Μέχρι τις 4 του περασμένου Αυγούστου, ημέρα που έληγε η προθεσμία που είχε θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση προς την Πρίστινα για να ολοκληρώσει τις διαδικασίες σύστασης της Ένωσης Σέρβικων Δήμων στο βόρειο Κόσοβο, διαδικασίες που θα παρείχαν διευρυμένη αυτονομία στους Δήμους αυτούς, τα σημάδια μιας αυξανόμενης έντασης ήταν ορατά στους παρατηρητές των βαλκανικών εξελίξεων (φήμες για μονομερή ανακήρυξη αυτονομίας των σέρβικων περιοχών, έκτακτη σύγκληση συμβουλίων ασφαλείας σε Σερβία και Κόσοβο).
Λίγες μέρες μετά, σε «άλλο κλίμα», ο πρόεδρος του προτεκτοράτου, εκ των οπλαρχηγών του αμερικανοθρεμμένου UCK, Χασίμ Θάτσι, σε δηλώσεις του έκανε λόγο για την ανάγκη «επώδυνων συμβιβασμών» στις σερβοκοσοβάρικες σχέσεις και πως είναι ανοιχτός σε μια διαπραγμάτευση για «διόρθωση» της «σημερινής (σ.δ. σερβοκοσοβάρικης) μεθορίου». Ενώ δήλωνε πως στην επικείμενη επανέναρξη των συνομιλιών Βελιγραδίου–Πρίστινα υπό την αιγίδα της ΕΕ, στις 7 Σεπτεμβρίου, θα θέσει το ζήτημα της προσάρτησης στο Κόσοβο της σέρβικης κοιλάδας του Πρέσεβο. Ο Βούτσιτς «απάντησε» αμέσως, δηλώνοντας πως είναι εφικτός ένα συμβιβασμός που να περιλαμβάνει ακόμα και την προσάρτηση της περιοχής του βόρειου Κοσόβου στη Σερβία με αντάλλαγμα την προσάρτηση της κοιλάδας του Πρέσεβο στη νοτιοδυτική πλευρά των σερβοκοσοβάρικων συνόρων, στο Κόσοβο.
Εκείνες τις μέρες, ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Πρίστινα, Γκρεγκ Ντελάουι, άφησε για πρώτη φορά να εννοηθεί πως οι ΗΠΑ θα ήταν θετικά διακείμενες σε μια ανταλλαγή εδαφών μεταξύ των δύο πλευρών, επικαλούμενος μάλιστα το πνεύμα της «Συμφωνίας των Πρεσπών», ενώ κάποιες εβδομάδες αργότερα ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Μπόλτον, στήριζε με δηλώσεις του από το Κίεβο μια τέτοια προοπτική. Γινόταν φανερό πως ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός, κινούμενος προηγούμενα και για μεγάλο διάστημα παρασκηνιακά στο πεδίο των σερβοκοσοβάρικων σχέσεων, επιδιώκει τώρα μια επιτάχυνση των εξελίξεων, τέτοια που θα ανοίξει το δρόμο σ’ αυτό που έχει ονομαστεί «ιστορική επαναπροσέγγιση» με τη Σερβία.
Μετά την ένταξη του Μαυροβούνιου στο ΝΑΤΟ, μετά το δίχρονο πραξικόπημα στην ΠΓΔΜ που οδήγησε τελικά στη Συμφωνία των Πρεσπών και το άνοιγμα της διαδικασίας για ένταξή της στο ΝΑΤΟ, είχαμε τονίσει πως η απόσπαση της Σερβίας από την επιρροή της Ρωσίας αποτελεί ίσως τον σπουδαιότερο κρίκο για ένα «σφράγισμα» διαρκείας των Βαλκανίων από την επονομαζόμενη «ρώσικη κακόβουλη επιρροή».
Με «τυρί» για το πολιτικό προσωπικό και την αστική τάξη της Σερβίας την επιτάχυνση των διαδικασιών ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι η σερβοκοσοβάρικη «συνεννόηση» μπορεί να αυξήσει τα διλήμματα και τις πιέσεις προς τη σέρβικη αστική τάξη, ώστε να πάψει να «κάθεται σε δύο καρέκλες», όπως είχε αναφέρει το φθινόπωρο του 2017 ο αξιωματούχος του αμερικάνικου ΥΠΕΞ, Χόιτ Γι!
