Με την ευκαιρία της δεύτερης επετείου από την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιοχών από τη Ρωσία, ο Πούτιν διαβεβαίωσε, προς κάθε κατεύθυνση, ότι η Μόσχα «θα πετύχει όλους τους στόχους της» στην Ουκρανία, δηλαδή θα νικήσει. Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, στην πρόσφατη επίσκεψη σε ΗΠΑ παρουσίασε στον Μπάιντεν ένα νέο «σχέδιο νίκης». Στην πραγματικότητα ο ορισμός της νίκης, για την κάθε πλευρά, χαρακτηρίζεται από… «δημιουργική ασάφεια»!
Όπως και οι «κόκκινες γραμμές», οι οποίες ωστόσο προσπαθούν να οριοθετήσουν τη γενικότερη εξέλιξη της αναμέτρησης Ρωσίας – ΝΑΤΟ. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά ωστόσο η νέα τοποθέτηση του Πούτιν. Πριν από λίγες μέρες, ανοίγοντας τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, παρουσία πολλών κορυφαίων αξιωματούχων, είπε ότι υποβλήθηκαν προτάσεις για την αλλαγή του πυρηνικού δόγματος και ότι θέλει να υπογραμμίσει μία από τις προτεινόμενες βασικές αλλαγές. «Προτείνεται, η επίθεση εναντίον της Ρωσίας από μη πυρηνική δύναμη αλλά με τη συμμετοχή ή τη στήριξη μιας πυρηνικής δύναμης να θεωρείται ως κοινή επίθεση εναντίον της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Άρα… νομιμοποιείται να επιτεθεί με πυρηνικά όπλα!
Οι νέες προϋποθέσεις για τη μετάβαση της Ρωσίας στη χρήση πυρηνικών όπλων σηματοδοτούν δύο ενδεχόμενα. Ή η Μόσχα εκτιμά ότι τα νέα δεδομένα είναι μη ανατρέψιμα και προωθεί στα σοβαρά τις αλλαγές στο ρωσικό πυρηνικό δόγμα ή θέλει να προλάβει την απειλή ΗΠΑ-ΝΑΤΟ να επιτρέψουν/βοηθήσουν το Κίεβο να πλήξει στόχους στη ρωσική επικράτεια. Το ερώτημα αν χρησιμοποιήσει η Ρωσία τακτικά πυρηνικά όπλα σε αυτή την περίπτωση αντιμετωπίζεται εφησυχαστικά από πολλούς αξιωματούχους της Δύσης, που επικαλούνται την κατ’ επανάληψη εκτόξευση τέτοιων απειλών, κάθε φορά που οι ΗΠΑ-ΝΑΤΟ αποφάσιζαν να ενισχύσουν το Κίεβο. Λίγο πολύ μιλούν για μια νέα «μπλόφα» του Πούτιν.
Ωστόσο, όπως και αν προσεγγίσουμε την απειλή της Μόσχας, είναι προφανές ότι πρόκειται για επιλογή υψηλού ρίσκου. Η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων (από όποια πλευρά) θα ανέτρεπε την υπάρχουσα «ισορροπία του τρόμου» μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Το ενδεχόμενο χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων δεν είναι κάτι καινούργιο. Το ΝΑΤΟ από το 1962 αντικαθιστά το δόγμα «Μαζικά Αντίποινα» με το δόγμα «Ευέλικτη Απάντηση». Αυτό έγινε, υποτίθεται, για να απαντήσει στην υπεροχή των συμβατικών όπλων της ΕΣΣΔ, αποκαθιστώντας την ισορροπία των δύο μπλοκ στην Ευρώπη. Ωστόσο, τα στρατηγικά πυρηνικά όπλα των δύο δυνάμεων, που έχουν διαμορφώσει την ισορροπία τρόμου με «Αμοιβαία Εξασφαλισμένη Δυνατότητα Καταστροφής», υπάρχουν, και είναι μια ουσιαστική «κόκκινη γραμμή».
Στις ΗΠΑ, και στο πολιτικό επίπεδο, τα μηνύματα εξακολουθούν αντιφατικά. Ο Τραμπ συνεχίζει να απειλεί ότι σε περίπτωση επιστροφής του στον Λευκό Οίκο θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία μέσα σε μία μέρα. Αν αυτό θα έχει αντίκρισμα στην πράξη, μένει να φανεί. Πάντως, δεν έχουμε περίπτωση Αφγανιστάν. Ενδεχόμενη απεμπλοκή των ΗΠΑ θα συνιστούσε ανατροπή στρατηγικών διαστάσεων της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Μια τέτοια εξέλιξη θα έδινε στη Ρωσία πλεονέκτημα επικυριαρχίας και καθεστώς ελέγχου συνολικά στο χώρο της πρώην ΕΣΣΔ. Είναι προφανές ότι, εκτός από το Κίεβο, άμεσα θα αναγκάζονταν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα η Γεωργία και η Μολδαβία, χώρες της πρώην ΕΣΣΔ που εξακολουθούν να διεκδικούν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ.
