Πολλοί οι σύντροφοι και οι συναγωνιστές αλλά και οι φίλοι, οι συγγενείς και οι συγχωριανοί του Ηλία Καμαρέτσου που τιμώντας τη μνήμη του παραβρέθηκαν στο πολιτικό μνημόσυνο για τον ένα χρόνο από το θάνατό του, που έγινε χθες Κυριακή 21 Δεκέμβρη από την Οργάνωση Καρδίτσας του ΚΚΕ(μ-λ). Η εκδήλωση άρχισε με ένα σύντομο άνοιγμα εκ μέρους της Οργάνωση Καρδίτσας και ακολούθησε η Λίτσα Σαπουνά εκ μέρους του Γρ.Θεσσαλίας του ΚΚΕ(μ-λ) που έκανε μια συνοπτική αναφορά σε βιογραφικά στοιχεία και στην πολιτική διαδρομή του Ηλία Καμαρέτσου. Εκ μέρους του ΝΑΡ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ μίλησε ο Φώτης Μούστος που με λόγο μεστό και συναγωνιστικό αναφέρθηκε στη πολιτική διαδρομή, στη συνέπεια πολιτικών απόψεων και στάσης ζωής του Ηλία αλλά και στις κοινές αξίες και τα κοινά οράματα που μοιράζεται ο κόσμος της αριστεράς παρά τις διαφορετικές πολιτικές αναφορές και εντάξεις. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Στέφανος Καραμήτρος, ο σύντροφος του Ηλία που από τα μαθητικά τους ακόμα χρόνια είχαν κοινή πολιτική διαδρομή. Αναφέρθηκε σε πολλά πολιτικά όσο και προσωπικά, εν πολλοίς άγνωστα, στοιχεία της πολιτικής τους σχέσης: τις υπαρξιακές και φιλοσοφικές αναζητήσεις των γυμνασιακών τους χρόνων, τη δράση τους ως φοιτητές στις γραμμές της Συνεπούς Αριστεράς και της ΟΜΛΕ, τα χρόνια της παρανομίας στην 7χρονη δικτατορία, την αντιδικτατορική τους δράση και την φυγή στο εξωτερικό, τα χρόνια της μεταπολίτευσης και την ίδρυση του ΚΚΕ(μ-λ), τη πάλη γραμμών στο κομμουνιστικό κίνημα, τη συνεισφορά αλλά και τις ήττες του μ-λ κινήματος, τις μάχες ενάντια στον διαλυτισμό και την αποκομμουνιστικοποίηση των χρόνων του ΠΑΣΟΚ, τη συνδιάσκεψη ανασυγκρότησης του ΚΚΕ(μ-λ) του 1982, την καθοριστική συμβολή του Ηλία Καμαρέτσου στη διαδρομή από το ’82 και μετά κ.α. Στα διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε και ολιγόλεπτο βίντεο με απόσπασμα από ομιλία του Ηλία Καμαρέτσου, λίγες ημέρες πριν το θάνατό του όπου, εμφανώς καταπονημένος και με τον καρκίνο σε προχωρημένο στάδιο, μιλούσε σε νεολαίους του ΚΚΕ(μ-λ) για την εργατική τάξη και το ελπιδοφόρο μέλλον της. Όρθιος και παρών ως το τέλος, δίνοντας άλλο ένα παράδειγμα κομμουνιστικής συνέπειας και συνειδητής στράτευσης στην υπόθεση του σοσιαλισμού και της κομμουνιστικής προοπτικής.
Δημοσιεύουμε παρακάτω την ομιλία του Στ. Καραμήτρου εκ μέρους της Οργάνωσης Καρδίτσας του ΚΚΕ(μ-λ).
Σύντροφοι Συντρόφισσες Συναγωνιστές Συναγωνίστριες Φίλες και Φίλοι
Η σημερινή μας εκδήλωση γίνεται όχι μόνο για να αποτίσουμε φόρο τιμής στον λαϊκό αγωνιστή, τον κομμουνιστή παλιάς και νέας κοπής, το σύντροφό μας Ηλία Καμαρέτσο, αλλά, αναφερόμενοι στη ζωή, στους αγώνες και στο έργο του συντρόφου μας να διδαχτούμε απ’ αυτόν και να αντλήσουμε δυνάμεις, για να συνεχίσουμε τον αγώνα στις τωρινές σκληρές συνθήκες μέχρι να εκπληρωθούν οι ελπίδες και τα όνειρα των λαϊκών ανθρώπων, μέχρι η εργατική τάξη να ξαναγίνει τάξη για τον εαυτό της έτσι ώστε μαζί με τον καταπιεζόμενο λαό να οδηγηθούν τα πράγματα από τη σημερινή ιμπεριαλιστική εξάρτηση στην ανεξαρτησία της χώρας, στην ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος και στο άνοιγμα του δρόμου για το σοσιαλισμό. Γιατί αυτοί ήταν οι στόχοι, που πάλευε με κομμουνιστική συνέπεια ο σύντροφός μας, γιατί όλη του η ζωή ήταν αφιερωμένη στην πραγμάτωση αυτών των στόχων.