Η Ρωσία, παρά τα χτυπήματα που δέχθηκε το κύρος αλλά και η επιρροή της στη Σερβία, μετά τους ανελέητους βομβαρδισμούς του 1999 αλλά και την αμερικάνικη και δυτική παρεμβατική πολιτική («έγχρωμη επανάσταση» στη Σερβία και δολοφονία Μιλόσεβιτς, ανακήρυξη της «ανεξαρτησίας» του Κοσόβου), έχει καταφέρει, χρησιμοποιώντας και τους σημαντικούς εθνολογικούς και ιστορικούς δεσμούς, όχι μόνο να ανακτήσει αλλά να επεκτείνει τη διείσδυσή της στη Σερβία. Στο οικονομικό πεδίο με επίκεντρο την ενέργεια, στο πολιτικό πεδίο με τη δημιουργία δεσμών και τη στήριξη τμημάτων του πολιτικού κατεστημένου και στο στρατιωτικό με τον εξοπλισμό του σέρβικου στρατού με ρώσικα όπλα και όχι μόνο.
Γνωρίζουν οι ΗΠΑ πως μέχρι να κοπούν όλοι αυτοί οι δεσμοί, πράγμα καθόλου εύκολο και γρήγορο, η Ρωσία θα διατηρεί ένα σημαντικό εφαλτήριο προβολής της ισχύος της στα Βαλκάνια. Θα διατηρεί μια «βάση» για να εκμεταλλεύεται και να κεφαλαιοποιεί όλα τα κενά, τις αντιφάσεις και τις ανακολουθίες της αμερικανικής αλλά και της πολιτικής της ΕΕ στην περιοχή, καθώς και τις μεταξύ τους αντιθέσεις. Ώστε τουλάχιστον τμήματα της Βαλκανικής χερσονήσου να παραμένουν ως «γκρίζες ζώνες» στον αμερικανορωσικό ανταγωνισμό και έτσι να μη μετατραπεί η περιοχή σε ένα ακόμη συμπαγές τμήμα της αλυσίδας της αμερικανικής περικύκλωσης.
Η σέρβικη αστική τάξη -και η συνισταμένη που βγάζουν οι αντιθέσεις και οι διαφορετικοί προσανατολισμοί των διαφόρων μερίδων της- προσπαθεί ακόμη και τώρα να ισορροπήσει ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές «μνηστήρες» που τη διεκδικούν. Έτσι προσπαθεί να συνταιριάξει την ανάπτυξη σχέσεων με τη Ρωσία με την επιδίωξή της να ενταχθεί στην ΕΕ, ενώ κάνει δειλά και προσεκτικά βήματα «προσέγγισης» με αυτούς που τη βομβάρδιζαν (ΗΠΑ) πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια. Έτσι, σε μια επίδειξη «πραγματισμού» και θεωρώντας –σωστά- ότι το Κόσοβο έχει χαθεί, επιδιώκει να ομογενοποιήσει το χώρο κυριαρχίας της.
Βέβαια, θα δούμε κατά πόσο θα κυλήσουν ήρεμα οι εξελίξεις στο εσωτερικό της, εάν υπάρξει αναμόχλευση των εθνικιστικών αντανακλαστικών ή τεθούν ζητήματα που αφορούν την τύχη της Σέρβικης Δημοκρατίας στο ομόσπονδο κράτος της Βοσνίας Ερζεγοβίνης και των σέρβικων πληθυσμών που υπάρχουν στην ΠΓΔΜ και στο Μαυροβούνιο.
Από την άλλη μεριά, η μαφιόζικη και υποτελής στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό αλβανική «ηγεσία» του προτεκτοράτου του Κοσόβου έχει ήδη διχαστεί. Η τελευταία πρόταση ανταλλαγής εδαφών φαίνεται να δυσαρέστησε τμήματα αυτής της «ηγεσίας». Έτσι, ενώ -πιο πραγματιστής- ο πρόεδρος Θάτσι «έπιασε» αμέσως τα μηνύματα των αφεντικών και άρχισε τις «επανατοποθετήσεις», ο πρωθυπουργός του προτεκτοράτου Χαραντινάι (έτερος οπλαρχηγός του UCK) εξακολουθεί να αντιδρά, αν και θα δούμε σε τι ένταση και για πόσο.
Το πιο σημαντικό ίσως ερώτημα που αντανακλά τη δυσαρέσκεια τμημάτων της κοσοβάρικης ελίτ είναι το ποια είναι η σχέση της πρότασης ανταλλαγής εδαφών με τη Σερβία με την εξελισσόμενη από πλευράς Τιράνων και Πρίστινα διαδικασία τελωνειακής ένωσης και φυσικά την προαναγγελθείσα για την Πρωτοχρονιά του 2019 κατάργηση των συνόρων μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου! Μ’ άλλα λόγια, ο αμερικανικός παράγοντας ετοιμάζεται να «ζητήσει» την αναβολή (και για πόσο;) της «ανάδυσης» της «Φυσικής Αλβανίας» (όπως ονομάζουν οι αλβανοί αλυτρωτιστές τη «Μεγάλη Αλβανία») ώστε να μπορέσει να ξετυλίξει την πολιτική του έναντι της Σερβίας ή θα δείξει ανοχή σε μια τέτοια εξέλιξη θεωρώντας ότι μπορεί να ελέγξει την όλη κατάσταση και να βγει κερδισμένος είτε στην «ομαλή» είτε στην ανώμαλη εκδοχή της; Διότι μια τέτοια σημαντικότατη εξέλιξη μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου θα θέσει άμεσα στη μεγάλη αλβανική μειονότητα της ΠΓΔΜ (αλλά και της αρκετά μικρότερης στο Μαυροβούνιο) το ερώτημα της «ιστορικής ευκαιρίας» για ενοποίηση σε ένα «μεγάλο κράτος» όλων των αλβανικών πληθυσμών, οπότε θα θέσει υπό αμφισβήτηση την ύπαρξη της ΠΓΔΜ (και θα προκαλέσει αναταράξεις στο Μαυροβούνιο), με κίνδυνο να ακυρωθεί τμήμα των αμερικανονατοϊκών σχεδιασμών στην περιοχή και να δοθεί ένα επιπλέον ισχυρό επιχείρημα στη Ρωσία για το σε ποια προβλήματα οδηγεί τους σλαβικούς λαούς η αμερικανική επικυριαρχία.
