Η πενταμερής διάσκεψη στο Κραν Μοντανά, ως κορύφωση του τελευταίου μεγάλου κύκλου παζαριών που ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2014, με το κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη-Έρογλου. Το πρώτο ναυάγιο στη Γενεύη, τον φετινό Ιανουάριο, που δεν κατονομάστηκε ως τέτοιο με σκοπό μια δεύτερη προσπάθεια. Το οριστικό ναυάγιο στο Κραν Μοντανά, που δεν μπόρεσε να κρυφτεί πίσω από μια νέα παράταση για έναν καινούριο φθινοπωρινό γύρο, όπως ήθελαν ορισμένοι εξωτερικοί παράγοντες. Τα όσα ειπώθηκαν μετά το τέλος της διάσκεψης και -ιδιαίτερα -όσα διαδραματίζονται με επίκεντρο και γύρω από την Κύπρο τις τελευταίες ημέρες. Τέλος, όσα διαμείφθηκαν στην ανεπίσημη ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που έκαναν οι Άιντε και Σπέχαρ ενόψει της επίσημης συνεδρίασης για την ανανέωση της παρουσίας της λεγόμενης ειρηνευτικής δύναμης. Αυτά και άλλα υπογραμμίζουν ορισμένες βασικές εκτιμήσεις που επανειλημμένα έχουν διατυπωθεί από τις στήλες τούτης της εφημερίδας.
Οι δυτικοί ιμπεριαλιστές με πρωταγωνιστές τους Αμερικάνους προωθώντας από κοινού αλλά και χώρια τα γεωστρατηγικά και οικονομικά τους σχέδια στην ευρύτερη περιοχή, αντιμετωπίζουν την Κύπρο ως απαραίτητο και σημαντικό σημείο αναφοράς. Καταρχάς, για να επιτελέσει μια πολύ παλιά επιθυμία τους, να μετατραπεί αν είναι δυνατόν σε βάση στρατιωτικής εξόρμησης επεκτείνοντας τον ρόλο των αγγλικών βάσεων ή με την δημιουργία νέων με νατοϊκή εποπτεία. Στην προφανή και διαχρονική γεωστρατηγική σημασία του νησιού προστέθηκε τα τελευταία χρόνια και ο ενεργειακός παράγοντας. Τόσο ως πηγή με πιθανά σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων όσο και ως κόμβος μεταφοράς ενεργειακών πόρων από τη νοτιοανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Ανεξάρτητα από συγκυρίες και τακτικές, οι ιμπεριαλιστές θέλουν την Κύπρο ως συγκολλητικό και όχι ως διαιρετικό στοιχείο για τις περιφερειακές πολιτικές και ενεργειακές συμμαχίες τις οποίες θέλουν να δημιουργήσουν, σημείο εξισορρόπησης και αντίτιμο αν χρειαστεί ενός σκληρού δούναι και λαβείν. Σε αυτόν τον σύνθετο ρόλο οι ιμπεριαλιστές πιέζουν για να συγκλίνουν και να συμφωνήσουν όλες -αν είναι δυνατόν- οι περιφερειακές δυνάμεις στην περιοχή και πρωτίστως η Τουρκία και η Ελλάδα, μαζί φυσικά με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Είναι μια πολύ φιλόδοξη επιδίωξη που πρέπει να αντιμετωπίσει καταρχάς τις μεταξύ τους διαφορές και ανταγωνιστικές αντιθέσεις. Παράλληλα, να υπερβεί τις βαθιές ιστορικές αντιθέσεις των τοπικών αστικών τάξεων και ελίτ, τα αλληλο-αποκλειόμενα συμφέροντα εθνικής κυριαρχίας και μια σειρά απρόβλεπτους παράγοντες που γεννιούνται σε μια εποχή μεγάλης ρευστότητας και διάλυσης. Ακόμη, τα εμπόδια που θα παρεμβάλλουν άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και ιδιαίτερα η Ρωσία, η οποία σε καμιά περίπτωση δεν θα αποσυρθεί οικειοθελώς από ενδεχόμενους μεγάλους διακανονισμούς. Ύστερα μάλιστα από τα σημαντικά κέρδη που κατοχύρωσε με την επιτυχή ως τα τώρα στρατιωτική επέμβασή της στην Συρία.
