Η πολιτική κηδεία του σ. Ηλία έγινε στο Εργατικό Κέντρο Καρδίτσας. Πλήθος συντρόφων και αγωνιστών παρακολούθησε την τελετή με μεγάλη συγκίνηση, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε τη σωρό στους δρόμους της Καρδίσας μέχρι το νεκροταφείο.
Τα συλλυπητήριά τους εξέφρασαν το Μ-Λ ΚΚΕ, η Λαϊκή Αντίσταση – Αριστερή Αντιιμπεριαλιστική Συνεργασία και το ΝΑΡ.
Ακολουθεί το κατευόδιο της Οργάνωσής μας, που απευθύνθηκε από τον σ. Ανδρέα Βογιατζόγλου.
Ο Ηλίας ήταν, ας μου επιτραπεί η έκφραση, μια ευθεία αντανάκλαση-προβολή του κομμουνιστή της φάσης της εφόδου του κινήματος, στις σημερινές συνθήκες της ήττας και της υποχώρησης.
Όταν τον έβλεπες (όταν δηλαδή τον καμάρωνες) είχες μπροστά σου ένα σχεδόν αψεγάδιαστο πρότυπο αγωνιστή. Όσο μπόι του έλλειπε, τόσο θάρρος και θράσος είχε απέναντι στον ταξικό εχθρό, στους μηχανισμούς του και την ιδεολογία του. Έβλεπες έναν μικροκαμωμένο άνθρωπο να στέκει ορθός μπροστά στον ταξικό αντίπαλο, να μην κωλώνει να τον κοροϊδεύει, να τον χλευάζει, ουσιαστικά να τον περιφρονεί.
Όχι, ο Ηλίας δεν ήταν υπερφίαλος για να μην αναγνωρίζει την δύναμη και την ισχύ του αντιπάλου. Απλά πίστευε ότι μεγάλο μέρος της δύναμής του το σύστημα, το αντλεί από την ήττα του κινήματος, την υποχώρηση της λαϊκής πάλης, την ανυπαρξία της Αριστεράς.
Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του συντρόφου μας που έφυγε ήταν ότι πίστευε βαθιά στην δύναμη του λαού. Ο σύντροφος Ηλίας ήξερε γιατί εντάχθηκε στο κίνημα και γιατί έγινε κομμουνιστής. Γιατί μόνο μ’ αυτό τον τρόπο μπορούσε να βοηθήσει το λαό αλλά και την ίδια του την ύπαρξη, τον ίδιο του τον εαυτό. Ο σύντροφος Ηλίας αν και ξεχώριζε αμέσως και από τα νιάτα του σαν ένα πρωτοπόρο στοιχείο του λαού, ποτέ δεν αποκόπηκε απ’ αυτό τον λαό. Ήταν κομμάτι του λαού, και επειδή πίστευε στο λαό πίστευε στον εαυτό του. Και όταν ήταν απαιτητικός απέναντι στο λαό, ήταν απαιτητικός και σκληρός με τον εαυτό του.
