Toυ Δημήτρη Μάνου

Το μεγάλο επιχείρημα των υποστηρικτών της εξάρτησης της χώρας από τους ιμπεριαλιστές είναι ότι η Ελλάδα υποστηρίζεται από ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης που βασίζεται στις θυσίες των ευρωπαϊκών λαών και πως επωφελείται τα μέγιστα από το δεκαετές μορατόριουμ των πληρωμών τόκων από τα κομμάτια του χρέους, που διακρατούνται από τις κεντρικές τράπεζας των εθνικών κρατών.
Θα προσπαθήσουμε να αποκαλύψουμε ότι η πραγματικότητα είναι τελείως αντεστραμμένη: ΕΚΤ, κεντρικές τράπεζες, το ΔΝΤ φυσικά, χρωστάνε πολλαπλάσια ποσά στον ελληνικό λαό και τη χώρα του όλο αυτό το γκρίζο διάστημα επιβολής των μνημονίων. Χρωστάνε τεράστια κέρδη (οικονομικά και κατ’ επέκταση πολιτικά) από τα δάνεια που έδωσαν στον ελληνικό λαό για τον… διασώσουν.
Έχουμε βέβαια ξαναγράψει από τις στήλες της εφημερίδας σχετικά.
Θα βασιστούμε σε μερικά από τα οικονομικά άρθρα αυτού του διαστήματος προσπαθώντας να «κωδικοποιήσουμε» καλύτερα την ανάλυσή μας («Μια ληστεία της προκοπής», «Επεκτατική λιτότητα», «Διπλοτριπλοπληρώνουμε», η στήλη «Χρεώσεις» φυσικά). Ως προς τη λογική, η παρούσα προσπάθεια βασίζεται στο άρθρο για τη Σύνοδο της ΕΕ λίγο μετά το δεύτερο PSI, κείμενο του Βασίλη Σαμαρά με κεντρικό τίτλο «Αντιμετώπιση ή ‘‘διάσωση’’ του ‘‘χρέους’’» -θα συνιστούσαμε να ξαναδιαβαστεί- όπου τίθεται με πολιτική ενάργεια η βασική θέαση και προσέγγιση του ζητήματος στο σύνολο και στις βασικές του διαστάσεις ώστε να μην πελαγοδρομούμε στα επουσιώδη (αλλά και στις ποικίλες αντιστροφές που μας σερβίρουν).

Χωρίς πολλά πολλά
Επειδή η οικονομία δεν είναι προνόμιο των ειδικών, αρκεί να αξιολογηθεί ένα απλό μέγεθος για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της ληστείας. Θα επιστρέψουν, λέει, 1,9 δισ. ευρώ από τα κέρδη -το παραδέχονται- που αποκόμισε η ΕΚΤ με τις αγοροπωλησίες, τις εγγραφές/διαγραφές και τις ανταλλαγές ομολόγων του ελληνικού χρέους. Δηλαδή αυτοί που δεν δίνουν στη μάνα τους νερό θα επιστρέψουν κέρδη! Ας αναλογιστούμε και ας φανταστούμε -στη βάση αυτής της αυταπόδεικτης παραδοχής- την αναλογία με τα πραγματικά κέρδη που έχει μόνον η ΕΚΤ αποκομίσει. Γίνεται λόγος για φανερά 9 δισ. Βέβαια το γενικότερο κέρδος από την αντιμετώπιση του ελληνικού δημόσιου χρέους είναι ευρύτερο και διαφόρων επιπέδων και διαστάσεων.
Το άρθρο θα μπορούσε να σταματήσει και εδώ, αλλά χρειάζεται να περιγραφεί καλύτερα ο μηχανισμός διαρπαγής που ονομάστηκε διάσωση της χώρας, ενώ για την ακρίβεια θα έπρεπε να ονομαστεί διάσωση του… χρέους.

Οπτική και εργαλεία
Το «χρέος» λοιπόν είναι ταυτόχρονα έκφραση πολυεπίπεδης εξάρτησης της αστικής τάξης και της χώρας μας -η πιο κραυγαλέα ίσως όχι όμως η βασική- αλλά και εργαλείο άσκησης πολιτικής. Τόσο σε πρώτο ρόλο από τους επικυρίαρχους ιμπεριαλιστές -που εμφανίζονται ως «δανειστές»- αλλά και από την ίδια την αστική τάξη σε δεύτερο βαθμό που σπεύδει να επωφεληθεί της αντιλαϊκής επίθεσης. Χωρίς κάτι τέτοιο να σημαίνει πως μπορεί και η ίδια να διασώσει ή να περιορίσει την επίθεση στην ίδια την αυλή της. Σε κάποια αστικά στρώματα που αποτελούν τη βάση στήριξής της ή ακόμα στον ίδιο τον πυρήνα της και στην έκπτωση της θέσης και υποβιβασμού  του ρόλου της.
