Ο τρόπος και το περιεχόμενο της προεκλογικής αντιπαράθεσης στις ΗΠΑ και η επικράτηση του Τραμπ προμηνύουν σημαντικές αλλαγές στην πλεύση της υπερδύναμης, παρ’ ότι τα μεγάλα πλοία αργούν και δυσκολεύονται ν’ αλλάξουν πορεία.
Η όποια αλλαγή σίγουρα θα αποτυπωθεί πρωτίστως στην αντίθεση ΗΠΑ-Ρωσίας. Η κρισιμότητα αυτής της σχέσης στα παγκόσμια πράγματα, με δεδομένο το σημερινό επίπεδο παρόξυνσης του ανταγωνισμού που τη διακρίνει, και μόνο λόγω αδράνειας κάνει δύσκολες τις αλλαγές και ακόμη πιο δύσκολες τις προβλέψεις.
Αυτό που είναι σίγουρο και δεν μπορεί ν’ αλλάξει από τη μια μέρα μέχρι την άλλη είναι πως η δύναμη που μπορεί ν’ αναμετρηθεί στο στρατηγικό επίπεδο με τις ΗΠΑ είναι μία. Και αυτή είναι η Ρωσία. Η κρίση στην Ουκρανία, που άγγιξε τα όρια γενικευμένης σύγκρουσης ΗΠΑ–Ρωσίας και η προσπάθεια ξεπετάγματος της Ρωσίας από τα Βαλκάνια και από τη Μέση Ανατολή για να σφίξει ο κλοιός περικύκλωσής της, όσο και αν αλλάξουν τα δεδομένα του ανταγωνισμού, είναι κατευθύνσεις των ΗΠΑ που δεν θ’ ανατραπούν. Αξίζει επομένως μια ματιά στις ελληνορωσικές σχέσεις με δοσμένη τη ρευστότητα που αποκτούν πλέον οι εξελίξεις. Άλλωστε τις γεωπολιτικές κινήσεις των μεγάλων παικτών τις χαρακτηρίζει η διαχρονικότητα και η σταθερότητα ως προς τη βασική επιδίωξη, που είναι η ενίσχυση της επιρροής και της ισχύος τους.
Η επίσκεψη Λαβρόφ στις 1-2 Νοέμβρη στην Αθήνα έγινε πέντε μήνες μετά την επίσκεψη Πούτιν και δύο βδομάδες πριν από την επίσκεψη Ομπάμα. Σύμφωνα με αξιόπιστη πηγή, γράφει ο Π. Παπακωνσταντίνου στην «Καθημερινή» στις 6/11, ο Πούτιν έστειλε απεσταλμένο στον Τσίπρα στις 23 Αυγούστου διαμηνύοντας ότι η προσέγγιση με τον Ερντογάν δεν θα ήταν σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Η ρώσικη διπλωματία -και αυτό φάνηκε και κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Λαβρόφ- δείχνει να γνωρίζει καλά πως η σχέση Ρωσίας–Τουρκίας έχει όρια, αντιφάσεις και έντονα στοιχεία αβεβαιότητας. Ταυτόχρονα γνωρίζει ότι η επιρροή των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ σε Ελλάδα-Κύπρο-Τουρκία προσκρούει μονίμως στον ανταγωνισμό των αστικών τάξεων. Αυτό τον ανταγωνισμό οι ΗΠΑ μέχρι ενός σημείου μπορούν να τον αξιοποιούν. Υπάρχουν όμως όρια που η δυναμική των εξελίξεων μπορεί να ξεπεράσει και έτσι ο έλεγχος των εξελίξεων στη νοτιοανατολική λεγόμενη πτέρυγα του ΝΑΤΟ να πάψει να είναι εφικτός από ΗΠΑ-Δύση.
Σ’ αυτή την προοπτική ποντάρει η διπλωματία του ρώσικου ιμπεριαλισμού που έχει επιστρέψει στην ευρύτερη περιοχή, από τη μια με τη διπλωματία του αερίου και των αγωγών, από την άλλη με το στόλο, τους πυραύλους, που απέδειξε ότι μπορεί να στέλνει εύστοχα από την Κασπία, π.χ., στη Συρία και φυσικά με την κλασική πια ιμπεριαλιστική μέθοδο των αεροπορικών βομβαρδισμών… Όπως λέμε στον τίτλο του άρθρου, η επίσκεψη Λαβρόφ έγινε με επίγνωση των όρων, της ασφυκτικής επιρροής και των ανάλογων πιέσεων που ασκεί ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός στην ελληνική αστική τάξη.
Τη συγκυρία που χαρακτηρίζεται από το οικονομικό στρίμωγμα και την ασφυξία των γερμανικών πιέσεων, αλλά και από την ανάγκη των ιμπεριαλιστικών κινήσεων των ΗΠΑ για πλήρη ευθυγράμμισή της και μετατροπή της χώρας σε πολεμικό τους ορμητήριο. Όπως φάνηκε, η ρώσικη διπλωματία ξέρει πολύ καλά επίσης τόσο την αφόρητη πίεση που ασκούν ΗΠΑ-Δύση στην αστική τάξη για το Κυπριακό, αλλά και την ανοχή που δείχνουν στον κατά τ’ άλλα σουλτάνο Ερντογάν στην αναθεωρητική του τακτική στο Αιγαίο, προκειμένου να μπορέσουν να διαχειριστούν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ τη στάση της Τουρκίας στο Βόρειο Ιράκ και τη Βόρεια Συρία.