Ο σύντροφος Ηλίας είχε βάλει σαν ένα βασικό στόχο στη ζωή του, με θάρρος και ευθύτητα να πλησιάζει τους λαϊκούς ανθρώπους και να ανταλλάσσει μαζί τους τις σκέψεις του, την αφοσίωσή του στην κομμουνιστική υπόθεση. Χωρίς να είναι επικοινωνιακός με την αγοραία έννοια του όρου, ήταν ένας ζωντανός πόλος έλξης για τους ανθρώπους που τον περιέβαλλαν. Δεν του άρεσε να βολεύεται σε κύκλους ομοϊδεατών για να αισθάνεται και όμορφα. Αντίθετα, δεν δίσταζε να βάζει σε δοκιμασία και να ανταλλάσσει τις αλήθειες που πίστευε σε όποιον περίγυρο και αν βρισκόταν, σε όποιο χώρο. Ήταν υπόδειγμα αγωνιστή που σέβεται τους λαϊκούς ανθρώπους χωρίς να τους χαϊδεύει, χωρίς να σταματάει να αντιπαρατίθεται με τις απόψεις που θεωρούσε λαθεμένες. Είχε αφομοιώσει πολύ δημιουργικά όλα τα ταξικά και αγωνιστικά χαρακτηριστικά που ανέδειξε το κομμουνιστικό κίνημα στο διάβα του την περίοδο του 20ού αιώνα. Είχε κατορθώσει να δώσει ουσία και περιεχόμενο στην έννοια της μαζικής δουλειάς, της πλατιάς πολιτικής δουλειάς. Είχε αφομοιώσει δημιουργικά την ικανότητα του κομμουνιστικού κινήματος να συνδέεται με τις μάζες και να συσπειρώνει αγωνιστές για την προώθηση του όποιου στόχου, από τον πιο μικρό έως τον πιο μεγάλο. Ήξερε από ένστικτο, και προσπαθούσε να το ενσωματώσει στις οργανώσεις που δούλευε, πότε έπρεπε να είναι πλατύς και πότε στενός. Υπήρξε υπόδειγμα καθοδηγητή με όλη τη σημασία του όρου. Κομπιούτερ στην κυριολεξία, που η ανάγκη του να δουλέψει χρόνια στην παρανομία τού είχε εμφυσήσει χαρακτηριστικά και λογικές οργάνωσης και καθοδήγησης της δουλειάς, που όποιος σύντροφος δούλεψε μαζί του είχε πολλά να κερδίσει.
Ο σύντροφος Ηλίας υπήρξε ένας από τους πρώτους άμεσους καθοδηγητές μου στην οργάνωση Θεσσαλονίκης, στα όργανα επαρχίας που συμμετείχα τα καλοκαίρια του ’77, 78, 79. Ευθύς, εύστοχος, ακριβής και τιμητής των συλλογικών λειτουργιών, είτε αφορούσε κομματική οργάνωση, είτε επιτροπή γειτονιάς, είτε συγκρότηση σωματείου ή συλλόγου. Ευφυής, ανήσυχος, διορατικός από πολύ νεαρά ηλικία διέκρινε το πισωγύρισμα του ρεβιζιονισμού, το αδιέξοδο του ρεφορμισμού. Έτσι όπως από πολύ νωρίς έκανε τους λογαριασμούς του απέναντι στο σύστημα, έτσι και δεν ταλαντεύτηκε και από πολύ μικρή ηλικία, και σε δύσκολες στιγμές μέσα στην δικτατορία εντάχθηκε στο κομμουνιστικό μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα και έστρεψε την πλάτη στους ρεβιζιονιστές, είτε «ορθόδοξους», είτε «ανανεωτές».
Όλη του η διαδρομή στο κίνημα είναι γεμάτη με πλούσια διδάγματα και πλούσιες εμπειρίες που πρέπει να βρεθούν τρόποι να καταγραφούν και να αξιοποιηθούν. Στην περίοδο της δικτατορίας και στην μεταπολίτευση έπαιξε σημαντικό ρόλο και από καθοδηγητικές θέσεις στην ισχυροποίηση του ΑΜΕΕ, της ΠΠΣΠ, της ΟΜΛΕ αλλά και του νεοσύστατου από το 1976 ΚΚΕ(μ-λ). Σίγουρα όμως, η περίοδος όπου ανέδειξε τα ηγετικά, πρωτοπόρα και κομμουνιστικά του χαρακτηριστικά ήταν η περίοδος που εγκαινιάστηκε το 1982 και που μας έφτασε μέχρι σήμερα.