Το «βιώσιμο» χρέος τώρα προκύπτει -αυτονόητα αλλά όχι επαρκώς εξηγημένα- από την ανάγκη να μπορεί το ίδιο να «εξυπηρετηθεί». Σε δύο επίπεδα. Το ένα είναι να υπάρχει δυνατότητα καταβολής και είσπραξης από τους πραγματικούς πόρους, τα πραγματικά «διαθέσιμα» που παράγει σε ετήσια βάση η χώρα, εκείνου του «μερίσματος» που αναλογεί στους δανειστές: τόκοι και χρεολύσια. Έχουμε ξαναγράψει ότι δύο και τρεις φορές μέχρι σήμερα σε εποχές μάλιστα υψηλής φιλοευρωπαϊκής διακυβέρνησης (Σημίτης, Καραμανλής) οι εισπράξεις από φόρους ξεπέρασαν το 100% του ΑΕΠ της χώρας! Πήγαιναν κατευθείαν στην «εξυπηρέτηση του χρέους». Τότε βέβαια δεν είχε ανοίξει μύτη στην Ευρώπη. Ήταν οι εποχές που παρεχόταν εύκολος δανεισμός και συμμετοχή στα οφέλη από το ακριβό νόμισμα και γίνονταν αποδεκτές οι δημιουργικές λογιστικές αναπροσαρμογής του χρέους και των ελλειμμάτων. Όχι φυσικά λόγω αφέλειας…
Το άλλο επίπεδο είναι να διασφαλίζεται μια ρεαλιστική σχέση χρέους προς τα αρχικά κεφάλαια δάνεια. Πόσο μακροχρόνια μπορεί να είναι αυτή η σχέση; Η χώρα μας έχει πλούσια παράδοση. Αν αναλογιστούμε ότι με τα 110 του πρώτου πακέτου «βοήθειας» που σημάδεψαν την είσοδο του ΔΝΤ αποπληρώθηκαν τοκοχρεολύσια των δανείων που είχε συνάψει ο Καραμανλής, πολλά μπορούν να φωτιστούν. Επίσης η χώρα μετά την πτώχευση του 1932 και αφού μεσολάβησε η πολεμική περιπέτεια των χρόνων 1940-1950 επανήλθε στις αγορές μόλις το 1964 (δηλαδή δανείστηκε από αυτές). Σημείωση: Μην υποθέσει κανείς πως ενδιάμεσα δεν ελάμβανε δάνεια, οι όροι όμως…
Τους ιμπεριαλιστές δεν τους αφορά λοιπόν αν θα εισπράξουν τα αρχικά δάνεια που «Κύριος οίδε» (και αφού δεν υπάρχει, άρα κανείς δεν γνωρίζει) με ποιο πακέτο ομολόγων ή διαδόχων δανείων έχει αντικατασταθεί . Τους απασχολεί… θανάσιμα όμως  αν η σχέση αρχικών κεφαλαίων προς τους τόκους και τα χρεολύσια είναι τέτοια που να επιτρέπει την αέναη (κατά τη σχολή Βαρουφάκη αλλά και πραγματικά) αποπληρωμή του «χρέους». Και ως προς τους τόκους που πληρώνονται σε ετήσια  βάση σε απόλυτο μέγεθος αλλά και ως προς την επικερδή (αυτό εννοούν με τον όρο «βιώσιμο» στην ουσία) ανταλλαγή και αντικατάσταση των αρχικών δανείων από νέα δάνεια σε σχετικό βάθος χρόνου. Πάντα σε συνάρτηση με το προηγούμενο (τόκοι, χρεολύσια, αποδόσεις). Γι’ αυτό τίθεται και το ζήτημα της σχέσης με το ΑΕΠ ως μέτρο.
Σε γενικές γραμμές και ως προς την ειδική αντιμετώπιση της χώρας μας, το «χρέος» χρησιμοποιήθηκε σαν εργαλείο επιταχυμένης υλοποίησης αντιδραστικών μέτρων και αντεργατικών-αντικοινωνικών αναδιαρθρώσεων και ως ροή αξιών για τη στήριξη του ευρώ με «πραγματικά ζεστό αίμα», παράλληλα -που είναι περίπου το ίδιο- λειτούργησε και σαν πληρωτέος… εκπρόθεσμος λογαριασμός από τη συμμετοχή της χώρας στον εύκολο δανεισμό και στο ισχυρό «κοινό» νόμισμα της προηγούμενης περιόδου.