Ο Ηλίας Καμαρέτσος γεννήθηκε το 1945 στο ορεινό χωριό Καροπλέσι των Αγράφων (τότε νομού Ευρυτανίας, σήμερα Καρδίτσας), μια περιοχή αγροτική και κτηνοτροφική. Ήταν το ένατο από τα δέκα παιδιά της οικογένειας του Παναγιώτη και της Βασιλικής. Μόνο πέντε από αυτά τα παιδιά κατάφεραν να ζήσουν πολλά χρόνια. Κάποια πέθαναν σε πάρα πολύ μικρή ηλικία, από τις κακουχίες και τις αρρώστιες. Ο Κώστας (μεγαλύτερος αδελφός του Ηλία) πέθανε στον Καναδά σε ηλικία 29 χρονών. Το γεγονός αυτό στοίχισε τα μέγιστα στον Ηλία και σε ανάμνηση του αγαπημένου του αδελφού έδωσε στο γιο του το όνομα Κώστας. Τα Άγραφα είχανε μεγάλη παράδοση προσφοράς στο κομμουνιστικό κίνημα και ειδικά στον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ειδικά το Καροπλέσι στάθηκε στην πρωτοπορία των λαϊκών αγώνων κατά την κατοχή. Σ’ αυτό συνετέλεσαν φωτεινά πνεύματα του δάσκαλου Γιαννέλου, του Κοσπεντάρη και άλλων καροπλεσιτών, που μέσα στη δικτατορία του Μεταξά συγκρότησαν τη Φιλοπρόοδο Ένωση Καροπλεσίου (ΦΕΚ) με σημαντικό αυτοδιοικητικό κοινωνικό έργο. Μέσα στα επιτεύγματα της ΦΕΚ εντάσσεται η δημιουργία και λειτουργία του λαϊκού θεσμού της διαιτησίας. Με το θεσμό αυτό επιλύονταν οι διαφορές των κατοίκων και αποφεύγονταν η προσφυγή στο ειρηνοδικείο Καρπενησίου. Το θεσμό αυτό τον σταμάτησε ο Εισαγγελέας Καρπενησίου, ύστερα από πιέσεις των Δικηγόρων, που είδαν τη δουλειά τους να μειώνεται δραστικά. Επίσης αξίζει να αναφέρω ότι ο πατέρας του Ηλία Παναγιώτης, μολονότι πριν την κατοχή ήταν ψηφοφόρος του βασιλιά, ωστόσο στην κατοχή, επειδή ήταν αγαπητός, δίκαιος με γνώση των συνθηκών της περιοχής και ορθή κρίση, οι συγχωριανοί του τον εξέλεξαν λαϊκό δικαστή. Αυτά τα αναφέρω για να δώσω κάποιες πλευρές του οικογενειακού και κοινωνικού περίγυρου μέσα στον απόηχο των οποίων ανατράφηκε ο Ηλίας. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του Ηλία έπαιξε και η συναναστροφή του με τον συγχωριανό του εξαιρετικό παιδαγωγό και λαϊκό αγωνιστή Χρήστο Γιαννέλο, άριστου γνώστη της ιστορίας του τόπου, την οποία και μεταλαμπάδευε στο νεαρό Ηλία.
Μετά το Δημοτικό ο Ηλίας ήρθε στην Καρδίτσα για να παρακολουθήσει το Γυμνάσιο. Κατά τη γυμνασιακή του περίοδο αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες και στερήσεις. Αναγκαζόταν να μεταβαίνει από την Καρδίτσα στο χωριό του και από το χωριό στην Καρδίτσα με τα πόδια σε σκληρές καιρικές συνθήκες. Αλλά τίποτα δεν πτοούσε τον Ηλία, προκειμένου να πετύχει το στόχο του. Όσο μπόι του έλειπε τόσο μεγάλο ήταν το κουράγιο και το πείσμα του. Στο Γυμνάσιο φάνηκε το σπινθηροβόλο και ανήσυχο πνεύμα του Ηλία, που διψούσε για ελευθερία και δικαιοσύνη, αναγκάζοντας τον Ηλία να συγκρούεται με τους αντιδραστικούς καθηγητές, που ήθελαν τους μαθητές πειθαρχικούς και υποταγμένους, ενώ είχε την πλήρη αλλά με καλυμμένο τρόπο την υποστήριξη των δημοκρατικών καθηγητών, γιατί τότε ο αντικομουνισμός ήταν στο φόρτε του και η κυριαρχία της αντίδρασης δεν άφηνε περιθώριο για ανοιχτή στήριξη.
Με τον Ηλία γνωριστήκαμε το καλοκαίρι του 1961 έξω από τον θερινό κινηματογράφο «Τιτάνια». Ο Ηλίας με βρήκε να κάθομαι στο σκαλοπάτι του σπιτιού απέναντι από τον κινηματογράφο και να κοιτάζω τον ξάστερο ουρανό. Με ρώτησε γιατί κοιτάζω τον ουρανό και του ανέφερα τους υπαρξιακούς προβληματισμούς μου για τη δημιουργία, το θεό, την ύλη, προβληματισμοί, που απασχολούσαν και τον Ηλία για τους οποίους συζητήσαμε μέχρι αργά. Το καλοκαίρι του 1965 δώσαμε εξετάσεις και εισαχθήκαμε στην νομική σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Ο Ηλίας γράφτηκε στη σχολή, αλλά δεν παρακολούθησε τα μαθήματα, επειδή πήγε φαντάρος το φθινώπορο του 1965, υπηρέτησε τη θητεία του και για 18 μήνες ήταν στο Νεοχώρι Έβρου. Απολύθηκε μετά την κήρυξη του στρατιωτικού πραξικοπήματος. Ήταν η εποχή, που, μετά τη δολοφονία από το παρακράτος της δεξιάς του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη το λαϊκό κίνημα και ιδιαίτερα το φοιτητικό κίνημα γνώρισαν αξιοσημείωτη άνοδο. Την ίδια εποχή άρχισαν να φαίνονται οι συνέπειες της επιβολής της ρεβιζιονιστικής γραμμής