Ολες οι γλώσσες του κόσμου πρέπει να συνεισφέρουν, όπως και το κάνουν, στην αδελφότητα του ανθρώπινου γένους. Αντίθετα με ό,τι πολλοί πίστευαν, μια γλώσσα δεν είναι μόνο γραμματικές δομές και λέξεις συνδεμένες σύμφωνα με έναν συντακτικό κώδικα, αλλά επίσης, και πάνω από όλα, δημιουργία νοήματος με αφετηρία τις αισθήσεις μας. Με αυτές παρατηρούμε, ερμηνεύουμε και εκφράζουμε τον κόσμο από μια συγκεκριμένη προσωπική, γεωγραφική και πολιτική σκοπιά. Γι” αυτό, καμιά γλώσσα δεν είναι ουδέτερη και στα γονίδιά της έχει τα ίχνη του πολιτισμού στον οποίο ανήκει. Η λατινική, πρώτη αυτοκρατορική γλώσσα, ύψωσε το θρίαμβό της πάνω στα συντρίμμια των γλωσσών που κατέστρεψε, με τον ίδιο τρόπο που οι ρωμαϊκές λεγεώνες εξάπλωναν την εδαφική τους κυριαρχία στο Νότο της Ευρώπης και το Βορρά της Αφρικής. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που στις αρχές της Αναγέννησης ήταν η ισπανική γλώσσα, φυσικό τέκνο της λατινικής, αυτή που επανέλαβε μια νέα καταστροφή, αυτή τη φορά μεταξύ των κατεκτημένων λαών της αμερικανικής ηπείρου.
Η Αυτοκρατορία και η γλώσσα της πάνε πάντα μαζί και είναι εξ ορισμού αυτοί που λεηλατούν. Απορρίπτουν τη διαφορετικότητα. Κάθε αυτοκρατορική γλώσσα καθίσταται υποκείμενο της Ιστορίας, αφηγείται η ίδια από τη δική της οπτική σκοπιά και ακυρώνει (ή προσπαθεί να ακυρώσει) αυτή των γλωσσών που θεωρεί κατώτερες. Η επίσημη Ιστορία μιας Αυτοκρατορίας δεν είναι ποτέ αθώα, αντίθετα, είναι προσηλωμένη στο στόχο να δικαιολογήσει στο παρόν τις πράξεις του παρελθόντος και να προβάλει στο μέλλον τη δική της οπτική.
Κανένας δεν γνωρίζει τι υπέφεραν οι λαοί που κατακτήθηκαν από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία καθώς δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για εκείνη την ήττα που σήμανε τον αφανισμό των πολιτισμών τους. Αντίθετα, οι ηττημένες από την Ισπανική Αυτοκρατορία γλώσσες στην Αμερική άφησαν μαρτυρίες. Περί τη δεκαετία του ’40 του 16ου αιώνα, λίγο μετά την πολιορκία του Μεξικού, ο φραγκισκανός αδελφός Μπερναρντίνο ντε Σαγκούν συνέλεξε αυτό που σήμερα είναι γνωστό με το όνομα Φλωρεντινός Κώδιξ, ένα σύνολο από αφηγήσεις ναουάτλ (ναουάτλ είναι η γλώσσα των αρχαίων Αζτέκων) και εικονογραφήσεις που περιέγραφαν την προϊσπανική κοινωνία και τον πολιτισμό. Μια δεύτερη μαρτυρία –που έρχεται σε αντίθεση με την πρώτη– είναι ο καμβάς της Τλαξκάλα, που μεταγράφηκε σε κείμενο επίσης τον 16ο αιώνα από τον μιγά Ντιέγο Μουνιός ντε Καμάργο, ο οποίος βάσισε την αφήγησή του στις τοιχογραφίες των προγόνων του -των ευγενών της Τλαξκάλα- που περιέγραψαν με εικόνες την άφιξη του Ερνάν Κορτές και την πτώση της Τενοτσιτλάν. Η πόλη Τλαξκάλα ήταν την εποχή εκείνη το αντίπαλο δέος της αυτοκρατορίας Αζτέκα της Τενοτσιτλάν και βοήθησε τον Κορτές να την καταστρέψει, υπογράφοντας έτσι και τη δική της θανατική καταδίκη, καθώς η νέα Ισπανική Αυτοκρατορία που γεννήθηκε από εκείνη την ήττα σήμανε την υποταγή όλων των προκολομβιανών λαών, εχθρών και συμμάχων του ισπανικού στέμματος και τον ολοκληρωτικό αφανισμό του πολιτισμού και των γλωσσών τους.
