Και ξαφνικά, οι έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενοι ανακάλυψαν ότι υπάρχει και τσίπα σ’ αυτό τον κόσμο. Αμέσως μετά την παράδοση του Οτζαλάν στο φασιστικό καθεστώς της Τουρκίας, μια σειρά καλλιτέχνες εξέδωσαν ανακοίνωση καταγγελίας και προχώρησαν σε συναυλία στο Σύνταγμα. Για πολλά χρόνια, όμως, δεν μας έχουν συνηθίσει σε τέτοιες ενέργειες. Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, θα δούμε ότι σ’ όλη τη διάρκεια της ΠΑΣΟΚικής διακυβέρνησης στήριξαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τις σοσιαλδημοκρατικές επιλογές και ομολογουμένως, αρκετοί απ’ αυτούς ανταμείφθηκαν αδρά. Ποιος δεν θυμάται ότι μέχρι και παρατρεχάμενοι του αείμνηστου Κοσκωτά είχαν καταντήσει, ενώ μόλις είδαν το καράβι να βουλιάζει στράφηκαν προς τον Μητσοτάκη. Το 1988 αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε συναυλία συμπαράστασης για τους απεργούς καθηγητές, ενώ το 1991 οι περισσότεροι από αυτούς μετατράπηκαν σε χουσεϊνοφάγους, υποστηρίζοντας την ιμπεριαλιστική επέμβαση στον Κόλπο. Σήμερα όμως βρισκόμαστε σε διαδικασία ανάπτυξης αγώνων σε διάφορα τμήματα του λαϊκού κινήματος.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή, ότι το σώμα των καλλιτεχνών που ευαισθητοποιήθηκε με την υπόθεση Οτζαλάν δεν είναι ομοιογενές. Από τη μια μεριά είναι ένας σημαντικός αριθμός διανοουμένων με αριστερό παρελθόν, που εκφράζουν ένα συνονθύλευμα προοδευτικής φρασεολογίας με έντονες εθνικιστικές παρεκβάσεις. Εδώ ισχύει αυτό που έχει ειπωθεί επανειλημμένα σε μαρξιστικές αναλύσεις: Οι διανοούμενοι, όταν δεν συμπαρασύρονται από τη δυναμική του επαναστατικού κινήματος, δεν απολιτικοποιούνται αλλά στρέφονται σε εθνικιστικές, πολλές φορές φασιστίζουσες, αντιλήψεις.
Πολύ κοντά σ’ αυτούς υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό με ρεβιζιονιστικές καταβολές, που έχει κάνει, εδώ και πολλά χρόνια, την επιλογή στήριξης της αστικοδημοκρατικής διακυβέρνησης. Ο Θεοδωράκης, που πάντοτε προσπαθούσε να τα πηγαίνει καλά με τους εκάστοτε κρατούντες -μέχρι και τον Μαρκεζίνη είχε καλοδεί- εξέφρασε με τις δηλώσεις του απόλυτα αυτή την άποψη.
Κατά κάποιον τρόπο ήταν και ο πιο ειλικρινής. Διότι, αν δούμε άλλες δηλώσεις, που προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, με αφορμή τις καταγγελίες των συνεργάτιδων του Οτζαλάν, θα διαπιστώσουμε ότι η στήριξη της κυβέρνησης περνά είτε μέσα από το αξίωμα ότι δημοκρατικές κυβερνήσεις δεν κάνουν τέτοια πράγματα [!!!] (Τ. Πατρίκιος) είτε μέσα από την… ευρωπαϊκή φυσιογνωμία της Ελλάδας (κείμενο των 147). Παρεμπιπτόντως, σ’ αυτό το κείμενο θα βρούμε και διάφορα ονόματα που πριν από λίγο καιρό είχαν “ευαισθητοποιηθεί” από τους “ανατολίτες” μαθητές οι οποίοι αρνούνταν να καταλάβουν την εκσυγχρονιστική φυσιογνωμία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Από την άλλη μεριά, όμως, έχουμε και καλλιτέχνες που, ύστερα από πολλά χρόνια, κράτησαν πιο αξιοπρεπή στάση. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί από αυτούς είναι από τις νεότερες γενιές. Εκείνο όμως που σίγουρα δεν είναι τυχαίο είναι ότι στη δημιουργία αυτού του κλίματος, και κυρίως στην εκδήλωση αντιστάσεων που έδειξαν κάποιοι καλλιτέχνες στις προσπάθειες της κυβέρνησης να τους παρουσιάσει συγχρόνως εθνικιστές και αντιπατριώτες, ήταν η μαζική λαϊκή αντίδραση και αγανάκτηση. Η μαζική συμμετοχή του λαού στις διαδηλώσεις και οι 100.000 που κατέκλυσαν το Σύνταγμα (οι πιέσεις και η κυβερνητική προπαγάνδα βοήθησε τελικά να μην εμφανιστούν εθνικιστικά και φασιστικά στοιχεία) αποτέλεσαν το καλύτερο στήριγμα για όλους αυτούς.
Φάνηκε για άλλη μια φορά ότι τα διάφορα λαϊκά κομμάτια ανακαλύπτουν τα αντιιμπεριαλιστικά τους αισθήματα και τη διεθνιστική τους αλληλεγγύη μέσα σε διαδικασίες αγώνα (ήταν εντυπωσιακή η συμμετοχή των μαθητών). Και όσο για τους διανοούμενους, ότι μόνο δίπλα και μαζί με το λαό μπορούν να σταθούν με ψηλά το κεφάλι και να νιώσουν ξανά τι θα πει αξιοπρέπεια.
φ. 377, 6/3/99