Βέβαια το ευρώ για λόγους που έχουν να κάνουν με τη συγκρότηση της ιστορικής ιδιομορφίας της ΕΕ -και έχουμε επανειλημμένα αναλύσει- δεν είναι κατ’ ουσίαν ούτε ενιαίο ούτε νόμισμα, κατ’ επέκταση δεν μπορεί να λειτουργήσει και ως αποθεματικό νόμισμα, στην κλίμακα π.χ. του δολαρίου. Η συμμετοχή λοιπόν της γνωστής Goldman Sacks στα γεννητούρια του κοινού νομίσματος και τα δάνεια ανταλλαγής νομισμάτων που παρείχε για να κλείσουν οι νομισματικές και συναλλαγματικές αποκλίσεις των εισερχόμενων χωρών (μέχρι και του… Βελγίου), δηλαδή τα γνωστά swaps, ήταν απαραίτητη. Δεν ήταν ένα λάθος των Ευρωπαίων που ανέθεταν ρόλο συνεταίρου ή έστω «νονού» (με ό,τι ανακαλεί ο συνειρμός) στους κατεξοχήν υπονομευτές τους (δεν κάνουν τέτοια «λάθη» οι ιμπεριαλιστές)! Ήταν προϊόν -πολιτικής κατεξοχήν-αδυναμίας με σοβαρή οικονομική επίπτωση και διάσταση. Σφράγιζαν τρόπον τινά και στον ιμπεριαλιστικό κόσμο την «αποδοχή» του νέου νομίσματος με τη συμμετοχή των οικονομικών εκπροσώπων του βασικού τους ανταγωνιστή. Τέτοια θανατηφόρα σφιχταγκαλιάσματα δεν είναι σπάνια στην ιστορία του ιμπεριαλιστικού κόσμου. Σε αντίστροφη κατεύθυνση. Ας θυμηθούμε μόνο πως η ιδέα μιας ΕΟΚ στα χρόνια της μεταπολεμικής αμερικανικής μονοκρατορίας ήταν ιδέα… αμερικανική. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ότι με αυτό τον τρόπο οι νομισματικές αρχές της Ευρωζώνης με τη σύμφωνη γνώμη της κυβέρνησης Σημίτη «υπενοικίασαν» ένα περίπου 11% στην αμερικανική τράπεζα, την τράπεζα που είναι γνωστή για τον βρόμικο ρόλο της στον δανεισμό κρατών. Αυτή ήταν η… αρνητική «προίκα» της χώρας με το «καλημέρα» στο ευρώ.
Με μια έννοια, το ίδιο επαναλήφτηκε με τη συμμετοχή στην πρώτη για τα -μικρά εξ άλλου- χρονικά όρια ύπαρξης της Ευρωζώνης, συμμετοχή του ΔΝΤ σε σχέδιο διάσωσης χώρας μέλους της. Η τιμητική έλαχε ξανά στην Ελλάδα. Τι ρόλο έπαιξε η κυβέρνηση Παπανδρέου, σε συνδυασμό με ένα σύνολο πιέσεων και αντιπαραθέσεων εκείνης της κοντινής χρονικά περιόδου, είναι ένα θέμα που θα το απαντήσει η ιστορία.
Γεγονός όμως είναι ότι μετά την εμπλοκή του ΔΝΤ το ελληνικό «χρέος» μετατράπηκε επιπρόσθετα από εργαλείο επιτάχυνσης αντιλαϊκών πολιτικών και τυπική έκφραση της εξάρτησης της χώρας και σε πεδίο έντονων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και ποικίλων παρεμβάσεων γύρω από το βασικό ζήτημα: Θα αντιμετωπιζόταν ως μέρος του ενιαίου ευρωπαϊκού χρέους και θα προχωρούσαν οι νομισματικές αρχές της Ευρωζώνης στη νομισματοποίησή του, όπως πιέζουν και θέλουν οι Αμερικανοί, ή στην αποκοπή του και στη δημοσιονομικά εξαντλητική αντιμετώπιση («ελληνική παρονυχίδα»), όπως θέλουν οι Γερμανοί;  Πίσω από τις δύο «στρατηγικές» υπάρχουν μεγάλες, βαθύτερες, ευρύτερες και όχι μόνον οικονομικές, στρατηγικού χαρακτήρα διαστάσεις και αντιθέσεις.
Το ΔΝΤ έπαιξε όμως και έναν ενοποιητικό ρόλο (βλ. άρθρο Β. Σαμαρά) στο να αντιμετωπιστεί η Ελλάδα με «όρους ΔΝΤ» τους γνωστούς δηλαδή δρακόντειους όρους που έθεταν (όπως σε κάθε χώρα που έπεφτε και πέφτει στα νύχια του) ad hoc περιορισμούς στην επίδειξη ευρωπαϊκής «αλληλεγγύης» (ανύπαρκτης εξ άλλου). Δήθεν αλληλεγγύης, που όμως έτσι ή αλλιώς συμπιεζόταν από τους όρους του Συμφώνου Σταθερότητας που υπόγραψαν οι χώρες της ΕΕ και απέκλειε προκαταβολικά κάθε δημοσιονομική διάσωση χώρας του λυκοβασιλείου. Και όπως είναι γνωστό, οι ιμπεριαλιστές τιμούν πάντα τις… υπογραφές τους.