Λέγεται ότι ο Ζελένσκι σε αυτή τη συγκυρία προσπαθεί να κερδίσει χρόνο μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στις ΗΠΑ. Στην πρόσφατη επίσκεψή του στις ΗΠΑ παρουσίασε το «σχέδιο νίκης» του Κιέβου στον Μπάιντεν και στην υποψήφια των Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές, αντιπρόεδρο Χάρις. Απέτυχε ωστόσο να κλείσει συνάντηση και να παρουσιάσει το σχέδιο αυτό στον Τραμπ, ο οποίος συχνά πυκνά αναφέρεται με ειρωνικά σχόλια για το ποιόν του. Πρόσφατα σε προεκλογική συγκέντρωση στη Β. Καρολίνα χαρακτήρισε τον Ζελένσκι «τον μεγαλύτερο (λαθρ)έμπορο στη Γη». Αν και οι επιθέσεις του Τραμπ περιορίζονται σε φραστικό επίπεδο, στελέχη των Ρεπουμπλικάνων, όπως ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Τζόνσον, ζητούν πιο απτά μέτρα κατά του Ζελένσκι, κατηγορώντας ταυτόχρονα τον πρόεδρο Μπάιντεν ότι τον αξιοποιεί για παρεμβολή στις αμερικανικές εκλογές!
Όταν ο Ζελένσκι μιλά για «σχέδιο νίκης», δεν το περιορίζει στην έκκληση για όπλα και χρήματα. Στην πραγματικότητα, η Ουκρανία χρειάζεται κάτι πολύ πιο φιλόδοξο: την άμεση εμπλοκή ΗΠΑ- ΝΑΤΟ. Γι’ αυτό το «σχέδιο» ο ουκρανός πρόεδρος ψάχνει στην Ουάσινγκτον τον επόμενο σύμμαχό του.
Αλλά και η Ουάσιγκτον μπορεί να ψάχνει το επόμενο ανδρείκελό της. Άλλωστε, το περιβάλλον του Λευκού Οίκου ποτέ δεν δεσμεύθηκε ότι θα στηρίξει το Κίεβο μέχρι να διωχθούν οι ρωσικές δυνάμεις από την όλη Ουκρανία. Οι ΗΠΑ, δυόμισι χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας, έχουν έναν μάλλον θετικό απολογισμό. Σουηδία, Φιλανδία στο ΝΑΤΟ, Γερμανία στρατηγικά μειωμένη και η όποια δυναμική χειραφέτησης της Ευρώπης σε μετάθεση αορίστου χρόνου. Ωστόσο, η όλη κατάσταση, όπως εξελίσσεται, δεν φαίνεται να είναι βιώσιμη, καθώς δημοσκοπήσεις σε ΗΠΑ και Ευρώπη δείχνουν πως η στήριξη της «κοινής γνώμης» στην πολιτική της Δύσης για την Ουκρανία εξασθενεί με γρήγορους ρυθμούς.
Για πάρα πολύ καιρό η Δύση κρυβόταν πίσω από το πρόσχημα ότι, αν η Ουκρανία έθετε τους στόχους, αυτή θα αποφάσιζε ποια όπλα θα προμήθευε. Ωστόσο, ο Ζελένσκι και το περιβάλλον του δεν μπορούν να ορίσουν «στόχους» χωρίς να γνωρίζουν το επίπεδο της δυτικής υποστήριξης. Η άμεση ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι και άμεση ανοικτή ρήξη. Αν η Ρωσία συνεχίσει τον πόλεμο, οι ΗΠΑ θα βρίσκονταν σε ένα τρομερό δίλημμα: να υποστηρίξουν την Ουκρανία διακινδυνεύοντας πόλεμο με έναν πυρηνικό εχθρό ή να αρνηθούν. Στη δεύτερη περίπτωση, αυτό θα ισοδυναμούσε με εγκατάλειψη της Ουκρανίας, πράγμα που θα συνέβαλλε επίσης στην αποδυνάμωση των συμμαχιών τους.
Εδώ και καιρό παίζει το «κορεατικό σενάριο» ως η καλύτερη λύση που μπορεί να ελπίζει η Δύση. Στο πλαίσιο ενός τέτοιου σεναρίου, οι πλευρές παραδέχονται ότι δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια «ειρηνική λύση», αλλά οι ανοικτές εχθροπραξίες αναστέλλονται επ’ αόριστον. Ξεκινώντας μια συζήτηση σχετικά με αυτό το σενάριο, το ΝΑΤΟ θα ξεκαθάριζε ότι η εγγύηση του άρθρου 5 δεν θα καλύπτει ουκρανικά εδάφη που κατέχει σήμερα η Ρωσία. Όπως με την Α. Γερμανία, όταν η Δ. Γερμανία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1955. Και ότι η Ουκρανία δεν θα «φιλοξενεί» απαραίτητα στρατεύματα του ΝΑΤΟ σε καιρό ειρήνης, όπως με τη Νορβηγία το 1949. Είναι σχεδόν προφανές ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία όχι για τα εδάφη της, αλλά για να διασφαλίσει ως «ζωτικό χώρο» όλη την επικράτεια της πρώην ΕΣΣΔ.
Αναλυτές σε ΗΠΑ και Ευρώπη επιμένουν για μια νέα προσέγγιση, προτρέποντας τους ηγέτες της Δύσης να δηλώσουν με ειλικρίνεια τι σημαίνει «νικηφόρο τέλος» του πολέμου. Το ζήτημα είναι, ωστόσο, τι μπορεί να αποδεχτεί απ’ όλα αυτά η Ρωσία;
ΧΒ