Ο σύντροφος Ηλίας έβαλε μεγάλη πλάτη για να συνεχιστεί με νέους όρους η διαδρομή του ΚΚΕ(μ-λ), σε νέες, πρωτόγνωρες συνθήκες, μετά την εσωκομματική κρίση στο παλιό ΚΚΕ(μ-λ) την περίοδο 1980-1982. Πλευρές της φυσιογνωμίας και του χαρακτήρα της οργάνωσής μας διαχρονικά από το 1982, οφείλονται στη συμβολή του συντρόφου μας που φεύγει. Ιδιαίτερα πρέπει να μνημονεύσω το κείμενο για τις συνεργασίες και την ενότητα δράσης, που έβαζε από πολύ νωρίς τις βάσεις για τη λογική της κοινής δράσης που μας χαρακτηρίζει και που είχε σαν πρώτα αποτελέσματα τις επιτροπές ενάντια στις βάσεις το 1983, τις επιτροπές αλληλεγγύης στο τούρκικο κίνημα και φυσικά την προσπάθεια συγκρότησης της Κομμουνιστικής Αριστεράς το 1985. Ιδιαίτερη επίσης επισήμανση πρέπει να γίνει στην μπροσούρα που κυκλοφόρησε στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και αφορούσε τις εκτιμήσεις του ΚΚΕ(μ-λ) για την εξάρτηση της χώρας από τους ιμπεριαλιστές και τις επιπτώσεις αυτής της εξάρτησης στα χαρακτηριστικά της χώρας αλλά και στην πολιτική κατεύθυνση της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλισμό, τις βάσεις, το ΝΑΤΟ, την τότε ΕΟΚ.
Με το ιδιαίτερα οξυμένο ταξικό κριτήριο που διέθετε, αλλά και με τη συμβολή της συντρόφου της ζωής του Στέλλας, είχαν μεγάλη συμμετοχή στη διερεύνηση πλευρών της γραμμής του ΚΚΕ(μ-λ) ώστε να συνδεθεί με τις μάζες και ιδιαίτερα την εργατική τάξη. Μια προσπάθεια που χαρακτήρισε (και πολύ φυσιολογικά) τα πρώτα χρόνια μετά το 1982, όταν η οργάνωσή μας, σαν κομμουνιστική που ήθελε να είναι, έδωσε μεγάλο βάρος στη χάραξη κατευθύνσεων που θα μας επέτρεπαν να συνδεθούμε με την εργατική τάξη.
Ο Ηλίας, μέσα στα τόσα αγωνιστικά χαρακτηριστικά που είχε, χαρακτηριζόταν και από μια πολύ σωστή σχέση με τη βάση της οργάνωσης. Πάσχιζε να βρίσκεται συνδεμένος μ’ αυτήν και να αξιοποιεί τη δράση της ώστε να βγάζει ουσιαστικά πολιτικά συμπεράσματα. Ήταν από τους συντρόφους με το σπάνιο προτέρημα να έχει άποψη για τις αδυναμίες που παρουσιάζαμε σαν οργάνωση και να έχει επίσης πάντα άποψη για το ξεπέρασμά τους. Μόνιμή του έννοια, που την συνόδευε και από ανάλογη πρακτική, ήταν, ακόμα και σε δύσκολες στιγμές σαν τις τωρινές, με τον αντικομμουνισμό να θερίζει και το κίνημα να βρίσκεται σε υποχώρηση, πως οι απόψεις και οι θέσεις της οργάνωσης μπορούν να κερδίσουν με το μέρος τους νέους αγωνιστές που παράγονταν από την
ταξική πάλη. Θεωρούσε, και όχι άδικα, ότι αν δεν δυναμώσουν οι κομμουνιστικές οργανώσεις μέσα στο κίνημα, τα ξεσπάσματα και οι κοινωνικές εκρήξεις δεν θα έβρισαν την προοπτική τους στην ανατροπή του συστήματος και στο χτίσιμο της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Γι’ αυτό και υπήρξε από τους σταθερούς υποστηριχτές της άποψης ότι για να μπει ένας αγωνιστής στο κίνημα, να μείνει σ’ αυτό και να γίνει κομμουνιστής, πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση και των δυνατοτήτων αλλά και των δυσκολιών. Επέμενε, και όχι άδικα, ότι η οικοδόμηση του κομμουνιστικού κόμματος, που τόσο πολύ πίστευε στην αναγκαιότητά του, θα είναι μια μακρά διαδρομή που θα σχετίζεται με την σταδιακή ανάπτυξη των αγώνων και την σταδιακή τροποποίηση των συσχετισμών, την ενίσχυση των κομμουνιστικών οργανώσεων. Μπορεί να θεωρούσε ότι η διαδρομή θα είναι μακριά αλλά αυτό, αντί να τον κάνει σκεπτικιστή, του έδινε φτερά στα πόδια. Όλοι μας θαυμάζαμε το πάθος του, την αντοχή του, ακόμα και τις τελευταίες μέρες όπου ενεργά συμμετείχε στο κίνημα. Η φλόγα που είχε μέσα του, ακόμα και τώρα που ήταν ταλαιπωρημένος από την αρρώστια, ακόμα και τώρα που πλησίαζε τα 70, δεν έλεγε να σβήσει με τίποτα και θύμιζε τη φλόγα που είχε ακόμα από τότε που ήταν νέος. Όπως όλα του θύμιζαν τα παλιά. Η ενεργητικότητα, η αποφασιστικότητα, το ακούραστο που τον διέκρινε μαζί με τον συναισθηματισμό του, τη γκρίνια του, τα πειράγματά του και τις ευαισθησίες του.
