Νέα ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις πυροδότησαν οι δηλώσεις του πρώην υπουργού Εξωτερικών Ν. Κοτζιά, κατά τη διάρκεια της τελετής παράδοσης- παραλαβής του σχετικού υπουργείου στον πρωθυπουργό Α. Τσίπρα. Ξεκαθαρίζοντας ότι έχει την άδεια του πρωθυπουργού, προανήγγειλε την τμηματική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης από τα έξι ναυτικά μίλια στα δώδεκα.
«Η εξωτερική μας πολιτική κλείνει ένα μεγάλο ζήτημα 120 ετών… αλλά επίσης ανοίγει και υλοποιεί μια πολύ σημαντική πολιτική, την επέκταση της κυριαρχίας της χώρας πρώτη φορά μετά από 70 χρόνια, από τότε που πήραμε τη Δωδεκάνησο… Η χώρα σε ένα πρώτο βήμα επεκτείνει, από τους Οθωνούς -τα διαπόντια νησιά- μέχρι τα Αντικύθηρα την αιγιαλίτιδα ζώνη». Παράλληλα αναφέρθηκε στα τρία βήματα της διαδικασίας αυτής «που όλα έχουν ολοκληρωθεί. Το πρώτο βήμα είναι να κλείσουν οι κόλποι, το δεύτερο βήμα είναι να φτιαχτούν, παντού, μαζί με τους κόλπους, οι γραμμές βάσης και το τρίτο είναι, με βάση αυτά, να γίνει επέκταση από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Αυτό θα μας διευκολύνει και για την ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αλβανία. Αυτό επεκτείνει τη δική μας κυριαρχία… την κανονική «εδαφική» κυριαρχία. Η χώρα επεκτείνει τον εαυτό της στα 12 μίλια… εκτός εκεί που είναι στενά. Εκεί πάμε με την αρχή της μέσης γραμμής».
Ο Ν. Κοτζιάς εμφάνισε ως άμεση τη διαδικασία επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης με την κύρωση τριών Προεδρικών Διαταγμάτων. Το πρώτο είναι έτοιμο και αφορά την επέκταση από τα διαπόντια νησιά μέχρι τα Αντικύθηρα. Το δεύτερο που αφορά την Κρήτη, είναι επίσης έτοιμο «απλώς θέλει τσεκάρισμα ξανά από διεθνείς χαρτογράφους». Το τρίτο αφορά από την Κρήτη μέχρι το Σαρωνικό, όπου οι διαδικασίες βρίσκονται στο μέτρημα. Επίσης, από το Σαρωνικό μέχρι τη Μαγνησία, περιλαμβάνοντας την Εύβοια, είναι σε πρωτόλειο επίπεδο.
Τέλος, υπεραμύνθηκε της τμηματικής επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης ως την «ορθή πολιτική», ώστε να μη «…κάνουμε αφαίρεση δικαιωμάτων από τον εαυτό μας», έναντι της γραμμής για συνολική διευθέτηση του ζητήματος, περιλαμβάνοντας και το Αιγαίο.
Ο Α. Τσίπρας έχοντας «φορτώσει» στον πρώην υπουργό το βάρος των συγκεκριμένων δηλώσεων απλά τόνισε ότι «η χώρα επεκτείνεται με όσα ανακοίνωσε ο Ν. Κοτζιάς και αποτελεί ένα μέρος των στρατηγικών που εμπνεύστηκε, μαζί σχεδιάσαμε και υλοποιούμε…».
Έντονη ήταν η αντίδραση των κυβερνητικών παραγόντων της Τουρκίας, που έθεσαν στο τραπέζι των ανακοινώσεων την απόφαση του τούρκικου κοινοβουλίου το 1995 ότι η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας αποτελεί «casus belli» (αιτία πολέμου). Τις εκατέρωθεν ανακοινώσεις πολιτικών παραγόντων διαδέχτηκαν οι ανακοινώσεις των στρατιωτικών ηγεσιών, ενισχύοντας έτσι την ένταση και από τις δυο πλευρές. Όλα αυτά έρχονται σε ένα ήδη πυρακτωμένο τοπίο που έχει διαμορφωθεί στη ΝΑ Μεσόγειο, με τους ναυτικούς στόλους των ιμπεριαλιστών να περιφρουρούν τα γεωτρύπανα και τα «οικόπεδα» της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ από διπλά τα πολεμικά πλοία Ελλάδας-Τουρκίας να είναι σε επιφυλακή.
