Τις ημέρες που προηγήθηκαν, η αιματηρή καταστολή της κυβέρνησης Ραχόι δίκαια ξεσήκωσε όλο τον δημοκρατικό κόσμο στην Ευρώπη. Παρόλο που οι κινητοποιήσεις αυτές δεν υπήρξαν μαζικές, ήταν ωστόσο επιβεβλημένες, γι’ αυτό η οργάνωσή μας πολύ σωστά συμμετείχε στις διάφορες συγκεντρώσεις.
Δεν μπορούμε όμως να προσπεράσουμε χωρίς κριτική μια σειρά απόψεις που εκφράστηκαν από όλο το φάσμα της Αριστεράς με αβάσταχτη επιπολαιότητα. Οι απόψεις αυτές δεν έχουν να κάνουν απλώς με την τοποθέτηση για ένα διεθνές ζήτημα, αλλά σχετίζονται και με την ελληνική επικαιρότητα, δημιουργώντας αυταπάτες σε ένα ολόκληρο δυναμικό – και γι’ αυτό δεν πρέπει να μείνουν αναπάντητες.
Η δική μας τοποθέτηση, χωρίς να παρακάμπτει το γεγονός ότι χρειάζονται συγκεκριμένα δεδομένα και ανάλυση μιας κοινωνίας για να τοποθετηθείς με πληρότητα, πατάει πολύ καλύτερα στην πραγματικότητα. Δεν κινδυνεύει να εκτεθεί, όπως έχει συμβεί με άλλου είδους εκτιμήσεις για την Ουκρανία, το Κουρδιστάν ή ακόμα και για τη Συρία του Άσαντ και την υποτιθέμενη «αραβική Άνοιξη», όπου ο διάχυτος ενθουσιασμός διαφόρων μετατράπηκε σε σιωπή. Για να μη θυμηθούμε τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την «αυτοδιάθεση» του UCK. Θα πρέπει λοιπόν κάποιοι να προβληματιστούν σοβαρά με ποιους συγκλίνουν οι θέσεις τους για το ζήτημα.
Μιλώντας συγκεκριμένα για την Καταλονία, δεν γίνεται να παραβλέψει κανείς ότι επικεφαλής του δημοψηφίσματος βρίσκεται μια αστική κυβέρνηση, που εκπροσωπεί ένα τμήμα της ντόπιας αστικής-βιομηχανικής ελίτ. Η καταλανική ελίτ, που δεν μπορούμε να τη θεωρήσουμε ακόμα ως μια πλήρως συγκροτημένη αστική τάξη, κατέχει έναν ιδιαίτερο ρόλο μέσα στην ισπανική καπιταλιστική αγορά. Το 20% της συνολικής βιομηχανίας βρίσκεται εκεί, και μέχρι το 2010 στα πλαίσια του Συντάγματος του 1978, κατοχύρωνε ειδικούς όρους κερδοφορίας και εκμετάλλευσης της ενιαίας ισπανικής αγοράς, αλλά και της ένταξής της στην ΕΕ.
Η μνημονιακή πολιτική του Ραχόι πυροδότησε την πρόσφατη όξυνση του αστικού καταλανικού αυτονομισμού, γιατί κατήργησε μια σειρά οικονομικά προνόμια και περιόρισε αυτή την τοπική κερδοφορία για να υποστηρίξει συνολικά κρίσιμα επίδικα της ισπανικής αστικής τάξης. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι συντηρούνται και ενυπάρχουν την ίδια στιγμή και στοιχεία ιστορικής εθνικής καταπίεσης, η χωριστή γλώσσα (σε έναν βαθμό), καθώς και η επίδραση της επίθεσης συνολικά της αστικής τάξης και των ιμπεριαλιστών απέναντι στο λαό. Όμως πρέπει να αναγνωριστεί ποιος ήταν ο κεντρικός παράγοντας που ενεργοποίησε τις σημερινές εξελίξεις και αυτός κατά γενική ομολογία όλων των αναλύσεων υπήρξε η απόφαση του Ραχόι να περιστείλει την οικονομική αυτονομία της Καταλονίας. Γίνεται έτσι φανερό ότι η καταλανική ελίτ χρησιμοποιεί το δημοψήφισμα, χρησιμοποιεί τα ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία του υπαρκτού εθνικού αισθήματος καταπίεσης, προκειμένου να επαναδιαπραγματευθεί το ρόλο της, να επανακατοχυρώσει ειδικούς όρους κερδοφορίας, μέσα πάντα στην ισπανική αγορά και σε πλήρη υποταγή στην ιμπεριαλιστική ΕΕ – από την οποία ζητά στήριξη. Δεν μπορούμε να προσπεράσουμε ότι η καταλανική κυβέρνηση ως «ανεξαρτησία» ονειρεύεται μειωμένους δασμούς και διαχείριση πόρων – και μόλις αυτά καλυφθούν, καλός είναι και ο οίκος της Καστίλλης! Οι εκτιμήσεις μας αυτές επιβεβαιώθηκαν από το διάγγελμα Πουτζντεμόν στην καταλανική Βουλή.