Η επιμονή να επαναληφθεί η πενταμερής στο Κραν Μοντανά σε πείσμα των προβλέψεων για πιθανή αποτυχία της αλλά και οι δηλώσεις που ακολούθησαν δείχνουν πως οι Αμερικανοί σε συνεργασία με την Αγγλία θα επανέλθουν με την πρώτη ευκαιρία. Με όχημα τη λεγόμενη διζωνική -δικοινοτική Ομοσπονδία, που στην πραγματικότητα σημαίνει διχοτόμηση και μετατροπή του νησιού σε διεθνές προτεκτοράτο, θα επιχειρήσουν (ίσως και νωρίτερα από όσο αναμένεται) να αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία και να κλιμακώσουν και πάλι τις πιέσεις για να ξεκινήσει ένας νέος γύρος διαπραγματεύσεων. Στην έδρα του ΟΗΕ οι γραφειοκράτες ήδη μιλάνε για μια περίοδο ανάπαυλας και όχι για το τέλος των προσπαθειών να βρεθεί «λύση». Από την άλλη, η αποτυχία στο Κραν Μοντανά έδειξε, για μια ακόμη φορά, πόσο δύσκολη και περίπλοκη είναι η κυπριακή εξίσωση στον βαθμό που τις εξελίξεις και τους συσχετισμούς καθορίζουν οι ιμπεριαλιστές και οι αστικές τάξεις. Με τον λαό στην Κύπρο αλλά και τους υπόλοιπους λαούς στην περιοχή στη γωνία και με την πλήρη ηγεμονία αντιδραστικών, υποτελών και εθνικιστικών δυνάμεων, κάθε εξέλιξη θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη.
Σε αντίθεση με την πίεση των ιμπεριαλιστικών κέντρων για να συγκληθεί η πενταμερής στην Ελβετία, κανείς σχεδόν από τους τοπικούς παράγοντες δεν ήταν διατεθειμένος, όπως αποδείχθηκε, να μπει σε ουσιαστική διαπραγμάτευση. Όλοι είχαν μέλημα να μην χρεωθούν την αποτυχία και σχεδίαζαν τις κινήσεις της επόμενης ημέρας. Η Τουρκία, για μια ακόμη φορά, έδειξε πως δεν πρόκειται οικειοθελώς να απεμπολήσει τα κέρδη του 1974 και μόνο με μια συγκαλυμμένη κατοχύρωσή τους θα δεχτεί να προχωρήσει σε συμφωνία. Μια συγκαλυμμένη κατοχύρωση που θα ισοδυναμεί με τη δυνατότητα να ασκεί καθοριστική επιρροή στο νέο κρατικό μόρφωμα που θα προκύψει. Με αυτόν τον τρόπο, θέλει να διασφαλίσει πως καμία ανταγωνιστική περιφερειακή δύναμη δεν θα αποκτήσει δυνατότητες στρατιωτικής αξιοποίησης του νησιού. Ιδιαίτερα σε αυτή την φάση, όντας στριμωγμένη από τις ευρύτερες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή θέλει να κρατήσει την υπόθεση της Κύπρου στο ράφι και να την χρησιμοποιήσει στο μέλλον. Ενόψει ενδεχόμενων ευρύτερων διακανονισμών που μπορεί να προκύψουν στα πλαίσια διαμόρφωσης νέων συσχετισμών και συμμαχιών. Επέμεινε στα δικαιώματα επέμβασης και εγγυήσεων για την προστασία των Τουρκοκυπρίων και στη δίχως καταληκτική ημερομηνία παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων. Απέναντι στην τούρκικη στάση η ελληνική κυβέρνηση και σημαντικό τμήμα των Ελληνοκυπρίων πήγαν με βαριά καρδιά στην Ελβετία ακολουθώντας αναγκαστικά τις πρωτοβουλίες Αναστασιάδη, ο οποίος στηρίχτηκε από την ηγεσία του ΑΚΕΛ. Ο Κοτζιάς κατηγόρησε τον ειδικό σύμβουλο του ΓΓ του ΟΗΕ για βιαστικές και απροετοίμαστες πρωτοβουλίες αλλά δεν είναι αυτός ο σημαντικός λόγος της ελληνικής απροθυμίας. Παίρνοντας θάρρος από τα στριμώγματα της Τουρκίας και τα προβλήματα που έχουν δημιουργήσει στις σχέσεις με τους Δυτικούς ιμπεριαλιστές οι πολιτικές κινήσεις του Ερντογάν, η ελληνική αστική τάξη θεωρεί πως είναι ευκαιρία να αποκομίσει ευρύτερα κέρδη και να αναβαθμίσει τον ρόλο της στην περιοχή. Θεωρεί πως συνηγορούν σε αυτό οι πολιτικές σχεδόν πλήρους ευθυγράμμισης με όλες τις αμερικάνικες απαιτήσεις και πρωτοβουλίες, η στενή σχέση με το Ισραήλ ιδιαίτερα αλλά και την Αίγυπτο και η συγκυρία με τη δραστηριοποίηση των δυτικών ενεργειακών πολυεθνικών στην ανατολική Μεσόγειο.
