Η ανανέωση της ναυτικής αναγγελίας για στρατιωτικές ασκήσεις (Navtex) από την Τουρκία έως τις 10 Μαρτίου στην περιοχή του λεγόμενου οικοπέδου 3 της κυπριακής ΑΟΖ, πριν καν λήξει στις 22 Φεβρουαρίου η προηγούμενη, ήταν σχεδόν αναμενόμενη. Διέψευσε έτσι όσους αφελείς στην Κύπρο πίστευαν πώς όλα θα λήξουν την προηγούμενη Πέμπτη και το ιταλικό γεωτρύπανο θα φτάσει στον προορισμό του. Η Άγκυρα δεν ήθελε απλά να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα με την πρώτη Navtex, η οποία συνοδεύτηκε με την παρουσία τουρκικών πολεμικών σκαφών εμποδίζοντας το ταξίδι του πλωτού γεωτρύπανου της ιταλικής ΕΝΙ προς την τοποθεσία «Σουπιά». Ήθελε να ματαιώσει, αν είναι δυνατόν, την εξέλιξη των ερευνών της ιταλικής πολυεθνικής, αλλάζοντας τα δεδομένα στη θαλάσσια περιοχή γύρω από την Κύπρο και τους σχεδιασμούς της Λευκωσίας για την εξέλιξη των ερευνών.
Άλλωστε, για τη συγκεκριμένη περιοχή, που βρίσκεται ανατολικά της Κύπρου, αντίκρυ των ακτών του Λιβάνου, η Τουρκία από παλιότερα είχε δείξει πως αμφισβητεί το δικαίωμα της Κύπρου για έρευνα και εκμετάλλευση. Τον Οκτώβριο του 2014, το τούρκικο ερευνητικό «Μπαρμπαρός» είχε εισέλθει στην περιοχή και διεξήγαγε -όπως ανακοινώθηκε επίσημα- σεισμογραφικές έρευνες. Τότε η κυπριακή κυβέρνηση σαν αντίδραση είχε αναστείλει τις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις που διεξάγονταν. Το «Μπαρμπαρός» αποχώρησε εν τέλει τον Δεκέμβριο, αφού νωρίτερα η Τουρκία είχε ανακοινώσει πως ανακάλυψε πλούσια κοιτάσματα στο οικόπεδο 3. Από τότε η Άγκυρα ξανάστειλε το «Μπαρμπαρός» στην περιοχή και συχνά δέσμευε για στρατιωτικούς ή άλλους λόγους θαλάσσιες περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ. Είχε αποφύγει όμως να υλοποιήσει τις απειλές της και να εμποδίσει το ερευνητικό πρόγραμμα της Κύπρου. Για πρώτη φορά τώρα προχώρησε σε ένα τέτοιο επιθετικό βήμα απέναντι σε μια προγραμματισμένη από καιρό δοκιμαστική γεώτρηση. Και φυσικά το έκανε κατόπιν σχεδιασμού και όχι ως βιαστική αντίδραση ύστερα από τις ανακοινώσεις για το κοίτασμα Καλυψώ.
Εδώ και λίγο καιρό ήταν ολοφάνερο για τους συστηματικούς παρατηρητές των εξελίξεων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, πως πρόκειται να πυκνώσουν οι κινήσεις και οι πρωτοβουλίες με φόντο τον επικίνδυνο γεωπολιτικό και ενεργειακό ανταγωνισμό ιμπεριαλιστικών και περιφερειακών δυνάμεων. Μόνο στις πρώτες ημέρες του νέου χρόνου καταγράφηκε ένα πλήθος σημαντικών εξελίξεων. Ξεκίνησε σε συνθήκες πλήρους μυστικότητας η ερευνητική γεώτρηση στο τεμάχιο 6 της κυπριακής ΑΟΖ από την ιταλο-γαλλική κοινοπραξία ΕΝΙ-ΤΟΤΑΛ. Σύμφωνα με τις δηλώσεις (που πάντα πρέπει να ελέγχονται για την αξιοπιστία τους) του διευθύνοντα σύμβουλου της ΕΝΙ, στον στόχο Καλυψώ το κοίτασμα μπορεί να ξεπερνά τα 6 τρις κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Λίγες ημέρες νωρίτερα, το γεωτρύπανο DeepseaMetro 2, που πήρε η Τουρκία, περνούσε τα Δαρδανέλια με προορισμό κάποιο αγκυροβόλιο στον Βόσπορο. Εκεί θα γίνουν τεχνικές εργασίες και θα πάρει το νέο όνομά του. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της Χουριέτ, τον Μάρτιο πρόκειται να ακολουθήσει ρότα για την ανατολική Μεσόγειο με σκοπό δοκιμαστικές γεωτρήσεις σε περιοχές γύρω από την Κύπρο. Το υπουργικό συμβούλιο των Τουρκοκυπρίων πριν δύο ημέρες ανανέωσε την συμφωνία με την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για έρευνες ανοικτά της Κύπρου. Αν αυτό συμβεί θα πρόκειται για επιπλέον κλιμάκωση της κρίσης και των πολεμικών απειλών και κινδύνων.