Εύλογο είναι το ερώτημα: Πως την επομένη της παραίτησης-αποπομπής του, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών αναλαμβάνει τέτοιας βαρύτητας δηλώσεις; Προς το παρόν, τα διαμορφωμένα δεδομένα δεν επιτρέπουν μια σίγουρη απάντηση ή εκτίμηση. Αν πρόκειται δηλαδή, για μια διαδικασία που έχει πάρει το «οκ» από τη μεριά των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών. Αν πρόκειται για «δωράκι» για τις υποτελείς υπηρεσίες της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ ή αν αποτελεί ένα ακόμη μέσο πίεσης για την περαιτέρω ευθυγράμμιση της Τουρκίας στους αμερικάνικους σχεδιασμούς στην περιοχή. Αν πρόκειται για μια προσπάθεια της ελληνικής πλευράς να ζητήσει αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες της ή αν πρόκειται για προεκλογικό πυροτέχνημα της κυβέρνησης. Οι εξελίξεις θα δείξουν για τι ακριβώς πρόκειται.
Ωστόσο, η στάση και η απόφαση του Α. Τσίπρα, μετά την πρώτη σύσκεψη στο ΥΠΕΞ στις 23/10, απομακρύνεται από τις δηλώσεις Κοτζιά που είχαν το χαρακτήρα του άμεσου και τετελεσμένου. Τροποποιείται η διαδικασία, η έναρξη της οποίας τοποθετείται αρχές του ερχόμενου Ιούνη και θα προχωρήσει με κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή αντί των «έτοιμων» Προεδρικών Διαταγμάτων. Προβλέπεται ενημέρωση και διάλογος των πολιτικών κομμάτων, σύγκληση του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΥΠΕΞ για να συζητηθούν ξανά πτυχές του ζητήματος, σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ) με πιθανή διευρυμένη σύνθεση κ.α.
Μπορεί οι δηλώσεις του Ν. Κοτζιά να μην αιφνιδίασαν την τουρκική πλευρά, όπως ο ίδιος τόνισε σε συνέντευξη που έδωσε σε κυπριακό τηλεοπτικό σταθμό: «Οι Τούρκοι ήξεραν για τις αποφάσεις της Ελλάδας για την επέκταση στην αιγιαλίτιδα. Δεν αιφνιδιάστηκαν για την αιγιαλίτιδα οι Τούρκοι, το ξέρουν από καιρό ότι θα την επεκτείνουμε». Αιφνιδίασαν όμως, απ’ ότι φάνηκε, την ελληνική.
Το σίγουρο, λοιπόν, είναι ότι α) οι δηλώσεις για την τμηματική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης με κλείσιμο των κόλπων, δημοσιοποιούν ένα διπλωματικό σκηνικό προωθημένων συζητήσεων με τους ιμπεριαλιστές, αλλά ενδεχομένως και με την τούρκικη πλευρά. Αυτά τα δεδομένα επιδρούν στην ενδοαστική συζήτηση και κόντρα στη γραμμή για συνολική επέκταση που δεν κατοχυρώνει τις αμφισβητήσεις της Τουρκίας, χωρίς μάλιστα κλείσιμο των κόλπων. Αυτά θα τίθενται εκ νέου στη δημόσια και πολιτική συζήτηση για να διαμορφωθεί η «εθνική γραμμή» στις νέες συνθήκες. β) Η κυβέρνηση και η αστική τάξη παίζουν με τη φωτιά. Σε συνθήκες όξυνσης του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού ΗΠΑ-Ρωσίας στην περιοχή δίνουν τη χώρα και το λαό βορά στους αμερικανοΝΑΤΟϊκούς σχεδιασμούς. Το μείγμα της υποτέλειας και του τυχοδιωκτισμού που δήθεν θα εξασφαλίσει τα συμφέροντα της χώρας, φέρνει το λαό αντιμέτωπο με τον κίνδυνο του πολέμου.
Όσο για το μεγάλο αφεντικό, ενδεικτική είναι η δήλωση της Αμερικανίδας εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Η πολιτική μας για αυτά τα θέματα δεν έχει αλλάξει: Η Τουρκία και η Ελλάδα έχουν εδώ και καιρό αναπτύξει διπλωματικούς διαύλους επικοινωνίας για την αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων. Σαν θέση αρχής, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την κυριαρχία των χωρών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Τουρκίας». Πρόκειται, δηλαδή, για τη γνωστή στάση των ίσων αποστάσεων που αξιοποιεί την κόντρα και τη διένεξη δυο εξαρτημένων αστικών τάξεων προκειμένου και οι δυο να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών στην περιοχή.