Στις μέρες μας η αυτοκρατορική εξουσία βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής με επίσημη γλώσσα την αγγλική. Πιστή στα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς κάθε αυτοκρατορίας, η αγγλική γλώσσα επιβάλλει τώρα το δικό της νόμο. Χώρες ή ολόκληρες περιοχές έχασαν ή χάνουν τις γλώσσες επικοινωνίας τους υπό την επιρροή της αγγλικής. Οι Φιλιππίνες και το Πουέρτο Ρίκο είναι μόνο ένα παράδειγμα μεταξύ αυτών. Στην Αφρική το ψεύτικο κύρος που αποδίδεται στην αγγλική, τη γαλλική, την πορτογαλική ή σε πολλές δημώδεις γλώσσες καταστρέφει μια μητρική γλώσσα κάθε δύο εβδομάδες, σύμφωνα με την UNESCO.
Δεν είναι κακό να υπάρχει μια lingua franca που να διευκολύνει την αμοιβαία κατανόηση στους καιρούς της παγκοσμιοποίησης, είναι όμως κακό να μεταδίδει την ιδεολογία ανωτερότητας που τη χαρακτηρίζει, η οποία συνειδητά ή ασυνείδητα προβάλλει την υποτίμησή της για τις «δευτερεύουσες» γλώσσες, δηλαδή για όλες τις υπόλοιπες. Το σύμπλεγμα ανωτερότητας που συνοδεύει πάντα μια αυτοκρατορική γλώσσα είναι τόσο σύμφυτο με την ουσία του που σήμερα παρατηρείται ακόμη και μεταξύ των αγγλόφωνων ακτιβιστών ταγμένων στον αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο. Τα μέσα επικοινωνίας τους αποτελούν μια απτή απόδειξη πως τα γραπτά που δημοσιεύουν μεταφρασμένα από «δευτερεύουσες» γλώσσες αποτελούν μόνο ένα μηδαμινό ποσοστό των περιεχομένων τους. Οι μεταφράσεις από τα αγγλικά προς άλλες γλώσσες είναι συντριπτικά περισσότερες από ό,τι προς την αντίθετη κατεύθυνση. Είμαστε όλοι ένοχοι που δεχτήκαμε μέχρι σήμερα τόση ανισότητα.
Το δίκτυο των μεταφραστών για τη γλωσσική ποικιλία Τλαξκάλα γεννιέται ως μεταμοντέρνος φόρος τιμής στην ομώνυμη δύστυχη πόλη-κράτος που διέπραξε το μέγα σφάλμα να εμπιστευτεί μια αυτοκρατορική γλώσσα –την ισπανική– για να αγωνιστεί ενάντια σε μια μικρότερου βεληνεκούς –τη ναουάτλ– και διαπίστωσε πολύ αργά πως δεν πρέπει κανείς να εμπιστεύεται τις αυτοκρατορικές γλώσσες –καμία τους– γιατί χρησιμοποιούν τις δευτερεύουσες γλώσσες μόνο ως στήριγμα για τους δικούς τους στόχους. Οι μεταφραστές της Τλαξκάλα από ολόκληρο τον κόσμο θέλουν να εξιλεώσουν τη μοίρα των χαμένων αρχαίων κατοίκων της Τλαξκάλα.