Σίγουρα οι καταλανοί λιμενεργάτες που μπλόκαραν τα πλοία με τους αστυνομικούς και οι αγρότες που απέκλισαν με τα αγροτικά τους μηχανήματα τα εκλογικά τμήματα αισθάνονταν ότι υπερασπίζονται την ανεξαρτησία τους – όμως είναι αυτό που στοχεύει η ντόπια ελίτ μια αληθινή ανεξαρτησία; Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους: μπορεί ένας λαός χωρίς μια άλλη κοινωνική και πολιτική πρωτοπορία, χωρίς να πάρει στα χέρια του τα μέσα παραγωγής, να γίνει πραγματικά ανεξάρτητος; Ή μήπως καταλήγει να γίνει έρμαιο μιας ενδοαστικής ή και ενδοϊμπεριαλιστικής ακόμα διαμάχης; Και, αλήθεια, η άκριτη στήριξη ενός αιτήματος χωρίς ανεξάρτητη ταξική οργάνωση, χωρίς δικό του πολιτικό υποκείμενο, δεν σέρνει τον κάθε λαό πίσω από τους πολιτικούς και οικονομικούς στόχους των εκμεταλλευτών του;
Υιοθετείται από διάφορους άκριτα και μηχανικά ένα αίτημα που έχει πολύ αναβαθμισμένες πολιτικές προϋποθέσεις, χωρίς να εξετάζεται το ταξικό, πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο, χωρίς καμία ανάλυση των συσχετισμών στη δοσμένη συγκυρία. Είναι διαφορετικό ζήτημα να υποστηρίζουμε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση ενός λαού, δηλαδή να υποστηρίζουμε το δικαίωμα να πει δημοκρατικά τη γνώμη του χωρίς καταπίεση, και εντελώς διαφορετικό να συντασσόμαστε με αστικά ή και ιμπεριαλιστικά σχέδια, να γινόμαστε ουρά ξένων ταξικών σημαιών! Είναι άλλο ζήτημα το δικαίωμα του καταλανικού ή όποιου λαού να ψηφίσει και άλλο το αν συμφωνούμε ή όχι με το περιεχόμενο και το αποτέλεσμα μιας ψηφοφορίας. Είτε να υιοθετούμε το αίτημα για «Ανεξάρτητη Καταλονία», χωρίς κανένα ταξικό-πολιτικό πρόσημο.
Κρίνοντας τις αναλύσεις των άλλων δυνάμεων, δεν μπορούμε αρχικά να παραβλέψουμε τον πολιτικό οπορτουνισμό από τις δυνάμεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και του τροτσκιστικού χώρου. Πρόκειται για ένα μπλοκ δυνάμεων που συγκαταλέγουν τον εαυτό τους στον λεγόμενο καθαρό «αντικαπιταλισμό» και απορρίπτουν ή υποσκελίζουν τον αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της πάλης για την κοινωνική αλλαγή στην Ελλάδα. Οι δυνάμεις αυτές παραβλέπουν εντελώς την ιμπεριαλιστική εξάρτηση, αντιλαμβάνονται το ζήτημα της εξουσίας στην Ελλάδα να αφορά την αντίθεση μόνο με την ντόπια αστική τάξη. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι ντούροι «αντικαπιταλιστές» ξεσπαθώνουν ενάντια στη θέση μας για ανεξαρτησία «από τα αριστερά», κάνοντας μας κριτική για λοξοκοιτάγματα. Ξαφνικά, στο ζήτημα της Καταλονίας, εκεί που οι θέσεις τού καθένα είναι… αφορολόγητες, ο ντούρος αντικαπιταλισμός πάει περίπατο! Δείγμα της σοβαρότητας των αναλύσεων αυτών.