στο ΚΚΕ και στην ΕΔΑ. Το 1958 οι ρεβιζιονιστές βουτηγμένοι και υποταγμένοι στην αστική νομιμότητα, διέλυσαν τις παράνομες οργανώσεις του κόμματος, αφοπλίζοντας οργανωτικά το κομμουνιστικό και λαϊκό κίνημα, ενώ το μετέτρεψαν σε ουρά της ΕΚ του Γεωργίου Παπανδρέου, σιγοντάροντας στο «δημοκρατικό» προφίλ του τοποτηρητή πρωθυπουργού των άγγλων και μακελάρη του λαού στα Δεκεμβριανά του 1944 και οδηγώντας τους αριστερούς να ψηφίσουν την ΕΚ μη συγκροτώντας συνδυασμούς στις μισές περιφέρειες της χώρας, προκειμένου να ενισχυθεί η αυτοδυναμία του Παπανδρέου. Αυτό που γίνονταν στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό επαναλαμβάνονταν στους εργαζόμενους και στη νεολαία. Οι ρεβιζιονιστές στο πλαίσιο της γραμμής της υποταγής στην αστική νομιμότητα διέλυσαν οτιδήποτε θύμιζε την παλιά οργανωτική δομή. Έτσι διέλυσαν την κομματική νεολαία της ΕΔΑ και την αντικατέστησαν με το πλατύ σχήμα της νεολαίας Λαμπράκη, αδυνατίζοντας την αριστερή καθοδήγηση στη νεολαία και δίνοντας τη δυνατότητα στην κάλυψη του κενού από τη νεολαία της ΕΚ και την παραπέρα ανάπτυξη της σε βάρος της αριστεράς. Οι ηγέτες της ΕΔΑ θορυβημένοι από την πολιτική αστάθεια, που δημιούργησαν οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές και το παλάτι με τη λεγόμενη «αποστασία», τους οδήγησε να ταχθούν και με τη βασιλευόμενη δημοκρατία με τα επαίσχυντα 5 σημεία, αντί να ξεσκεπάσουν τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς να καθοδηγήσουν το κίνημα για τη ματαίωση των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών και της καμαρίλας, άφησαν την πρωτοβουλία στον Παπανδρέου, ο οποίος με τον δήθεν ανένδοτο ευνούχισε το κίνημα και το ενέταξε στους εκλογικούς του σχεδιασμούς, διευκολύνοντας το έργο των αμερικάνων και της καμαρίλας, ενώ την εργατική τάξη ήθελαν να τη σύρουν στους εγκάθετους εργατοπατέρες της ΓΣΕΕ και των εργατικών κέντρων Αθήνας και Θεσ/κής Λικιαρδόπουλο, Μακρή και Θεοδώρου, που κατείχαν τις θέσεις αυτές ελέω κυβέρνησης και σωματείων φαντασμάτων, εκλιπαρώντας την αλλαγή του καταστατικού, που ζητούσε από τα σωματεία δηλώσεις αποκήρυξης του κομμουνισμού (δεν τολμούσαν να ζητήσουν από την εργατική τάξη να υπογράψει τέτοιες επαίσχυντες δηλώσεις) και την εγγραφή των 115 αριστερών σωματείων, μέσα στα οποία ήταν συσπειρωμένη η πλειοψηφία της συνδικαλισμένης εργατικής τάξης, σ’ αυτά τα κυβερνητικά-αντικομουνιστικά όργανα, αντί να προχωρήσουν στη συγκρότηση νέας ΓΣΕΕ στηριγμένη στη γραμμή της ταξικής πάλης. Ακόμα η ηγεσία της ΕΔΑ περιχαρακωμένη στην αστική νομιμότητα και το ρεφορμισμό, στάθηκε ανίκανη να εκτιμήσει τους τότε σχεδιασμούς των αμερικάνων ιμπεριαλιστών και των ντόπιων υποτακτικών τους, που ετοίμαζαν φασιστική δικτατορία στη χώρα και ακριβώς την 21 Απρίλη 1967, που εκδηλώθηκε το αμερικανόπνευστο φασιστικό πραξικόπημα κυκλοφόρησε την Αυγή, τότε επίσημο όργανο της ηγεσίας της ΕΔΑ, με κύριο άρθρο και ανάλυση «γιατί δεν γίνεται δικτατορία στην Ελλάδα».
Ωστόσο, τον Οκτώβρη του 1964 εκδίδεται το περιοδικό «Αναγέννηση», που άνοιξε την περίοδο συνολικής αντιπαράθεσης με το ρεβιζιονισμό-ρεφορμισμό πάνω στο σύνολο των ζητημάτων του κινήματος, Την έκδοση της «Αναγέννησης» ακολουθεί η έκδοση του περιοδικού «Σπουδαστικός Κόσμος» από ομάδα συνεπών αριστερών φοιτητών που πρόσκεινται στην «Αναγέννηση» και συγκροτείται η Προοδευτική Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Παράταξη (ΠΠΣΠ) που βοηθιόνταν πολιτικά και ιδεολογικά απ’ την ομάδα της «Αναγέννησης» και συγκεκριμένα από τον Γιάννη Χοτζέα. Μέσα σ’ αυτό το πολιτικό και κινηματικό κλίμα ενταχθήκαμε στη συνεπή αριστερά. Εγώ ζώντας στο χώρο του Πανεπιστημίου ήρθα σε επαφή με τις απόψεις και την πρακτική της ΠΠΣΠ και εντάχθηκα στις γραμμές της. Με τον Ηλία ήμουνα σε επαφή όταν έπαιρνε άδεια από το στρατό. Τον προμήθευα τον «Σπουδαστικό Κόσμο» και τον ενημέρωνα για τη δράση της οργάνωσης. Μπορώ να πω ότι ήταν τέτοια η πολιτική του οξυδέρκεια και ωριμότητα ώστε ουσιαστικά εντάχθηκε και αυτός στις γραμμές της συνεπούς αριστεράς πριν την επιβολή της διχτατορίας.
