Άρθρο από την Προλεταριακή Σημαία (φύλλο 890)
Ο Μπάιντεν, κλιμακώνοντας αλλά και τροποποιώντας όπου χρειάζεται και για λογαριασμό του αμερικανικού ιμπεριαλισμού την πολιτική του προκατόχου του, έχει σκύψει για τα καλά πάνω από το καυτό θέατρο ενεργειακών και γεωπολιτικών εντάσεων και ανταγωνισμών της Ανατολικής Μεσογείου. Φέρνει στρατό και αεροπλανοφόρα, στήνει νέες βάσεις, ενεργοποιεί όλα τα διπλωματικά του όπλα, στέλνει μέσω των επιτελών του μηνύματα προς όλους πως θα δυναμώσει την επεμβατική του πολιτική με κύριο στόχο τον περιορισμό έως και το διώξιμο του στρατηγικού αντιπάλου, της Ρωσίας, και τον αποκλεισμό της «αναδυόμενης» Κίνας από την περιοχή.
Η παρέμβαση Μπλίνκεν έγινε σ’ αυτό ακριβώς το πλαίσιο. Η αιχμηρότητά της απέναντι στην Τουρκία κατέστησε σαφές πως η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να ανέχεται για πολύ ακόμα τις τακτικές τυχοδιωκτικές συμμαχίες της ηγεσίας της με τη Μόσχα. Η επιδοκιμασία των θετικών δειγμάτων συμμόρφωσης της τούρκικης ηγεσίας και συνεργασίας της με την ΕΕ, ήταν από τη μια υπενθύμιση στην Άγκυρα πως ο «δρόμος» της επαναπροσέγγισης δεν είναι κλειστός, αλλά ήταν και ένα «σήμα» προς τους Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές ότι δίνει «χώρο» και σ’ αυτούς.
Οι ΗΠΑ γνωρίζουν από πρώτο χέρι πως εκτός από τους αντίπαλους ιμπεριαλιστές έχουν να αντιμετωπίσουν μια πολύπλοκη κατάσταση διασταυρούμενων και αντιθετικών συμφερόντων μεταξύ των τοπικών αστικών τάξεων, η κάθε μια από τις οποίες ανάλογα με τις δυνατότητές και την φάση που βρίσκεται, ανάλογα με τους φόβους και τις φιλοδοξίες της, ζητάει «προστασία» ή/και «αιτείται» ρόλους. Γι’ αυτό και με το βλέμμα στον στρατηγικό της αντίπαλο, έχουν επιλέξει να αναβαθμίσουν τον επιδιαιτητικό τους ρόλο, να κρατήσουν ισορροπίες και να ισχυροποιήσουν το δίπολο εκβιασμοί-ανταλλάγματα.
Από κοντά οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές, ενώ δεν έχουν εκλείψει αυτά που τους χωρίζουν με τις ΗΠΑ, φανερά προσπαθούν να εκμεταλλευτούν αυτό το «παράθυρο ευκαιρίας» για επαναπροσδιορισμό της διατλαντικής σχέσης και για να ισχυροποιήσουν τη θέση τους. Από την άλλη, φοβούμενοι πως οι κινήσεις των ΗΠΑ θα τους αφήσουν πολύ πίσω, τρέχουν να «συντονιστούν»: ενδεικτική η σκλήρυνση της στάσης απέναντι στην Τουρκία ακόμα και της Γερμανίας, αμέσως μετά τις αντίστοιχες κινήσεις και δηλώσεις των ΗΠΑ.
Το «λάθος», η διόρθωση και η ουσία
Χαρακτηριστικό δείγμα της κατάστασης που επικρατεί στην Ανατολική Μεσόγειο είναι το «λάθος» του Υπουργείου Πετρελαίου της Αιγύπτου, που στην ανακοίνωσή του στις 18 Φλεβάρη, μεταξύ των νέων θαλάσσιων οικοπέδων που προγραμμάτιζε να δώσει προς έρευνα και εκμετάλλευση, συμπεριέλαβε και το οικόπεδο με την ονομασία «W-18». Τα ρίγη ανησυχίας που προκάλεσε στο αστικό πολιτικό προσωπικό της χώρας μας δεν προέρχονταν μόνο από το γεγονός πως δια μέσω του εν λόγω οικοπέδου η Αίγυπτος αποδεχόταν σιωπηλά την οριοθετική γραμμή των ΑΟΖ Τουρκίας-Αιγύπτου (ανατολικά του 28ου μεσημβρινού) που περιλαμβάνονταν στο γνωστό τουρκολιβυκό σύμφωνο και έτσι εμμέσως πλην σαφώς συντάσσονταν με την τουρκική άποψη για την (μηδενική) επήρεια του Καστελόριζου. Από παλιά ήταν γνωστή η αιγυπτιακή άποψη για το θέμα, στο οποίο παρεμπιπτόντως η αστική τάξη της Ελλάδας μάλλον δεν θα μπορεί να πείσει κανέναν με βάση το «διεθνές δίκαιο» που η ίδια συνεχώς επικαλείται. Λόγω, άλλωστε, αυτής της θέσης της Αιγύπτου υπήρξε μερική -έως τον 28ο μεσημβρινό- και όχι ολική οριοθέτηση της ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ πέρυσι τον Αύγουστο. Το βαθύτερο πρόβλημα αφορά τις προσπάθειες της Άγκυρας να ανοίξει τους διαύλους συνεννόησης με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, ώστε να βάλει σφήνα στις κινήσεις απομόνωσής της που επιχειρεί η «εδώ πλευρά» μέσω των -πάλι made in USA- τριμερών συνεργασιών και των ενεργειακών πρότζεκτς. Μπορεί το «λάθος» να διορθώθηκε, μετά την επίσκεψη αστραπή του Δένδια στην Αίγυπτο, αλλά η ουσία παραμένει. Είναι δηλαδή μιας τάξης ζήτημα ότι η Αίγυπτος δεν θα δυναμίτιζε μια περιφερειακή συνεργασία (ερχόμενη αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ) που της δίνει ρόλο και θέση στην περιοχή. Άλλωστε με την Τουρκία την χωρίζουν πολλά: η τουρκική εμπλοκή στη Λιβύη και η υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, καθώς και ευρύτερα η διαμάχη για την ηγεμονία στον «σουνιτικό κόσμο». Ωστόσο, το «λάθος» της ήταν ένα μήνυμα προς την Αθήνα πως δεν είναι διατεθειμένη επ’ αόριστον να δέχεται τους δικούς της μαξιμαλισμούς για κοινά όρια ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου!
East Med: οι ιμπεριαλιστικοί κυνισμοί στη φόρα και οι αστικές μωροφιλοδοξίες στον αέρα
Την προηγούμενη επιπλοκή επισκίασε μία ακόμα μεγαλύτερη. Στις 21 Φλεβάρη, τρεις μόλις μέρες μετά το αιγυπτιακό «λάθος», Ισραήλ και Αίγυπτος έβαζαν τις βάσεις για την μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν, μέσω υποθαλάσσιων αγωγών στα αιγυπτιακά τερματικά LNG. Η είδηση αυτή αποτέλεσε την κορυφή του παγόβουνου όσον αφορά τα σχέδια επαναχάραξης του East Med, του οποίου η διακρατική συμφωνία για την υλοποίησή του υπογραφόταν με διθυραμβικούς τόνους τον Γενάρη του 2020 στην Αθήνα.
Από τον περασμένο Ιούνιο, η αμερικανική «δεξαμενή σκέψης» Washington Institute for Near East Policy εξέθετε τους λόγους για τους οποίους θα έπρεπε ο σχεδιασμός του East Med να παρακάμψει την Κύπρο και επανέλαβε την ανάλυσή του στις 23 Φλεβάρη, για να «επικυρώσει» την πρόσφατη ισραηλινο-αιγυπτιακή συμφωνία. Τον περασμένο Οκτώβριο, αξιωματούχος της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας, με το πρόσχημα ότι δεν ενισχύει την πράσινη ανάπτυξη μίλησε ξεκάθαρα για το ενδεχόμενο απένταξης του αγωγού East Med από τον κατάλογο των έργων κοινού ενδιαφέροντος (PCI) της ΕΕ. Γράφεται ότι το τελευταίο διάστημα κυκλοφορούν διάφοροι χάρτες που είτε παρακάμπτουν εντελώς την Κύπρο είτε (το πολύ) την έχουν σαν ενδιάμεσο σταθμό πριν τη μεταφορά στην Αίγυπτο. Η μετά την Αίγυπτο διαδρομή περιλαμβάνει την Κρήτη και από εκεί και πέρα την Ευρώπη, όπως και η αρχικά συμφωνηθείσα διαδρομή.
Αυτές τις «σκέψεις» για αλλαγές σχεδίων μετέφερε ο Αλ Σίσι στην Αθήνα τον περσινό Νοέμβρη, ενώ ο Μητσοτάκης ανέλαβε να τις κοινωνήσει στον Αναστασιάδη. Έντονες φήμες, μάλιστα, «μιλούν» για δυσαρέσκεια της Λευκωσίας απέναντι στην Αθήνα, για την αποδοχή από μεριάς της των «ισχυρών» αιτιάσεων που παρακάμπτουν την Κύπρο.