Επίσης, πρέπει να προβληματίσει η άνεση και η σιγουριά με την οποία το ΚΚΕ μιλάει για τη μελλοντική «σοσιαλιστική Ισπανία», προγραμματίζοντας την Ιστορία και αγνοώντας ότι μια πορεία προς την επαναστατική ανατροπή δεν αφήνει αναλλοίωτη την εθνική συγκρότηση, κάτι που έχουμε δει πολλές φορές στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος και σε μια σειρά χώρες που έλυσαν το εθνικό ζήτημα σε νέες μορφές εθνικής συγκρότησης και ταυτότητας (για να θυμηθούμε και το ’17).
Για τους τροτσκιστές δεν μπορεί να γίνει κάποιο σοβαρό σχόλιο: μεταφέρουν μηχανικά τη Δημοκρατική Καταλονία του ισπανικού εμφυλίου στο σήμερα, χωρίς καμία συναίσθηση των αναλογιών.
Κλείνοντας, θα κάνουμε κάτι… σπάνιο! Θα παραθέσουμε και εμείς κάποια τσιτάτα ενός μεγάλου θεωρητικού του κομμουνιστικού κινήματος. Κυρίως για υπενθύμιση και προβληματισμό και όχι για μηχανική αντιγραφή και αντιδιαλεκτική μεταφορά!
«Η δύναμη του εθνικού κινήματος καθορίζεται απ’ το βαθμό που συμμετέχουν σ’ αυτό τα πλατειά στρώματα του έθνους, το προλεταριάτο κι η αγροτιά. Αν το προλεταριάτο θα μπει κάτω απ’ τη σημαία του κεφαλαιοκρατικού εθνικισμού, αυτό εξαρτιέται απ’ το βαθμό που είναι αναπτυγμένες οι ταξικές αντιθέσεις, απ’ τη συνειδητότητα και οργάνωση του προλεταριάτου. Το συνειδητό προλεταριάτο έχει τη δική του δοκιμασμένη σημαία και δεν έχει ανάγκη να μπει κάτω απ’ τη σημαία της κεφαλαιοκρατίας.
[…]
Απ’ όσα ειπώθηκαν, είναι ξεκάθαρο πως ο εθνικός αγώνας μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού που είναι σε άνοδο είναι αγώνας ανάμεσα στις κεφαλαιοκρατικές τάξεις. Κάποτε η κεφαλαιοκρατία πετυχαίνει να προσελκύσει το προλεταριάτο στο εθνικό κίνημα, και τότε ο εθνικός αγώνας εξωτερικά παίρνει «παλλαϊκό» χαρακτήρα, αυτό όμως είναι μονάχα στα εξωτερικά. Στην ουσία του, αυτός παραμένει πάντα κεφαλαιοκρατικός, επικερδής και αρεστός κυρίως στην κεφαλαιοκρατία.
[…]
Μα αυτό δεν σημαίνει πως η σοσιαλδημοκρατία θα υπερασπίσει κάθε διεκδίκηση του έθνους. Το έθνος έχει το δικαίωμα να ξαναγυρίσει ακόμα και σε παλιά καθεστώτα, αυτό δεν σημαίνει όμως πως η σοσιαλδημοκρατία θα βάλει την υπογραφή της κάτω από μια τέτοια απόφαση που θα πάρει η μια είτε η άλλη οργάνωση του δοσμένου έθνους. Οι υποχρεώσεις της σοσιαλδημοκρατίας που υπερασπίζει τα συμφέροντα του προλεταριάτου και τα δικαιώματα του έθνους, που αποτελείται από διαφορετικές τάξεις, είναι δύο διαφορετικά πράματα.»
Ι. Β. Στάλιν, ο μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα
