«Το δίκαιο αίτημα των Κούρδων για ανεξαρτησία, που έχει αντιμετωπιστεί με τη βία για δεκαετίες ολόκληρες, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να εκπροσωπηθεί από ηγετικές φατρίες και κοινωνικές δυνάμεις που έχουν ξεπουληθεί στους ιμπεριαλιστές. Ευθυγραμμισμένοι με τα σχέδια και τις επιδιώξεις τους, οι Κούρδοι στο βόρειο Ιράκ ούτε ανεξαρτησία θα κερδίσουν ούτε ειρήνη και ευημερία» .Έτσι κατέληγε το άρθρο που γράψαμε λίγες ημέρες μετά το δημοψήφισμα στις 25 Σεπτέμβρη. Ακόμα και για εμάς που δεν διαθέτουμε από καιρό καμιά υπόληψη στην πολιτική ηγεσία των Κούρδων του Ιράκ τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν τις δύο τελευταίες εβδομάδες με επίκεντρο την πόλη και την περιοχή του Κιρκούκ υπήρξαν εκπληκτικά. Συνάμα όμως επιβεβαίωσαν με τραγικό τρόπο όσα διαπιστώναμε νωρίτερα.
Τρεις μόνο εβδομάδες ύστερα από τους κουρδικούς πανηγυρισμούς για το δημοψήφισμα ο ιρακινός στρατός σε συνεργασία με τις σιιτικές πολιτοφυλακές προέλασαν, δίχως σχεδόν να αντιμετωπίσουν σχεδόν καμιά αντίσταση, στην περιοχή του Κιρκούκ. Κατέλαβαν γρήγορα τα στρατηγικά σημεία, μπήκαν στην πόλη και πήραν τον έλεγχο όλων των σημαντικών πεδίων άντλησης του πετρελαίου καθώς και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Οι κουρδικές δυνάμεις υποχώρησαν στις περισσότερες περιπτώσεις μέχρι τα διοικητικά σύνορα του αμερικανο-κατοχικού συντάγματος του 2005, ύστερα από σχεδόν τρία χρόνια ελέγχου των διαφιλονικούμενων περιοχών. Ένα νέο προσφυγικό κύμα, μικρό αλλά το ίδιο τραγικό, προστέθηκε στην πολυκύμαντη σκληρή ιστορία των Κούρδων του Ιράκ.
Αν και πολλά πράγματα δεν είναι γνωστά είναι σαφές πως για αυτήν την ραγδαία αλλαγή σκηνικού έπαιξε ρόλο ένας συνδυασμός της αμερικάνικης παρέμβασης και των ιστορικών εσωτερικών διαιρέσεων στο εθνικό κίνημα του λεγόμενου νότιου Κουρδιστάν. Οι Αμερικανοί οι οποίοι υποστήριξαν με πολλούς τρόπους τους Κούρδους ακόμη από τα πρώτα χρόνια της εξουσίας του Μπάαθ (μέσω του Ιράν του Σάχη αλλά και του Ισραήλ) αλλά ιδιαίτερα την εποχή του Σαντάμ και των πολέμων του Κόλπου, διαφώνησαν με την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος. Προσπάθησαν στο παρασκήνιο να αναβληθεί επιχειρώντας μια διαπραγμάτευση της τελευταίας στιγμής με την κυβέρνηση της Βαγδάτης. Για περισσότερο από έναν λόγους η Ουάσινγκτον συνεχίζει να προκρίνει ένα ενιαίο – ομοσπονδιακό Ιράκ στο οποίο σταδιακά θα μειώνεται, μέχρι να εξουδετερωθεί αν είναι δυνατόν, η ιρανική επιρροή. Ήδη οι Αμερικανοί σε ανώτατο επίπεδο ζήτησαν την απόσυρση των σιίτικων πολιτοφυλακών και των ξένων μαχητών. “Να πάνε σπίτια τους!” ζήτησε ο ΥΠΕΞ Τίλερσον εννοώντας πως αυτές καθοδηγούνται από το Ιράν. Η απάντηση του ιρακινού πρωθυπουργού Χάιντερ αλ Αμπάντι πως κανείς δεν έχει δικαίωμα να επεμβαίνει στις ιρακινές υποθέσεις και ότι οι άνδρες των Μονάδων Λαϊκής Κινητοποίησης (PMU) είναι πατριώτες κατέδειξε και πάλι πως οι ΗΠΑ έχουν να διαχειριστούν πολλά και δύσκολα μέτωπα. Μια κουρδική αποσχιστική κίνηση εκτός των άλλων ανισορροπιών που θα προκαλέσει θα αποτελούσε και αιτία για την μεγαλύτερη σύγκληση των Ιρακινών με την Τεχεράνη και την αναγκαστική συστράτευση Σιιτών και Σουνιτών και θα βραχυκύκλωνε περαιτέρω τις σχέσεις με την Βαγδάτη.
