι επιθετικές ενέργειες των ΗΠΑ σε Αφγανιστάν και Ιράκ και απαιτούν από τις άρχουσες τάξεις σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο πλήρη συστράτευση. Είναι η περίοδος που προχωράει η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και είναι ανοιχτή η ενταξιακή διαδικασία για την Τουρκία. Ωστόσο, το όχι του ελληνοκυπριακού λαού, μια ηχηρή πράξη αντίστασης στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, στέλνει το σχέδιο Ανάν στην Ιστορία.
Την ίδια περίπου περίοδο, με την οριοθέτηση των ΑΟΖ και την ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων σ’ αυτήν, η Κύπρος μπαίνει στον ενεργειακό ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό και παράλληλα αποτελεί στοιχείο μιας «διευθέτησης πακέτο» όλων των ελληνοτουρκικών διαφορών, που επιθυμούν να προωθήσουν οι ΗΠΑ, με στόχο την επανένταξη της «ατίθασης» Τουρκίας στους στρατηγικούς τους σχεδιασμούς. Έκφραση αυτής της επιδίωξης ήταν ένα νέο σχέδιο το οποίο επιτακτικά προώθησαν, που όμως και αυτό κατέληξε σε ναυάγιο το 2017 στο Κραν Μοντανά.
Ωστόσο, η επιτάχυνση των πολιτικών εξελίξεων με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η νέα έκρηξη στη Μέση Ανατολή με τη συνεχιζόμενη γενοκτονία των Παλαιστινίων από το φασιστικό σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ, το πέρασμα σε μια περίοδο προετοιμασίας των όρων για το ξέσπασμα ενός Παγκόσμιου Πολέμου, θέτουν το Κυπριακό, σε σχέση με τις απαιτήσεις των ΗΠΑ, σε νέα βάση και προς το παρόν τουλάχιστον, δεν φαίνεται στον ορίζοντα κάποια νέα πρωτοβουλία «λύσης».
Έτσι, επιταχύνουν τις κινήσεις τους μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) στο ενεργειακό, στρατιωτικό και γεωστρατηγικό επίπεδο. Προχωρούν σε άρση του εμπάργκο όπλων στην ΚΔ, σε θεσμοθέτηση ενός στρατηγικού διαλόγου επί διαφόρων θεμάτων, μεταξύ των οποίων και η συνεργασία στους τομείς ασφάλειας και ενέργειας και προετοιμάζουν την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, την ίδια στιγμή που ο Τατάρ (εκλεκτός του Ερντογάν και «πρόεδρος» στα κατεχόμενα) δηλώνει πως η αεροπορική βάση στη Λευκόνοικο μπορεί να λειτουργήσει ως ΝΑΤΟϊκή βάση. Παράλληλα, εδώ και χρόνια, υπάρχει στρατιωτική αμερικανική παρουσία στις Αγγλικές βάσεις στο νησί, οι οποίες άλλωστε χρησιμοποιούνται πλήρως στις πολεμικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα, όπως επίσης χρησιμοποιήθηκαν και στην αναχαίτιση της πρόσφατης Ιρανικής επίθεσης στο Ισραήλ.
Από την πλευρά της, η ηγεσία της ελληνοκυπριακής ελίτ φαίνεται να αποδέχεται την υπάρχουσα κατάσταση και τη διακηρυγμένη θέση της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας για δύο κράτη. Η ένταξη στην ΕΕ και η προσμονή ότι θα της εγγυηθεί ρόλους και μπίζνες σε ένα νομιμοποιημένο διχοτομικό καθεστώς, η εκχώρηση του νησιού στις αμερικάνικες ανάγκες και επιδιώξεις, οι άξονες (με Αίγυπτο και Ισραήλ) και η ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ, θεωρούνται αρκετά σοβαρά «ατού» για να την οδηγήσουν σε μια τέτοια θέση.
Αυτή την κατεύθυνση φαίνεται ότι αποδέχεται πλέον και η άρχουσα τάξη της χώρας μας, κάτω από το σχήμα «η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα στηρίζει», που διακήρυξε ο Καραμανλής την περίοδο του σχεδίου Ανάν. Βεβαίως, δεν μπορεί να ξεχάσει τις μαξιμαλιστικές της θέσεις για ένταξη στον κυριαρχικό της χώρο ολόκληρης της Κύπρου, με στόχο την ανατροπή των συσχετισμών με την τουρκική άρχουσα τάξη και την υπέρβαση της ήττας του 1974. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που έτσι κι αλλιώς το εξαρτούσε πάντα από τη θέληση των ιμπεριαλιστών πατρώνων της. Η Κύπρος αποτέλεσε, μαζί με τη Νότια Αλβανία (Βόρεια Ήπειρο) και τα Δωδεκάνησα, τη Μικρή «Μεγάλη Ιδέα» (μετά την ήττα της μικρασιατικής εκστρατείας). Παρόλα αυτά ο Βενιζέλος καταδίκασε την εξέγερση του 1931, ο Κ. Τσαλδάρης δήλωνε το 1946 ότι η Κύπρος «δεν αποτελεί εθνική διεκδίκηση» και όλα αυτά για να «μη διακινδυνεύσει (η Ελλάδα) να πάθει ασφυξία, λόγω του Κυπριακού», αφού «αναπνέει με δύο πνεύμονες, τον έναν αγγλικό και τον άλλον αμερικανικό», όπως δήλωσε ο Γ. Παπανδρέου του 1950. Και όταν η Κύπρος γίνεται «εθνική διεκδίκηση» με τις ευλογίες των ΗΠΑ μετά το 1954, αυτή η «διεκδίκηση» συνεχίζει να τίθεται υπό την έγκριση των μεγάλων αφεντικών, όπως άλλωστε έδειξε το πραξικόπημα του 1974 και η στάση στην τουρκική εισβολή, η εγκατάλειψη του «δεν συζητάμε αν δεν φύγει και ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης» του Α. Παπανδρέου, το «Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα» του ιδίου, «η ενοποίηση ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ» του ΣΥΡΙΖΑ και τόσα άλλα. Και στο ζήτημα αυτό, συνεπώς, πρυτανεύει η πολιτική του «καλού παιδιού» που, παρά τους «μύχιους πόθους», αναγνωρίζει ως προτεραιότητα την -αναβαθμισμένη με βάση τις πολεμικές συνθήκες- ανάγκη των αμερικανοΝΑΤΟϊκών ιμπεριαλιστών να είναι η Κύπρος το αβύθιστο αεροπλανοφόρο τους και οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι διχασμένοι και υποτελείς στους ιμπεριαλιστές και όργανα των αντιδραστικών διαπραγματεύσεων και επιδιώξεων των «εγγυητριών δυνάμεων» Ελλάδας και Τουρκίας.
