Όσο πλησιάζουμε την ημερομηνία τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων, τόσο πιο ταχύρυθμα καταρρέουν όλες οι μεγαλοστομίες και τα ασύστολα ψευδή που είχαν αραδιάσει τόσα χρόνια οι εμπνευστές αυτής της νέας Μεγάλης Ιδέας. Το διάτρητο «ολυμπιακό πνεύμα», που η σύλληψη και υλοποίηση του βασίστηκε στην αποικιοκρατία, το ρατσισμό και την ιμπεριαλιστική υπεροχή και βρήκε την καλύτερη του έκφραση στη ναζιστική Γερμανία, επιδεικνύει πλέον την τελική ολοκλήρωση του στα πλαίσια του απόλυτου κέρδους και της αδηφαγίας του καπιταλισμού χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό για την επακόλουθη ανθρώπινη και φυσική καταστροφή. Αν τώρα συνδυάσουμε τα παραπάνω με τη φύση και το ποιόν της ελληνικής άρχουσας τάξης καθώς και με την εφιαλτική εικόνα της Αθήνας, τότε πρέπει να μας πιάνει τρεμούλα για το τι μας περιμένει.
Η λαιμαργία για ακόμα μεγαλύτερα κέρδη από το ολυμπιακό παζάρι κάθε τέσσερα χρόνια έχει οδηγήσει σε απίστευτο γιγαντισμό της συνολικής εκδήλωσης, η οποία μεταφέρει και συσσωρεύει αβάσταχτα προβλήματα για τους κατοίκους των εκάστοτε αστικών περιοχών που αναλαμβάνουν τη διοργάνωση. Αυτό όμως που θέλανε να καλλιεργήσουν οι ντόπιοι ιθύνοντες ήταν ότι τα προβλήματα της Αθήνας θα έβρισκαν αναγκαστική λύση με τα ολυμπιακά έργα. Δηλαδή, ο ήδη καταθλιπτικός συγκεντρωτισμός θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί με παραπέρα συγκεντροποίηση εγκαταστάσεων, λειτουργιών και πληθυσμού στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Κατά κάποιο τρόπο, ένα είδος ομοιοπαθητικής, θα μπορούσαμε να πούμε, αν θέλαμε να ειρωνευτούμε το υπάρχον ζήτημα. Δυστυχώς όμως η πραγματικότητα είναι πέρα από κάθε κωμικοτραγική θεώρηση.
Χιλιοειπωμένη η μεταπολεμική ιστορία της Αθήνας. Γνωστό σε όλους ότι πάνω από το ήμισυ του συνολικού πληθυσμού ζει στο λεκανοπέδιο. Ο ίδιος συγκεντρωτισμός εκφράζεται στο δευτερογενή και στον τριτογενή τομέα. Το ιστορικό υπόβαθρο και η φύση της ελληνικής αστικής τάξης δεν της επέτρεψε ποτέ ευαισθησίες για τη διαμόρφωση ενός πολιτικού και κοινωνικού κέντρου που θα ήταν συγχρόνως λειτουργικό και η αισθητική βιτρίνα της. Προτίμησε να προβάλει τα ερείπια ενός απόμακρου παρελθόντος σε συνδυασμό με τα σύγχρονα κακοφτιαγμένα οικοδομήματα. Έστησε την πρώτη της υποτυπώδη βιομηχανική ζώνη πάνω σε αρχαιολογικούς χώρους. Τότε δεν είχε τέτοιες ευαισθησίες. Το χαμηλό κόστος απαιτούσε γρήγορη πρόσβαση στο λιμάνι. Η μοναδική μητροπολιτική σιδηροδρομική γραμμή συνέδεε τον Πειραιά με τις εργατικές προσφυγικές συνοικίες και τα πάλε ποτέ εξοχικά της άρχουσας τάξης. Η μεταπολεμική ταχύρυθμη οστεοποίηση στηρίχθηκε στο χτίσιμο κάθε σπιθαμή γης, το μπάζωμα των ποταμών, χωρίς τον παραμικρό πράσινο πνεύμονα, χωρίς δημόσιες συγκοινωνίες, χωρίς κατάλληλους δρόμους και πρόβλεψη χώρων στάθμευσης. Η επέκταση του αστικού χώρου προς το βορρά και το κάψιμο των δασόφυτων βουνών δημιούργησε ένα ασφυκτικό κλουβί, που με την αύξηση της μόλυνσης και της θερμοκρασίας μεταβλήθηκε σε θερμοκήπιο, όπου τα καλοκαίρια πεθαίνει κόσμος όταν δεν έχει την πολυτέλεια της ολιγοήμερης φυγής.
Η λύση που προβλήθηκε ήταν η αναδιάρθρωση του συνολικού αστικού χώρου επ” ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων. Με δυο λόγια, τα όνειρα της πολιτικής ηγεσίας, μην ξεχνάμε πάντα συνυφασμένα με απεριόριστα κέρδη από την ανάθεση των έργων, ήταν η κατασκευή νέου αεροδρομίου με την παράλληλη εκμετάλλευση των γύρω περιοχών. Κατασκευή του ολυμπιακού χωριού -νέος αστικός σχηματισμός- με την ταυτόχρονη κατασκευή νέων περιφερειακών εθνικών οδών. Παραπέρα δηλαδή επιβάρυνση του ήδη ταλαιπωρημένου λεκανοπεδίου. Η εξαφάνιση της αγροτικής παραγωγής στα μεσόγεια προοιωνίζει αύξηση της ανεργίας με την αμφισβητούμενη υπόσχεση της ανάπτυξης του τουρισμού και του γενικότερου τομέα παροχής υπηρεσιών. Το κυκλοφοριακό χάος στο κέντρο της Αθήνας εμφανίζει σαν πανάκεια τους νέους δρόμους, αδιαφορώντας για τη μακροπρόθεσμη οικολογική καταστροφή του Υμηττού και της περιαστικής ζώνης.