Ύστερα από αυτά δεν χρειαζόταν καθόλου η υπόμνηση του ΓΓ του ΟΗΕ, διαμέσου του σχεδίου έκθεσης προς το Συμβούλιο Ασφαλείας για την εξάμηνη παράταση της θητείας της ειρηνευτικής δύναμης, για να γίνει αντιληπτή η κομβική σημασία των ενεργειακών ανταγωνισμών για το μέλλον της Κύπρου. Παρά το γεγονός πως ο Γκουτέρες ξανά-διατυπώνει την θέση, πως οι φυσικοί πόροι πρέπει να ανήκουν σε μια μελλοντική ομοσπονδιακή κυβέρνηση, θέση που λειτουργεί ως μοχλός πίεσης αλλά και αποτροπής μονομερών πρωτοβουλιών, η αλήθεια είναι πως γύρω από τα πιθανολογούμενα ενεργειακά υποθαλάσσια κοιτάσματα, το παιγνίδι με επίκεντρο την Κύπρο χοντραίνει επικίνδυνα.
Η κυπριακή κυβέρνηση προσπάθησε να κρατήσει χαμηλούς τόνους και να κινηθεί στο διπλωματικό παρασκήνιο αναζητώντας παρέμβαση εκ μέρους των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή έστω της ιταλικής κυβέρνησης. Πέραν κάποιων γενικόλογων τοποθετήσεων για το δικαίωμα της Κύπρου να έχει ΑΟΖ, μέχρις ώρας δεν υπήρξε κάτι περισσότερο. Στο Εθνικό Συμβούλιο που συνεδρίασε στη Λευκωσία αποφασίστηκε να τεθεί το θέμα στην άτυπη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης την Παρασκευή 23/2 και να ζητηθεί παρέμβαση αλλά και στον ΟΗΕ. Στις 21/2, ύστερα από συνάντησή της με τον πρόεδρο Αναστασιάδη, η Αμερικανίδα πρέσβειρα στη Λευκωσία αναφέρθηκε στο δικαίωμα της Κύπρου να εξερευνά και να αξιοποιεί τους φυσικούς πόρους στην ΑΟΖ της, είπε πως ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Τίλερσον, έθεσε το ζήτημα κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Άγκυρα και στο τέλος συσχέτισε το γεγονός με τις διαπραγματεύσεις για επίλυση του Κυπριακού. Είναι ολοφάνερο πως ακόμη και αν υπήρξαν διαβήματα και παρεμβάσεις προς την Άγκυρα, έχουν πέσει μέχρι τώρα στο κενό. Η ανανέωση της Navtex έδειξε πως η Τουρκία δεν θα δεχθεί εύκολα να κάνει βήματα πίσω, δίχως μάλιστα ανταλλάγματα, ειδικά μετά από την κίνηση που πραγματοποίησε. Αυτό που ήταν καθαρό εξαρχής επιβεβαιώθηκε για μια ακόμη φορά! Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε οι ισχυρές ευρωπαϊκές δυνάμεις, ούτε το Ισραήλ, πολύ περισσότερο η αδύναμη Ιταλία, είναι διατεθειμένοι να διακυβεύσουν μια αντιπαράθεση με την Τουρκία, μόνο και μόνο για τα κυπριακά κοιτάσματα φυσικού αερίου.
