Στις 22 Φλεβάρη δημοσιεύθηκε η απόφαση του ΣτΕ σχετικά με τη συνταγματικότητα του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος που αφορά στη μετατροπή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε μητροπολιτικό πάρκο. Το σχέδιο κρίθηκε νόμιμο και συνταγματικό κι έτσι βγήκε από τη μέση ένα ακόμη αγκάθι στο δρόμο για τη… μεγάλη επένδυση.
Το ΣτΕ λοιπόν, αναγνωρίζει μεν ότι στη μελέτη υπάρχουν παρεκκλίσεις από τις πολεοδομικές διατάξεις όσον αφορά τους όρους δόμησης και ειδικότερα το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτιρίου, αλλά αποφαίνεται ότι «οι παρεκκλίσεις [...] δικαιολογούνται για την εξυπηρέτηση σκοπού δημόσιου συμφέροντος [...] το οποίο συνίσταται στη δημιουργία μητροπολιτικού πόλου πολλαπλών λειτουργιών εθνικής εμβέλειας και διεθνούς αναφοράς, στην κατασκευή και συντήρηση μητροπολιτικού πάρκου πρασίνου και αναψυχής στην Αττική και στην ίδρυση μητροπολιτικού πόλου ανάπτυξης στην περιοχή, με πολλαπλούς ειδικότερους στόχους που αφορούν, μεταξύ άλλων, την αντιμετώπιση της οξείας οικονομική κρίσης, την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, την αύξηση της απασχόλησης και τη μείωση της ανεργίας, την καταπολέμηση της φτώχειας, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, τη μείωση του δημοσίου χρέους, την ανάδειξη της Αθήνας σε πολιτιστική μητρόπολη, σε τουριστικό πόλο διεθνούς ακτινοβολίας, σε σημαντικό κέντρο οικονομικής ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας κ.ά.». Εδώ, να θυμίσουμε σχετική απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου από τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με την οποία «[...] το υπέρμετρο ύψος δεν συνάδει με την ύπαρξη αρχαιοτήτων και το ιστορικό αττικό τοπίο και κρίνεται σκόπιμο να επανεξεταστούν τα προτεινόμενα υψηλά κτίρια κατά την εκπόνηση των πολεοδομικών μελετών». Με την απόφαση του ΣτΕ όμως, φαίνεται ότι ο «δημόσιο συμφέρον» έχει τον πρώτο λόγο κι έτσι οι πολυόροφοι ουρανοξύστες που προβλέπονται από τη μελέτη καθαγιάζονται ως πολεοδομικό και οικιστικό αρχιτεκτονικό στοιχείο. Χαρακτηριστικό σε αυτό είναι και το σχετικό απόσπασμα από την απόφαση του ΣτΕ: «[...] τα πολυώροφα κτήρια αναμένεται να φέρουν σημαντικά στρατηγικά πλεονεκτήματα και αναγνώριση στη νέα, ζωντανή αστική ανάπτυξη. Αυτά μπορεί να λειτουργήσουν ως καταλύτης για την αστική ανάπτυξη στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την ενθάρρυνση ή ανάπτυξη των επιχειρήσεων υποστήριξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και εσόδων.».
Συνολικά, το πολυσέλιδο κείμενο της απόφασης του ΣτΕ υπερθεματίζει σε όλα όσα ενδεικτικά παραθέσαμε και χαρακτηρίζεται από μια αγωνία να επισημανθεί η μοναδική ευκαιρία μπροστά στην οποία βρίσκονται οι κάτοικοι της Αττικής. Έναν μητροπολιτικό πόλο, από φιλικό έως ευεργετικό για το περιβάλλον, που περίπου θα σώσει οικονομικά την Αττική. Φυσικά, επιστρατεύεται σειρά μελετών για τη σύγχρονη οικιστική ανάπτυξη και τις σχετικές αρχιτεκτονικές τάσεις, που προωθούν την έννοια της «συλλογικής κατοικίας [...] με αιχμή του δόρατος την ενδυνάμωση της αίσθησης της συλλογικότητας και της κοινωνικότητας στις αστικές περιοχές.». Αυτό το τελευταίο μάλιστα, προβάλλεται ως καινοτομία και νεωτερικότητα που προσομοιάζει τμήματα μεγάλων μητροπόλεων (συγκεκριμένα, αναφέρεται η Ν. Υόρκη και το Λονδίνο) που επίσης θα λειτουργήσει ως πόλος έλξης.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο καταφέρνει ο κρατικός μηχανισμός να ξεπεράσει οποιοδήποτε εμπόδιο συναντά ο σχεδιασμός τους για το Ελληνικό. Οι πολεοδομικές διατάξεις διαγράφονται μονοκοντυλιά ή/και τροποποιούνται φωτογραφικά, αρκεί να δικαιολογείται το δημόσιο συμφέρον, τουλάχιστον όπως το αντιλαμβάνονται οι υπερασπιστές της καπιταλιστικής ανάπτυξης σε βάρος πάντα των κατοίκων του λεκανοπεδίου συνολικά. Και αυτό είναι τουλάχιστον προκλητικό, την ίδια στιγμή που γύρω από τις πολεοδομικές παρεκκλίσεις στο επίπεδο της λαϊκής κατοικίας έχει στηθεί ένας πρώτης τάξης εισπρακτικός μηχανισμός (τακτοποιήσεις, αυθαίρετα κ.λπ.) μέσα σε όλους τους άλλους.
