• Το ρεύμα του ΝΑΙ βασικά συγκροτήθηκε με τη συντονισμένη καθοδήγηση των περισσότερων κομματιών της άρχουσας τάξης.
Στόχος τους, να δώσουν στον ΣΥΡΙΖΑ το μήνυμα ότι πλησιάζει (αν δεν έχει ήδη φτάσει) η στιγμή όπου τα κομμάτια αυτά θα άρουν την κάπως ιδιόμορφη ανοχή-υπομονή που έδειχναν απέναντί του μετά τις εκλογές.
Ήθελαν να μεταφέρουν το μήνυμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση πλησιάζουν στο σημείο ΜΗΔΕΝ και ετοιμάζονται (αν δεν συμμαζευτούν) να περάσουν την μοναδική υπαρκτή κόκκινη γραμμή που ήταν πάντα ζωντανή. Την κόκκινη γραμμή και τα όρια που θέτουν το «ανήκουμε στη Δύση», το «ανήκουμε στο ΝΑΤΟ», το «ανήκουμε στην ΕΕ και την ευρωζώνη».
Σ’ αυτήν τη διαφοροποίηση των τμημάτων της μεγαλοαστικής τάξης που σηματοδότησε η αντεπίθεσή τους (με αντιδραστικά στοιχεία ρεβάνς) έχει σαφώς παίξει καθοριστικό ρόλο το ότι οι βασικοί ιμπεριαλιστές της ΕΕ δείχνουν να έχουν αγριέψει για τα καλά, και να έχουν όλο και λιγότερες ανοχές στα παζάρια και στα τερτίπια του ΣΥΡΙΖΑ, που μέχρι πρότινος είχε, όπως είπαμε, την εξ’ ανάγκης κάλυψη των ντόπιων βασικών κέντρων εξουσίας.
Η όλη κίνηση που σχετίζεται γύρω από το ΝΑΙ, αντανακλά-υπενθυμίζει προς κάθε κατεύθυνση ότι το καθεστώς της εξάρτησης και της εκμετάλλευσης που έχει διαμορφωθεί στη χώρα είναι απαράβατο, ακλόνητο και απαραβίαστο.
Δεν ήταν, όμως, όλα ρόδινα για το μπλοκ του ΝΑΙ. Και αυτό φάνηκε από το αποτέλεσμα. Δεν μπόρεσε να διαμορφώσει καινούριες-«φρέσκιες» ατμομηχανές που να μπορούν να συναγωνιστούν τη «φρεσκάδα» του ΣΥΡΙΖΑ, την «ανανέωση» που η κυβέρνηση αναδίδει. Το ρεύμα του ΝΑΙ όσο και να προσπαθούσε να «κρυφτεί» και να εμφανιστεί ότι έχει ως ηγέτες νέες δυνάμεις, δεν έπεισε ότι έχει ξεφύγει από την εποπτεία και επιτήρηση του παλιού χρεοκοπημένου αστικού μπλοκ το οποίο δεν έχει καθόλου καταφέρει να «εξαγνιστεί».
Μέσα στις πλατιές μάζες, το αίσθημα της καταδίκης και απόρριψης αυτών που προκάλεσαν τόσα δεινά την τελευταία πενταετία (και όχι μόνο) είναι ακόμη ζωντανό, και πιθανότατα πλειοψηφικό (ανεξάρτητα των υπολοίπων). Προσπάθησαν να παρουσιάσουν ότι πίσω από το ρεύμα του ΝΑΙ βρίσκονται μόνο αυθόρμητες αντιδράσεις του κόσμου της βάσης. Όσο «αυθόρμητες» ήταν και οι αντιδιαδηλώσεις στην Χαλκιδική.
Στο ρεύμα του ΝΑΙ συνασπίστηκαν και μια σειρά ευάλωτα, μεσαία και μικρά αστικά στρώματα τα οποία –κάτω από τις πιέσεις τής μεγαλοαστικής τάξης και των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών– τρομοκρατήθηκαν μπροστά στο ενδεχόμενο να βρεθεί η χώρα έξω από την ΕΕ και την ευρωζώνη. Ήταν μια ακόμη επιβεβαίωση ότι το βάθεμα της εξάρτησης από την ΕΕ και το ΔΝΤ, που έφεραν τα μνημόνια, έχει επηρεάσει αρκετά τη συνείδηση μεσοστρωμάτων και έχει αφήσει σαφή σημάδια στον κοινωνικό ιστό. Σημάδια ότι τα στρώματα αυτά δεν μπορούν ακόμη να φανταστούν ότι η χώρα και ο λαός μπορούν να ζήσουν έξω από τον ευρωμονόδρομο.
