Κάθε φορά που πλησιάζουν οι γιορτές, οι καταστηματάρχες τρίβουν τα χέρια τους περιμένοντας να γεμίσουν τα ταμεία τους, μιας και όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα ίσως καταφέρουν να ψωνίσουν ένα δώρο παραπάνω για τους δικούς τους. Παράλληλα με την αυξημένη κίνηση στον εμπορικό κόσμο, κοκκινίζουν κι οι «βαθμοί» εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Οι εργοδότες γιορτάζουν διπλά τις ημέρες αυτές γιατί, απ’ τη μια, καταφέρνουν μεγάλη κερδοφορία και, απ’ την άλλη, εξασφαλίζουν χωρίς μεγάλο κόστος το ξεζούμισμα όσων εργάζονται. Η φετινή χρονιά βρίσκει τους εργαζόμενους σε χειρότερη θέση, αφού μια σειρά μέτρων που έχουν βαφτιστεί «συνήθειες» ή «παραδόσεις» απελευθερώνουν τους όρους εκμετάλλευσης σε βάρος τους. Πριν καλά-καλά μπει ο μήνας, ξεκινά το ξεπάτωμα για χιλιάδες υπαλλήλους εντός και πλησίον του εμπορικού κλάδου.
Πρώτη στάση, η κακόφημη Black Friday, που έχει γίνει τα τελευταία μόνιμο εργαλείο εκμετάλλευσης. Τα διαφημιστικά μέσα έχουν βάλει στο φουλ τις μηχανές για μπορέσουν να πείσουν τους καταναλωτές για τις ευκαιρίες που θα χάσουν εάν δεν ψωνίσουν την ημέρα εκείνη, ακόμα κι αν τις περισσότερες φορές πρόκειται για τέχνασμα και εξαπάτηση. Αυτό όμως που κρύβεται πίσω απ’ τα χαρούμενα σποτ και τις διαφημίσεις είναι ο αγώνας που δίνουν οι εργαζόμενοι σε καταστήματα, αποθήκες και διανομές, μέρες πριν, προετοιμάζοντας τους χώρους για τη μεγάλη είσοδο των καταναλωτών. Το τι συμβαίνει την ημέρα των προσφορών το γνωρίζουν καλά οι εμποροϋπάλληλοι, που γυρίζουν στα σπίτια τους διαλυμένοι απ’ την ορθοστασία και το τρέξιμο.
Την ίδια ημέρα των προσφορών ή κοντά σ’ αυτήν, δεν είναι λίγες οι πόλεις που θα εφαρμόσουν το μέτρο της «Λευκής Νύχτας». Πρώτος και καλύτερος ο Δήμος Θεσσαλονίκης, αλλά και άλλοι που ακολουθούν (Σέρρες, Ραφήνα κ.ά.), οργανώνουν φιέστες και κρατούν τα καταστήματα ανοιχτά μέχρι τα μεσάνυχτα. Η εκμετάλλευση συνδυάζεται με φωταγωγημένες πόλεις, άναμμα χριστουγεννιάτικου δέντρου και καλλιτεχνικές δραστηριότητες, για να κρυφτεί πίσω απ’ τη «λάμψη» των εκδηλώσεων, η μαυρίλα στα κάτεργα των εμπορικών δρόμων.
Οι γιορτές πλησιάζουν και η κυριακάτικη αργία δεν θα μείνει ανέπαφη, άλλωστε είναι τόσοι νόμοι που την έχουν ξεχειλώσει. Για να καταλάβει κάποιος πόσο βαθιά είναι η επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα, αρκεί ν’ ανατρέξει στο πρόσφατο παρελθόν της προ μνημονίων εποχής, όπου η μοναδική Κυριακή που αναγκαζόντουσαν να εργαστούν οι εμποροϋπάλληλοι ήταν η τελευταία του χρόνου· κι αυτή είχε επιβληθεί με αρκετές αντιδράσεις. Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι εργάσιμες Κυριακές τείνουν να είναι περισσότερες απ’ αυτές που οι εργαζόμενοι δεν δουλεύουν. Απ’ τις 5 Κυριακές του Δεκέμβρη, τα καταστήματα θα λειτουργούν τις 4! Την πρώτη Κυριακή (1/12) μετά την Black Friday και τρεις του εορταστικού ωραρίου (15-22-29/12), οι εργαζόμενοι θα χάσουν 4 ημέρες ανάπαυσης για να γυρίσουν στα πόστα τους και τα ταμεία.
Σαν να μην έφταναν τα κέρδη της Black Friday και της κυριακάτικης λειτουργίας που την ακολουθεί, το νέο κόλπο της Cyber Monday σαν συνέχειά τους θα φορτώσει με επιπλέον εργασία όσους βρίσκονται στο ηλεκτρονικό εμπόριο, τις αποθήκες και τις διανομές. Όλοι αυτοί δεν εξαιρούνται απ’ το δυναμικό που τις προηγούμενες ημέρες έτρεχαν για να γεμίσουν τα ράφια και τα ταμεία των εταιριών.
Αυτές είναι μόνο οι πρώτες ημέρες του μήνα, που άλλες εποχές θα φάνταζαν αδιανόητες ως εργασιακές συνθήκες. Όλη αυτή η προετοιμασία γίνεται για να έρθουν τα εορταστικα ωράρια που έχουν ανακοινωθεί απ’ τους τοπικούς Εμπορικούς Συλλόγους. Για πολλοστή φορά, η εργοδοσία προσπέρασε την τυπική διαδικασία «συνεννόησης» με τους τοπικούς συλλόγους των εργαζομένων και ανακοίνωσε ακόμα ένα «εορταστικό» 20ήμερο που οι εργαζόμενοι δεν θα σηκώσουν κεφάλι και μόλις που θα προλάβουν να δουν τους δικούς τους στις γιορτές. 12ωρη λειτουργία και τρεις απανωτές Κυριακές κοστίζει η γιορτή του εμπορικού κεφαλαίου αυτές τις ημέρες.
Όλα αυτά είναι προϊόν των πολιτικών που σταδιακά ξηλώνουν τα εργασιακά δικαιώματα σε όλους τους κλάδους. Τα μέτρα που έχουν επιβληθεί δεν αφορούν μονάχα τους εμποροϋπαλλήλους, αλλά παρασέρνουν μια σειρά κλάδων γύρω απ’ το εμπόριο. Με την απελευθέρωση των ωραρίων, την 6ημερη εργασία και το πετσόκομμα της κυριακάτικης αργίας, δεκάδες χιλιάδες είναι οι αποθηκάριοι κι οι διανομείς που θα καλεστούν κι αυτοί να δουλέψουν ατελείωτες ώρες, με εξοντωτικούς όρους και χωρίς ξεκούραση, ακόμα και τις Κυριακές, για να καλύψουν τις ελλείψεις σε προσωπικό, που φαίνονται ακόμα πιο έντονα ενόψει γιορτών και απογραφών. Μιλάμε για την πλειοψηφία των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, που θα ματώσουν για τα κέρδη των εργοδοτών. Μια πλειοψηφία όμως που μπορεί να καταφέρει πολλά περισσότερα εάν οργανωθεί, παλέψει και διεκδικήσει καλύτερους όρους δουλειάς.