Στο φως της μέρας
Μια τέτοια ανασκόπηση -βαρετή για τους αναγνώστες της «ΠΣ» ίσως, αλλά αναγκαία- μας βοηθά να ξεφύγουμε από την αχλύ των ημερών που συστηματικά καλλιεργείται τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τους «αριστερούς» τιμητές της. Το «βιώσιμο» του χρέους από ιμπεριαλιστική σκοπιά δεν έχει καμία μα καμία σχέση με τη διάσταση ονομαστικού-πραγματικού ΑΕΠ που πλασάρει η «σχολή Βαρουφάκη» (αμερικανοαγγλοσαξονικής κοπής και αυτό δεν μπορεί να μην το προσέξουμε) ούτε με τη λογιστική διάσταση επονείδιστου και επαχθούς χρέους με τον υπόλοιπο κορμό χρέους που αντιπαρατάσσει η αριστερή αντιπολίτευση της προσωρινής δεξιάς παρένθεσης της αριστερής… κυβέρνησης!
Το χρέος και η δημιουργία του δεν έχουν καμία σχέση με το χρέος ως αυθύπαρκτη οντότητα και δεν μπορεί να υπάρξει άλλη σκοπιά περί της «βιωσιμότητάς» του από τους σημερινούς όρους ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας. Αυτό δεν αποτελεί αποδοχή ήττας αλλά παραδοχή πως σε άλλα επίπεδα πρέπει να δοκιμαστεί η λαϊκή απάντηση. Άλλου είδους και με άλλους αποδέκτες να είναι η αριστερή πρόταση.
Η βιωσιμότητα είναι συνεπώς ένα πεδίο ναρκοθετημένο από τους όρους του συστήματος, του ιμπεριαλιστικού συστήματος, και αυτά που αποκαλύπτονται σήμερα μέσα από την όξυνση της ενδοϊμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης το επιβεβαιώνουν.
Για να γίνουν τα πράγματα πιο σαφή, θα χωρίσουμε σε τρεις περιόδους αυτήν την τερατώδη αφαίμαξη του λαού και της χώρας.

Πριν από το πρώτο PSI
Πρόσφατα ο Βραζιλιάνος εκπρόσωπος στο ΔΝΤ Μπατίστα έκανε κάποιες αξιοσημείωτες αποκαλύψεις. «Βόμβες» έριξε το μέλος του ΔΣ του ΔΝΤ περιγράφοντας το πρώτο πρόγραμμα βοήθειας προς την Ελλάδα ως «πρόγραμμα διάσωσης των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών»!  Μιλώντας στην τηλεόραση του Alpha, o Νογκέιρα Μπατίστα, εκπρόσωπος της Βραζιλίας στο ΔΝΤ, παραδέχτηκε ότι τα προγράμματα προς την Ελλάδα φόρτωσαν μεγαλύτερο βάρος στη χώρα απ’ ό,τι στους πιστωτές. «Τα ελληνικά προγράμματα δεν ήταν από τα καλύτερα κεφάλαια στην ιστορία του ΔΝΤ. Επέκρινα τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν το ελληνικό ζήτημα η τρόικα και το ΔΝΤ», δήλωσε ο κ. Νογκέιρα Μπατίστα. «Ένα από τα βασικά προβλήματα των προγραμμάτων που προτάθηκαν είναι ότι φόρτωσαν με μεγάλο βάρος τις πλάτες της Ελλάδας και όχι με αρκετό τους πιστωτές της. Για παράδειγμα, το 1ο πρόγραμμα του 2010 παρουσιάστηκε σαν πρόγραμμα διάσωσης, όμως ήταν κυρίως πρόγραμμα διάσωσης των ιδιωτών πιστωτών της Ελλάδας. Η Ελλάδα πήρε πολλά χρήματα, αλλά πήγαν κυρίως στη διάσωση γαλλικών και γερμανικών τραπεζών που αποζημιώθηκαν χωρίς καμία συνεισφορά στην αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας», περιέγραψε ο ίδιος. Όσον αφορά το τι πρέπει να γίνει, ο κ. Μπατίστα παραδέχτηκε ότι το χρέος είναι πολύ μεγάλο και η αναδιάρθρωση είναι απαραίτητη. Όχι όμως για το ΔΝΤ, καθώς αυτό δεν πρέπει να αφορά τα δάνεια του ΔΝΤ, καθώς η κυβέρνηση πρέπει να θεωρήσει το Ταμείο ως «προνομιακό πιστωτή», όπως σημείωσε χαρακτηριστικά. Να ‘χουμε και το νου μας…
Βέβαια αυτή η γαλαντομία του ΔΝΤ -για τους άλλους- και η αυτοκριτική «ευαισθησία» είχε προαναγγελθεί και σηματοδοτηθεί με την ανάκληση Τόμσεν για την «υποχωρητικότητά» του απέναντι στους Ευρωπαίους και την αναβολή του κουρέματος που έδωσε στους Ευρωπαίους τραπεζίτες τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν τα δάνεια στήριξης προς την Ελλάδα για δικό τους όφελος, αφού σε μεγάλο βαθμό γερμανικές, γαλλικές, ιταλικές και ολλανδικές τράπεζες κατείχαν δάνεια του ελληνικού Δημόσιου, κοντά στο 10% (θα παρουσιάσουμε εκ νέου -αφού κάτι  τέτοιο έγινε σε παλιότερες αναφορές μας- τον μηχανισμό αυτόν πιο κάτω). Από την άλλη, έδωσε χρόνο ώστε να καταφέρουν όλο αυτό το διάστημα και ειδικά ανάμεσα στο μικρό και «ξεχασμένο» PSI του Ιουλίου και αυτό του Οκτωβρίου, να ξεφορτωθούν με διάφορους τρόπους τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου χρέους που επρόκειτο να «κουρευτούν». Το κούρεμα του ελληνικού δημόσιου χρέους είχε αρχίσει να υλοποιείται πριν τα δύο τυπικά του psi.