Μετά τη δικτατορία ενταχθήκαμε στην ΟΜΛΕ και περάσαμε στην παρανομία επειδή συμπεριλαμβανόμασταν στους καταλόγους καταζητούμενων της χούντας. Μέχρι το 1970 ήμασταν μαζί στη Θεσσαλονίκη και προσπαθούσαμε να διευρύνουμε την οργάνωση και με συντρόφους που δεν καταζητούνταν. Το 1970 με εντολή της οργάνωσης κατεβήκαμε στην Αθήνα μετά τις συλλήψεις των ηγετικών στελεχών της ΟΜΛΕ το 1969 μεταξύ των οποίων ήταν και ο Γιάννης Χοτζέας. Μετά από μερικούς μήνες παραμονής μας στην Αθήνα ο σύνδεσμος της οργάνωσης δεν εμφανίστηκε σε ραντεβού και έτσι διακόπηκε η σύνδεσή μας με την οργάνωση. Παρ’ όλα αυτά συνεχίσαμε την πολιτική μας δουλειά και προκειμένου να επιβιώσουμε κάναμε ένα σωρό δουλειές στις οικοδομές ελέγχοντας τους ανθρώπους με τους οποίους δουλεύαμε. Το διάστημα που μείναμε χωρίς σύνδεση με την οργάνωση δεν ήταν πολύ μεγάλο. Αν δεν με απατά η μνήμη μου ήταν ο Ηλίας που κατάφερε να βρει την άκρη και να αποκατασταθεί η σύνδεσή μας με την οργάνωση. Καταφέραμε να παραμείνουμε ασύλληπτοι, επειδή ο Ηλίας τηρούσε τους κανόνες της συνωμοτικότητας, επιβάλλοντας την απαρέγκλιτη τήρησή τους και σε μένα, που είχα τάσεις παραβίασης. Μερικούς μήνες πριν φύγουμε για το εξωτερικό χωρίσαμε επειδή στον Ηλία είχε ανατεθεί το καθήκον να βοηθήσει τη φοιτητική δουλειά της, αναγνωρίζοντας οι σύντροφοι τις καθοδηγητικές και οργανωτικές ικανότητες του συντρόφου Ηλία και σε μένα είχε ανατεθεί ο τεχνικός μηχανισμός της οργάνωσης και το παράνομο τυπογραφείο με το οποίο κατάφερα και εκτύπωσα το πρώτο φύλλο της «Προλεταριακής Σημαίας» σε ένα και μοναδικό φύλο. Το 1973, επειδή ο κλοιός έσφιγγε γύρω μας, παίρνουμε εντολή να διαφύγουμε στο εξωτερικό, μολονότι η άποψη του Ηλία και άλλων συντρόφων στην παρανομία ήταν αντίθετη, ζητώντας να ενισχυθεί με νέες από τα έξω δυνάμεις η δουλειά στην Ελλάδα. Εγώ όντας στον τεχνικό μηχανισμό κατάφερα με τα υλικά, που μου είχε προμηθεύσει η οργάνωση να προμηθεύσω με πλαστά διαβατήρια όλους τους συντρόφους και τελευταίο τον εαυτό μου. Ο Ηλίας έφτασε στο Παρίσι πριν από μένα. Και πήρε εντολή να μεταβεί στο Δυτικό Βερολίνο και να συγκροτήσει οργάνωση του Αγωνιστικού Μετώπου Ελλήνων Εξωτερικού (ΑΜΕΕ). Στον τελωνειακό έλεγχο για την είσοδό του στη Γερμανία ο υπάλληλος άφρισε όταν είδε τα βιβλία του Λένιν και του Στάλιν στις αποσκευές του Ηλία και του απαγόρευσε την είσοδο. Όμως ο Ηλίας κατάφερε να μπει σε άλλο τραίνο και να φτάσει στον προορισμό του. Εκεί θα δραστηριοποιηθεί έντονα στο σύλλογο Ελλήνων μεταναστών του Βερολίνου συσπειρώνοντας με το πολιτικό του επίπεδο και τις οργανωτικές του ικανότητες αξιόλογο δυναμικό, που το βοήθησε να ανεβάσει το πολιτικό και ιδεολογικό του επίπεδο και τη μαχητική του ικανότητα ενάντια στην αμερικανοστήριχτη δικτατορία.
Το 1975 μετά την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα. Τότε θα γνωριστεί στη Θεσσαλονίκη με τη συντρόφισσα της ζωής του Στέλλα και θα αποκτήσουν τον μοναχογιό τους, που τον ονόμασαν Κώστα σε ανάμνηση του αδικοχαμένου στον Καναδά αδελφού του Ηλία. «Παρακολουθεί» τη σχολή του και αρχίζει να δίνει εξετάσεις όταν μπορεί. Κομματικά δραστηριοποιείται στο χώρο των εργαζομένων και ειδικά των οικοδόμων, αφού στη δικτατορία δούλευε πλακάς και είχε εξελιχτεί σε εξαιρετικό μάστορα. Γι’ αυτό και οι συναγωνιστές των άλλων εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων τον ήξεραν ως «ο Ηλίας ο πλακάς». Αναλαμβάνει την ευθύνη της παρέμβασης στο συνδικάτο οικοδόμων το θρυλικό «Καραβάν Σαράι» και συντελεί στην ανάπτυξη της ΠΕΣΠ. Συμμετέχει με το ψηφοδέλτιο της ΠΕΣΠ στις αρχαιρεσίες του συνδικάτου, προκαλώντας την μήνιν των φλωρακικών ρεβιζιονιστών, επειδή διαισθάνονταν την απειλή, που αντιπροσώπευαν οι πολιτικές ιδεολογικές και οργανωτικές ικανότητες του Ηλία γι’ αυτούς. Έντονη ήταν και η συμμετοχή στη λαϊκή οργάνωση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στους σεισμούς του 1978 στη Θεσσαλονίκη. Η έντονη αυτή δράση του συντέλεσε ώστε στη συνέχεια να εκλεγεί στην ΚΕ του ΚΚΕ(μ-λ).
Προκειμένου να κατανοηθεί η μεγαλειώδικη διαδρομή και δράση του Ηλία στην εσωκομματική πάλη, θεωρώ απαραίτητο να αναφερθώ σε γενικότερα ζητήματα του κομμουνιστικού κινήματος, που με τόσο πάθος, οξυδέρκεια και υπομονή υπηρέτησε ο Ηλίας.