Η αντίφαση λοιπόν του ρεύματος του ΝΑΙ είναι ότι το μήνυμα που στέλνει για Ευρώπη κ.λπ. είναι πλειοψηφικό, αλλά η πολιτική του έκφραση δεν έχει τη στήριξη όλων αυτών που θέλουν Ευρώπη.
• Το ρεύμα του ΟΧΙ αποδείχτηκε πιο πολιτικά ετερόκλητο σε σχέση με αυτό του ΝΑΙ. Το ρεύμα του ΟΧΙ, όπως καταγράφηκε, αποτέλεσε μια προβολή στις μέρες μας των διαδηλώσεων του Συντάγματος το 2011, με ορισμένες διαφοροποιήσεις που συντελέστηκαν τα 4 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, αλλά και στους μήνες μετά το Γενάρη και τις εκλογές.
Το καινούριο στοιχείο είναι ότι το ρεύμα του ΟΧΙ (ακριβώς και λόγω ταξικών-κοινωνικών χαρακτηριστικών, και με δεδομένο ότι έχει πληρώσει το μάρμαρο όλα αυτά τα χρόνια) αναδείχτηκε πιο ανθεκτικό στην αντεπίθεση της άρχουσας τάξης και των ιμπεριαλιστών. Αυτή είναι η καλή πλευρά. Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά: της υποτίμησης των αντιπάλων και των εχθρών, έκφραση της αποπολιτικοποίησης και της αποκομμουνιστοποίησης μεγάλου μέρους του ρεύματος αυτού.
Δεν είναι ούτε αφασία ούτε άγνοια κινδύνων. Είναι έκφραση της ήττας τού κινήματος και της επικυριαρχίας αστικών και ρεφορμιστικών απόψεων στο κίνημα, που δεν επιτρέπει στις μάζες να μετατρέψουν την αντίθεση και την οργή τους απέναντι στους ταξικούς αντιπάλους σε δυνάμεις κρούσης και σε όπλα για να κινηθεί εναντίον τους.
Θετικό το γεγονός, λοιπόν, ότι κράτησε κόντρα απέναντι σε ό,τι εκφράζουν γι’ αυτόν τον κόσμο οι δανειστές, οι τοκογλύφοι, μ’ άλλα λόγια οι ιμπεριαλιστές.
Παρ’ όλα αυτά, το κύριο συνεκτικό υλικό των διάφορων πλευρών του ΟΧΙ είναι η συνέχεια του ΟΥΣΤ στις πλατείες, που στρεφόταν ενάντια στο παλιό αστικό πολιτικό προσωπικό. Η κόλλα που το συγκόλλησε και το έκανε πλειοψηφία είναι η οργή απέναντι σ’ όλους όσους τα προηγούμενα χρόνια τον κορόιδεψαν, τον έκλεψαν, τον παγίδευσαν σε μια σειρά βάρβαρα μέτρα.
Επίσης, το ρεύμα του ΟΧΙ εμφάνισε κοινά σημεία με δομικά στοιχεία του ρεύματος του ΝΑΙ. Και το ρεύμα του ΟΧΙ και το ρεύμα του ΝΑΙ έχουν σημεία τομής στο «μένουμε Ευρώπη, ΕΕ και ευρώ».
Και στα δύο ρεύματα είναι παρών ο προσανατολισμός «μένουμε στο ΝΑΤΟ και στη ΔΥΣΗ».
Το διαφορετικό στο ρεύμα του ΟΧΙ είναι ότι ένα σημαντικό τμήμα του ακόμα πιστεύει ότι με τις θεσμικές, νόμιμες διαδικασίες της αστικής «δημοκρατίας» και της ΕΕ μπορεί να πετύχει καλύτερη συμφωνία, να πιέσει περισσότερο και να θεωρηθεί λιγότερο δεδομένο.
Το ρεύμα του ΟΧΙ δεν δέχεται ότι με την παλιά πολιτική ηγεσία μπορεί να το πετύχει. Έχει ακόμη (ψαλιδισμένες) ελπίδες ότι ίσως το καταφέρουν οι «καινούριοι» (ΣΥΡΙΖΑ).
Έχει, επίσης, εμφανιστεί μέσα στο ρεύμα του ΟΧΙ μια τάση ρήξης με τις κεντρικές πολιτικές της ιμπεριαλιστικής ΕΕ, που έκανε την εμφάνισή της ήδη από το πρώτο Σύνταγμα. Τάση η οποία χαϊδολογιέται από την Αριστερά της ηττοπάθειας και του συμβιβασμού, χωρίς καμία σοβαρή αντιπαράθεση και σύγκρουση μ’ αυτήν. Είναι η τάση του φασίζοντος «λαϊκιστικού εθνικισμού» που τροφοδότησε και τροφοδοτεί την Χρυσή Αυγή, τους ΑΝΕΛ και διάφορα άλλα φρούτα (π.χ. ΕΠΑΜ, κόμμα δραχμής κ.λπ.) και η οποία κινείται –προς το παρόν– ανενόχλητη μέσα στο ρεύμα του ΟΧΙ. Τάση, που οι διάφορες ονομασίες που της δίνουν (ευρωσκεπτικιστική κ.λπ.) συσκοτίζουν τα πραγματικά χαρακτηριστικά της και την βοηθούν, αφού στα «κρυφά» την θέλουν σαν δεύτερο διαπραγματευτικό χαρτί της κυρίαρχης άρχουσας τάξης.
Πρέπει, βέβαια, να ομολογήσουμε ότι τέτοια ρεύματα ιδιότυπου εθνικισμού και τυχοδιωκτικού «πατριωτισμού», σε χώρες όπως η Ελλάδα, με τα χαρακτηριστικά και τα όρια που έχει η αστική τους τάξη, δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο βάθος και έρμα. Ούτε δείχνουν δυνατά να αποτελέσουν την κεντρική πολιτική έκφραση της αστικής διαχείρισης. Ωστόσο, κάνουν τη ζημιά τους, ιδιαίτερα σε εποχές υποχώρησης του κομμουνιστικού κινήματος.
Στον αέρα βρίσκονται, επίσης, οι εκτιμήσεις ότι στο ρεύμα του ΟΧΙ έχουν ενισχυθεί τέτοιες τάσεις ριζοσπαστισμού και χειραφέτησης που το φέρνουν συνολικά πιο κοντά στο να γίνει ρεύμα ανατροπής, ανεξαρτησίας, σοσιαλιστικής προοπτικής. Και πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό σε τέτοιες συνθήκες ήττας και οπισθοχώρησης; Μήπως αυτή η εξέλιξη συντελέστηκε στα κρυφά; Χωρίς δράση και παρέμβαση επαναστατικών δυνάμεων; Μήπως το ευνόησε η πολιτική και η δράση του ΚΚΕ; Ή μήπως το προχώρησε η «πρωτοπόρα» παρέμβαση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ;
Και αν έχουν τόσο ειδικό βάρος και ρόλο αυτές οι δυνάμεις (της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά και της προσφάτως ανανήψασας αναρχοαυτονομίας), γιατί αδυνατούν να βάλουν στοιχειωδώς το υποτιθέμενο στίγμα τους και καπελώνονται από τον Τσίπρα, που για να «αμυνθεί» στην αντεπίθεση των αντιδραστικών δυνάμεων δήλωνε, εν είδη προσευχής, τις τελευταίες μέρες ότι «προσκυνάει» ΕΥΡΩΠΗ, ΕΕ, ΕΥΡΩ, ΝΑΤΟ;
Τελικά, τα ΟΧΙ που, αμέσως μόλις έκλεισαν οι κάλπες, μετατράπηκαν σε ένα «άλλο» ΝΑΙ με την υπογραφή ΣΥΡΙΖΑ, υπονομεύτηκαν από το ίδιο το ερώτημα του δημοψηφίσματος., Και, όπως φάνηκε μετά την Κυριακή 5/7, το αποτέλεσμα ήταν το μήνυμα του ΟΧΙ να έχει εξασθενήσει τόσο πολύ που δεν ίδρωσε και πολύ το αυτί των ιμπεριαλιστών.
Πολλοί, επίσης, έσπευσαν να διακρίνουν ότι το πιο προφανές στοιχείο του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος ήταν η ενίσχυση του Τσίπρα. Από μια πρώτη ματιά έτσι φαίνεται. Πόσο, όμως, αυτό είναι σίγουρο ότι θα ισχύει στις επόμενες μέρες και βδομάδες;
Αυτό που έδειξαν τα γεγονότα, είναι ότι η κυβερνητική ομάδα Τσίπρα –μέσα στην αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά της– φαίνεται αδύναμη να διαχειριστεί το ΟΧΙ. Το ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι αν θα καταφέρει να προχωρήσει στην αντίθετη κατεύθυνση απ\ αυτή που υποστήριζε, δηλαδή στην προοπτική τού να φέρει συμφωνία!
Όπως και να έχει, με τη θέση της αποχής το μήνυμα που θέλαμε να περάσουμε ήταν πως, ό,τι και να έριχνε κάποιος στην κάλπη, το αποτέλεσμα θα ήταν νέα επίθεση και νέα επιδείνωση της κατάστασης για το λαό. Αυτό, δυστυχώς, επιβεβαιώνουν και οι εξελίξεις που προβλέπονται ραγδαίες.