Στη διαδικασία αυτή υπάρχει όμως μία γερμανική «ακίδα».
Ακόμα και σήμερα -λίγο πριν από τις τελευταίες διαπραγματεύσεις- που τα ελληνικά ομόλογα είχαν αναβαθμιστεί, πάνω από μισό τρισ. ευρώ της γερμανικής Bundesbank βρίσκονταν διάχυτα σε άλλες χρηματοπιστωτικές περιοχές της Ευρωζώνης. Και στην Ελλάδα.
Αυτές οι συνεχείς μετατοπίσεις, ανταλλαγές ομολόγων, δανείων με άλλα δάνεια, κεφαλαίων με άλλα κεφάλαια όπου το ελληνικό δημόσιο χρέος χρησιμοποιήθηκε καταλυτικά (με πλήρη συνείδηση τι σημαίνει αυτό) ως υλικό «αναμείξεων» σε μεγάλο βαθμό -δεν μπορούμε συγκεκριμένα να γνωρίζουμε την έκταση- απέκρυψε τη διάχυση των τιτλοποιημένων επισφαλών στεγαστικών δανείων εξ Αμερικής στην Ευρώπη. Ποιος ήταν ο βασικό τους διακινητής στην ΕΕ;
Η Κεντρική Τράπεζα της Γερμανία ήταν πάλι σύμφωνα με τα στοιχεία των Αμερικανών, ο βασικός διακινητής των πακέτων αυτών στην Ευρώπη. Τελεία.

Τα δύο PSI
Μια αυτονόητη προϋπόθεση του πρώτου δοκιμαστικού PSI Ιουλίου ήταν ότι θεωρητικά η χώρα θα μπορούσε να μετακυλήσει παλιό χρέος και να αντικαταστήσει τα παλιά ομόλογα με τα νέα φθηνότερου επιτοκίου βάσει της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου (που δεν επέζησε και πολύ!). Εξ άλλου αυτή είναι μια λογική συνέπεια κάθε κουρέματος. Όχι όμως για τη χώρα μας. Ισχύει ίσως -και περιορισμένα- για χώρες που έχουν έναν αφέντη  (π.χ. το περίφημο παράδειγμα της Ουρουγουάης που συζητούσε ο ΓΑΠ με τον Στρος Καν), αλλά όχι για χώρες με διπλό ζυγό. Το προστατευτικό -υποτιθέμενο- κέλυφος της Ευρωζώνης είναι πέτρα στον λαιμό για τον λαό και τη χώρα. Για να δει να εγγράφονται στην κεντρική της τράπεζα τα νέα αναβαθμισμένα από την άποψη του φθηνού επιτοκίου πλην κουρεμένα ομόλογα η Ελλάδα, θα της επιτρεπόταν μόνο εφόσον θα δανείζονταν από τις αγορές χρήματος ενισχυμένα ομόλογα ΑΑΑ σε πολύ ακριβές τιμές (35 δισ. που στην πορεία έγιναν 50!). Δηλαδή έσπρωχναν τη χώρα ξανά στις ακριβές αγορές χρήματος ή στην αδράνεια. Κανείς από τους δανειστές που σήμερα κονταροχτυπιούνται για το ποιος έχει την πιο λογική λύση για το χρέος δεν τόλμησε να προτείνει κάτι διαφορετικό. Αυτή η «αδράνεια» των ελληνικών τραπεζιτικών και νομισματικών αρχών ήταν πολλαπλά επωφελής για τους δανειστές. Ήταν φανερό ότι η θηλιά γύρω από το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα συνέχιζε να είναι σφιχτή μέχρι να δώσουν μια συνολικότερη λύση για τις τότε συνθήκες (όπως αυτή του δεύτερου PSI αργότερα) ώστε σε μια ευρείας κλίμακας αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους να μην υπάρχουν πολλές επιλογές. Έτσι η χώρα ουσιαστικά αποκλείστηκε των ωφελειών του πρώτου PSI για να καταλήξει να έχει όχι το δικαίωμα αλλά -πια- την υποχρέωση να ξαναγοράσει ευρείας κλίμακας κουρεμένα ομόλογα στο δεύτερο PSI προκειμένου να μην εκδηλωθούν αντιδράσεις από τους εθελοντικά προσερχόμενους στο «κούρεμα» ιδιώτες, να μην ενεργοποιηθούν τα CDS και να μην υπάρξει αναταραχή στις αγορές κ.λπ. Για πρώτη φορά λοιπόν στην οικονομική ιστορία πραγματοποιείται «κούρεμα» δημόσιου χρέους με τόσο μεγάλη συμμετοχή των εσωτερικών πιστωτών (στη λίστα περιλαμβάνονται πανεπιστήμια και νοσοκομεία) τόσο πριν όσο και μετά το κούρεμα, με μοναδικό αντάλλαγμα τη σχετική ελάφρυνση των επιτοκίων δανεισμού.