Μεταδικτατορικά και αξιοποιώντας τη νομιμότητα, που είχε επιβάλλει το λαϊκό κίνημα μετά την πτώση της χούντας, εμφανίζεται η ΟΜΛΕ και συγκροτεί αξιόλογες δυνάμεις σε μαζικούς χώρους. Ανασυσταίνεται η ΠΠΣΠ και επανεκδίδεται ο «Σπουδαστικός Κόσμος». Ιδρύεται η ΠΕΚΤ, που συσπείρωσε σημαντικό και αξιόλογο δυναμικό με σημαντική παρουσία και επιρροή στους μαζικούς χώρους. Το 1976 διασπάται η ΟΜΛΕ και συγκροτούνται το ΚΚΕ (μ-λ) και το Μ-Λ ΚΚΕ. Επίδικο της διάσπασης ήταν η στάση απέναντι στις εξελίξεις στην Κίνα, η θεωρία των τριών κόσμων, το ζήτημα του κύριου εχθρού στην Ελλάδα, αλλά και το πώς αντιλαμβάνονταν η κάθε πλευρά την ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί το τέλος της φάσης, που άνοιξε η «αναγέννηση» και το άνοιγμα της νέας, πιο περίπλοκής φάσης στην οποία έμπαινε το μ-λ κίνημα.
Η πορεία του μ-λ κινήματος από την «Αναγέννηση» μέχρι τη διάσπαση της ΟΜΛΕ αποτελεί τμήμα του παγκόσμιου μ-λ κινήματος ενάντια στο πρωτόγνωρο φαινόμενο της ανατροπής των ταξικών και πολιτικών συσχετισμών σε συνθήκες διχτατορίας του προλεταριάτου και προσπάθειας οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Την πάλη σ’ αυτή την εξέλιξη την έδωσαν οι μαρξιστές λενινιστές με επικεφαλής το ΚΚ Κίνας και το ΚΕ Αλβανίας, που καθοδηγούνταν από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του Μάο Τσε Τουνγκ και του Εμβέρ Χότζα για την υπεράσπιση της επαναστατικής κατεύθυνσης απέναντι στη ρεβιζιονιστική στροφή. Οι μαρξιστές λενινιστές αντιπαρατέθηκαν στη ρεβιζιονιστική εκδοχή στη βάση της υπεράσπισης της επαναστατικής κατεύθυνσης και τούτο αποτέλεσε την αρχική βάση συγκρότησης του μ-λ κινήματος. Στην πορεία φάνηκε ότι δεν αρκούσε η αρχική βάση συγκρότησης, δηλαδή η υπεράσπιση της επαναστατικής κατεύθυνσης, αλλά αυτό που τίθονταν ήταν ένα ιστορικό καθήκον ευρύτερων διαστάσεων, αφού έπρεπε να δοθούν απαντήσεις που να εξηγούν το φαινόμενο της ανατροπής των ταξικών και πολιτικών συσχετισμών στις συνθήκες της διχτατορίας του προλεταριάτου και της προσπάθειας οικοδόμησης του σοσιαλισμού και να χαραχτεί η επαναστατική κατεύθυνση, που θα απέτρεπε την επανάληψή του. Στο ζήτημα αυτό επιχειρήθηκε να δοθεί απάντηση από τον Μάο με την ΜΠΠΕ, αλλά η προσπάθεια αυτή, μολονότι κινητοποίησε εκατομμύρια και είχε την υποστήριξη δισεκατομμυρίων «κολασμένων», δεν ολοκληρώθηκε, αφήνοντας ωστόσο σημαντικές παρακαταθήκες για την απάντηση του ζητήματος αυτού. Το μ-λ κίνημα δεν μπόρεσε να πάρει τη σκυτάλη και να προχωρήσει παραπέρα. Το ζήτημα συνεχίζει να παραμένει ανοιχτό και να ζητάει τις απαντήσεις του.
Στο εσωτερικό της χώρας έχουμε τη ραγδαία άνοδο του ΠΑΣΟΚ, που έκφραζε την αντιδραστική συμμαχία μερίδων της μεγαλοαστικής τάξης με τα μεσοστρώματα, χωρίς ωστόσο να απειλείται με ανατροπή ο συμβιβασμός του 1974 ανάμεσα σε αμερικάνους και ευρωπαίους ιμπεριαλιστές και την ντόπια εξαρτημένη κομπραδόρικη αστική τάξη, την πολιτική ουράς του ΚΚΕ που σε συνδυασμό με την ευρωλαγνεία του ΚΚΕ εσ. έσπρωχνε τον αριστερό κόσμο στο ΠΑΣΟΚ. Το ΚΚΕ(μ-λ) παρά τη διάσπαση είχε διατηρήσει τις μεγαλύτερες δυνάμεις της ΟΜΛΕ με εκατοντάδες στελέχη και μέλη και πολλές χιλιάδες κόσμο που το ακολουθούσε.