Συν τοις άλλοις, δεν είναι τυχαία η συνεχιζόμενη προτεραιότητα στο αυτοκίνητο, ενώ οι σχεδιασμοί για μαζικά μεταφορικά μέσα σταθερής τροχιάς παραμένουν υποσχέσεις για το απώτερο μέλλον. Είναι γνωστό ότι τέτοιου είδους επενδύσεις δεν έχουν ούτε άμεσο ούτε μακροπρόθεσμο κέρδος για τα καπιταλιστικά σαγόνια. Το τραμ που θα συνδέει τα Πατήσια με το Φάληρο παραμένει στα χαρτιά εδώ και είκοσι σχεδόν χρόνια. Ο περιαστικός σιδηρόδρομος δεν πολυενθουσιάζει τα κέντρα αποφάσεων. Ποιες εναπομείναντες βιομηχανικές ζώνες θα συνδέει; Βλέπουν την προοπτική σύνδεσης περιαστικών συνοικισμών με τους χώρους εργασίας; Δεν έχουν δείξει ποτέ τέτοια δείγματα «μακρόπνοου» προγραμματισμού ούτε βέβαια κάτι τέτοιο ταιριάζει με το μικροαστικό ατομικισμό της χρήσης του αυτοκινήτου. Το παράδειγμα της Κηφισίας είναι χαρακτηριστικό, όπου η ματαιόδοξη ανέγερση μεταμοντέρνων όγκων συνυπάρχει με την κλασική «μοντέρνα» επιβάρυνση του μποτιλιαρίσματος, της έλλειψης χώρων στάθμευσης και της παραπέρα οικιστικής συγκέντρωσης.
Πιο εφιαλτική ακούγεται η πορεία εκμετάλλευσης του ιπποδρόμου, όπου αυτό που επιδιώκεται είναι η δημιουργία πολυτελούς μαρίνας με άμεση πρόσβαση σε τεράστιο εκθεσιακό και εμπορικό κέντρο εκεί που τώρα είναι ο τελευταίος πράσινος πνεύμονας για την Καλλιθέα και τις γύρω περιοχές. Σε περίπτωση καταστροφής του Φαληρικού Δέλτα θα εξαφανιστεί η τελευταία δίοδος ανανέωσης της ατμόσφαιρας και οι ήδη βεβαρημένες περιοχές θα μετατραπούν σε θάλαμο καυσαερίων.
Για το μετρό έχουμε ξαναμιλήσει. Από τον αρχικό σχεδιασμό έχει φανεί ότι αυτό που επιδιώκεται είναι η εξυπηρέτηση του κέντρου και όχι η διευκόλυνση των πολυπληθών λαϊκών συνοικιών. Στην πραγματικότητα, η επέκταση των δύο γραμμών προοιωνίζει περισσότερη κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης.
Ένα κέντρο που θα θέλανε, και εν όψει των Ολυμπιακών, να το μετατρέψουν κατά ένα μέρος σε Ντίσνευλαντ -ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων- με ό,τι σημαίνει αυτό για το τουριστικό λόμπυ, ενώ το υπόλοιπο θα γίνει πεδίο άγριας αισχροκέρδειας. Οι υποβαθμισμένες περιοχές στο ιστορικό κέντρο της πόλης έγιναν τα τελευταία χρόνια καταφύγιο για τους χιλιάδες εξαθλιωμένους μετανάστες. Ερειπωμένα σπίτια, εγκαταλελειμμένα προ πολλού, μετατράπηκαν σε χρυσωρυχεία σε βάρος των μεταναστών και των οικογενειών τους. Με την προβολή της υποτιθέμενης αύξησης της εγκληματικότητας σε αυτές τις περιοχές, το μεγάλο κεφάλαιο προσπαθεί να εξαγοράσει περιουσίες για ένα κομμάτι ψωμί και μετά να αναβαθμίσει τις περιοχές, εκτοξεύοντας τις τιμές στα ύψη. Η περίπτωση του Ψυρρή ήταν ουσιαστικά το πιλοτικό πρόγραμμα για το φαγοπότι που ετοιμάζουν στο Μεταξουργείο, στον Κολωνό κ.λπ.
Σταματάμε εδώ, παρ” ότι έχει πολύ ενδιαφέρον εάν υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες. Κάτι τέτοιο θα ενίσχυε τα επιχειρήματα μας ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες όχι μόνο δεν θα μας ανακουφίσουν από τα χρόνια προβλήματα διαβίωσης στην Αθήνα, αλλά τουναντίον θα τα εντείνουν σε εφιαλτικό βαθμό. Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και έχει καταδείξει περίτρανα ότι ζητήματα οικολογικής προστασίας και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ταξική φύση της κοινωνίας μας. Η αντιμετώπιση τους απαιτεί ξεκάθαρο πολιτικό αγώνα, εστιάζοντας στον πραγματικό υπεύθυνο.
Προλεταριακή Σημαία, φ. 406, 3/6/00
