Σε αποπληθωριστική ξέρα φαίνεται να προσαράζει το κλυδωνιζόμενο από τους ανέμους της κρίσης σκάφος της παγκόσμιας οικονομίας. Παρατηρείται μάλιστα το «περίεργο φαινόμενο» οι αγορές να ανταποκρίνονται θετικά στα «κακά» νέα της αμερικάνικης και παγκόσμιας οικονομίας και όχι στα «καλά» (την αύξηση, για παράδειγμα, του δείκτη παραγγελιών της βιομηχανίας) κι αυτό γιατί αν υπάρχουν καλά νέα, προεξοφλείται η -πολλαπλώς αναγγελλόμενη το τελευταίο διάστημα- διακοπή της ποσοτικής χαλάρωσης στον νομισματικό τομέα. Πραγματική ανώμαλη συμπεριφορική αντίδραση, όχι σπάνια για το «είδος» του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος μέσα στο οποίο ζούμε. Η δωρεάν ρευστότητα που ξεκίνησε με την νομισματική πολιτική της FED (Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ) αποτελεί το δεκανίκι των αγορών σε μια περίοδο που οι εξελίξεις στην παραγωγή και στην πραγματική οικονομία δεν προοιωνίζουν τα κέρδη άλλων περιόδων. Αντίθετα προδιαθέτουν για συρρίκνωση.
Παράλληλα, άλλες τρεις πηγές παγκόσμιας οικονομικής πληροφόρησης προδιαγράφουν την δυναμική επανεμφάνιση του αποπληθωρισμού, δηλαδή του φαύλου κύκλου όπου οι τιμές των εμπορευμάτων, η παραγωγή και η απασχόληση σέρνοντας μαζί τους τη ζήτηση και τη συνολική οικονομική δραστηριότητα παίρνουν μια αδιέξοδη πτωτική πορεία. Σε τέτοιας κλίμακας αποπληθωρισμό είχε να πέσει η παγκόσμια οικονομία από τις παραμονές της επέμβασης στο Ιράκ. Τότε κάποιοι άρχισαν να κάνουν συγκρίσεις με την κρίση του 1929.
Ο ΟΟΣΑ ανακοίνωσε πως για τρίτο συνεχόμενο μήνα ο πληθωρισμός υποχωρεί έντονα στον «αναπτυγμένο κόσμο» κατρακυλώντας από το 2% του Ιουλίου στο 1,3% τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους. Ο χρυσός μάλιστα δεν λειτουργεί καθόλου ως καταφύγιο, αφού μαζικές πωλήσεις σαρώνουν τις τιμές του παγκόσμια και υπολογίζεται πως φέτος θα είναι η πρώτη αρνητική –για το επίπεδο των τιμών του χρυσού– περίοδος από το 2000! Βέβαια, απουσιάζει ένας σημαντικός «πληθωριστικός παράγοντας», το εργατικό κίνημα με τις διεκδικήσεις του. Έτσι, το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα του ιμπεριαλισμού-καπιταλισμού (για να λέμε τα πράγματα με το… όνομα και το επώνυμο τους) μπορεί να είναι άνετο απέναντι στους κινδύνους του πληθωρισμού. Ο φόβος φυσικά είναι να μην πέσουν και όχι να ανέβουν οι τιμές. Αυτή είναι η βασική ροπή του συστήματος. Γιατί, επιπλέον, ο πληθωρισμός «ροκανίζει» τους μισθούς και υφαρπάζει έμμεσα και άλλη υπεραξία από τους μισθωτούς. Πώς να ανέβουν όμως οι τιμές, όταν η ζήτηση πέφτει και η υπεραξία δεν πραγματώνεται;
Αλλά και η ΕΚΤ –δεύτερη πηγή πληροφόρησης- προβλέπει για το μέλλον, συγκεκριμένα το 2015, πληθωρισμό της τάξης του 1,3 με 1,4%, δηλαδή πολύ χαμηλό. Μια τέτοια τάση δείχνει ότι ήρθε για να …μείνει αφού προεκτείνεται στο άμεσο –τουλάχιστον- μέλλον. Ο Ντράγκι φαίνεται να επιβεβαιώνεται, όταν διέγνωσε πως η ευρωζώνη «ίσως να βιώσει μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού». Αναλυτικότερη προσέγγιση των εκτιμήσεων της ΕΚΤ κάνει λόγο για παρούσα ήδη ετήσια κάμψη τιμών του Οκτωβρίου στην Ευρωζώνη που οφείλεται κυρίως στην πτώση των τιμών της ενέργειας κατά 3,6% και των ενδιάμεσων αγαθών κατά 1,8% αντίστοιχα, ενώ αντίθετα αυξήθηκαν 0,5% οι τιμές των κεφαλαιουχικών αγαθών και 0,5-1,1% των καταναλωτικών αγαθών. Να πούμε πως η χώρα μας παρουσιάζει ετήσια μείωση των τιμών στη βιομηχανία ελαφρώς χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πέφτουν οι τιμές τη στιγμή που για τον καταναλωτή, εργαζόμενο παραμένουν υψηλές. Πραγματικά αξιοθαύμαστα πράγματα. Βέβαια, οι τιμές διατηρούνται υψηλές στην κατανάλωση μέσα από την μονοπωλιακή διάρθρωση της «ελεύθερης» αγοράς, όταν όμως η κατανάλωση μειώνεται και αυξάνονται τα αδιάθετα εμπορεύματα, η τάση της πτώσης των τιμών κυριαρχεί. Η πτώση των τιμών των ενδιάμεσων αγαθών δείχνει αυτή την καθοδική πορεία.
Όμως αν και ο αποπληθωρισμός, όπως περιγράφηκε, σχετίζεται με τα βαθύτερα αίτια του κύκλου της ύφεσης, η σχέση του και με τα νομισματικά ζητήματα δεν είναι καθόλου αμελητέα. Όλα αυτά τα επίπεδα μάλιστα αλληλοεξαρτούνται. Η ύφεση της οικονομίας και τα «κακά νέα» συντηρούν τον πακτωλό χρημάτων που ρίχνονται στις αγορές για τη διάσωση των τραπεζών και για να συνεχίζεται το κερδοσκοπικό πάρτι, την ίδια στιγμή που οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δανείζονται όλο πιο σπάνια, όλο και πιο δύσκολα. Αυξάνεται δηλαδή η παροχή ρευστότητας του χρήματος, την ίδια στιγμή που το χρήμα γίνεται όλο και πιο… σπάνιο. Τα αξιοθαύμαστα του καπιταλισμού ξανά εκδηλώνονται. Μάλιστα στους κύκλους της ΕΚΤ σχεδιάζουν διάφορα χρηματοοικονομικά εργαλεία –προσέχοντας όμως να μην εκνευρίσουν τους γερμανούς- για να αυξήσουν την παροχή ρευστότητας.
Κοντά στα άλλα, το ευρώ πέρασε στην τρίτη θέση ως βασικό ανταλλακτικό νόμισμα παγκόσμιας εμβέλειας, αφού την δεύτερη θέση την κατέλαβε το γιουάν της Κίνας. Για να μην υπάρχουν αμφιβολίες, πάνω από το 80% των παγκόσμιων οικονομικών συναλλαγών πραγματοποιούνται μέσω του δολαρίου.
Οι αναγνώστες της στήλης, με την απειλητική επανεμφάνιση του αποπληθωρισμού, δεν πρέπει να έχουν πια καμία αμφιβολία πως πρόκειται για μια κλασσική καπιταλιστική κρίση!