Μέσα σ’ αυτό το εσωτερικό και διεθνές κλίμα άρχισαν να αναπτύσσονται διαλυτικές τάσεις στα βασικά καθοδηγητικά στελέχη του ΚΚΕ(μ-λ). Τα στελέχη αυτά είχαν αυταπάτες ως προς τις δυσκολίες του εγχειρήματος της συγκρότησης δηλαδή εργατικού επαναστατικού κινήματος με ψυχή και μυαλό το κομμουνιστικό κόμμα. Αποδείχθηκε ότι είχε κλονιστεί η εμπιστοσύνη στην εργατική τάξη, στη νεολαία στο λαό. Μπροστά στην απεραντοσύνη των προβλημάτων, που έβαζαν οι διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις, αναζητούσαν «λύσεις» είτε προς ΠΑΣΟΚ, είτε προς ΕΟΚ στο πλαίσιο της θεωρίας των τριών κόσμων, είτε σε μετατροπή της οργάνωσης σε όμιλο «συζήτησης» και «έρευνας» για την «ανακάλυψη» της κομμουνιστικής γραμμής μέσα στο θερμοκήπιο των δωματίων και γραφείων μακριά από τις μάζες και την ταξική πάλη. Κοντολογίς το δικό τους αδιέξοδο τη δική τους εγκατάλειψη της προσπάθειας ήθελαν να τη μεταφέρουν στην οργάνωση και να τη διαλύσουν, γεγονός, που το κατέφεραν σε σημαντικό βαθμό, χρησιμοποιώντας απαράδεκτες μεθόδους. Μία από τις μεθόδους αυτές την έζησα προσωπικά, μετά την απόλυσή μου από το στρατό. Οι λιγκβινταριστές της τότε καθοδήγησης κυκλοφορούσαν ένα κείμενο, που το είχε γράψει ο Κοτσάκης στο πνεύμα της αστικής αντιδραστικής αταξικής θεωρίας των τριών κόσμων. Η θεωρία αυτή υποστήριζε ότι υπάρχουν τρείς κόσμοι, ο πρώτος κόσμος, που περιλαβαίνει τις τότε δύο υπερδυνάμεις ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, ο δεύτερος κόσμος, που περιλαβαίνει τους ιμπεριαλιστές της Δ. Ευρώπης τον Καναδά την Αυστραλία και άλλες αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και ο τρίτος κόσμος, που περιλαβαίνει υπανάπτυκτες χώρες της Ασίας της Αφρικής και της λατινικής Αμερικής. Και επειδή κύριος εχθρός είναι οι δύο υπερδυνάμεις, έπρεπε να συμμαχήσει ο τρίτος με το δεύτερο κόσμο ενάντια στις δύο υπερδυνάμεις, αδιαφορώντας για την ταξική διάρθρωση και διαφοροποίηση στις υπανάπτυκτες χώρες, αδιαφορώντας για τις ιμπεριαλιστικές εξαρτήσεις των κυρίαρχων αστικών τάξεων των υπανάπτυκτων χωρών, αδιαφορώντας ότι και οι ιμπεριαλιστές του δεύτερου κόσμου ήταν σύμμαχοι των υπερδυνάμεων στην καταλήστευση της εργατικής τάξης και των υπανάπτυκτων χωρών. Ήταν η θεωρία, που οδηγούσε την αριστερά και το εργατικό και λαϊκό κίνημα στην ουρά της αστικής τάξης στον εκφυλισμό και στη διάλυση. Το κείμενο λοιπόν του Κοτσάκη, ούτε λίγο ούτε πολύ έθετε θέμα υποστήριξης της τότε ΕΟΚ και νυν ΕΕ και στο εσωτερικό ουσιαστικά σύμπλευση με το ΠΑΣΟΚ. Όσοι σύντροφοι κυρίως στην οργάνωση της Αθήνας αντιδρούσαν στο επαίσχυντα αυτό κείμενο τους εκβίαζαν, γνωρίζοντας τις δυνατότητές τους, με το εξής δίλημμα: Ή αποδέχεστε το κείμενο ή αναλαμβάνεται την καθοδήγηση της οργάνωσης. Με τη μέθοδο αυτή έσπασαν και απογοήτευσαν πολλά μεσαία στελέχη, που στέκονταν αμήχανα μπροστά στην ανάληψη της καθοδηγητικής ευθύνης και τις δυσκολίες του εγχειρήματος μέσα σε συνθήκες πρωτόφαντες, σύνθετες και περίπλοκες σε διεθνές και εσωτερικό επίπεδο, αλλά και υποχώρησης του κομμουνιστικού και λαϊκού κινήματος.
Τότε ο Ηλίας θα ορθώσει το ανάστημά του μαζί με τους συντρόφους του Βασίλη, Στέλιο, Γρηγόρη και άλλους. Η πίστη στην εργατική τάξη και το λαό, η ακλόνητη πεποίθησή του στην αναγκαιότητα της κομμουνιστικής οργάνωσης, που να σκέπτεται να αποφασίζει και να δρα, η σιγουριά του ότι οι απαντήσεις για το παραπέρα προχώρημα του εργατικού επαναστατικού κομμουνιστικού κινήματος θα δοθούν μέσα στην ταξική πάλη και από την ταξική πάλη θα τον οδηγήσει να συγκρουστεί με το διαλυτισμό και να συμβάλλει αποφασιστικά στην ανασυγκρότηση της οργάνωσης. Υποστηρίζοντας το κείμενο της μειοψηφίας της ΚΕ, που το είχε και ο ίδιος συνυπογράψει, ξεμπρόστιαζε με ακλόνητα επιχειρήματα με ευγένεια αλλά και τέτοιο πάθος το επαίσχυντο κείμενο του Κοτσάκη, που το προωθούσαν οι λιγκβινταριστές της πλειοψηφίας της ΚΕ, ώστε δίκαια επέσυρε πάνω του τη μήνη των διαλυτών, που ακόμα και στον ύπνο τους έβλεπαν κόκκινη τη φαλάκρα του Ηλία.
Τόσο πριν όσο και μετά την συνδιάσκεψη της ανασυγκρότησης, ο Ηλίας Καμαρέτσος θα αναδειχθεί σε μια από τις βασικότερες σταθερές για πολλούς νέους συντρόφους και ολόκληρες κομματικές οργανώσεις στην Θεσσαλονίκη και την επαρχία. Εκείνους τους δύσκολους καιρούς για την ύπαρξη του ΚΚΕ(μ-λ), μάχεται καθημερινά ενάντια στην απογοήτευση, το κύμα της αποστράτευσης και τις παραλυτικές επιδράσεις της σοσιαλδημοκρατίας και του ρεφορμισμού. Αν και είναι δύσκολο και εν πολλοίς αυθαίρετο να γίνουν αξιολογήσεις τέτοιου χαρακτήρα, δεν θα ήταν μακριά από την αλήθεια να πούμε πως εκείνη η περίοδος υπήρξε μια από τις κορυφαίες συνεισφορές του Ηλία Καμαρέτσου όχι μόνο στενά στο ΚΚΕ(μ-λ) αλλά ευρύτερα στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα. Εκείνη ακριβώς την περίοδο ο Ηλίας Καμαρέτσος θεμελίωσε την ευρύτερη αναγνώρισή του στην οργάνωση και το κίνημα. Αρκετά από τα κομματικά κείμενα εκείνης της περιόδου και η αρθρογραφία στην «Προλεταριακή Σημαία» είναι αποτελέσματα της πνευματικής πολιτικής δουλειάς του Ηλία Καμαρέτσου, θεωρητική δουλειά που με σεμνότητα μέχρι παρεξήγησης δεν ήθελε να γίνεται γνωστό πως προερχόταν από εκείνον. Φανατικός οπαδός της συλλογικής εργασίας, αρνούνταν να γίνονται προσωπικές αναφορές στις επεξεργασίες του και στην συμβολή του.