Όσα συνέβησαν μέχρι σήμερα γύρω από την κατάπλευση στο τεμάχιο 11 στα νοτιοδυτικά της Κύπρου του πλοίου-γεωτρύπανου «West Capella» της κοινοπραξίας Τοτάλ-ΕΝΙ είναι αποκαλυπτικά και έδωσαν και ορισμένες απαντήσεις σχετικά με την κατάληξη στο Κραν Μοντανά. Προκρίθηκε η επιτάχυνση των ερευνών και η χρησιμοποίησή τους ως εργαλείου πίεσης σε βάρος μιας αργής διαπραγματευτικής διαδικασίας που θα ανάγκαζε σε αναβολή των σχεδίων που έχουν εκπονήσει από καιρό οι πολυεθνικές. Ίσως θεωρούν τα διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα πως αν ανακαλυφθούν σημαντικά κοιτάσματα που να δίνουν την δυνατότητα για γρήγορη και προσοδοφόρα εκμετάλλευση, αυτό θα λειτουργήσει ως καταλύτης για έναν διπλωματικό διακανονισμό στην Κύπρο. Οι επόμενες μήνες θα δείξουν αν υπάρχουν προϋποθέσεις για να εκτυλιχτεί αυτό το σενάριο, αν και η ιστορική εμπειρία συνηγορεί για το αντίθετο. Η δραστηριοποίηση της Τουρκίας με το σεισμογραφικό Μπαρμπαρός αλλά και οι ανακοινώσεις για ναυτικές ασκήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ είναι ενδείξεις για το τι θα ακολουθήσει.
Αυτές τις ημέρες συμπληρώνονται 43 χρόνια από το υποκινούμενο στρατιωτικό πραξικόπημα της ελληνικής χούντας ενάντια στον Μακάριο και την τούρκικη επέμβαση που το ακολούθησε, ανοίγοντας τον δρόμο για την κατοχή και την πλήρη διαίρεση του νησιού και των κοινοτήτων που για αιώνες συμβίωναν. Η ανανέωση του ιμπεριαλιστικού ενδιαφέροντος για την Κύπρο, με την πρόσθεση αυτήν την φορά και της θαλάσσιας- υποθαλάσσιας περιοχής που την περιβάλλει, δεν είναι καθόλου μια ευτυχής συγκυρία, όπως προπαγανδίζουν οι αστικές τάξεις με τα φερέφωνα και το πολιτικό προσωπικό τους στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Η ζωή και η ιστορία έχει δείξει πως τέτοιας κλίμακας μοιρασιές, στον βαθμό που ανακαλυφθούν αξιοποιήσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, δεν έχουν γίνει σχεδόν ποτέ με το «μαχαιροπίρουνο»! Συνήθως γίνονται με τα κανόνια η -στην καλύτερη- με πολεμικές ιαχές και εκβιασμούς. Το γεγονός πως γύρω από την εξέδρα των Γάλλων και Ιταλών άρχισαν να τριγυρίζουν αεροπλανοφόρα και φρεγάτες δεν αποτελεί εγγύηση ασφάλειας και ειρήνης αλλά προοίμιο πολεμικών περιπετειών. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, ο απλός λαός, δηλαδή η κοινωνική πλειοψηφία δεν θα κερδίσουν τίποτε, ακόμη και στην περίπτωση που τα λεγόμενα οικόπεδα στην κυπριακή ΑΟΖ αποδειχθούν πλούσια. Τα κέρδη θα τα αρπάξουν, όπως γίνεται πάντοτε, οι ιμπεριαλιστές με τις πολυεθνικές τους και αστικές τάξεις συνεργάτες τους. Όπως και σε άλλες φάσεις της ιστορίας του νησιού, ο λαός θα κληθεί να συμμετάσχει μόνο στις ζημίες και στα «σπασμένα» των τυχοδιωκτικών φιλο-ιμπεριαλιστικών πολιτικών.
Δ.Π.