Απέναντι σ΄ αυτή την προοπτική ανταλλαγής εδαφών, η εκπρόσωπος του ρώσικου ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, αφού έθεσε το ερώτημα «Εσείς (οι Σέρβοι) δεν θα έχετε πρόβλημα με αυτό;», δήλωσε πως «η Ρωσία στηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας», υπονοώντας πως η Ρωσία θεωρεί το Κόσοβο σερβικό, «αλλά θα σεβαστεί την όποια απόφαση του σερβικού λαού». Δίνοντας έτσι χρόνο στον ρώσικο ιμπεριαλισμό να εξετάσει τις δικές του κινήσεις απέναντι σ’ αυτές τις εξελίξεις. Κινήσεις που μάλλον θα συνεχίσουν να έχουν έντονο το στοιχείο στήριξης του σλαβικού στοιχείου στα Βαλκάνια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την αρχή στάθηκε πολύ επιφυλακτική στην όλη διαδικασία της σερβοαλβανικής «συνεννόησης», θεωρώντας πως οποιαδήποτε διαδικασία αλλαγής συνόρων, ακόμα και με τις καλύτερες των προθέσεων, στη Βαλκανική χερσόνησο, είναι τουλάχιστον παρακινδυνευμένη. Και πως εάν τα πράγματα ξεφύγουν, μια αναταραχή στο μαλακό της υπογάστριο θα προσθέσει και άλλο υλικό υπονόμευσης στην πολυτραυματισμένη συνοχή της.
Βέβαια ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, που έχει σημαντικά συμφέροντα στην περιοχή (οικονομικά, πολιτικά και γεωστρατηγικά), εκτιμώντας πως αυτή η διαδικασία –μιας και τη στηρίζουν οι ΗΠΑ- είναι αναπόφευκτο να ανοίξει, πολύ γρήγορα άλλαξε την τακτική του. Χωρίς να έχει αναιρέσει τις σοβαρές και βάσιμες ανησυχίες του, έχει αρχίσει να κινείται ώστε να δημιουργηθεί –όσο αυτό είναι εφικτό- ένα πλαίσιο ανοίγματος αυτής της διαδικασίας («να οδηγήσει σε τελική λύση», «να διατηρηθεί η εδαφική ακεραιότητα της περιοχής», «να αποτραπούν νέα προβλήματα»). Παράλληλα, ήδη εκθέτει τις επίσης σοβαρές του ανησυχίες για το φάντασμα της «Μεγάλης Αλβανίας» που αναδύεται ξανά. «Ξεχνώντας» πως αν και αυτό το φάντασμα εκτράφηκε κάτω από τις φτερούγες του αμερικανικού αετού, η νεοσύστατη ενιαία Γερμανία του 1990 φέρει μεγάλες ευθύνες για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και τις αλληλοσφαγές στην περιοχή.
Το πρόβλημα για τους λαούς είναι πως η ίδια η κίνηση «ανασταθεροποίησης των Βαλκανίων» από την πλευρά των ΗΠΑ, ώστε να πετάξουν από την περιοχή τη Ρωσία και να βάλουν τη ΝΑΤΟϊκή σφραγίδα τους σ’ αυτή, δημιουργεί όρους για την εμφάνιση, εκδήλωση και αναζωπύρωση όλων των εθνικισμών και αλυτρωτισμών που αναπαρήγαγε η τριαντάχρονη επεμβατική πολιτική τους. Και άρα από την πλευρά τους οι λαοί οφείλουν να θεωρήσουν επικίνδυνη και να αντισταθούν σε κάθε κίνηση που με γνώμονα την εδραίωση και επέκταση της κυριαρχίας του ενός ιμπεριαλιστή έναντι του άλλου προωθεί την αλλαγή των συνόρων στην αιματοβαμμένη χερσόνησο του Αίμου.