Το 1981 μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, όταν όλος ο κόσμος πανηγύριζε την «αλλαγή», η οργάνωσή μας πήγε κόντρα στο ρεύμα. Έκανε παρεμβάσεις σε όλες τις πόλεις, αποκαλύπτοντας τον μονοπωλιακό εκσυγχρονισμό του ΠΑΣΟΚ μέσα στο πλαίσιο της εξάρτησης και του συμβιβασμού του 1974. Ο Ηλίας είχε πάρει αμπάριζα τις πόλεις, μεταδίδοντας στους συντρόφους τη δική του πειστική επιχειρηματολογία, το αγωνιστικό του πνεύμα το πείσμα και την αποφασιστικότητά του, ώστε να πάρουν κουράγιο και δύναμη οι σύντροφοι να πάνε κόντρα στο ρεύμα και να αποκαλύψουν στο λαό τη φυσιογνωμία και τα αντιδραστικά χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ.
Το 1987 μετακομίζει στην Καρδίτσα και αρχίζει να εργάζεται ως δικηγόρος. Δραστηριοποιείται μέσα από την οργάνωση της Καρδίτσας και καθοδηγεί για μεγάλο διάστημα τις επαρχιακές οργανώσεις της Θεσσαλίας και της Ηπείρου.
Το 1989 όταν οι Φλωράκης και Κύρκος συγκρότησαν τον ενιαίο Συνασπισμό και στη συνέχεια μετά τις εκλογές του 1989 συνεργάστηκαν με τη δεξιά του Μητσοτάκη και συγκρότησαν την κυβέρνηση Τζανετάκη με πρόσχημα να μην παραγραφούν οι αξιόποινες πράξεις του Ανδρέα Παπανδρέου και να πάνε φυλακή οι κλέφτες του ΠΑΣΟΚ, ενώ στη συνέχεια σχημάτισαν την κυβέρνηση Ζολώτα μαζί και τους κλέφτες, ο Ηλίας τους ξεσκέπαζε όχι μόνο με την αρθρογραφία του στην «Προλεταριακή Σημαία», αλλά και ζωντανά στα πολυάριθμα πηγαδάκια που γίνονταν στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας, με ομιλίες στα χωριά της περιοχής κλπ. Ξεσκέπαζε το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία των δήθεν κομμουνιστικών κομμάτων ως κόμματα ρεβιζιονιστικά και ρεφορμιστικά, βουτηγμένα και υποταγμένα στην αστική νομιμότητα, που τόσο σχέση έχουν με τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και του λαού όση ο διάβολος με το λιβάνι. Όταν τα συμφέροντα του κεφαλαίου και της εργατικής τάξης είναι ανταγωνιστικά, αφού ότι ωφελεί το κεφάλαιο είναι σε βάρος της εργατικής τάξης και ότι κερδίζει η εργατική τάξη με τους αγώνες της είναι σε βάρος του κεφαλαίου και αυτή η αντίθεση δεν μπορεί να λυθεί διαφορετικά παρά μόνο με ταξική σύγκρουση και βίαιη ανατροπή, είναι ανεπίτρεπτο στο πολιτικό επίπεδο κόμματα που διατείνονται ότι εκφράζουν τα συμφέροντα της εργατικής τάξης να συνεργάζονται στο πολιτικό επίπεδο με τον πιο απροκάλυπτο εκφραστή του κεφαλαίου στη χώρα. Είναι εξωραϊσμός του καπιταλιστικού συστήματος, που η ύπαρξη και η αναπαραγωγή του στηρίζονται στην κλοπή της υπεραξίας από την εργατική τάξη, να διαχωρίζεις το πολιτικό της προσωπικό σε κλέφτες και μη κλέφτες, όταν όλοι αυτοί υπηρετούν αυτό το ληστρικό σύστημα, όταν όλοι αυτοί συμμετέχουν «έντιμα» και ανέντιμα άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο στη μοιρασιά της λείας.
Σημαντική υπήρξε η συμβολή του Ηλία στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας και των κατευθύνσεων της οργάνωσης στην εξειδίκευση σημαντικών πλευρών της γραμμής μας, αλλά και της λειτουργίας της. Ο Ηλίας ήταν πρότυπο υπερασπιστή των αρχών και του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Όταν σε ζητήματα τακτικής, μετά από ολοκληρωμένη συζήτηση στο καθοδηγητικό όργανο, ήταν μειοψηφία, αυτός πρόθυμα αναλάμβανε τη διατύπωση της απόφασης της πλειοψηφίας και την αψεγάδιαστη και αποτελεσματική υπεράσπισή της. Μάλιστα χαριτολογώντας λέγαμε ότι ο Ηλίας έβαλε τιμωρία στον εαυτό του.