Από την άλλη, η τουρκική ηγεσία, από το 1974 και μετά, έδειξε ότι σε κάθε περίπτωση δεν αποδέχεται «λύση» που δεν θα κατοχυρώνει τα αποτελέσματα της στρατιωτικής εισβολής του 1974, θέση από την οποία δεν πρόκειται να μετακινηθεί οικειοθελώς. Αυτή τη θέση υπηρετούσε η ανακήρυξη της κατεχόμενης βόρειας Κύπρου σε «Τουρκικό Ομόσπονδο Κράτος» το 1975, η ίδρυση της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» το 1983 και η πρόσφατη θέση για δύο κράτη στο νησί. Από εκεί και πέρα και με δεδομένο ότι για την ίδια η Κύπρος διατηρεί μια σημαντική γεωστρατηγική θέση, με διευρυμένο μάλιστα το τελευταίο διάστημα στρατηγικό και ενεργειακό ρόλο στους σχεδιασμούς των ιμπεριαλιστών, η Τουρκία έχει ως βαθύτερο στόχο να μετατραπεί σε «προστάτιδα δύναμη» όλου του νησιού. Η κατάκτηση από μεριάς της ενός τέτοιου ρόλου στο νησί θα την αναβάθμιζε αντίστοιχα και θα λειτουργούσε προωθητικά στον διακηρυγμένο στόχο της να μετατραπεί σε αναγνωρίσιμη περιφερειακή δύναμη. Όμως και αυτή δεν μπορεί παρά να προσαρμόζει τις προσδοκίες της στο Κυπριακό, όπως και τη γενικότερη διαπραγμάτευσή της με τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και τις ανάγκες του στον οξυμένο ανταγωνισμό του (κυρίως) με τον ρώσικο ιμπεριαλισμό.
Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι η τραγική ιστορία της Κύπρου και του λαού της γράφεται από τη ματωμένη γραφίδα των ιμπεριαλιστών, με αρωγό το μίγμα εξάρτησης και τυχοδιωκτισμού του αστισμού σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο. Παράλληλα, καταδεικνύουν ότι ούτε οι «καλές υπηρεσίες» του ΟΗΕ και τα απανωτά «σχέδια λύσης», ούτε το «αυξημένο ενδιαφέρον» των ιμπεριαλιστών, ούτε οι «εθνικές επιδιώξεις» της (εκατέρωθεν) «μητέρας πατρίδας», ούτε οι μωροφιλοδοξίες της δικιάς του αστικής ελίτ μπορούν να δώσουν λύση και προοπτική σύμφωνα με τα συμφέροντα συνολικά του Κυπριακού λαού (Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων). Ο «ρεαλισμός» των ιμπεριαλιστών και των αντιδραστικών αστικών τάξεων είναι ρεαλισμός της διχοτόμησης, της εθνικιστικής αντιπαράθεσης και κυρίως, της εξάρτησης και του πολέμου.
Ο μόνος «ρεαλισμός» που μπορεί να ανοίξει δρόμους ενότητας, ευημερίας και ειρήνης των δύο κοινοτήτων, είναι ο κοινός τους αγώνας για Κύπρο Ενιαία, Κυρίαρχη, Ανεξάρτητη. Χωρίς ξένους στρατούς και βάσεις, χωρίς «εγγυητές» και προστάτες. Ιδιαίτερα σήμερα, που ο ανταγωνισμός των ιμπεριαλιστών και ο πόλεμός τους απειλεί να καταστρέψει όλη την ανθρωπότητα, αποτελεί κρίσιμο ζήτημα η αλληλεγγύη, οι στενοί δεσμοί φιλίας και ο κοινός αγώνας των λαών της Κύπρου, της Τουρκίας και της Ελλάδας, το κοινό μέτωπο πάλης ενάντια στον πόλεμο, τον ιμπεριαλισμό, την εξάρτηση και τις αντιδραστικές άρχουσες τάξεις των χωρών τους.