Ο χρόνος αξιοποιήθηκε -όπως είδαμε- από τις ευρωπαϊκές τράπεζες ώστε να σημάνει η σχεδόν πλήρης απεμπλοκή τους από το ελληνικό δημόσιο χρέος. Αν πιστέψουμε το «Bloomberg», και συνυπολογίσουμε φυσικά και την πολιτική υστεροβουλία της αμερικανικής οικονομικής επιθεώρησης, αν το «κανονικό» PSI πραγματοποιούνταν το 2010, το ελληνικό δημόσιο χρέος θα μειώνονταν στο 80% του ΑΕΠ. Όμως «φρουρός του χρέους»  ήταν το ίδιο το ΔΝΤ που συναίνεσε -για τους δικούς του λόγους- σε αυτή τη «μη λογική» για την ιστορία του μηχανισμού καθυστέρηση. (Δεν θα μπορούσε να αναφέρεται στο δυσθεώρητο χρέος και στην αδυναμία αποπληρωμής και άρα δραστικού κουρέματος μήπως;)
Πέρα όμως από τα πολιτικά οφέλη της χρησιμοποίησης του ελληνικού δημόσιου χρέους, πέρα από το ποιοι έχασαν και οικονομικά υπάρχει και το ποιοι κέρδισαν. Γιατί στον κόσμο του ιμπεριαλισμού-καπιταλισμού (και όχι στον κόσμο των δανειστών όπως το παρουσιάζει γνωστός χρεωμένος με το… χρέος δημοσιογράφος) όπως πρέπει να λέγεται, κάποιοι χάνουν και κάποιοι κερδίζουν.

Κερδισμένοι και… πολύ κερδισμένοι
Υπάρχει μια σαφής αναλογία, αντίστοιχη με αυτήν που αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, μεταξύ του δραστικού περιορισμού του ελληνικού δημόσιου χρέους («μειώσαμε το δημόσιο χρέος κατά 200 δισ. ευρώ» διατεινόταν ο Βενιζέλος) και στο φόρτωμα με νέο χρέος, με το δάνειο-γέφυρα του νέου μνημονίου των 130 δισ. που εκτόξευσε το χρέος από το 160% του ΑΕΠ, όταν παραχωρήθηκε, στο 180% του ΑΕΠ σύμφωνα με τελευταίες μετρήσεις. Αυτές οι δυσαναλογίες οφείλουν μια εξήγηση. Μόνο μέσα από το πλέγμα της διαρπαγής μπορεί να εξηγηθούν παράλογα πράγματα, όπως να παράγονται πρωτογενή πλεονάσματα -υπολογιζόμενων και των λογιστικών κατασκευών- αλλά μόλις υπολογιστούν οι τόκοι και τα χρεολύσια η χώρα να βρίσκεται λίγο πιο κάτω από το επιτρεπτό έλλειμμα των κρατικών προϋπολογισμών του Συμφώνου Σταθερότητας!
Να σημειωθεί πως σε αυτό το διάστημα των περίπου τεσσάρων χρόνων η χώρα έδωσε συνολικά τόκους στο 35% της αξίας των δανείων που έλαβε (είναι περισσότερα αν συνυπολογιστεί και το τελευταίο εξάμηνο του 2014).
Σημαντική διάσταση για να εξηγηθεί η ληστεία αποτελεί ο μηχανισμός ανταλλαγής ομολόγων με άλλα ομόλογα, αντικατάστασης δανείων με καινούργια και υποκατάστασης κεφαλαίων με νέα κεφάλαια, διαφορετικών όμως αποδόσεων. Εκεί βρίσκεται όλη η ουσία. Στους νέους όρους ληστείας και αρπαγής.