Οι αιτιάσεις αφορούν τα μεγάλα τεχνικά προβλήματα και το οικονομικά ασύμφορο της πόντισης αεριαγωγού στα μεγάλα βάθη της Ανατολικής Μεσογείου και ειδικά στο τμήμα που θα συνέδεε (υποθαλάσσια) την Κύπρο με την Κρήτη, καθώς και ότι τα υπάρχοντα κοιτάσματα (Λεβιάθαν, κυπριακά Αφροδίτης-Γλαύκου) δεν θα μπορούσαν να «γεμίσουν» τον αγωγό. Η «στροφή» προς την Αίγυπτο μειώνει σε μεγάλο βαθμό τα δύο πρώτα προβλήματα, ενώ με τη συμπερίληψη του γιγάντιου αιγυπτιακού κοιτάσματος Ζορ λυνόταν και το «γέμισμα» του αγωγού.
Τώρα, λοιπόν, ανακάλυψαν οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές και οι ντόπιες άρχουσες τάξεις τα προβλήματα αυτά; Φυσικά και όχι! Οι ΑΟΖ και τα ενεργειακά οικόπεδα δεν είναι παρά όπλα στα χέρια των ιμπεριαλιστών στον αναμεταξύ τους ανταγωνισμό και εργαλεία εκβιασμών και δέλεαρ προς στις τοπικές αστικές τάξεις και με στόχο την ευθυγράμμιση με τους στρατηγικούς σχεδιασμούς τους. Τι κι αν ορισμένα κοιτάσματα αποδεικνύονται ασύμφορα! Αρκεί που ήταν και είναι πλήρως αξιοποιήσιμα στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό! Τι κι αν οι φαντασιώσεις περί «ενεργειακού κόμβου» που φούσκωσαν τα μυαλά της ελληνοκυπριακής ελίτ βαίνουν προς ακύρωση. Αρκεί που έπαιξαν τον ρόλο τους στα αμερικανικά και ΝΑΤΟϊκά σχέδια για «προσέγγιση» του νησιού. Άλλωστε, η ιμπεριαλιστική ανάμειξη στα ενεργειακά και όχι μόνο καλά κρατεί: Η επίσημη πρώτη του Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο (EMGF) που έλαβε χώρα στις αρχές του τρέχοντος μήνα, με τη Γαλλία ως νέο μέλος και τις ΗΠΑ ως παρατηρητή, απλά το πιστοποιεί.
Υπάρχουν, ωστόσο, σημαντικές αιτίες της επιχειρούμενης αυτής «στροφής». Οι ΗΠΑ προωθούν μία πολυεπίπεδη πολιτική ισορροπιών, αναβάθμισης της δικής τους επιδιαιτησίας και επικυριαρχίας. Η παράκαμψη ή τέλος πάντων ο υποβιβασμός της Κύπρου στον σχεδιασμό του East Med αφαιρεί ένα «κόκκινο πανί» για την Τουρκία, πράγμα που βρίσκει σύμφωνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την άλλη, η «αντικατάσταση» της Κύπρου από την Αίγυπτο ελαχιστοποιεί τη δυνατότητα της Τουρκίας να παρακωλύει τη διαδικασία και ταυτόχρονα ενισχύει τον εκβιασμό προς αυτήν και με στόχο πάντα τη συμμόρφωσή της με αντάλλαγμα την έξοδο από την απομόνωσή της. «Προσγειώνει» τις προσδοκίες της ελληνικής πλευράς (για κοινή ΑΟΖ με Κύπρο) και πιέζει ταυτόχρονα την ελληνοκυπριακή πλευρά να κινηθεί με «άλλο πνεύμα» στην επικείμενη πενταμερή. Βοηθάει τις ΗΠΑ να πλευρίσουν την Αίγυπτο που έχει διευρύνει ανησυχητικά τις σχέσεις της με την Ρωσία, ενώ επεκτείνεται η ισραηλινο-αιγυπτιακή συνεργασία που αποτελεί κρίσιμο σημείο στήριξης του φασιστικού Ισραήλ. Δίνει χώρο στην Ιταλία, που από την αρχή ήταν επιφυλακτική με τον East Med, γιατί δεν ήθελε να διακινδυνεύσει τις σχέσεις με την Τουρκία, ενώ επιπλέον μέσω της ENI είχε επενδύσει στο κοίτασμα Ζορ (όπως και η βρετανική BP) οπότε και την συμφέρει η νέα διαδρομή.
Εάν οι εξελίξεις αυτές από τη μια μεριά δείχνουν το πόσο αδίστακτοι και κυνικοί είναι οι ιμπεριαλιστές προκειμένου να προωθήσουν τις επιδιώξεις τους, από την άλλη για αστικές τάξεις όπως της Ελλάδας και της Κύπρου καταδεικνύουν το μέγεθος των τυχοδιωκτικών μωροφιλοδοξιών τους. Γενικότερα αναδεικνύουν ότι όλες οι άρχουσες τάξεις και κλίκες της περιοχής, εξαρτημένες από τους μεγάλους εμπόρους του πολέμου, χωρίς καμιά εξαίρεση είναι επικίνδυνες για τους λαούς τους.