Οι μεταφραστές της Τλαξκάλα πιστεύουν στη διαφορετικότητα, στην ομορφιά που έχει η προσέγγιση σε άλλες οπτικές πλευρές και γι” αυτό αποφάσισαν να αφαιρέσουν την αυτοκρατορική υπόσταση της αγγλικής, μεταφράζοντας σε όλες τις πιθανές γλώσσες (συμπεριλαμβανομένης και της αγγλικής) τις φωνές των συγγραφέων, στοχαστών, σχεδιαστών κόμιξ και ακτιβιστών που σήμερα συντάσσουν τα κείμενά τους σε γλώσσες που η κυριαρχική επιρροή της αυτοκρατορίας δεν αφήνει να ακουστούν. Με τον ίδιο τρόπο οι μεταφραστές της Τλαξκάλα θα διευκολύνουν όσους δεν καταλαβαίνουν την αγγλική να γνωρίσουν τις ιδέες των αγγλόφωνων συγγραφέων που βρίσκονται στο περιθώριο ή δημοσιεύουν σε μέσα μικρής κυκλοφορίας που είναι δύσκολο να βρεθούν.
Η αγγλική γλώσσα, όντας ένα θεσμικό εργαλείο της γνώσης, αποτελεί σήμερα μια παγκόσμια δομή εξουσίας μέσω της οποίας αναπαριστά τον κόσμο κατ” εικόνα και ομοίωση χωρίς να ζητά την άδεια άλλων γλωσσών και πολιτισμών. Οι μεταφραστές της Τλαξκάλα είναι πεπεισμένοι πως είναι εφικτό να συντρίψουμε τα αφεντικά του λόγου και προσδοκούν να ταράξουν την εν λόγω δομή ώστε ο κόσμος να καταλήξει να γίνει πολύπλευρος και πολύγλωσσος, να είναι ετερόκλητος, όπως και η ίδια η ζωή.
Το κριτήριο της επιλογής των κειμένων από το δίκτυο Τλαξκάλα είναι να αντικατοπτρίζουν αυτά τις αξίες της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επιζητώντας τον απόλυτο σεβασμό των δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Οι μεταφραστές της Τλαξκάλα είναι αντιμιλιταριστές, αντιιμπεριαλιστές και αντιτίθενται στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση των εταιριών. Στοχεύουν στην ειρήνη και την ισότητα μεταξύ όλων των γλωσσών και των πολιτισμών. Δεν πιστεύουν στη σύγκρουση των πολιτισμών, ούτε στη σύγχρονη σταυροφορία ενάντια στην τρομοκρατία. Είναι αντίθετοι στο ρατσισμό και την εγκαθίδρυση τοίχων ή συρματοπλεγμάτων –είτε πραγματικών είτε γλωσσικών– που εμποδίζουν την ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών και των ιδεών στον πλανήτη. Προσπαθούν να προαγάγουν την πρόοδο του Αλλου, να αναγνωρίσουν τα δικαιώματά του, να τον σεβαστούν, να καταφέρουν να πάψει να είναι αντικείμενο της Ιστορίας και να φτάσει να γίνει υποκείμενο υπό όρους ισότητας. Αυτή η προσπάθεια είναι εθελοντική και δεν πληρώνεται. Ολες οι μεταφράσεις που πραγματοποιούνται από το δίκτυο Τλαξκάλα φέρουν το διακριτικό σήμα copyleft.
Η ημερομηνία 21 Φεβρουαρίου δεν επιλέχθηκε τυχαία για τη δημοσίευση αυτού του μανιφέστου. Στις δεκαετίες του ’50, ’60 και ’70 η 21η Φλεβάρη αποτέλεσε παγκοσμίως αντιαποικιοκρατική και αντιιμπεριαλιστική ημέρα.
