Το περασμένο Σάββατο 15 Φεβρουαρίου τερματίστηκε ο δεύτερος γύρος των συνομιλιών της «διεθνούς ειρηνευτικής διάσκεψης» για το συριακό ζήτημα με την επωνυμία «Γενεύη 2» (η «Γενεύη 1» πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2012). Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές παρέμενε αδιευκρίνιστο εάν θα υπήρχε και τρίτος γύρος συνομιλιών ή όχι και το ζήτημα ήταν θέμα συζήτησης μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων αλλά και των εμπλεκόμενων μερών της συριακής κρίσης, χωρίς κάτι να δείχνει προς ποια κατεύθυνση γέρνει η πλάστιγγα.
Έτσι ή αλλιώς η «Γενεύη 2», όπως είχαμε γράψει στο φύλλο 726 (Σάββατο 26 Γενάρη 2014) της «Προλεταριακής Σημαίας» δεν ξεκίνησε και με τους καλύτερους οιωνούς. Θυμίζουμε πως λίγο πριν από το ξεκίνημά της παρ’ ολίγο να… τιναχτεί στον αέρα με αφορμή την πρόσκληση από τον ΓΓ του ΟΗΕ στο Ιράν ώστε να στείλει αντιπροσωπεία. Οι αντικαθεστωτικοί έθεσαν όρο για τη συμμετοχή του Ιράν στη διάσκεψη την συμμόρφωσή του με τα αποτελέσματα της «Γενεύης 1» (όπως φυσικά τα ερμηνεύουν αυτοί) και οι Δυτικοί χρησιμοποίησαν αυτή την αντίδραση, ενώ είχαν συμφωνήσει παρασκηνιακά με την παρουσία του Ιράν, για να πιέσουν παραπέρα την ιρανική ηγεσία (και όχι μόνο). Έπειτα, ενδεικτικό των σοβαρών αντιθέσεων είναι πως πέρασε ένα διάστημα μερικών ημερών (στον πρώτο ακόμα γύρο των συνομιλιών) έως ότου οι εκπρόσωποι της συριακής κυβέρνησης και των αντικαθεστωτικών καθήσουν στο ίδιο τραπέζι.
Όταν άρχισε η «εκ του σύνεγγυς» διαδικασία συζήτησης των δύο πλευρών, αρχικά τέθηκε στο τραπέζι ένα ρωσοαμερικανικό σχέδιο που προέβλεπε την ανταλλαγή αιχμαλώτων και εκεχειρίες κατά τόπους στη συριακή επικράτεια. Ωστόσο, γρήγορα αυτό το σχέδιο τέθηκε στο περιθώριο, όταν άνοιξε η συζήτηση όσον αφορά το στόχο της συγκρότησης «ενός μεταβατικού κυβερνητικού φορέα με πλήρεις εξουσίες». Έτσι οι αντικαθεστωτικοί, με την ανοιχτή παρότρυνση των Δυτικών, ερμήνευαν την απόφαση της «Γενεύης 1» σαν «εντολή» σχηματισμού μεταβατικής κυβέρνησης χωρίς τη συμμετοχή του Άσαντ, ενώ το ίδιο το κείμενο της διάσκεψης πουθενά δεν ανέφερε ρητά κάτι τέτοιο. Παράλληλα, και ενόσω η συριακή κυβερνητική αντιπροσωπεία έκανε σαφές πως δεν δέχεται με κανέναν τρόπο την αποχώρηση του Άσαντ από την ενεργό πολιτική σκηνή, άρχισαν οι πιέσεις και οι εκβιασμοί των Δυτικών. Ξεκινώντας από τις σοβαρές καθυστερήσεις που παρουσιάστηκαν στη συμφωνημένη διαδικασία απομάκρυνσης και καταστροφής του χημικού οπλοστασίου της Συρίας, άνοιξαν ξανά το ζήτημα των κυρώσεων προς τη Συρία σε περίπτωση που η διαδικασία δεν ολοκληρωθεί ως το προσεχές καλοκαίρι, όπως έχει συμφωνηθεί. Για αυτό το ζήτημα ο επικεφαλής τής διεύθυνσης Ασφαλείας και Αφοπλισμού του ρώσικου υπουργείου Εξωτερικών, Μιχαήλ Ουλιάνοφ, σημείωσε με νόημα ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται από τη μια σε προβλήματα ασφάλειας στο οδικό δίκτυο προς το λιμάνι της Λατάκειας και από την άλλη στην ανεπαρκή, όπως χαρακτήρισε, τεχνική υποστήριξη από μέρους τής διεθνούς κοινότητας. Οι ΗΠΑ δεν έμειναν μόνο στην πίεση όσον αφορά το χημικό οπλοστάσιο. Την ίδια περίοδο ο διευθυντής της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών άφησε να εννοηθεί πως το συριακό καθεστώς έχει τη δυνατότητα παραγωγής βιολογικών όπλων.