Ένα δεύτερο στοιχείο αποτελεί η διαφορά ανάμεσα στα πραγματικά κεφάλαια που παράγονται και διακινούνται σε τέτοιες περιπτώσεις και στις λογιστικές εγγραφές των εγγυήσεων που δίνονται κάθε φορά. Δηλαδή παράγεται λογιστικά χρήμα που δεν ανταποκρίνεται στα πραγματικά κεφάλαια που δίνονται, στο πραγματικό χρήμα που διακινείται. Πώς να γίνει αλλιώς όταν η αναλογία πραγματικού με λογιστικό-πλαστικό χρήμα είναι σήμερα παγκόσμια 1 προς 1.000;
Με βάση τηλεοπτική εκπομπή της γερμανικής τηλεόρασης, τα 130 δισ. ευρώ του δανείου-γέφυρα για το δεύτερο μνημόνιο αποτελούν πραγματικό κεφάλαιο μόλις 15,2 δισ. ευρώ, πραγματικά τυπωμένα, με υλική υπόσταση. Όσο τραβηγμένη και αν φαίνεται μια τέτοια εκτίμηση, δεν έχει αμφισβητηθεί από γερμανικής πλευράς. Για την ακρίβεια, το θέμα δεν «αγγίχτηκε» καν.
Αφού τα ασφαλιστικά Ταμεία, οι μικροομολογιούχοι και οι κοινωνικοί φορείς υποχρεώθηκαν σε αναγκαστικό κούρεμα (πραγματικό και όχι λογιστικό), με σοβαρές επιπτώσεις ανταπόκρισης στις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις, σε θέματα λειτουργίας, δαπανών και ασφάλειας (και οι ελληνικές τράπεζες υπέστηκαν κούρεμα αλλά γι’ αυτές υπήρχαν άλλες προβλέψεις και ενισχύσεις), τα ελληνικά κρατικά ομόλογα έγιναν αποδεκτά. Αν και ακόμη χαρακτηρισμένα «σκουπίδια» από τις κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών, με «εγγύηση» της ΕΚΤ…
Γράφαμε τότε πως «η ΕΚΤ όλο αυτό το διάστημα αγόραζε ελληνικά κρατικά ομόλογα από τη λεγόμενη δευτερογενή αγορά σε τιμές πολύ κάτω από την ονομαστική τους αξία και τα ενέτασσε στο χαρτοφυλάκιό της με τις παλιές ονομαστικές τους τιμές της πρωτογενούς αγοράς! Απλώς γιατί ήταν η ΕΚΤ». Ομόλογα που στην αρχική φάση είχαν  ξεφορτωθεί οι κατά βάση ιδιωτικές αλλά και οι -λιγότερες- κεντρικές γερμανογαλλικές τράπεζες, και συνεχίζαμε: «Με εγγύηση τα μελλοντικά κέρδη από αυτή τη συναλλαγή δίνονται τριετή, συμβολικού επιτοκίου, δάνεια στις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες και έτσι με μοχλό το ελληνικό δημόσιο χρέος τα ευρωπαϊκά κράτη δέχονται μεν στο χαρτοφυλάκιο των τραπεζών τους τα ελληνικά ομόλογα, πετυχαίνουν όμως -με το αζημίωτο- την αναχρηματοδότηση του τραπεζιτικού τους συστήματος!  Μάλιστα φθηνά δάνεια τριετούς διάρκειας εξασφάλισε ακόμα και η αυτοκινητοβιομηχανία VW. Επίσης γράφαμε σε άλλη αναφορά πως «μέσα από αυτή την ‘‘εθελοντική’’ συμμετοχή των ευρωπαϊκών τραπεζών στο κούρεμα με τη διαμεσολάβηση των ευρωπαϊκών κρατών, η Ελλάδα θα γίνει ένας δίαυλος μέσω του οποίου τα ευρωπαϊκά κράτη θα αποπληρώνουν τις τράπεζές τους με τα λεφτά που υποτίθεται θα δανείζουν στην Ελλάδα. Αυτό είναι το άμεσο όφελος και όχι μελλοντική προσδοκία. Οι αριθμοί δείχνουν (εφημερίδα ‘‘Οικονομία’’ 25/2) ότι για κάθε ένα ευρώ τα 19 σεντς κατευθύνονται στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα 81 στις ευρωπαϊκές τράπεζες». Το πάρτι κερδοσκοπίας συνεχίστηκε στην περίοδο μετά το δεύτερο PSI και αφού οι «αγορές» έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην τρικομματική κυβέρνηση που προέκυψε μετά τις εκλογές του Ιούνη του 2012.