Ήταν από τους συντρόφους που, βάζεις το χέρι σου στη φωτιά, ότι σε καμία στιγμή (ακόμα και την πιο μοναχική) δεν πέρασε από το μυαλό του ότι σπατάλησε μια ζωή ολόκληρη στο κίνημα χωρίς να ανταμειφθεί η προσπάθεια. Ο Ηλίας δεν λειτουργούσε ποτέ στη βάση της «ανταποδοτικότητας». Ήταν ένας πηγαίος υπερασπιστής του διαλεκτικού υλισμού και έγινε κομμουνιστής όχι λόγω διαβάσματος αλλά επειδή έτσι αντιλήφθηκε τον κόσμο. Γι’ αυτό και δεν είχε την εγωπαθή διανοουμενίστικη μικροαστική προσέγγιση «μετά από μένα το χάος». Κοίταζε κατά βάση μπροστά, ακόμα και όταν έστρεφε το βλέμμα του επίμονα προς τα πίσω. Λογάριαζε με βάση κυρίως αυτά που έχουμε μπροστά μας και δεν λειτουργούσε σαν ένας αγωνιστής που έχει ημερομηνία λήξης, ούτε σαν δρομέας που κοιτάει πότε θα παραδώσει τη σκυτάλη. Δεν σκεφτόταν τους κόπους που δαπανήθηκαν για να έχουμε το όποιο αποτέλεσμα ως κίνημα και ως οργάνωση. Τον βασάνιζαν οι κόποι που πρέπει να ξοδευτούν από δω και μπρος. Δεν έκανε μόνο πλάκα όταν έλεγε ότι θα φτάσει 200 χρονών, ότι δεν τον ακουμπάει ο θάνατος, ότι θα προλάβει να ζήσει και να βιώσει την επανάσταση της νέας εποχής. Δεν ήταν σημάδια αλαζονείας και απογείωσης, ήταν έκφραση της αγάπης που είχε για τη ζωή, ήταν σημάδι της δύναμης που τον χαρακτήριζε και του πόσο ανθεκτικό τον έκαναν οι απόψεις του και οι απόψεις του κινήματος.
Ναι, τελευταία είχε περισσότερα συναισθηματικά ξεσπάσματα, βούρκωνε καμιά φορά όταν αναφερόταν σε αδυναμίες και καθυστερήσεις της οργάνωσης. Ας του το «συγχωρήσουμε». Στο κάτω κάτω κάθε φορά έβρισκε τη δύναμη να συγκεντρώνεται και να πρωτοστατεί στη λήψη αποφάσεων, στη χάραξη γραμμής.
Ναι, ο Ηλίας προσέγγιζε τον νέο τύπου άνθρωπο της εποχής μας. Η ζωή και η δράση του είναι σαφές περίγραμμα του τι περιμένουν οι λαοί και οι εποχές από έναν κομμουνιστή. Το μόνο του λάθος τελικά που μας στοίχισε και του στοίχισε είναι ότι μας έπεισε σε τέτοιο βαθμό ότι δεν καταλαβαίνει τίποτε, με αποτέλεσμα να μειωθούν τα αντανακλαστικά μας, αλλά και τα δικά του, και να καθυστερήσει να χτυπήσει ο «συναγερμός» μπροστά στην εμφάνιση της βουβής και εξοντωτικής αρρώστιας. Ακόμα όμως και τότε, όταν πλέον ο οργανισμός του είχε αρχίσει να καταρρέει μέσα από την πολύμηνη πολιορκία της αρρώστιας, και παρά την κακή φυσική κατάστασή του, συνέχιζε να συμμετέχει, να παρεμβαίνει. Ήθελε να έχει πλήρη εποπτεία της πορείας της υγείας του, και μόνος του (σεβόμενος τις διαδικασίες) ενημέρωνε το Π.Γ. για την πορεία της μάχης που έδινε και ζητούσε να ενημερώνεται η οργάνωση.
