«Σχέδιο δράσης» με στόχο την κάλυψη του 80% των εργαζόμενων στη χώρα από κάποια Συλλογική Σύμβαση Εργασίας δηλώνει πως θέλει να διαμορφώσει η κυβέρνηση της ΝΔ, σύμφωνα με την κατεύθυνση της πρόσφατης οδηγίας της ΕΕ και όπως προβλέπει ο νόμος για τον κατώτατο. Και το ‘χει ρίξει στον «κοινωνικό διάλογο» με τους εργοδοτικούς φορείς και τη συνδικαλιστική ηγεσία της ΓΣΕΕ, προκειμένου να ρίξουν -όλοι μαζί- στάχτη στα μάτια των εργαζόμενων και να εμποδίσουν τη συγκρότησή τους στο επίπεδο που απαιτεί η πλατιά κατάκτηση συλλογικών συμβάσεων που πραγματικά θα βελτιώνουν τους όρους και τη θέση τους.
Προς το παρόν, η μόνη κίνηση που σκέφτεται η κυβέρνηση, ίσως στο πλαίσιο του αντεργατικού νομοσχεδίου που ετοιμάζει καιρό, είναι η μείωση του ποσοστού εργαζόμενων ενός κλάδου που απαιτείται ν’ απασχολούν τα μέλη μιας εργοδοτικής ένωσης ώστε να θεωρηθεί ότι εκπροσωπεί τον κλάδο (απ’ το 50%+1 που είναι σήμερα). Αυτό αποτελεί τυπικά την προϋπόθεση προκειμένου ο υπουργός Εργασίας να μπορεί να επεκτείνει μια κλαδική ΣΣΕ ως υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου. Η μέχρι τώρα πρακτική, βέβαια, μάλλον επιβεβαιώνει ότι το κριτήριο αυτό (ασαφές εξ ορισμού) χρησιμοποιείται κατά το δοκούν, ανάλογα με τις πολιτικές ανάγκες της κυβέρνησης, τα χαρακτηριστικά του κλάδου και, οπωσδήποτε, τα χαρακτηριστικά της σύμβασης προς επέκταση. Οι περιπτώσεις του τουρισμού και του επισιτισμού, όπου εδώ και κάποια χρόνια κηρύσσονται γενικά υποχρεωτικές οι κλαδικές ΣΣΕ που προβλέπουν πχ. 6ήμερη εργασία, αποκαλύπτουν τι είδους συλλογικές συμβάσεις είναι αυτές που θέλει η κυβέρνηση και το κεφάλαιο να «καλύπτουν» τους εργαζόμενους. Ακόμα κι αν πράγματι το απαιτούμενο ποσοστό μειωθεί, η επεκτασιμότητα μιας κλαδικής ΣΣΕ θα εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια της κυβέρνησης, ενώ καθ’ αυτό δεν λέει τίποτα για το περιεχόμενο της σύμβασης.
Το ζήτημα όμως των συλλογικών συμβάσεων παραμένει απ’ τα πιο βασικά για το εργατικό κίνημα. Το γεγονός ότι, στην Ελλάδα, μόλις το 16,1% των εργαζομένων δουλεύει με όρους κάποιας ΣΣΕ (επιχειρησιακής, κλαδικής ή ομοιοεπαγγελματικής), έναντι του 50% κατά μέσο όρο στην Ευρώπη, είναι αποτέλεσμα της αντεργατικής επίθεσης που έφεραν τα μνημόνια κι η συνέχειά τους και αποτυπώνει το επίπεδο της διάλυσης του πλέγματος των εργασιακών δικαιωμάτων στη χώρα. Πατάει, δε, στο γεγονός ότι ο συνδικαλισμός κι η οργάνωση των εργαζόμενων χτυπιούνται τόσο με ιδεολογικά, πολιτικά, νομικά και πρακτικά μέσα, όσο και με τη στάση των συνδικαλιστικών ηγεσιών και του «κοινωνικού διαλόγου» που πάντα επιζητούν, με πρώτη και καλύτερη(;) τη ΓΣΕΕ.
Τι έχει πιάσει, λοιπόν, το σύστημα, να θέλει να δείξει φιλεργατικό πρόσωπο; Μπορεί ο νόμος να εξασφαλίσει τις συλλογικές συμβάσεις και μάλιστα με όρους ευνοϊκούς για τους εργαζόμενους; Είναι δεδομένο ότι ο κόσμος της δουλειάς βρίσκεται -επί πολλά χρόνια- με μισθούς που δεν καλύπτουν βασικές ανάγκες και με όρους που κάνουν το μεροκάματο από εξουθενωτικό μέχρι δολοφονικό. Το σύστημα γνωρίζει ότι η οργή συσσωρεύεται, ενώ βλέπει πως πληθαίνουν οι αναζητήσεις συλλογικής απάντησης και εργατικών αγώνων, και στη χώρα μας. Το κράτος της αστικής τάξης υπηρετεί το δικό της συμφέρον συνολικά, που μπορεί ν’ απειληθεί απ’ τους αγώνες των εργαζόμενων στην εξέλιξή τους. Αυτό που επιδιώκει λοιπόν είναι ν’ ανακόψει μια τέτοια πορεία, ορίζοντας το ίδιο το «ταβάνι» των διεκδικήσεων στα στενά όρια των «αντοχών της οικονομίας». Να επεκτείνει τη λογική του «αλγορίθμου» που επέβαλε στον νόμο για τον κατώτατο, παρουσιάζοντας από μόνο του το γεγονός της ύπαρξης συλλογικών συμβάσεων ως θετικό, όταν αυτές θα κινούνται οριακά πάνω απ’ τις κατώτατες αμοιβές, όπως συμβαίνει και σήμερα στην τεράστια πλειοψηφία ειδικά των κλαδικών συμβάσεων. Κάθε άποψη λοιπόν που καλλιεργεί αυταπάτες για κάποια νομοθετική «λύση εξ ουρανού», βάζει εμπόδια στη συγκρότηση και την πάλη που έχουν ανάγκη οι εργαζόμενοι και λειτουργεί στην ίδια κατεύθυνση που επιδιώκει η κυβέρνηση: τη μετάθεση στο κράτος της αρμοδιότητας να ορίζει πώς δουλεύουν και ζουν η εργατική τάξη κι οι εργαζόμενοι, δηλαδή την υπαγωγή τους στο κεφάλαιο.
Το ζήτημα αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία μπροστά στην όξυνση των ανταγωνισμών και τις νέες, επιπρόσθετες θυσίες που «πρέπει» να κάνει ο λαός για τους εξοπλισμούς -και ευρύτερα τις ανάγκες- των ιμπεριαλιστών. Γι’ αυτό και είναι εξίσου διαλυτικές απόψεις που βαφτίζουν «νίκη» και «κατάκτηση» την υπογραφή οποιασδήποτε ΣΣΕ, ακόμα κι αν δεν βελτιώνει τους όρους δουλειάς, με κρίσιμο το ζήτημα του μισθού. Μια εξέλιξη που «θεσμοθετεί» τους χαμηλούς μισθούς και υπονομεύει τους αγώνες και τις αντιστάσεις. Ή οι τοποθετήσεις πως οι συνθήκες για την υπογραφή ΣΣΕ είναι «ευνοϊκές» τώρα που «η ΕΕ σπρώχνει τις συλλογικές συμβάσεις» ή «ο κλάδος έχει μεγάλα κέρδη». Οι εργαζόμενοι σε μια σειρά κλάδους έχουν βρει μπροστά τους αυτές τις απόψεις, είτε απ’ τον αστικό-κυβερνητικό είτε απ’ τον ρεφορμιστικό συνδικαλισμό του ΠΑΜΕ, οδηγούμενοι στην απογοήτευση και την ηττοπάθεια.
Οι συλλογικές συμβάσεις, με πραγματικό περιεχόμενο, μπορούν να κατακτηθούν μόνο με μαζικούς, ανυποχώρητους αγώνες. Πρόκειται για πάλη με μεγάλη σημασία, καθώς τέτοιες συλλογικές συμβάσεις, πέρα απ’ τον ενοποιητικό και συγκροτητικό ρόλο που έχουν για τους εργαζόμενους, αποτελούν και βασικό εργαλείο για τη διασφάλιση αξιοπρεπών μισθών (και άλλων όρων δουλειάς), σ’ ένα περιβάλλον αστάθειας και αντεργατικής επίθεσης. Ζήτημα που δεν αφορά αποκλειστικά αυτούς που δουλεύουν σήμερα σε μια επιχείρηση ή έναν κλάδο, αλλά κι αυτούς που θα βρεθούν αύριο εκεί, και συνολικά τη θέση όλων των εργαζόμενων. Σ’ αυτή την πάλη, οι εργαζόμενοι πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία τους, τα σωματεία. Πετώντας, όμως, όλα όσα τα κρατάνε αφοπλισμένα: τον κρατικό έλεγχο, τη λογική της ανάθεσης, του «κοινωνικού εταιρισμού», των «κοινών συμφερόντων», της «ευκολίας». Οι εργαζόμενοι πρέπει να αντιμετωπίσουν την πάλη για συλλογικές συμβάσεις ως βασικό όρο για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, της ίδιας τους της ζωής.