Με τις διαφωνίες τους να παραμένουν «πλατιές», όπως ανέφερε ο διεθνής μεσολαβητής του ΟΗΕ και του Αραβικού Συνδέσμου, Λακχντάρ Μπραχίμι, τερματίστηκε ο πρώτος γύρος συνομιλιών.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί η διπλωματική ενεργητικότητα της ρώσικης ηγεσίας που μεταξύ και άλλων κινήσεων κάλεσε σε συνομιλίες την αντιπροσωπεία του «Συριακού Εθνικού Συνασπισμού», μία από τις αντικαθεστωτικές οργανώσεις που συμμετείχαν και στον πρώτο γύρο συνομιλιών στη «Γενεύη 2», ακόμα και αν γνώριζαν ότι τα περιθώρια εύρεσης κοινών σημείων είναι ισχνά. Και μόνο η αποδοχή της πρόσκλησης και οι συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών σημαίνει de facto αναγνώριση της ρώσικης ισχύος στην περιοχή αλλά και του γεγονότος πως πολύ δύσκολα (και με ό,τι αυτό σημαίνει) μπορεί να υπάρξει λύση (ή «λύση») που δεν θα λαμβάνει υπόψη τα ρώσικα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα.
Εν τω μεταξύ, ταυτόχρονα με τη λήξη του πρώτου γύρου, στο εσωτερικό της Συρίας είχαμε δύο γεγονότα σημαντικά. Το πρώτο αφορούσε την επισημοποίηση του ρήγματος στους κόλπους των ισλαμιστών εξτρεμιστών μεταξύ του «Μετώπου Αλ Νούσρα» που υπάγεται κατευθείαν στην Αλ Κάιντα και του «Ισλαμικού κράτους στο Ιράκ και στο Λεβάντε» (ISIL). Οι δύο ομάδες που μέχρι πρότινος ήταν σύμμαχοι είχαν σε μεταξύ τους φονικές μάχες 1.400 νεκρούς μέσα σε ένα μήνα. Δεν γνωρίζουμε τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Μ’ άλλα λόγια, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι εάν αυτό το γεγονός αποτελεί απλώς μια διαμάχη φατριών που θα οδηγήσει σε αμοιβαία αποδυνάμωσή τους και άρα ενδυνάμωση της πλευράς Άσαντ ή αν προωθήθηκε από «έξω» μια διάσπαση ώστε να δικαιολογηθεί τυχόν προσεταιρισμός τού ενός από τα δύο μέρη από τη Δύση και η εσωμάτωσή του στους τάχα «μετριοπαθείς» φιλοδυτικούς αντικαθεστωτικούς. Όπως και να έχει, αυτή η εξέλιξη έδρασε βραχυπρόθεσμα υπέρ των κυβερνητικών στρατευμάτων, που επέκτειναν και σε άλλες περιοχές την κυριαρχία τους.
Το δεύτερο αφορά τους Κούρδους της Συρίας. Ενόσω διαρκούσε ο πρώτος γύρος των συνομιλιών προχώρησαν στην de facto ίδρυση του δυτικού, δηλαδή συριακού, Κουρδιστάν, του “Rojava”. Επίσης ηγετικά στελέχη των Κούρδων της Συρίας ανακοίνωσαν πως έχουν ολοκληρώσει το σχέδιο συντάγματος, από το οποίο διαφαίνεται πως δεν επιδιώκουν ξεκάθαρα μια απόσχιση από τη Συρία αλλά προσπαθούν να «αντιγράψουν» το καθεστώς που απολαμβάνει το αυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν. Αυτή η εξέλιξη ισχυροποιεί το κούρδικο στοιχείο που ζει στις συνοριακές περιοχές με Τουρκία και Ιράκ και το οποίο για να διαφυλάξει αυτές τις καταχτήσεις που θεωρεί ότι έχει συγκρότησε μέτωπο ανάσχεσης των ισλαμιστών της ISIL και ευρύτερα έχει βρεθεί ουκ ολίγες φορές να πολεμά ενάντια στους αντικαθεστωτικούς που επιχειρούσαν να καταλάβουν την περιοχή του.
Με όλα αυτά, ο δεύτερος γύρος των συνομιλιών άρχισε μέσα σε βαριά ατμόσφαιρα και με μικρές ελπίδες επιτυχίας. Όσο συνεχίζονταν οι συνομιλίες τόσο γίνονταν και πιο φανερές οι αποκλίνουσες απόψεις των δύο αντιπροσωπειών και των ιμπεριαλιστών που είναι στοιχισμένοι από πίσω τους. Έτσι, μια αρχική χαραμάδα ελπίδας που εμφανίστηκε από τη συμφωνία της κυβερνητικής αντιπροσωπείας να συζητήσει την πρόταση των αντικαθεστωτικών για την εκδίωξη όλων των ξένων μισθοφόρων από τη Συρία εξανεμίστηκε γρήγορα όταν οι αντικαθεστωτικοί έθεσαν επιπλέον όρο να συγκροτηθεί ένα μεταβατικό κυβερνητικό σώμα υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ, που θα επιβλέπει μια γενική κατάπαυση του πυρός και την εκδίωξη των ξένων μαχητών. Αυτό δεν έγινε δεκτό από τη συριακή κυβερνητική αντιπροσωπεία μιας και κατανοούσε πως ανοίγει η συζήτηση για την ουσία (κυβέρνηση, καθεστώς μετάβασης κ.λπ.) χωρίς να υπάρχει καμιά δέσμευση από την άλλη πλευρά και μάλιστα σε μια στιγμή που στρατιωτικά υπερτερούν τα κυβερνητικά στρατεύματα.
Έτσι, και ενώ διαφαινόταν πως ο δεύτερος γύρος των συνομιλιών πήγαινε προς το τέλος του, και ενώ συζητιόταν το ενδεχόμενο ενός τρίτου γύρου, είχαμε και την κλιμάκωση των πιέσεων Δυτικών και από κοντά και των αντιδραστικών αραβικών καθεστώτων. Έτσι, στον ΓΓ του ΟΗΕ υποβλήθηκε ένα δυτικό και ένα αραβικό σχέδιο απόφασης που τα κοινά τους στοιχεία ήταν δύο: α) απέδιδαν όλες τις δυσκολίες για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη συριακή κυβέρνηση, και β) άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία. Ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, απάντησε άμεσα πως η Δύση πρώτα με πρόσχημα τα χημικά και τώρα την ανθρωπιστική κρίση επιχειρεί να αποτρέψει τη συνέχιση των συζητήσεων στη Γενεύη. Ενώ ο ρώσος ΥΦΥΠΕΞ δήλωσε σε μια κίνηση αντιπερισπασμού πως η Ρωσία σύντομα θα παρουσιάσει ένα σχέδιο απόφασης «για τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας στη Συρία», μεταθέτοντας εμφανώς το βάρος και τις ευθύνες στην δράση των αντικαθεστωτικών δυνάμεων και των δυτικών-αντιδραστικών μοναρχιών που τη στηρίζουν.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε αυτά που είχαμε γράψει ένα μήνα σχεδόν πριν στην εφημερίδα. Ότι δηλαδή οι «πρωταγωνιστές στο εσωτερικό της Συρίας δείχνουν να έχουν ασυμβίβαστους στόχους γιατί τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα που εξυπηρετούν είναι τέτοια». Και να προσθέσουμε ότι το συνεχιζόμενο αδιέξοδο σε πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο δεν είναι παρά αποτύπωση αυτού του γεγονότος. Άρα, ακόμα και μια νέα συνάντηση δεν θα είναι εύκολο να καταλήξει σε κάποιου είδους συμβιβασμό. Αλλά, ακόμα και αν κατέληγε, αυτός θα είχε μεγάλες πιθανότητες να είναι θνησιγενής και απλώς να δίνει το χρόνο στους ιμπεριαλιστές και τα εμπόλεμα μέρη της συριακής κρίσης να προετοιμάσουν τα επόμενα βήματα της αντιπαράθεσής τους.
Από την άλλη, συνεχίζει να είναι παρακινδυνευμένη από την πλευρά της Δύσης και ειδικότερα των ΗΠΑ η επιλογή μιας άμεσης επέμβασης. Διότι όχι μόνο είναι δεδομένη η σθεναρή ρωσική στάση αλλά και τα ίδια τα επιτελεία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού έχουν σοβαρά ερωτήματα για το τι μπορεί να θέσει στις ΗΠΑ μια τέτοια κίνηση. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλειστεί τίποτε, μιας και αυτό το μπλοκάρισμα μέρα με τη μέρα δυναμώνει τον «εκνευρισμό» στις ΗΠΑ και δίνει νέο υλικό για αντιπαράθεση (όσον αφορά τη στρατηγική που ακολουθείται) στα ηγετικά κλιμάκια της ιμπεριαλιστικής αστικής τάξης.
του Τάσου Σαπουνά