Όλα αυτά εξηγούν το «έντονο ρώσικο ενδιαφέρον για Ελλάδα και Κυπριακό» όπως τιτλοφορείται άρθρο της «Καθημερινής» την παραμονή της επίσκεψης Λαβρόφ, και αυτό της «Εφημερίδας των Συντακτών» την επομένη, 3/11, που λέει «ισχυρό μήνυμα του Λαβρόφ στην Άγκυρα».
Σίγουρα η επίσκεψη Λαβρόφ μόνο εθιμοτυπική δεν ήταν ιδιαίτερα σε τέτοιους καιρούς… Όπως άλλωστε για τους ίδιους λόγους, και παρά τα αλλαξοβασιλίκια στις ΗΠΑ, κρίσιμη παραμένει η σημασία της επίσκεψης Ομπάμα. Η επίγνωση της κυριαρχίας των ΗΠΑ-Δύσης στην Ελλάδα δεν αποτρέπει τη Ρωσία από την προσπάθεια ενίσχυσης της παρουσίας της, όπως κάνει και σε μια σειρά χώρες των Βαλκανίων, στην Τουρκία και επίσης σταθερά και επίμονα στη Συρία. Καθώς φαίνεται μάλιστα οι σφήνες της στο Κυπριακό δεν είναι καθόλου στον αέρα και, παρά την κυριαρχία πλέον και στην Κύπρο της Δύσης και τις σχέσεις που επιδιώκει να εκκινήσει ξανά και με την Τουρκία και τις δύσκολες ισορροπίες που πρέπει να κρατήσει και από την πλευρά της, θα λέγαμε ότι η επίσκεψη Λαβρόφ στην Αθήνα ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η ελληνική κυβέρνηση έχει επενδύσει πολλά στην επίσκεψη Ομπάμα (μάλλον προεξοφλώντας και την εκλογή της Κλίντον) ήταν μελετημένη και στοχευμένη.
Σε κάθε περίπτωση δεν είχε αυταπάτες. Γι’ αυτό, άλλωστε, ξέροντας ότι τον Ομπάμα θα συνοδεύουν η Νούλαντ αλλά και ο Χοχστάιν για τα ενεργειακά, ουσιαστικά στην ατζέντα των επαφών δεν υπήρχε το ενεργειακό. Το γεγονός ότι η ενεργειακή σχέση έχει καθηλωθεί αποδεικνύεται και από το γεγονός πως ο Λαβρόφ δεν συνοδεύτηκε από τον υπουργό Ενέργειας Ανατόλι Γιανκόφσκι όπως αρχικά είχε προβλεφθεί.
Η Ρωσία γνωρίζει και κατανοεί τα ζόρια της ελληνικής αστικής τάξης, παρ’ όλα αυτά επιμένει και ποντάρει στο μέλλον. Το γεγονός πως η επίσκεψη Λαβρόφ γίνεται με πλήρη επίγνωση των όρων και των πολιτικών δεδομένων αποδεικνύεται και από το γεγονός πως ο Λαβρόφ δεν συναντήθηκε μονάχα με τον πρωθυπουργό Α. Τσίπρα και το Ν. Κοτζιά αλλά και με τον Κ. Μητσοτάκη. Οι «τρέλες» της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, παρότι η φλυαρία περί πολυδιάστατης πολιτικής παραμένει, έχουν συμμαζευτεί πλήρως. Άλλωστε το δίδυμο Καμμένου–Κοτζιά, με ό,τι συμβολίζει και σημαίνει, παραμένει σταθερό, ενώ η πλευρά Καμμένου ενισχύεται, όπως ενισχύεται και το φιλοαμερικάνικο προφίλ της κυβέρνησης συνολικά μετά τον πρόσφατο ανασχηματισμό.
Η ρώσικη διπλωματία από τα χρόνια του Κ. Καραμανλή και τις συμφωνίες με τους αγωγούς, που ανατράπηκαν άδοξα από τον Γεώργιο Α. Παπανδρέου, έχει μάθει πως η ελληνική αστική τάξη όχι μόνο δεν είναι ανεξάρτητη, όχι μόνο δεν μπορεί να διαθέτει, όπως καμώνεται ο ΣΥΡΙΖΑ, πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, μα αντίθετα, όσο στ’ αλήθεια θα ήθελε σχέσεις με τη Ρωσία άλλο τόσο το ανήκομεν στη Δύση τη στοιχειώνει στη βάση των πραγματικών δεδομένων, όρων και δυνατοτήτων της.
Όμως ο Λαβρόφ και η Ρωσία επιμένουν, με τη σύνεση μεγάλης δύναμης που αποτελεί βασικό παίχτη στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό και ξέρει πως ο αντίπαλος δεν μπορεί να τα έχει όλα δικά του. Ξέρει μάλιστα πως όχι μόνο γενικά έχει ο καιρός γυρίσματα, μα και πως οι αναταράξεις στην περιοχή μας είναι τέτοιες που τα δεδομένα και οι σταθερές ανατρέπονται συνεχώς.
Βεβαίως, ήδη δύο βδομάδες μετά την επίσκεψη Λαβρόφ στην Αθήνα η μεγάλη ανατροπή στο Λευκό Οίκο των ΗΠΑ δημιουργεί σε κάθε περίπτωση νέα δεδομένα. Νέα δεδομένα που όμως όχι μόνο δεν ανατρέπουν τη ρότα της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και της επίθεσης του κεφαλαίου, αλλά αντίθετα τα τροποποιούν σε ακόμη πιο αντιδραστική και επικίνδυνη για τους λαούς κατεύθυνση.