Στα παζάρια που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος, σημαντικό ρόλο έπαιξε η ηγεσία του PUK, δηλαδή η φατρία Ταλαμπανί, που λίγες ημέρες νωρίτερα είχε χάσει τον ιστορικό ηγέτη της ο οποίος πέθανε σε ένα νοσοκομείο της Γερμανίας. Οι Αμερικανοί έκαναν τα πάντα για να τον κρατήσουν στην ζωή αφού πρώτα αυτός είχε επανεκλεγεί στην ιρακινή Προεδρία ως ο πρώτος μη Άραβας αρχηγός αραβικού κράτους. Όταν διαπίστωσαν πως δεν υπήρχε ελπίδα επιστροφής τοποθέτησαν στην θέση του τον σημερινό Πρόεδρο Φουάντ Μασούμ, που προέρχεται και αυτός από τις τάξεις της Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν. Η αξιοποίηση των ενδοκουρδικών φατριαστικών – αντιδραστικών διαιρέσεων και η αναγόρευση των Ταλαμπανί και του κουρδικού κλάδου της Σουλεμανίγια σε εξισορροπητικό στοιχείο στο μετά-κατοχικό Ιράκ υπήρξε μέρος της αμερικάνικης αρχιτεκτονικής στην χώρα. Ο Φουάντ Μασούμ με την πενθούσα οικογένεια Ταλαμπανί συμμετείχαν στα παρασκηνιακά παζάρια για την αναβολή του δημοψηφίσματος. Το PUK δεν κατάφερε να εμποδίσει την πρωτοβουλία του Ερμπίλ και του Μπαρζανί, συμμετείχε με βαριά καρδιά στην εκλογική διαδικασία αλλά όλοι ξέρανε πως σχεδόν καμιά επίδραση δεν θα είχε στην γραμμή που ακολουθεί. Καθώς και στις παραδοσιακά στενές σχέσεις που έχει με την Τεχεράνη και την σιιτική κυβέρνηση στην Βαγδάτη. Όσο για τον Μπαρζανί φαίνεται πως διάβασε λάθος τις εξελίξεις και τα αντιφατικά μηνύματα που ήρθαν από τους υπερατλαντικούς προστάτες του.Η ανακοίνωση πως είναι διατεθειμένος να παγώσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η αναβολή των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών και οι εκκλήσεις για έναρξη διαλόγου με την Βαγδάτη δείχνουν πως έχει στριμωχτεί. Τόσο τριγύρω όσο και ανάμεσα στους Κούρδους. Και αν είναι αλήθεια πως ο μοναδικός φανατικός υποστηριχτής του δημοψηφίσματος σε ένα διεθνές συμπόσιο που έγινε τα Χριστούγεννα στο Ερμπίλ ήταν ο πρώην ΥΠΕΞ της Γαλλίας και πρώην …γιατρός του γαλλικού ιμπεριαλισμού Κουσνέρ, τότε μπορούμε να σκεφτούμε πολλά για την πρωτοβουλία που πάρθηκε !
Σχεδόν με την έναρξη της προέλασης των Ιρακινών, πριν καν φτάσουν στα περίχωρα του Κιρκούκ, ξεκίνησαν οι αλληλοκατηγορίες ανάμεσα στην περιφερειακή κυβέρνηση του Ερμπίλ και την Πατριωτική Ένωση. Ο ένας έριξε στον άλλο την ευθύνη για την εγκατάλειψη σχεδόν αμαχητί των θέσεων διατάσσοντας έρευνες για την στάση των στρατιωτικών διοικητών. Ένα δικαιολογημένο αίσθημα προδοσίας και αγανάκτησης κυρίευσε του απλούς μαχητές Πεσμεργκά, που για χρόνια τώρα πολεμούν και χύνουν το αίμα τους με όραμα μια ελεύθερη πατρίδα. Αν και είναι υπερβολικοί οι παραλληλισμοί με προηγούμενες κουρδικές καταστροφές που βάφτηκαν στην κυριολεξία με αίμα δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς πως για μια ακόμη φορά οι Κούρδοι και το εθνικό κίνημα τους ήρθαν ενώπιον των παλιών “δαιμόνων” και αδιεξόδων. Οι εικόνες που έστειλαν τα διεθνή ειδησεογραφικά μέσα με Κούρδους διαδηλωτές να διαμαρτύρονται και να κλαίνε μπροστά στο αμερικάνικο προξενείο στο Ερμπίλ, πέρα από την σκηνοθεσία τους, απηχούν το διάχυτο αίσθημα διάψευσης που υπάρχει. Και υπενθυμίζουν σε όσους θέλουν να ξεχνάνε, τον ρόλο του ιμπεριαλισμού. Δεν πέρασε απαρατήρητη η καθυστερημένη έκδοση ανακοίνωσης από το αμερικάνικο Υπουργείο Εξωτερικών σχετικά με την ιρακινή επιστροφή στο Κιρκούκ. Μόνο αφότου είχαν επιτευχθεί οι βασικοί στόχοι της προέλασης των δυνάμεων της Βαγδάτης οι Αμερικανοί με παρέμβαση τους ζήτησαν αυτοσυγκράτηση και σταμάτημα των επιθέσεων στις λεγόμενες διαφιλονικούμενες περιοχές. Οι Αμερικανοί προφανώς και θέλουν να μην αποδυναμωθεί τελείως ο κουρδικός παράγοντας και να εκκρεμεί το καθεστώς αυτών των περιοχών ως εργαλείο εκβιασμών και παρέμβασης στο εσωτερικό του Ιράκ.