Το 2010 συνταξιοδοτήθηκε και μετακόμισε με την οικογένεια του στην Θεσσαλονίκη. Από την πρώτη ημέρα η καινούρια παρουσία του στην ΚΟ Θεσσαλονίκης υπήρξε αισθητή και πολλαπλώς σημαντική. Δραστηριοποιείται τόσο σε κομματικό όσο και ευρύτερα σε κοινωνικό επίπεδο. Συμμετέχει στην ανάπτυξη της Πρωτοβουλίας Κατοίκων Τούμπας και παίρνει μέρος σε κάθε μικρή και μεγάλη κινητοποίηση αυτά τα τρία και πλέον χρόνια. Οι παλιοί σύντροφοι ξαναβλέπουν τον ίδιο και απαράλλαχτο δραστήριο αγωνιστή και οι καινούριοι γνωρίζουν έναν κομμουνιστή παλιό και ταυτόχρονα σύγχρονο, παράδειγμα και στήριγμα στους καθημερινούς πολιτικούς αγώνες. Μέχρι την τελευταία στιγμή στην κυριολεξία, λίγο πριν μπει στο νοσοκομείο για την τελευταία μεγάλη αναμέτρηση, ο Ηλίας Καμαρέτσος ήταν όρθιος και παρών στις δράσεις της οργάνωσης Θεσσαλονίκης. Παρότι πονούσε και η ασθένεια δυνάμωνε, δεν το έβαζε κάτω. Η δημόσια παρέμβασή του σε εκδήλωση στο στέκι «Σφεντόνα», τις τελευταίες ημέρες του Νοέμβρη, το πιστοποιεί.
Ο Ηλίας είχε βαθειά επίγνωση των μεγάλων δυσκολιών, του βάθους της ήττας και της υποχώρησης, που σε αυτήν την ιστορική φάση της ανθρώπινης ιστορίας βιώνουν οι κοινωνίες, γνώριζε καλά πως το μήκος του δρόμου που πρέπει να διανυθεί είναι μεγάλο. Πολλές φορές δημόσια, αλλά και σε κομματικές συζητήσεις τόνιζε τη σημασία, που έχει αυτή η επίγνωση να μεταφέρεται στους νέους αγωνιστές, σε αντίθεση με την κυρίαρχη χαζοχαρούμενη εκδοχή των δήθεν εύκολων γρήγορων λύσεων και ανατροπών, έτσι ώστε η νέα γενιά των αγωνιστών και των κομμουνιστών να προστατευτεί από γοργές προσμονές και απογοητεύσεις, να προετοιμαστεί για τιε νέες δυσκολίες που έρχονται. Ταυτόχρονα δεν σταματούσε να επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία πως το προχώρημα της κοινωνίας προς τα μπροστά είναι μια αναπότρεπτη εξέλιξη και πως γι’ αυτό πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι και να μεταφέρουμε αυτήν την αισιοδοξία γύρω μας σε κάθε ευκαιρία. Να τις έλεγε πριν κάποια χρόνια σε μια ομιλία του κατά τη διάρκεια μια διεθνούς συνάντησης που έγινε στην Αθήνα το 2006, αναφερόμενος στο νέο κύμα αντικομουνισμού, που εξαπέλυσε η ΕΕ με το περιβόητο εκείνο τον καιρό «μνημόνιο», που εκπόνησε το λεγόμενο συμβούλιο της Ευρώπης.
«Μην ξεχνάτε κύριοι διώκτες των κομμουνιστών ότι η πιο βαθειά αστική επανάσταση η γαλλική του 1789 δεν οδήγησε ως το τέλος τη σύγκρουση και σε λίγο ξαναγύρισαν οι Βουρβόνοι στα πράγματα, αλλά η αστική τάξη ήταν τελικά αυτή που νίκησε και κατάκτησε την εξουσία. Αν λοιπόν για μια αλλαγή, που αφορούσε τη μετατροπή των δουλοπάροικων σε μισθωτούς σκλάβους χρειάστηκαν αρκετοί αιώνες, είναι κατανοητό ότι η κομμουνιστική υπόθεση, που πάει πολύ βαθειά ως την κατάργηση κάθε ιδιοκτησίας, κάθε εκμετάλλευσης (και φυσικά των εκμεταλλευτών), είναι μια υπόθεση πολύ πιο δύσκολη. Απ’ την Οκτωβριανή επανάσταση, την πρώτη ανατροπή και την πρώτη απόπειρα για το χτίσιμο της σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής κοινωνίας δε πέρασε ούτε ένας αιώνας, ιστορικά πολύ μικρό διάστημα για να κριθεί η θεωρία και πρακτική των κομμουνιστών. Είναι τόσο μεγάλος στόχος για την εργατική τάξη και όλους τους εργαζόμενους, που κανένα «μνημόνιο» δεν θα σταθεί εμπόδιο να προωθήσουν τη θεωρία και πρακτική της πιο βαθειάς αλλαγής «από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας». Και οι κομμουνιστές θα είναι μπροστάρηδες σ’ αυτή την υπόθεση. Γι αυτό και είναι ο πρώτος στόχος των κεφαλαιοκρατών και των λακέδων τους.»
Μετά από αυτά τα λόγια του Ηλία και προκειμένου να αντιληφτούμε το πόσο βαθειά και ουσιαστικά είχε αφομοιώσει το μαρξισμό θα κλείσω με το περίφημο απόσπασμα του Μαρξ από το έργο του «η 18η Μπρυμαίρ του Λουδουβίκου Βοναπάρτη». «Οι προλεταριακές επαναστάσεις… κάνουν αδιάκοπη κριτική στον ίδιο τον εαυτό τους, διακόπτουν κάθε τόσο την ίδια τους την πορεία, ξαναγυρίζουν σε κείνο που φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί για να το ξαναρχίσουν από την αρχή, περιγελάνε με ωμή ακρίβεια τις μισοτελειωμένες δουλειές, τις αδυναμίες και τις ελεεινότητες των πρώτων τους προσπαθειών, φαίνεται να ξαπλώνουν χάμου τον αντίπαλό τους μόνο και μόνο για να του δώσουν την ευκαιρία να αντλήσει καινούργιες δυνάμεις από τη γη και να ορθωθεί πάλι πιο γιγάντιος μπροστά τους, οπισθοχωρούν συνεχώς μπροστά στην ακαθόριστη απεραντοσύνη των σκοπών τους, ώσπου να δημιουργηθεί η κατάσταση, που κάνει αδύνατο κάθε πισωγύρισμα.»
Καρδίτσα 21.12.2014