Τέλος πάντων, συνηθίζουμε να λέμε μπροστά στις απώλειες ότι «τα νεκροταφεία είναι γεμάτα αναντικατάστατους». Και αυτό είναι σωστό αν το δούμε στην ιστορική-εξελικτική του διάσταση. Η κοινωνία, η ταξική πάλη θα συνεχίσει να τροφοδοτεί το κίνημα με αγωνιστές, με στελέχη και αλίμονο αν δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο. Καμία απώλεια δεν είναι σε θέση να ανακόψει την εξέλιξη προς τα μπρος. Ωστόσο, η απώλεια του Ηλία, μαζί με ορισμένες ακόμη που μας βρήκαν τα τελευταία χρόνια, αφήνει κενό γιατί ακριβώς η προσφορά του δεν είχε τελειώσει. Και το κενό δεν αφορά μόνο την οργάνωση, την επιρροή της και ορισμένες ακόμα από τις άλλες οργανώσεις που τον έζησαν και τον ήξεραν. Το κενό αφορά το ευρύτερο κίνημα, άσχετα αν οι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, νέοι, μετανάστες, άνεργοι που θέλουν να παλέψουν για μια Αριστερά επαναστατική δεν είχαν τη δυνατότητα να γνωρίσουν την προσφορά κομμουνιστών του διαμετρήματος του Ηλία. Είμαστε όμως πεισμένοι ότι βροντοφωνάζοντας ΑΘΑΝΑΤΟΣ, δεν το εννοούμε από καμία μεταφυσική σκοπιά. Αλλά με την έννοια ότι ο λαός, η εργατική μας τάξη πρώτα απ’ όλα, αλλά και η νεολαία (ας ήταν και φαλακρός), θα γνωρίσουν την προσφορά του Ηλία και πολλών ακόμα κομμουνιστών που είχαν τη δύναμη να παλέψουν για τις ιδέες τους μέσα στις πιο σύνθετες, δύσκολες, απαιτητικές συνθήκες που βίωσε η μακρά διαδρομή των επαναστάσεων, των ανατροπών, των εξεγέρσεων. Θα την συναντήσουν όταν οι συνθήκες και ο υποκειμενικός παράγοντας ευνοήσουν τον ξεσηκωμό των εκατομμυρίων ανθρώπων που θα απαιτούν την ανατροπή του καπιταλισμού, της αδικίας, της εκμετάλλευσης, της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας. Που θα συνεγείρονται από την πηγαία προοπτική της οικοδόμησης μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας χωρίς ιμπεριαλιστές πάτρωνες και αχόρταγους καπιταλιστές.
Σε στιγμές σαν κι αυτή, δεν θρηνούμε μόνο! Στεκόμαστε μπροστά σου για να σου στείλουμε τον τελευταίο συντροφικό χαιρετισμό, δηλώνουμε ότι είμαστε περισσότερο από ποτέ αποφασισμένοι να βαδίσουμε στα χνάρια της δικής σου αποφασιστικότητας, της δικής σου αισιοδοξίας, της δικής σου εμπιστοσύνης στη δύναμη του λαού.
Γεια σου αγαπημένε μας σύντροφε. Όλοι εμείς οι σύντροφοι της οργάνωσης, οι συναγωνιστές σου, οι φίλοι σου, η γυναίκα της ζωής σου, ο γιός σου, οι συγγενείς σου, πνίγουμε τα δάκρυά μας και σου βροντοφωνάζουμε ΑΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΑΘΑΝΑΤΟΣ!
