Η περίσφιξη του Τραμπ συνεχίζεται με καταγγελίες, άρθρα, συνεντεύξεις αλλά και προαναγγελλόμενες ανακρίσεις, που φτάνουν μέχρι και το σημείο της παραπομπής του για εθνική προδοσία, με άξονα τις σχέσεις του ίδιου και του περιβάλλοντός του με τη Ρωσία. Ωστόσο, αρκετοί αναλυτές έχουν εγκαταλείψει το βιαστικό συμπέρασμα πως θα άρχιζε ένα νέο κεφάλαιο για τις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών, μια και η πραγματικότητα δείχνει να εξελίσσεται διαφορετικά. Παρ’ ότι ο Τραμπ υπαναχωρεί στις «θέσεις» του αναφορικά με τη Ρωσία, κάθε μέρα ανακύπτει και ένα επιπλέον αγκάθι πάνω σε αυτό το ζήτημα. Είναι φανερό πως η όλη μεθόδευση, πέρα από τις πιέσεις, αποσκοπεί και στην απονομιμοποίησή του, πράγμα που «χοντραίνει το παιχνίδι».
Το ερώτημα, που μέχρι στιγμής δεν επιδέχεται σαφή απάντηση, είναι: ποιοι και γιατί βρίσκονται πίσω από όλα αυτά; Πάντως η φυγή των ανθρώπων από το περιβάλλον Τραμπ συνεχίζεται και μάλιστα αξιοποιείται για να ενισχυθεί το όλο κλίμα αμφισβήτησής του.
Πρόσφατα ο Τραμπ προχώρησε στη διάλυση δύο οικονομικών συμβουλίων που ήταν υπεύθυνα για την οικονομική πολιτική, μετά το κύμα παραιτήσεων συμβούλων που συμμετείχαν σε αυτά. Όλοι τους επικεφαλής οικονομικών και βιομηχανικών κολοσσών.
Όπως παρατηρείται, οι συνεχείς αναδιοργανώσεις της ομάδας Τραμπ γίνονται σε βάρος ρεπουμπλικάνων προσωπικοτήτων και σε όφελος στρατιωτικών, πράγμα που ερμηνεύεται πως η «συμμαχία» που είχε συναφθεί από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα με τον Ντόναλντ Τραμπ στη διαδικασία ανάδειξης των υποψηφίων στις 21 Ιουλίου 2016 έχει εκπνεύσει οριστικά.
Κυρώσεις
Πρόσφατα το Κογκρέσο ενέκρινε ένα νέο νόμο που θεσπίζει επισήμως κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, του Ιράν και της Βόρειας Κορέας. Αυτό το κείμενο επιβάλλει μονομερώς σε όλα τα άλλα κράτη του κόσμου να τις ακολουθήσουν. Πέρα από την εσωτερική παράμετρο, η κίνηση έχει έντονο διεθνή αντίκτυπο ιδιαίτερα στις διατλαντικές σχέσεις αφού οι ευρωπαϊκές εταιρείες πρώτες θα δεχτούν σοβαρό πλήγμα. Προς το παρόν, μόνο η γερμανική κυβέρνηση έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της. Δεν είναι γνωστό πώς θα αντιδράσει στη συνέχεια, αφού είναι πολύ πιθανό ορισμένα κράτη της ΕΕ (Βίζεγκραντ) να υπερασπιστούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ σε κάθε περίπτωση.
Διαμορφώνεται συνεπώς ένα νέο τοπίο, όπου η επιδείνωση των αμερικανορωσικών σχέσεων ακολουθείται και από ανάλογη επιδείνωση των διατλαντικών. Γι’ αυτό ίσως ορισμένα αμερικανικά ΜΜΕ, όπως το Bloomberg, γράφουν πως αυτός που τελικά μπορεί να επωφεληθεί από τις κυρώσεις είναι ο ίδιος ο Πούτιν.
Μέση Ανατολή
Η περιοδεία Τραμπ σε Σαουδική Αραβία και Ισραήλ ανέδειξε τη δύσκολη και ίσως οριακή για την Ουάσιγκτον εξισορρόπηση των σχέσεών της με τις περιφερειακές δυνάμεις στην ευρύτερη Μ. Ανατολή.
Η στροφή της πολιτικής των ΗΠΑ απέναντι στο Ιράν το 2013 δημιούργησε ένα ετερόκλητο μέτωπο δυσαρεστημένων στην περιοχή. Σήμερα, όμως, πώς θα μπορούσε να εξυφανθεί μια νέα ισορροπία όταν η Τεχεράνη συμμετέχει και συμβάλλει στην εξάλειψη των τζιχαντιστών, πράγμα που επεκτείνει την επιρροή της πέραν των ορίων ανοχής του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας; Τόσο για Ουάσιγκτον όσο και για Μόσχα είναι φανερό πως το διακύβευμα στη Μέση Ανατολή, στη Συρία και στο Ιράκ είναι πολύ μεγαλύτερο από τη συντριβή του Ισλαμικού Κράτους. Το πραγματικό διακύβευμα για τις ΗΠΑ είναι η δυνατότητά τους να επιβάλουν ένα πλαίσιο αποδεκτό από όλες τις περιφερειακές δυνάμεις της ευρύτερης περιοχής και σε βάρος των ανταγωνιστών τους και ιδιαίτερα της Ρωσίας. Όμως οι νέες κυρώσεις κατά της Τεχεράνης που προωθεί η Ουάσιγκτον θα ρίξουν πλήρως το Ιράν στην αγκαλιά της Μόσχας.
Ωστόσο, ιδιαίτερη σημασία έχει η διαφαινόμενη προσέγγιση Άγκυρας-Δαμασκού έπειτα από πέντε χρόνια πολέμου. Η διακοπή της υποστήριξης της Τουρκίας προς τον Εθνικό Συνασπισμό της Συριακής Επανάστασης και των Δυνάμεων της Αντιπολίτευσης γίνεται για να εμποδιστεί η δημιουργία κουρδικού κράτους σε Συρία και Ιράκ. Όμως η προσέγγιση, που προφανώς έχει τις ευλογίες της Μόσχας, ενδεχομένως να οδηγήσει και σε μια νέα κατάσταση: τη συγκρότηση ενός άξονα Μόσχας – Άγκυρας – Τεχεράνης – Δαμασκού, που θα έχει μεγάλη στρατιωτική ισχύ στην περιοχή.
Βαλτική
Η επίσκεψη του αμερικανού υπουργού Άμυνας Μάτις στο Κίεβο ήταν η δεύτερη επίσκεψη υψηλόβαθμου αμερικανού αξιωματούχου, ένα μήνα μετά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Τίλερσον. Μπορεί να κατηγόρησε τη Ρωσία, λέγοντας ότι επιχειρεί να επανασχεδιάσει τα σύνορα με τη χρήση βίας, και να υποσχέθηκε ότι οι ΗΠΑ θα διευρύνουν τη συνεργασία με την Ουκρανία στον στρατιωτικό τομέα, αλλά μέχρις εκεί.
Μάλλον το μυαλό του ήταν στην προετοιμασία της ρωσικής στρατιωτικής άσκησης που ξεκίναγε τέλη Αυγούστου. Παρ’ ότι οι ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή της Βαλτικής δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, η συγκεκριμένη είναι η μεγαλύτερη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Τα ζητήματα με τις βαλτικές χώρες, αντίθετα με την Ουκρανία, φέρνουν άμεσα τη συμμαχία στο κάδρο. Για μια ενδεχόμενη κρίση το Σεπτέμβριο στη Βαλτική και ανησυχώντας για το μέγεθος της ρωσικής άσκησης, οι ΗΠΑ έστειλαν πρόσθετες δυνάμεις στην περιοχή, αλλά το ερώτημα είναι κατά πόσο είναι έτοιμες να απαντήσουν με ανάλογο τρόπο σε αυτή τη ρωσική επίδειξη δύναμης.
Κορέα
Το πιο κρίσιμο ζήτημα αναδεικνύουν οι εξελίξεις στη κορεατική χερσόνησο, οι οποίες δείχνουν να στρέφονται προς στρατιωτικές επιλογές.
Η δημοσιοποίηση από τη Β. Κορέα σχεδίου για εκτόξευση πυραύλου κοντά στη νήσο Γκουάμ (αμερικανική βάση στον Ειρηνικό) ενίσχυσε τους φόβους σύγκρουσης λόγω και των στρατιωτικών ασκήσεων ΗΠΑ-Νότιας Κορέας το τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου. Ο αΑμερικανός υπουργός Άμυνας, Μάτις, προειδοποίησε στις 14 Αυγούστου την Β. Κορέα πως μια δοκιμή κοντά στην Γκουάμ μπορεί να προκαλέσει πόλεμο και πως οι αμερικανικές δυνάμεις θα καταρρίψουν οποιονδήποτε μηχανισμό φανεί πως θα έπληττε το νησί.
Τελικά με τη νέα εκτόξευση (τρίτη και περισσότερο βελτιωμένη) ο πύραυλος κατευθύνθηκε πάνω από την Ιαπωνία, στην Ιαπωνική Θάλασσα, κοντά στη νήσο Χοκαΐντο. Οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα ζήτησαν σύγκληση του 15μελούς Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο και καταδίκασε ομόφωνα τη Β. Κορέα, προτάσσοντας την εφαρμογή των κυρώσεων.
Πάντως Αμερικανοί και Νοτιοκορεάτες συνεχίζουν να περιλαμβάνουν στην αντίδρασή τους την πιθανότητα στρατιωτικών μέτρων ως συνέχεια των κλιμακούμενης δημόσιας λεκτικής αντιπαράθεσης που ξεκίνησε από την πρώτη πυραυλική δοκιμή στις 4 Ιουλίου, πράγμα που διατηρεί στο κόκκινο την επικινδυνότητα της κατάστασης.
Και ενώ η Ρωσία κρατά αποστάσεις και ζητά συμμόρφωση της Πιονγκγιάνγκ με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, το Πεκίνο προσθέτει ένα νέο στοιχείο, καθώς προσπαθεί να θέσει όρια στις αμερικανικές επιδιώξεις στην περιοχή, αποκαλύπτοντας και τα ουσιαστικά αίτια της αναμόχλευσης της κρίσης. Προειδοποιεί έμμεσα, αλλά με σαφήνεια, την Ουάσιγκτον πως δεν θα ανεχθεί την ανατροπή του καθεστώτος στη Β. Κορέα από τις ΗΠΑ και τη Ν. Κορέα και πως αν επιχειρηθεί κάτι τέτοιο θα τους εμποδίσει. Σίγουρα για την Κίνα η ύπαρξη «φιλικού» κράτους και μιας ουδέτερης ζώνης μεταξύ Κίνας και των περίπου σαράντα χιλιάδων αμερικανών πεζοναυτών που εδρεύουν στη Ν. Κορέα είναι ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι για το Πεκίνο αποτελεί ψηλή προτεραιότητα η σταθερότητα και η αποφυγή του πολέμου.
Πάντως την επιθετικότητα που αναπτύσσουν οι ΗΠΑ απέναντι στη Β. Κορέα επίσημα τη στηρίζουν στο γεγονός πως η Β. Κορέα από εν δυνάμει πυρηνική δύναμη μετατράπηκε σε «απρόσκλητο» μέλος της λέσχης των πυρηνικών δυνάμεων και άρα βρίσκονται σε ένα διαφορετικό επίπεδο απειλών! Ωστόσο, αυτό αμφισβητείται ακόμα και από αμερικανούς στρατιωτικούς. Κατά συνέπεια, η όποια σχετική προσέγγιση του ζητήματος απαιτεί την εξέταση του ειδικού ρόλου της Κίνας, όχι μόνο στην κορεατική χερσόνησο αλλά σε όλη την περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας.
Συμπεράσματα
- Η εξωτερική πολιτική του Λευκού Οίκου σήμερα θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μια προσπάθεια του αμερικανικού συστήματος να διορθώσει τραγικά λάθη των ΗΠΑ -από τους Μπους μέχρι τον Ομπάμα- με ένα πρόσωπο που δεν ανήκει στην πολιτική τάξη η οποία τα διέπραξε.
- Εξυπακούεται ότι η κορύφωση της σύγκρουσης στις ΗΠΑ ανάμεσα στο Λευκό Οίκο και σε θεσμούς, υπηρεσίες και μηχανισμούς περιπλέκει, αν δεν βραχυκυκλώνει, την έτσι κι αλλιώς δύσκολη εξισορρόπηση της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής. Οι γεωπολιτικές αντισυσπειρώσεις που προκαλεί η αμερικανική «ασάφεια» έχουν τεράστια διεθνή σημασία.
- Η διαχείριση των καταστάσεων εκ μέρους του αμερικανού προέδρου (πέρα από τη ρητορική του) εισάγει στην αμερικανική πολιτική νέες παραμέτρους οι οποίες δημιουργούν κλίμα ρευστότητας. Αυτό έχει ως συνέπεια αντισυσπειρώσεις (αν και όχι ακόμα στρατηγικής σημασίας) που εκ των πραγμάτων θέτουν όρια στην επιχειρησιακή ικανότητα της Αμερικής, πράγμα που συνιστά ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση για την Ουάσιγκτον.
-Τα βασικά πολιτικά κέντρα των ΗΠΑ (δημοκρατικοί, ρεπουμπλικάνοι) δεν σκοπεύουν να απομακρυνθούν από το «Δόγμα Γούλφοβιτς» του 1992, σύμφωνα με το οποίο η Ουάσιγκτον πρέπει διατηρήσει το προβάδισμα, εμποδίζοντας την ισχυροποίηση κάθε δυνητικού ανταγωνιστή.
-Το ότι υπάρχουν διαφορετικά κέντρα, θεσμικά και εξωθεσμικά, που κινούνται υπονομευτικά προς το Λευκό Οίκο είναι πλέον δεδομένο. Το κρίσιμο ζήτημα αφορά τη διάρκεια και ένταση αυτής της επίθεσης, μια και αυτή αντικειμενικά συμβάλλει στην έντονη διαίρεση της αμερικανικής κοινωνίας. Από την πολλή πίεση μπορεί να τιναχτεί το καπάκι! Ακόμη και στην περίπτωση του ακραίου σεναρίου, που θέλει πτώση του Τραμπ, κανένα δεν θα βόλευε μια χαοτική κατάσταση.
- Όσο τα πράγματα εξελίσσονται με αυτόν τον τρόπο στο εσωτερικό των ΗΠΑ, η ιμπεριαλιστική πολιτική των Αμερικάνων σε μέτωπα θεωρητικά διαχειρίσιμα θα γίνεται όλο και πιο επιθετική, με έντονα τυχοδιωκτικά στοιχεία.
Χ.Β.