Τα κέρδη
Υπάρχουν όμως και τα παράλληλα, εξ αντανακλάσεως κέρδη. Όπως τα έως 65 δισ. ευρώ που κέρδισε η Budesbank από τη διαφορά αποδόσεων στα λεγόμενα spreads. Αφού οι αγορές χρέωναν με μηδενικά επιτόκια τους κατόχους των γερμανικών ομολόγων, ανεβάζοντας την αξία τους σε σχέση με τα «σκουπίδια» του Νότου.
Το παραδέχτηκε και ο ίδιος ο Σόϊμπλε έναντι των φανατικών του Grexit!
Και δεν χρειάζεται να προσθέσουμε τα τεράστια κέρδη από το «φθηνό» ευρώ που συνομολογούνται στα κέρδη των… ομολόγων.

Εκτόξευση στο μέλλον
Για να κάνουμε μία σύνοψη. Αφού έβαλαν τη χώρα στη μέγκενη των δανείων στερώντας της κάθε δυνατότητα ευνοϊκής μεταχείρισης την ίδια περίοδο που οι τράπεζές τους ξεφορτώνονταν τα ομόλογα με τα «φορτωμένα» επιτόκια, αφού υποχρέωσαν στην εκ νέου αγορά ενός μεγάλου μέρους του χρέους με κουρεμένες τιμές που το πλήρωσε η χώρα εσωτερικά και αφού κερδοσκόπησαν μέσω της ΕΚΤ με τα σκουπίδια που είχαν πριν ξεφορτωθεί οι ιδιωτικές τους τράπεζες, οι γύπες και τα κοράκια παραχώρησαν δεκαετές μορατόριουμ για τα δάνεια που έχει πάρει η χώρα από τον EFSL και από τις κεντρικές ευρωπαϊκές τράπεζες. Καθώς το ελληνικό δημόσιο χρέος από πάνω από 50% σε ιδιωτικά χέρια έφτασε να είναι ένα κρατικό ή για την ακρίβεια διακρατικό χρέος.

Στην πραγματικότητα αυτό το μορατόριουμ στις πληρωμές τόκων (υπολογισμένο κατά τους ειδικούς στα 80 δισ. ευρώ κέρδος) έχει διπλοτριπλοπληρωθεί από τις θυσίες του ελληνικού λαού και συνεχίζει να πληρώνεται τώρα στους «θεσμούς». Η προπαγάνδα λέει ότι ακόμα και μετά το 2022 τα επιτόκια δανεισμού σε EFSL και κεντρικές ευρωπαϊκές τράπεζες είναι κάτω του 2% μεσοσταθμικά. Πολύ ευνοϊκοί όροι σε σχέση με αυτά που απαιτούν οι αγορές χρήματος, αν τα δει κανείς μεμονωμένα. Εδώ βέβαια μεσολαβεί η ΕΚΤ, τα δάνεια της οποίας μαζί με το ΔΝΤ συνεχίζουμε να αποπληρώνουμε στο ακέραιο (αυτήν που λέει ο παρά τω πρωθυπουργώ να την κάνουμε να περιμένει μερικές μέρες). Το επιτόκιο δανεισμού στην ΕΚΤ που είναι δρακόντειο (4,9 %), προστιθέμενο με τη σειρά του «μεσοσταθμικά» στα επιτόκια των υπολοίπων δανειστών ανεβάζει το μέσο όρο δανεισμού μετά το 2022 στο 4,5%. Ποσοστό περίπου ίσο με αυτό με το οποίο πραγματοποιήθηκε η περίφημη «έξοδος στις αγορές» και διπλάσιο των όχι και τόσο επιτυχημένων δανεισμών βραχυπρόθεσμου χρέους με τα έντοκα γραμμάτια! Αυτή είναι η υψηλή προστασία που απολαμβάνει η χώρα και δεν έχουμε λάβει υπόψη τα 22 δισ. του μορατόριουμ πληρωμής τόκων που πρέπει να πληρωθούν. Είπαμε «παγώνει», δεν απαλείφεται. Με βάση όλα αυτά δεν πρέπει να απέχουν πολύ από την αλήθεια οι αιτιάσεις των τριών βουλευτών του Die Linke στη γερμανική Βουλή, που αρνήθηκαν να ψηφίσουν τα μέτρα αφού κατά 96% οι δανειστές έχουν πάρει πίσω τα κεφάλαια που δάνεισαν;
Ώρα λοιπόν για διαγραφή του χρέους;
Στον ιμπεριαλιστικό-καπιταλιστικό κόσμο δεν υφίστανται τέτοιους είδους ισοσκελισμοί και όσοι θεωρούν το ζήτημα του «βιώσιμου» χρέους και του χρέους γενικά σαν ένα νέο πεδίο… ταξικής πάλης απλά κάνουν άλλη ανάγνωση ή θέλουν να κάνουν άλλη ανάγνωση του κόσμου όπου ζουν.