Η κατάρρευση του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους που αποδείχθηκε περισσότερο σκιάχτρο και λιγότερο διεθνής κίνδυνος από όσο το παρουσίαζε η δυτική ιμπεριαλιστική προπαγάνδα, δημιουργεί νέα δεδομένα και ερωτήματα για το μέλλον της Συρίας και του Ιράκ. Δηλαδή για ένα εκτεταμένο και σημαντικό στρατηγικό τμήμα της Μέσης Ανατολής. Κανείς μα κανείς που φιλοδοξεί να μετέχει στο σκληρό παιγνίδι επιρροής και κυριαρχίας εκεί δεν μπορεί να αγνοήσει αυτά τα δεδομένα, τα καινούρια ισοζύγια δύναμης, τους τοπικούς παίκτες σε συνδυασμό με τις εθνικές, κοινωνικές και θρησκευτικές διαιρέσεις. Η περιοχή βρίσκεται σε μια μετάβαση με απροσδιόριστο όχι μόνο το μακρινό μέλλον της αλλά και το αύριο. Οι διεκδικητές είναι πολλοί και σε όλα τα επίπεδα δύναμης. Παγκόσμια, περιφερειακά και τοπικά. Το Κουρδικό ζήτημα με τις ξεχωριστές ιδιαιτερότητες του σε κάθε τμήμα του Κουρδιστάν (Ιράκ-Συρία -Τουρκία και Ιράν) έχει αρκετές προϋποθέσεις για να μετατραπεί σε μοχλό υποκίνησης νέων αναμετρήσεων δια αντιπροσώπων σε όλη αυτήν περιοχή. Ή και να εμπλέξει περισσότερο από ότι σήμερα γειτονικά κράτη σε πολεμικές συγκρούσεις. Από αυτήν την σκοπιά είναι απόλυτα χαρακτηριστική η ρώσικη παρέμβαση στο Ιρακινό Κουρδιστάν υπό μορφή πετρελαϊκών συμφωνιών με την κυβέρνηση στο Ερμπίλ, ως μέρος του μεγάλου παιγνιδιού που εκτυλίσσεται.
Η βιαστική σύγκλιση Άγκυρας – Βαγδάτης και Τεχεράνης αναφορικά με την πρωτοβουλία Μπαρζανί για δημοψήφισμα έδειξε πως αυτές οι δυνάμεις παρά τα αποκλίνοντα συμφέροντα και τις παλιές αντιθέσεις είναι αναγκασμένες να συντονιστούν μπρος στον κίνδυνο να δημιουργηθεί μια εθνική-κρατική εστία για τους Κούρδους. Για λόγους τόσο εσωτερικούς, μιας και διαθέτουν μεγάλους κουρδικούς πληθυσμούς (κυρίως η Τουρκία) όσο και για τον φόβο αλλαγής των ισορροπιών ισχύος. Οι δηλώσεις Ιρανών αξιωματούχων πως δεν θα επιτρέψουν την δημιουργία ενός δεύτερου Ισραήλ στην Μέση Ανατολή, μπορεί να ηχούν υπερβολικά αλλά υποδηλώνουν το εύρος των ζητημάτων που μπορούν να τεθούν. Άλλωστε η κουρδική ηγεσία και σε αυτό το ζήτημα λειτουργεί εντελώς τυχοδιωκτικά για να μην πούμε προβοκατόρικα. Οι ισραηλινές σημαίες που εμφανίστηκαν στις συγκεντρώσεις στο Ερμπίλ για το δημοψήφισμα δεν περάσαν απαρατήρητες από τα εκατομμύρια των Αράβων σε όλη την περιοχή και αναζωπύρωσαν ιστορικούς φόβους. Είχε προηγηθεί η δημόσια και σαφής στήριξη του ισραηλινού πρωθυπουργού στο δημοψήφισμα ενώ πλήθος δημοσιευμάτων στον δυτικό τύπο υπενθύμιζαν τις ιστορικές σχέσεις των Ισραηλινών με τους Κούρδους του Ιράκ από τη δεκαετία του Εξήντα τουλάχιστον.
Η ανακοίνωση από το στρατόπεδο Μπαρζανί πως είναι διατεθειμένο να παγώσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η αναβολή των εκλογών, τα τελευταία γεγονότα στο Ιρακινό Κουρδιστάν δικαίωσαν όσους πιστεύουν πως η εθνική απελευθέρωση των Κούρδων δεν μπορεί να γίνει όσο αυτοί είναι δέσμιοι κοινωνικά και πολιτικά μιας αστικό-φεουδαρχικής ελίτ, εξαγορασμένης από τον ιμπεριαλισμό και τις γειτονικές ισχυρές αστικές τάξεις. Ούτε με τις πλάτες των σιωνιστών ενάντια στους αραβικούς λαούς. Άλλος είναι ο δρόμος και σε διαφορετική κατεύθυνση η προοπτική!
Δ.Π.