Τώρα λοιπόν, το ΣτΕ έρχεται να νομιμοποιήσει την κατασκευή των έξι οικοδομημάτων με ύψος έως 200 μέτρα και μερικά ακόμη με ύψη από 50 έως 70 μέτρα. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, το ψηλότερο σημείο του λόφου της Ακρόπολης βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 150 μέτρων από τη στάθμη της θάλασσας, ενώ το ύψος του λόφου είναι περίπου 60 μέτρα. Αντίστοιχα, ο λόφος του Λυκαβηττού βρίσκεται σε υψόμετρο 270 μέτρων και έχει ύψος περίπου 170 μέτρα. Ο Πύργος των Αθηνών στη συμβολή των οδών Αλεξάνδρας και Β. Σοφίας είναι ένα κτίσμα ύψους περίπου 90 μέτρων, το Χίλτον έχει ύψος περίπου 55 μέτρα και το κτίριο του ΟΤΕ στη Λεωφόρο Κηφισίας έχει ύψος περίπου 80 μέτρα. Μπορούμε να καταλάβουμε λοιπόν, ποιος είναι ακριβώς ο σχεδιασμός τους για τον χαρακτήρα που θα προσδώσει το Ελληνικό συνολικά στο λεκανοπέδιο και τις επιπτώσεις που θα έχει και στο επίπεδο της φυσιογνωμίας της πόλης. Αυτό είναι άλλωστε κάτι για το οποίο καμαρώνουν, για τα νέα τοπόσημα (landmarks) της πόλης, σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα.
Η κατασκευή πολύ υψηλών κτιρίων νομιμοποιείται και για έναν ακόμη λόγο. Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, αλλά και σύμφωνα με συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές τάσεις: «Με την ανέγερση υψηλών κτιρίων βελτιώνεται η ποιότητα ζωής λόγω της μείωσης της κάλυψης, της αύξησης ελεύθερου χώρου και πρασίνου και τη βελτίωση του φωτισμού και ηλιασμού». Έτσι είναι, εάν το δούμε με… γεωμετρικούς όρους. Όμως, μιλάμε για την Αττική και για την Αθήνα, μια πόλη που έχει στοιβάξει 5 εκατομμύρια ανθρώπους στα όριά της, γεγονός από το οποίο απορρέει η πλειοψηφία των προβλημάτων στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Και επειδή αυτό που κυρίως ενδιαφέρει τους επενδυτές και το κεφάλαιο είναι η περεταίρω ανάπτυξη της τερατούπολης κι όχι φυσικά οι ανθρώπινες συνθήκες ζωής ή η ανάπτυξη της υπαίθρου για παράδειγμα, μπορούμε να μεγαλώσουμε τη χωρητικότητα… καθ” ύψος…
Η λεγόμενη επένδυση του Ελληνικού λοιπόν, προσπερνάει ένα-ένα τα εμπόδια. Όπως προσπεράστηκε ο δασικός χαρακτήρας τμημάτων της έκτασης, όπως προσπερνιέται ο ιστορικός χαρακτήρας υφιστάμενων κτισμάτων, έτσι ξεπεράστηκαν και οι πολεοδομικές διατάξεις που εμπόδιζαν την υλοποίηση της μελέτης. Πάντα στο όνομα της προσέλκυσης ντόπιων και ξένων κεφαλαίων, ποδοπατιέται μια τεράστια έκταση της Αττικής, που θα επηρρεάσει ολόκληρο το λεκανοπέδιο με πολλαπλούς τρόπους. Άλλωστε, το Ελληνικό και οι καθυστερήσεις που παρουσιάστηκαν τη χρονιά που πέρασε, αποτέλεσε έναν από τους βασικούς λόγους για τους οποίους δεν πιάστηκε ο περσινός στόχος για έσοδα 1,9 δισ. ευρώ από αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας. Ο φετινός στόχος των 2 δισ. ευρώ λοιπόν, πρέπει να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατόν, εν όψει μάλιστα και της 4ης αξιολόγησης.