Η ελληνοκυπριακή αστική τάξη, από την προεδρία Παπαδόπουλου και μετέπειτα, επένδυσε ελπίδες και προσδοκίες, όχι μόνο οικονομικές αλλά και πολιτικές, στο χοντρό ενεργειακό ιμπεριαλιστικό παιγνίδι που ξεκίνησε στη νότιο-ανατολική Μεσόγειο. Ένα παιγνίδι σκληρό και απρόβλεπτο, που έχει πολλές παραμέτρους αλλά και κινδύνους. Σχετιζόμενο άμεσα με τις ισορροπίες στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, τον ρόλο των ευρωπαϊκών δυνάμεων και φυσικά με την παρουσία της Ρωσίας και εσχάτως και της Κίνας, αποτελεί μια αναμέτρηση κλίμακας που μόλις τώρα ξεκινά. Μπαίνοντας στη διαδικασία ανακήρυξης-οριοθέτησης των θαλάσσιων οικονομικών ζωνών και δίνοντας άδειες στα αμερικάνικα και ευρωπαϊκά μονοπώλια, οι κυβερνήσεις της Λευκωσίας πόνταραν και συνεχίζουν να ποντάρουν στην ισχυρή προστασία των κυβερνήσεών τους. Η στενή πολιτική και στρατιωτική σχέση με το Ισραήλ, οι συμφωνίες με την στρατιωτική κυβέρνηση της Αιγύπτου αλλά και οι προσδοκίες για να εμπλακεί η Ελλάδα στην οριοθέτηση της ΑΟΖ, θεωρήθηκαν επιπλέον στοιχεία στήριξης της απόφασης για να αδειοδοτηθούν τα λεγόμενα οικόπεδα. Το υπερφίαλο -με τα σημερινά οικονομικά, επιστημονικά άλλα και πολιτικά δεδομένα- σχέδιο ενός μεσογειακού αγωγού και η μετατροπή της Κύπρου σε ενεργειακό σταυροδρόμι όλης της ανατολικής Μεσογείου φούσκωσαν τα μυαλά των ιθυνόντων στη Λευκωσία. Γι’ αυτό έπαιξαν ρόλο και οι ιμπεριαλιστικοί παράγοντες -υπερατλαντικοί και ευρωπαϊκοί- που θέλουν να συντηρούν όλα τα ενεργειακά σενάρια (φανταστικά και πραγματικά) ανοικτά για προφανείς πολιτικούς λόγους. Ως εργαλεία εκβιασμών και πιέσεων για την σύσταση ή την αποδόμηση τοπικών συμμαχιών και εκτοπισμού της ρώσικης δραστηριότητας.
Μόνο που στη διεθνή πολιτική, που κυριαρχείται από τα μεταβαλλόμενα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών και των αστικών τάξεων, τίποτε δεν μπορεί να θεωρείται σίγουρο και ασφαλές. Η μεγάλη ψυχρολουσία για τη Λευκωσία και τους «καβαλημένους» στρατηγικούς συμβούλους της ήρθε όχι τόσο από την κίνηση της Τουρκίας αλλά από δύο πλευρές που δεν το περίμενε. Ο Νετανιάχου ανακοίνωσε με πανηγυρικό τρόπο μια δεκαετή συμφωνία πώλησης φυσικού αερίου από τα ισραηλινά κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ στην Αίγυπτο ύψους 15 δις δολαρίων. Αυτό μπορεί να βάζει στην άκρη την Τουρκία αλλά το ίδιο ισχύει και για την Κύπρο και τις φιλοδοξίες της να γίνει πλατφόρμα εξαγωγής για την Ευρώπη. Η δεύτερη αρνητική εξέλιξη ήταν η είδηση πως η ΕΝΙ ήρθε σε επαφή με το τουρκοκυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών, γεγονός που προξένησε συγκαλυμμένη οργή στην Λευκωσία. Το αντίστοιχο ιταλικό υπουργείο -εν τω μεταξύ- μέσω ανώνυμων πηγών του που μίλησαν στο πρακτορείο Ansa, αναφέρθηκε στις διπλωματικές προσπάθειες αλλά και στις διαφορές εντός της Κύπρου, υπονοώντας σαφώς πως η Ιταλία δεν πρόκειται να μπει ανάμεσα στην Τουρκία και την Κυπριακή Δημοκρατία. Αργά το απόγευμα της Πέμπτης 22/2 πληροφορίες απο κυπριακά ΜΜΕ έδειχναν πως η αυλαία σε αυτήν την φάση έπεφτε σε βάρος της κυπριακής κυβέρνησης. Η ΕΝΙ με ανακοίνωση εκπροσώπου της προϊδέασε πως το αδρανοποιημένο γεωτρύπανο της εταιρείας μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ θα αποχωρήσει σύντομα με προορισμό το Μαρόκο. «Η ΕΝΙ δεν αποσύρεται από τις ερευνητικές εργασίες στα ανοιχτά της Κύπρου… Το γεωτρύπανο θα επιστρέψει αναμένοντας ωστόσο ότι η διεθνής διπλωματία (ΕΕ, τουρκική, ελληνική και κυπριακή) θα βρει μια λύση” συμπλήρωσε με νόημα.
Μπλεγμένη μέσα στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, κάνοντας σχεδιασμούς βασισμένους στις πλάτες ξένων δυνάμεων, αντιδραστικών καθεστώτων και αρπακτικών πολυεθνικών μονοπωλίων, η κυπριακή αστική τάξη ακροβατεί επικίνδυνα πάνω σε τεντωμένο σχοινί. Στην καλύτερη περίπτωση, θα βρεθεί και πάλι με την πλάτη στον τοίχο, να τα «μαζεύει» και να οδηγείται σε έναν κύκλο παζαριών για διχοτομική διευθέτηση του Κυπριακού. Στη χειρότερη, μπορεί να αντιμετωπίσει πολεμικούς κινδύνους και περιπέτειες. Και όπως έγινε και στο παρελθόν, όλα θα καλεστεί να τα πληρώσει ο κυπριακός λαός και όχι οι ανιστόρητοι ηγέτες του.
Δ.Π.