«Ο άνθρωπος που από την πατρίδα του δεν ζητά παρά μια χούφτα χώμα για τον τάφο του αξίζει να ακουστεί και όχι μόνο να ακουστεί, αλλά και να γίνει πιστευτός». Την 21η Φεβρουαρίου του 1934 δολοφονήθηκε άνανδρα στη Νικαράγουα ο Στρατηγός των Ελεύθερων Ανδρών, Αουγκούστο Σέσαρ Σαντίνο, υπό τις διαταγές του μετέπειτα δικτάτορα Σομόζα, μια μέρα πριν από την υπογραφή της Συμφωνίας Ειρήνης σύμφωνα με την οποία ο Σαντίνο θα αποσυρόταν για να ζήσει ειρηνικά σε έναν αγροτικό συνεταιρισμό στο βορρά της χώρας. Το έγκλημα έμεινε ατιμώρητο.
Το ξημέρωμα της 21ης Φεβρουαρίου του 1944 βρήκε τους τοίχους του Παρισιού καλυμμένους από κόκκινες αφίσες που ανακοίνωναν την εκτέλεση στο όρος Βαλεριέν 23 «τρομοκρατών», μελών της οργάνωσης Ελεύθερων Σκοπευτών και Παρτιζάνων Μεταναστών Εργατών (FTP-MOI), της πρώτης οργάνωσης αντίστασης στο ναζισμό στη γαλλική επικράτεια. Ο αρχηγός της ομάδας, ο Μισάκ Μανουσιάν, 36 ετών, ήταν ένας από τους επιζώντες της γενοκτονίας των Αρμενίων, ένας μετανάστης. Ο Μανουσιάν κατά τη διάρκεια της δίκης με συνοπτικές διαδικασίες ενώπιον του ναζιστικού δικαστηρίου απάντησε στους γάλλους παρευρισκόμενους συνεργάτες των ναζί που τον χαρακτήρισαν «μέτοικο»: «Εσείς κληρονομήσατε τη γαλλική υπηκοότητα, όμως εγώ την κέρδισα».
«Ο καιρός των μαρτύρων έφτασε, κι αν είμαι ένας από αυτούς, θα είναι λόγω της αδελφότητας, της μοναδικής που μπορεί να σώσει αυτή τη χώρα». Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια του Μάλκολμ Χ πριν να δολοφονηθεί κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης στο Χάρλεμ την 21η Φεβρουαρίου του 1965 από τρία μέλη του Έθνους του Ισλάμ, οργάνωση την οποία ο Μάλκολμ Χ είχε εγκαταλείψει το 1963 για να ιδρύσει την Οργάνωση για την Αφροαμερικανική Ενωση. Τον Απρίλιο του 1966 οι δολοφόνοι του καταδικάστηκαν σε ισόβια, οι ηθικοί αυτουργοί όμως του εγκλήματος –τα αφεντικά της Αυτοκρατορίας– παρέμειναν ατιμώρητοι, όπως γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις.
Αυτήν την ημέρα μνήμης θέτουμε το δίκτυο Τλαξκάλα υπό την προστασία των τριών αγωνιστών για το δίκαιο των λαών, Σαντίνο, Μισάκ Μανουσιάν και Μάλκολμ Χ.
Κυβερνοχώρος, 21 Φεβρουαρίου του 2006
* Το δίκτυο των μεταφραστών για τη γλωσσική ποικιλία Τλαξκάλα γεννήθηκε το Δεκέμβρη του 2005 μέσω του διαδικτύου. Το δίκτυο αναπτύχθηκε γρήγορα και σήμερα αποτελείται από πολλά μέλη που μεταφράζουν σε περισσότερες από δέκα γλώσσες. Αυτό το Μανιφέστο εκφράζει την κοινή τους φιλοσοφία. Για περισσότερες πληροφορίες και μεταφράσεις στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.tlaxcala.es/ Στα ελληνικά η διακήρυξη αποδόθηκε από τους μεταφραστές της Τλαξκάλα και την παρουσιάζουμε με μικρές συντομεύσεις. Η αναδημοσίευση δεν συνιστά απαραίτητα και συμφωνία με τις απόψεις που περιέχονται.
φ.584, 3/11/07
